Adaptacja – to zdolność przystosowania się istot żyjących do warunków otaczającego środowiska
Adaptację rozumie się zarówno jako proces w którym organizm przystosowuje się do czynników środowiska zewnętrznego lub wewnętrznego jak również zjawisko względnej równowagi jaka powstaje między organizmem a środowiskiem oraz wynik procesu przystosowania
Podczas oddziaływania na organizm bodźca stresowego następuje aktywacja przysadki która zwiększa wydzielanie hormonu adrenokortkotropowego stymulującego wydzielanie hormonów kory nadnerczy. Te z kolei pobudzają mechanizmy przystosowawcze, dzięki którym organizm adoptuje się do działającego bodźca
Mechanizmy takiej szybkiej adaptacji są wspólne dla różnych bodźców stresowych: fizycznych, chemicznych, emocjonalnych. Pozwoliło to na sformułowanie pojęcia ogólnego syndromu adaptacyjnego (GAS)
Istnieją dwa rodzaje reakcji na bodźce stresowe:
1) Wyczerpanie- końcowa faza syndromu adaptacji kiedy bodziec jest zbyt silny lub działa zbyt długo
2) ?
Zmiany potreningowe będące odbiciem zmian adaptacji można rozpatrywać na 3 poziomach:
1) Szybkie zmiany adaptacyjne wywołane krótkotrwałymi bodźcami i znikające w ciągu sekund i minut po wysiłku
2) Wolne zmiany adaptacyjne dotyczące wielu podstawowych układów i mechanizmów regulujących ustroju. Ich trwałość wynosi tygodnie, miesiące, lata. Są niezależne od poziomu intensywności bodźców treningowych, płci, wieku i osobniczej podatności na trening
3) Zmiany ewolucyjne będące wyrazem wielopokoleniowej adaptacji ustroju człowieka do danych warunków środowiska, niedotlenienie wysokościowe uwarunkowania klimatyczne. Są one utrwalone genetycznie i przekazywane potomstwu.
Czynniki determinujące zdolności adaptacyjne w sporcie
1. Możliwość wykorzystania tlenowych i beztlenowych źródeł energii, przy wysokiej sprawności, funkcji narządów zaopatrzenia tlenowego mięśni
2. Potencjał substratów energetycznych, ich właściwe rozmieszczenie oraz wysoka skuteczność mobilizacji.
3. Zdolność wyrównywania zaburzeń homeostazy środowiska wewnętrznego ustroju.
4. Stopień tolerancji zmian zmęczeniowych
5. Sprawność procesów restytucji powysiłkowej oraz szybkość odbudowy potencjału energetycznego
6. Wspomaganie środkami endogennymi wysiłkowych procesów energetycznych oraz restytucji powysiłkowej
7. Regulacja obciążeń treningowych celem niedopuszczenia do stanów przetrenowania lub przeciążenia.
Struktura czasowa procesu treningowego
Kariera sportowca – etapy procesu treningowego (wszechstronny, ukierunkowany, specjalny)
Duży cykl treningowy - makrocykl
Średni cykl treningowy-mezocykl
Mały cykl treningowy- mikrocykl
Cel główny
Makrocykl
Roczny(struktura jednocykliczna) Półroczny(struktura dwucykliczna) Specjalny(struktura trój cykliczna)
OKRESY MAKROCYKLU
Okres przygotowawczy: w tej fazie makrocyklu najistotniejsze cele treningowe dotyczą poprawy wydolności, poziomu motoryki, podniesienia na wyższy poziom umiejętności technicznych i taktycznych. Starty w zawodach w tym okresie mają znaczenie wyłącznie szkoleniowe.
- podokres przygotowania wszechstronnego
- podokres przygotowania ukierunkowanego
- podokres przygotowania specjalnego
Okres startowy: w tej fazie makrocyklu formułowane są głównie cele treningowe polegające na maksymalizowniu wyniku sportowego w czasie zawodów sportowych, w oparciu o uzyskane w okresie przygotowawczym dyspozycje wydolnościowe i umiejętności
Wyróżnia się tu dwa podokresy:
- doprowadzania do formy sportowej
- stabilizacji formy sportowej
Okres przejściowy: jest to okres łączący dwa makrocykle. W tej fazie makrocyklu zawodnik powinien zapewnić wypoczynek układowi nerwowemu oraz obniżyć obciążenie innych układów i narządów w celu ich pełnej regeneracji. W tym czasie należy wyleczyć ewentualne kontuzje oraz doprowadzić do świadomej readaptacji organizmu po to, aby możliwe było stosowanie podobnych bodźców treningowych w kolejnym cyklu treningowym
MEZOCYKLE
MIKROCYKL
n Krótki cykl treningowy
n Realizuje cele mezocyklu
n Składa się z kilku jednostek treningowych (ok. 4-14)
n Wykorzystuje się tu zjawisko superkompensacji
palka861186