Starożytne religie.docx

Starożytne religie

Otóż religia jest nieodłącznym elementem życia społeczeństwa. W świecie
antycznym stanowiła jeden z najistotniejszych jego wymiarów.

Zdecydowana większość systemów religijnych starożytnego świata miała
charakter politeistyczny, co oznacza, iż wyznawano wielu bogów. Politeizm
cechował religie Egiptu, Mezopotamii, Grecji oraz Rzymu. Swoistym
wyjątkiem był judaizm - religia wyznawana przez zamieszkujących Palestynę
Izraelitów oraz wywodzące się z judaizmu chrześcijaństwo.

W starożytnym Egipcie rozwinęła się religia solarna. Centralną postacią w
panteonie bóstw był bóg - słońce znany pod licznymi imionami takimi jak
Re, Amon, Aton. Prócz Re czczono także inne siły przyrody, zaś liczni
egipscy bogowie przybierali często postać ludzi z głowami zwierząt. Do
panteonu najważniejszych bóstw zaliczano, prócz boga - słońce: Izydę i
Ozyrysa - uosabiających życiowe siły przyrody, (zresztą Ozyrys był także
bogiem umarłych), boga - stwórcę Ptaha wcielającego się w byka Apisa,
Hathor - opiekunkę miłości i tańca. Wielką czcią otaczano również Anubisa
- który ważył serce zmarłego oraz Setha, złego boga świata zmarłych.

Zresztą świat zmarłych miał ogromne znaczenie w życiu duchowym Egipcjan,
którzy wierzyli w życie pozagrobowe. Panowało przekonanie, iż po śmierci
zmarły budzi się do życia, stąd tak mocno rozwinęła się w Egipcie sztuka
balsamowania zwłok oraz zwyczaj bogatego wyposażania grobów czy budowy
przez najbogatszych Egipcjan piramid.

Czczono również w Egipcie niektóre zwierzęta, m.in. koty, krokodyle czy
skarabeusze. Faraona uważano za syna boga - słońce, zaś po śmierci
wielbiono go, jako kolejnego boga.

Również w Międzyrzeczu Eufratu i Tygrysu rozwinął się politeistyczny
system religijny, w którym najważniejsze miejsce zajmowała babilońska
bogini Isztar oraz bóg Marduk. W najstarszych państwach – miastach
mezopotamskiej cywilizacji centrum administracyjne stanowiły zespoły
świątynne, a naczelną rolę w państwie odgrywali kapłani, przez co uznać
możemy te organizmy polityczne za państwa teokratyczne.

Zupełnie inaczej wyglądało życie religijne w starożytnym Izraelu. Żydzi
wierzyli w Jedynego Boga - Jahwe. Zasady tej monoteistycznej religii -
judaizmu utrwaliły się ok. XIII w. p.n.e. w czasach Mojżesza, który w
czasie wyprowadzania Izraelitów z niewoli egipskiej, miał wedle wierzeń
otrzymać od Boga Dekalog - spisane ręką Bożą na dwóch kamiennych
tablicach 10 przykazań, stanowiących odtąd kardynalne prawo religijne
Izraela. Przykazania te przechowywane były w specjalnej skrzyni zwanej
Arką Przymierza, ta z kolei w tzw. Namiocie Spotkania, a od czasów Króla
Salomona w wybudowanej przez niego świątyni Jerozolimskiej. Po blisko
tysiącletniej ewolucji judaizm nabrał ostatecznego kształtu. Wielkie
znaczenie dla Żydów miała Święta Księga judaizmu - Stary Testament,
opisujący historię narodu wybranego od stworzenia świata. Przywódcami
narodu izraelskiego byli sędziowie, prorocy oraz królowie, wszyscy oni
jednak mieli być posłanymi przez Jahwe.

Religia Greków i wywodząca się w linii prostej od niej religia
Rzymian były natomiast religiami politeistycznymi. Grecy czcili cały
panteon bóstw, którym przewodził pan świata bogów, gromowładny Zeus.
Bogowie greccy zasiadali na Olimpie - najwyższym szczycie Grecji - stąd
też nazywano ich bogami olimpijskimi. Do najważniejszych z nich zaliczyć
należy:
- Apolla - boga światła, muzyki, poezji i sztuki;
- Herę - siostrę i żonę Zeusa, opiekunkę macierzyństwa i rodziny;
- Afrodytę - bogini piękności;
- Artemidę - opiekującą się łowami;
- Demeter, która była patronką rolników;
- Aresa - boga wojny;
- Atenę - bogini mądrości i sztuki wojennej;
- Posejdona - brata Zeusa i króla mórz i oceanów;
- Hefajstosa, który był opiekunem rzemieślników;
- Hadesa - pana świata umarłych;
- Hermesa - posłańca bogów i patrona złodziei.

Bogowie greccy nie byli idealni, przepisywano im różne wady i przywary
ludzkie. Wyobrażano ich sobie również w ludzkiej postaci: często byli
kłótliwi i aroganccy, co zresztą odzwierciedlało poniekąd mentalność,
niektórych starożytnych Greków.

Ważne miejsce w mitologii greckiej zajmowali też herosi, półbogowie. Byli
oni potomkami bogów i śmiertelnych kobiet, sami jednak byli śmiertelni.
Tylko niektórzy z nich, np. Herakles, zostali za wybitne zasługi
obdarzeni darem nieśmiertelności.

Centralnym miejscem kultu była świątynia, gdyż Grecy nie mieli świętych
ksiąg, ani zwojów. Religia rzutowała także na życiu społecznym: często
organizowano sportowe igrzyska ku czci danego bóstwa lub np. spektakle
teatralne ku czci Dionizosa - boga wina.

Religia starożytnego Rzymu była w zasadzie zromanizowaną religią grecką,
w której greckim bogom nadano rzymskie imiona. Wzbogacono ją również o
elementy wróżbiarskie, pochodzące z wierzeń etruskich.

Całkowicie odmiennie przedstawiała się wizja powstałego w I w. n.e. i
wyrosłego z judaizmu chrześcijaństwa, ale o tym można przeczytać w
następnym rozdziale.