WYKŁAD 4
Ocena jakości- porównanie wyprodukowanych materiałów z normami; jest podstawowym elementem odbioru jakościowego; w zależności od metody badania próbki.
Forma oceny jakości:
- kwalifikowanie wyprodukowanego materiału- zaliczanie tych materiałów do sortymentów, klas jakości; jest to materiał do sortymentów klas jakości; jest to zadanie producenta (nadawanie sortymentom jakości);
- kontrolowanie- ma na celu sprawdzanie czy zakwalifikowany produkt ma zapisaną jakość; istotniejsza dla odbiorcy; jest zadaniem kupującego.
Przekazanie towaru (od producenta do odbiorcy) wiąże się z transportem, ale też ze zmianą posiadacza. Stąd potrzebna jest ta kontrola jakości. Sprawdzanie to nosi nazwę odbioru.
Sprawdzanie ilości, kontrola jakości.
Kiedy dokonuje się kontroli/ odbioru?
- kiedy kupujący odbiera materiałom producenta (sprawdzenie czy ilość i jakość towaru jest zgodna z umową);
- towar jest odbierany po drodze (część materiału przekazywana jest wcześniej lub później);
- producent zawozi materiał do kupującego.
Kontrola ilościowa jest oddzielna dla poszczególnych materiałów drzewnych – m3 (miąższość) Są też materiały, których ilość oblicza się w m2 (materiały okleinowe) lub tylko w metrach (listwy podłogowe).
Kontrola jakościowa (zgodnie z umową)- możemy mówić w dwóch sposobach:
- kontrola 100% (wszystkie sztuki)- jest formą najlepszą; ma jednak wady- może być niszcząca, pracochłonna, długotrwała i czasem nieefektywna;
- dokonuje się badania na jednej próbce- kontrola wyrywkowa- dobiera się reprezentatywną próbkę; przyjmuje się, że określony udział kontrolowanej części może nie spełnić określonych warunków.
Kontrolę 100% przeprowadza się w celach bezpieczeństwa (materiały, które mogłyby być niebezpieczne) lub gdzie mamy do czynienia z dużą wartością materiału (duża cena jednostkowa), np. także przy materiałach nawierzchni kolejowych.
Kontrola wyrywkowa przeprowadzona jest w przypadku materiałów podłogowych.
Gdy materiały nie spełniają określonych wartości to naprawiamy lub możemy cofnąć, ale do niższej klasy.
Dwa rodzaje jakości:
- produkcji (czy produkt jest dobrze wybrany);
- projektowanie – czy produkt jest zgodnie z planem, dokumentacją.
KONTROLA JAKOŚCI – CELE I RODZAJE
Przekazanie towaru - (nadawca-odbiorca) związane jest z fiz. przemieszczeniem towaru oraz zmianę właściciela.
Odbiór – sprawdzenie ilości i jakości dokonywane przez odbiorcę.
Sposoby przekazania towaru:
· odbiór towaru przez kupującego bezpośrednio z magazynu,
· dostawa towaru do magazynu kupującego,
· dostawa częściowo na koszt i odpowiedzialność producenta, częściowo odbiorcy.
Kontrola ilościowa – typowe materiały, które określa się na podstawie miąższości to materiały okleinowe i podłogowe na podstawie mat. bieżących; listwy przypodłogowe.
Kontrola jakościowa przeprowadzona jest na dwa sposoby:
· 100% - na wszystkie sztuki poddaje się kontroli oddzielnie:
o Zalety – dokładna kontrola,
o Wady – .
· kontrola wyrywkowa – badania reprezentatywność 1 próbki i na jej podstawie określa się jakość danej próbki materiału. Przypisuje się że określony materiał w partii może nie spełniać określonych warunków.
Towary wadliwość których może być niebezpieczna dla życia lub zdrowia człowieka powinny być badane w 100% np. krzesło podkłady kolejowe. Podobnie gdy towar ma wysoką cenę jednostkową powinien być badany też w 100% gdyż każdy przepuszczony powoduje straty materialne dla producenta
Sterowanie jakości – jakość projektowania i jakość produkcji
INTERWAŁ JAKOŚCI ( SKUTKI DLA PRODUCENTA I KONSUMENTA)
Interwał – granica między dolną a górną granicą jakości.
Granice jakości:
· dolna (interwał nieprzydatny),
· górna ( drewno idealne).
PRODUCENT
KONSUMENT
Ułatwianie produkcji
Stopień racjonalności użycia drewna
Zwiększenie interwały jakości
Konieczność dodatkowego przesortowania materiału
Zmniejszenie liczby klas jakości
Zwiększenie kontrastowości
skierowanie od określonej grupy
Są materiały dla których nie stosuje się klasy jakości (nie dzieli się); albo spełnia warunki i nadaję się albo nie spełnia warunków i nie nadaje się (np. podkłady kolejowe).
Jeżeli zmniejszamy ilość klas to zwiększa się nam interwał jakości w danej klasie i zwiększa się różnorodność materiału. Rozpad tego co lepsze będzie miało dwie strony.
Cztery klasy są lepsze z punktu widzenia producenta a 6 klas to punkt widzenia konsumenta. Największy problem będzie stwarzał ten materiał który jest na granicy.
Materiał dzielimy na kilka klas jakości zależnie od wymagań. Kryterium mogą być własności mechaniczne (wytrzymałość). Jakość drewna zależy od sposobu wykorzystania drewna, w praktyce ustalenie jakości – wzorami – dobór kryterium użycia.
Zasadnicze kryteria podziału.
Podział w zależności od jakości i obróbki: tarcicę dzielimy na kl jakości-n/o-deski i bale oraz obrzynane deski i bale -klasy jakości-1,2,3,4,
Łaty krawędziaki belki kl jak 1,2. Przykład oznaczenia - So-no-dł-32. Wymagania: deski i bale oraz łaty w pakietach wilg-nie większa niż 22%. Deski, bale, łaty luzem wil nie większa niż 25%. Zabezp przed sinizną-kąpiele antyseptyczne.
ZASADY KLASYFIKACJI JAKOŚCIOWEJ (IGLASTE)
N/O deski i bale Podstawą oceny jest lepsza płaszczyzna, natomiast płaszczyzna gorsza powinna odpowiadać warunkom niższej klasy jakości. W przypadku występowania krańcowych różnic w jakości przeciwległych pł np. kl 1 i 3 sztukę tarcicy zalicza się do kl 2 a więc o klasę wyżej niż klasa jakości gorszej pł. Jeżeli lepsza pł odpowiada wymaganiom kl 1 a na pł gorszej występ tylko jedna wada kwalifikująca tę pł do kl 3 to całą sztukę zaliczamy do 1 kl.
Obrzynane deski i bale oraz łaty: podstawą oceny jest lepsza pł i bok. W przypadku gdy lepsza pł jest bez wad a gorsza zalicza się do 2 kl jakości to sztukę zaliczamy do 1 kl jakości. Jeżeli w tarcicy 2 kl jako ści jedna wada przekracza granicę przewidzianą w normie a pozostałe wady występują w stopniu mniejszym niż dop norma wada ta nie dyskwalifikuje całej sztuki(nie dot obliny)
Krawędziaki i belki: podstawą oceny jakości jest najgorsza powierzchnia podłużna(bok lub płaszczyzna)krawędziaka lub belki o największej liczbie i o największych wymiarach dop wad drewna lub o najgorszej jakości obróbki powierzchni w porównaniu z pozostałymi trzema pow podłużnymi.
KUMULACJA WAD: 1 kl jakości kumulacja 2 wad. 2 kl jakości 3wad . 3 kl jak-4 wad. 4 kl jak-5wad.
Tarcica 1 kl jakości to wysok wartościowy materiał przeznaczony do prod wysokiej jakości mebli i stolarki specjalnej bez wad dr poza niewielkimi sękami. Tarcica 2 kl jakości to mat średniej jakości głównie dla budownictwa do prod stolarki budowlanej, podłogówki wykładzin, wew, elementy meblowe. Tarcica 3 kl jakości produkowana gł jako obrzynana przeznaczona na cele pomocnicze w budownictwie. Tarcica 4 kl jakości to mat nisko wartościowy o bardzo ograniczonej przydatności użytkowej wykorzystywany na cele pomocnicze w budownictwie, dop są wszystkie wady pod warunkiem że sztuka ma odpow kształt.
wg jakości: n/o i obrzynane deski i bale 3 klasy jakości 1,2,3. Listwy łaty krawędziaki belki 1,2 klasa jakości.
Jakość n/o deski i bale podstawą oceny jakości jest lepsza płaszczyzna sztuki natomiast płaszczyzna gorsza powinna odpowiadać co najmniej warunkom niższej klasy jakości. W przypadku krańcowych różnic jakości przeciwległych płaszczyzn (1 i 3) sztukę zalicza się do 2 klasy jakości. A więc o klasę wyżej niż klasa jakości gorszej płaszczyzny.
Deski i bale obrzynane Podstawą oceny jakości jest lepsza płaszczyzna i bok sztuki.
Listwy łaty krawędziaki belki Podstawą oceny jest najgorsza płaszczyzna czy bok (wszystkie 4 pł bierzemy pod uwagę).
POWIERZCHNIA WOLNA OD WAD-jest to pow płaszczyzny w tarcicy n/o która pozostaje po odjęciu pow obarczonej wadami i w każdej sztuce tarcicy mogą występować wszystkie wady wymienione w normie jednakże pow płaszczyzny sztuki wolna od wad powinna wynosić w klasie 1 jakości nie mniej niż 80% w 2 klasie nie mniej niż 65% w 3 kl jakości nie mniej niż 50%.
1) Jakość drewna i jakość obróbki – materiały tarte dzieli się według jakości drewna i jakości obróbki na:
a) klasy jakości – stopniowanie jakości drewna i obróbki ze względu na ich dużą rozpiętość. klasy jakościowe są przez normy przedmiotowe.
b) grupy jakości - tworzy się przez połączenie 2 lub więcej klas jakości. celem tworzenia tych klas jest zmniejszenie liczby stopni jakości i ułatwienie sortowania materiałów tartych.
c) specjalne grupy jakości - tworzy się przez wyodrębnienie z danej klasy jakości materiałów tartych o specyficznych cechach, np.: słoistości, kolorystyce, itp.
Jakość poszczególnych sztuk materiałów tartych jest zazwyczaj zróżnicowana. Jest ono charakterystyczne przede wszystkim dla poszczególnych płaszczyzn i boków sztuki, a także dla poszczególnych odcinków długości sztuki tarcicy. W celu ujednolicenia klasyfikacji i klasyfikacji jakościowej, w normach przedmiotowych podawane są zasady dokonywania oceny jakości.
a) płaszczyzna lepsza: N/O deski i bale iglaste i liściaste ogólnego przeznaczenia,
b) płaszczyzna gorsza lub najgorsza: tarcica rezonansowa iglasta, krawędziaki i belki liściaste i iglaste,
c) płaszczyzna gorsza i bok: iglaste obrzynane deski i bale oraz łaty,
d) płaszczyzna lepsza i bok: obrzynane deski i bale liściaste, tarcica wagonowa iglasta.
Prowadzona na podstawie wyżej wymienionych kryteriów ocena nie decyduje w sposób ostateczny o jakości sztuki materiału, bowiem istnieją konieczne do uwzględnienia kryteria dodatkowe, jak np. dopuszczalne granic rozpiętości między jakością obu płaszczyzn, udział powierzchni bez wad czy kumulacja wad. Liczba klas jakości zależy od gatunku drewna i rodzaju sortymentu.
Klasy jakości mogą być łączone w grupy klas jakości. Dwie lub więcej klas jakości, połączone w umowną grupę oznacza się symbolami klasy najwyższej i najniższej, należących do danej grupy. Procentowy udział materiału poszczególnych klas jakości w tak utworzonej grupie powinien opowiadać naturalnemu składowi tarcicy otrzymanej z przetarcia danej partii surowca drzewnego.
4.Tarcica iglasta ogólnego przeznaczenia(podział, klasy jakości) PN-75/D-96000
Podział zależy:
-od rodzaju drewna(sosna , świerk, jodła, modrzew)
-stopnia obróbki(obrzynana, nieobrzynana) -kształtu przekroju poprzecznego
-ze względu na długość( długie, średnie)
-ze względu na klasy jakości( deski i bale obrzynane i nieobrzynane 4 klasy jakości)
Określanie jakości: Jeśli chodzi o wilgotność to deski i bale , które są przedmiotem handlu winny mieć wilgotność nie większą niż 25% jeśli są luzem, gdy są spakowane to wilgotność nie powinna przekraczać 22%.
Zabezpieczenie przed sinizną to kąpiele antyseptyczne. Jodła ,świerk, modrzew w okresie zimowym gdy mamy do czynienia ze zgodą kontrachenta to nie trzeba zabezpieczać tarcicy przed sinizną.
Wymóg związany z wymiarami znormalizowanymi dla drewna iglastego odnoszą się do wilgotności 20%. Jeśli jest inaczej to stosujemy nadmiary na zeschnięcie z normy PN-57/D-03003. Nadmiar na zeschnięcie nie obowiązuje dla belek i krawędziaków.
5.Materiały tarte liściaste ogólnego przeznaczenia(podział, ocena jakośći)PN-72/D-96002
Podział:
-ze względu na rodzaj drewna
-ze względu na rodzaj obróbki i kształt przekroju poprzecznego( nieobrzynane deski bale „no”; obrzynane deski bale „ o” ;listwy i łaty „ lł”; krawędziaki i belki „kb”
-ze względu na długość):krótka ,średnia ,długa
-ze względu na klasy jakości(obrzynane i nieobrzynane deski i bale to trzy klasy jakości ; listwy ,łaty ,krawędziaki ,belki to dwie klasy jakości)
Określanie jakości:
-wymiary dostosowane do wilgotności 15-18%
-ocena jakościowa:deski i bale nieobrzynane klasyfikujemy i oceniamy w zależności od jakości lepszej płaszczyzny. Rozbieżność między płaszczyznami 1 klasa. Dla obrzynanych desek i bali oceniamy na podstawie lepszej płaszczyzny i boku. Listwy , łaty ,krawędziaki i belki oceniamy na podstawie najgorszej płaszczyzny
-podstawę oceny jakościowe jest płaszczyzna bez wad: I klasa mają powyżej 80% powierzchni bez wad; Iiklasa powyżej 65%; III klasa powyżej 60%
bogusz87