Jeremy Black
EUROPA XVIII WIEKU
1700 - 1789
------------------
Tytuł oryginału Eighteenth Century Europe 1700-1789
Indeksy zestawiła Maria Domańska
Projekt okładki i stron tytułowych Teresa Kawińska
(c) Copyright by Jeremy Black, 1990
(c) Copyright for the Polish translation by Jaros3aw Mikos, 1997
First published 1990 by THE MACMILLAN
PRESS LTD
ISBN 83-06-02625-X
Spis rzeczy
Przedmowa . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 1
NIEPRZYJAZNE ŚRODOWISKO . . . . 9
Stosunki demograficzne, choroby i śmierć . . Nieszczęścia i konserwatyzm . . . . . . . . . . . 23
Rozdział 2
GOSPODARKA . . . . . . . 32
Rolnictwo . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Przemysł .. 55
Rozdział 3
INFRASTRUKTURA GOSPODARCZA . . . . 71
Komunikacja . . . . . . . . . . . . . . . 7r Pieniądze, standardy miar i wag, bankowość . . . . . . . 77 Handel . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 Przemiany gospodarcze . . . . . . . . . . . . . 104
Rozdział 4
SPOŁECZEŃSTWO . . . . . . 111
Kobieta i rodzina . . . . . . . . . . . . . . 112
Struktura społeczeństwa . . . . . . . . . . 126
Szlachta i arystokracja . . . . . . . . . . . . . 134
Chłopi . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
Rozdział 5
MIASTA . . . . . . . 174
Rozwój czy upadek . . . . . . . . . . . . . . 176
Miasta jako ośrodki przywilejów i władzy . . . . . . . . 180
Miasto i wieś . . . . . . . . . . . . . . . . 186
Miasta i hierarchia spoleczna . . . . . . . . . . . 193
Miasta i konflikty polityczne . . . . . . . . . . . 199
Życie miast . . . . . . . . . . . . . . . . 201
Ubóstwo i pomoc spoleczna . . . . . . . . . . . 203
Rozdzial6
WIARA I KOŚCIOŁY . . . . . . 211
Podzielony kontynent . . . . . . . . . . . . . . 212
Rozwój tolerancji . . . . . . . . . . . . . . 226
Dechrystianizacja? . . . . . . . . . . . . . . 230
Jansenizm . . . . . . . . . . . . . . . . 238
Los jezuitów . . . . . . . . . . . . . . . . 242
Stosunki państwo-Kościół . . . . . . . . . . . 245
Duszpasterstwo i Kościoły . . . . . . . . . . . . . 254
Rozdział 7
OŚWIECENIE . . . . . . . 258
Rozdział 8
KULTURA I SZTUKA . . . . . . 276
Mecenat . . . . . . . . . . . . . . . . . 277
Dwory i arystokracja . . . . . . . . . . . . . 277
Religia i Kościół . . . . . . . . . . . . . . 285
Klasy średnie: rynek sztuki jako forma patronatu . . . . . . 289
Lud: odrębny i uciśniony? . . . . . . . . . . . . 296
Przemiany stylów . . . . . . . . . . . . . . . 300
Kosmopolityzm i wpływy artystyczne . . . . . . . . . 307
Język . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313
Rozdział 9
NAUKA I MEDYCYNA . . . . . . 321
Rozdział 10
STOSUNKI MIĘDZYNARODOWE . . . . 338
Przegląd ogólny . . . . . . . . . . . . , . 338
1700-1721 342
Wojna o sukcesję hiszpańską . . . . . . . . . . . 342
Rosja i wielka wojna północna . . . . . . . . . . . 345
Dyplomacja europejska 1714-1740 . . . , . . . . . . . 351
Dyplomacja europejska 1740-1763 . . . . . . , . , . . 353
Dyplomacjaeuropejska 1763-1793 . . , . . . . . . . 359
Rozdział 11
ARMIE I WOJNY . . . . . . 369
Rosja . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371
Prusy w polowie stulecia . . . . . . . . . . . . 374
Reformy w Austrii i w Rosji w połowie stulecia . . . . . . . 376
Po wojnie siedmioletniej . . . . . . . , . . . . 380
Reformy w armii francuskiej . . . . . . . . . . . 381
Stare problemy . . . . . . . . . . . . . . . 382
Rekrutacja . . , . . . . . . . . . . . . . 383
Dzialania wojenne i zmilitaryzowane społeczeństwo . . . . . . 391
Działania wojenne na morzu . . . . . , . . . . . 392
Rozdział 12
RZąDY I ADMINISTRACJA . . . . . 399
Porządek publiczny, przestępczość i prawo . . . . . . . . 403
Problemy fiskalne . . . . . . , . . . . . . . 414
Pożyczki . . . . . . . . . . . . . . . . 423
Centrum wladzy i prowincje . . . . . . . . . . . 430
Instytucje administracji państwowej . . . . . . . . . 433
Proces rządzenia: poszukiwanie konsensusu
Oświecony despotyzm . . . . . . . , . . . . . . 458
Rozdział 13
IDEOLOGIA, POLITYKA, REFORMY I SWIT REWOLUCJI . 464
Myśl polityczna . . . . . . . . . . . . . . . 464
Polityka . . . . . . . . . . . . . . . . . 499
Świt rewolucji . . . . . . . . . . . . . . . 502
Epilog . . . . . . . . . . . . . . . . . 513
Chronologia . . . . . . . . . . . . . . . . 516
Władcy najważniejszych państw . . . . . . . . . . 520
Przypisy . . . . . . . . . . . . . . . . . 522
Wybrane pozycje bibliograficzne . . . . . . . . . . 528
Indeks osób . . . . . . . . . . . . . . . 547
Indeks nazw geograficznych i etnicznych . . . . . . . . 561
Spis ilustracji . . . . . . . . . . . . . . . . 575
Spis rzeczy 579
Koniec 583
Dalin Olof von z7t
Daun Leopold von 380
David Jacques Louis 304, 306
Delamonce Ferdinand zob. La Monce
Descartes Rene (Kartezjusz) 250, 258, 275, 32i
Desmarets Nicolas, markiz de Maillebois 79
Devlin ~. 524
550
Devonshire ksi1?e zob. Cavendish William
Dickens, poseł brytyjski 355 525
Indeks osób
Ablesimow Aleksandr 298
Adam Robert 283, 3I2
Addison Joseph 233
Addy G. M. 523, 524
Adolf Fryderyk, król szwedzki (I75I-I77I) 42~ 72, $2I
Adrian, patriarcha moskiewski 252 Agnesi Maria Gaetana II6
Aiguillon Emmanuel Armand de Vignerot, ksi1?e d' I66, 434 4$7
Albinus Bernhard Siegfried 324
Albrecht Kazimierz, książę saski, gubernator Niderlandów (I78o-1792) So3
Aleksy Romanow car rosyjski (I645-1676)
I7I~ 346 347 37I~ 372
Aleksy, syn Piotra I, carewicz rosyjski 447 5I9
Alembert Jean Le Rond d' 27, 262, z63, z69, 46I, 468
Algarotti Francesco 332
Amelot de Chaillou Jean Jacques 525 Anckarstróm Jacob Johan, zabójca Gustawa III So6
Anderson Matthew Smith 526
Angiviller Charles Claude de La Billardie, hrabia d' 278
Anjou Philippe, ksi1?e d' zob. Filip V Anna Iwanowna, cesarzowa rosyjska (I73o-I74o) 2$$, 3$$~ 428 498 $I9, $2I
Anna Stuart, królowa angielska (I7o2-I7I4) 282, 520
Ansbach-Bayreuth Karl Friedrich, margrabia d' 4I6
Antici Tommaso 247, 523
Antonio Farnese, książę Parmy i Piacenzy (I727-I73I) 394
Aremberg (Arenberg) Karl Maria Raimund, książę d' 74
Aremberg (Arenberg) Leopold Philipp Karl, książę d' 452
Aremberg (Arenberg), rodzina niderlandzka 59, 74
Argenson Rene Louis de Voyer de Paulmy, markiz d' 478
Argyll Archibald IX 43I
Arsenije IV Jovanovia-Oakabena, patriarcha serbski 37
Artois Charles Philippe, hrabia d' (I824-I83o Karol X, król francuski) SIO
Arystoteles 472
Asam Cosmas Damian 288 Asam Egid Quirin 288 Atholl, ksi1?e 432
Aubert Jean 283
Auget de Montyon zob. Montyon
August II Wettin, zw. Mocnym, elektor saski (jako Fryderyk August I), król polski (I697-I7o6 i I7o9-1733) I85, 224, 279 3II~ 342 348 349 4I$~ 494
August III Wettin, elektor saski (jako Fryderyk August II), król polski (I733-1763) 242 243 278, 3II~ 3$2~ 3$6~ 3$8~ 362 423 49$
Augustyn, ow. 238, 286
Ayscough James 333 Baalszemtow (wlaoc. Israel ben Eliezer) 236
Bach Carl Philipp Emanuel 305
Bach Johann Christian 305
Bach Johann Sebastian 236, 278, 288, 3~~ 305
Bachelier Jean Jacques 305
Bacon Nicolas 93
Bahrdt Karl z32
Bailey C. B. 524
Balsamo Giuseppe zob. Cagliostro Alessandro
Banks Joseph 325
Barbiche B. 527
Barrere Pierre 324, 325
Barton H. A. 526
Basedow Johannes Bernhard 25t
Bassi Verati Laura t r6
Batom Pompeo Girolamo 287, 474
Bayer Gottlieb 3t3
Beales D. 523, 526, 527
Beattie ,~. M. 525
Beaumer, Madame de i24
Beauvillier Paul, ksi1?e de Saint-Aignan 47t
Beccaria Cesare, markiz de 270, 406, 4t t, 474
Beckers Heinrich Anton 2q4, 525
Beer Adolf 525, 527
Belle-Isle Charles Fouquet, ksi1?e de r48, 354
Benedykt XIV (Prospero Lambertini), pa
pież (t74o-1758) 243 247 255
Bennet William 220
Bernard Samuel 425
Bernoulli Daniel 335
Bernoulli Jakob 335
Bertin Henri Leonard, hrabia de Bourdelle 334
Berwick James Stuart Fitz-James, ksi1?e de 39t
Bessenyei Gyórgy 3t7
Bibiem (wlaoc. Galli da Bibiem) Ferdi
nando 3ot
Biron Piotr zob. Piotr Biron
Black eremy 524, 525
Black Joseph 3z8, 329
Blake William 306
Blanc Franz Anton von t6t
Blanning Tim 5
Boddington Samuel 2to
Boisgelin de Cuce Jean Raymond de 434
Bolingbroke Henry St. John 27t, 473, 479
Bonaparte Napoleon zob. Napoleon I
Boncompagni Ignazio 504
Boom G. de 525, 526
Borda Jean Charles de 33t
Borromini Francesco Sto
Boswell James 433
Bóttger Johann Friedrich 309
Boucher Fran4ois 34, t59, 280, 29t, 298, 302 303
Boucher d'Argis Antoine Gaspard 209
Boullongne (Boulogne) Louis de 286
Boulton Matthew 64
Bourbon-Conde, ród francuski 283; zob. te?
Burbonowie
Boutaric Edgard 526
Braganza (Braganęa), dynastia portugalska 43t
brandenburski dom zob. Hohenzollernowie
Brander Ernst t23, 249
Breitkopf Johann Gottlob 3t9
Bremner G. 523
Brienne Etienne Charles Lomenie de 207, 248 253 504 508 509, 5t8
Brockliss Lawrence 8
Brorson Hans Adolf z88
Brown Lancelot, zw. Capability 283, 284
Brown Peter Douglas 526
Brownrigg William 328
Briihl Heinrich von 243
Brunszwiku książę zob. Ferdynand, książę
brunszwicki
Buffon Georges Louis Leclerc de 232, 324-326
Bullet Jean Baptiste 3t6
Bulawin Kondratij A. tli
Burbonowie (Bourbon), ród panujący we Francji, Hiszpanii, Neapolu i Parmie tq4, 2q4, 283, 343-345 36I~ 472 5I5~ 520
Burgundii książę zob. Ludwik, książę Burgundii
Burke Edmund 27t, 5t4
Bute John Stuart, earl of 299, 325 479
Butre Charles de zol
Byron George Gordon 299
Cabarrus Francisco 208
Cadet de Vaux Antoine 333
Cadiere Catherine m7
Cagliostro Alessandro (wlaoc. Giuseppe Bal
samo) 32i, 323
Calatayud Pedro de i86
Calmet Augustin 27
Calonne Charles Alexandre de 359 504 508 So9, SI8
Campe Johann t26
Campomanes Pedro Rodriguez de 69, 250, z74~ 298 322
Camus Charles Etienne 326
Canal Giovanni Antonio, zw. Canaletto Sio
Candaux ,~. D. 527
Cantemir (Kantemir) Dimitrie, hospodar moldawski (t693, i7io-t7m) 349
Capability zob. Brown Lancelot
Caracciolo Domenico 53, iq4
Carbonet, projektant ogrodów 279
Carignan Carlo Emanuele Si3
Carlos zob. Karol III, król hiszpański
Cartouche Louis Dominique, zw. Bourguignon 408
Casal Gaspar 327
Castries Charles de La Croix, markiz de I43~ 38I~ 390, 396
Cathcart William Shaw So5
Cavendish Henry 328, 329
Cavendish William, ksi1?e Devonshire 479
Celsius (Celsjusz) Anders 326
Challes (Chasles) Gregoire de 307
Chambers Ephraim 262
...
evedallas