Poradnictwo to:
1. „proces wspierania, którego celem jest pomoc jednostce w zrozumieniu własnego życia i osiągnięciu większej dojrzałości przez uczenie przyjmowania odpowiedzialności i podejmowania samodzielnej decyzji”
2. Proces dzielenia się nie tylko zachowaniami, ale doświadczeniem tworzenia relacji cechującej się zaufaniem i bliskością
3. Relacja między dwiema osobami z których
a) Jednej potrzebna jest okazja do mówienia o sowich problemach
b) Druga zaś jest na tyle wrażliwa i dojrzała, by zrozumieć cudze wątpliwości i konflikty, oraz dysponuje wiedzą i umiejętnościami.
4. Wymaga dobrowolnie zawartej umowy, w której wyraźnie określa się granicę relacji oraz zobowiązuje do zachowania tajemnicy”.
Tożsamość poradnictwa:
1. Poradnictwo jest systemem czynności ludzkich, więc systemem społecznym.
2. Jest działaniem (działalnością) racjonalnym, a więc przysługuje mu cecha celowości w realizacji zamiarów osób z nim związanych (nie jest działaniem spontanicznym, ani przypadku)
3. Zorientowane jest na optymalizację, na udoskonalenie cech osobowości i zachowań (na rozwój motywacji, przekształcania emocji, rozbijanie stereotypów, wzbogacania informacji)
4. Plasuje się na różnych poziomach życia społecznego (dot. jednostek, grup, instytucji)
5. Przedmiotem działanie nie jest jednostka, ale przeżywany przez nią problem, który prowadzi do zaburzenia stosunku jednostki do siebie lub/i otoczenia.
6. Dzięki niemu rozwiązuje się problemy życiowe ludzi
7. Realizowany jest w układzie interakcyjnym sprzyjającym powstaniu nowych wartości i wytwarzaniu się odrębnego stosunku społecznego (poradniczego)
8. Podejmowany jest przez doradców wobec, dla i przy udziale radzących się (dla których wymaga się kompetencji, w którym udziela pomocy oraz posiadania takich cech osobowości i stosowania metod zgodnych z etyką zawodową)
9. Jest działaniem któremu nie przysługuje precyzyjnie określony rodzaj czynności, forma organizacyjna, metoda postępowania, a jedynie przypisuje się przyjazny i wspomagający charakter
10. Udział radzącego jest dobrowolny, a udział doradcy wynika z poczucia społecznego obowiązku, życzliwości lub racji wykonywania zawodu
Wyznaczniki percepcji:
1. Bodziec (złożoność sygnału, siła sygnału, stosunek do sygnału)
2. Nacisk na aparat fizyczny służący do wykrywania sygnału (na poziomie receptorowym i neutronowym)
3. Czynniki związane z daną osobą:
a) Historia uprzedniego doświadczenia
b) Przynależność do określonej kultury
c) Motywacyjne
d) Osobowościowe
Zmienność:
- odwracalność figury i tła
- bliskość
- światła i cieni
- perspektywa liniowa
- domykanie figury
Pomaganie:
pomaganie jest zaplanowanym procesem przebiegającym w konkretnych ramach. Ramy pomagania tworzą kontakt, który:
a) zawierany jest między dwoma osobami: oczekiwania, zasady postępowania, cele, czas trwania procesu pomagania
b) sztywne ramy mają zapewnić obu stronom poczucie bezpieczeństwa
Pomaganie innym nie jest łatwe i już na samym początku można wpaść w jedną z trzech pułapek: pośpiech, pocieszanie, pomocne rady
Relacja pomocowa to szczególna relacja między osobą pomagającą i wspomaganą, skupia się bowiem na osobnie wspomaganej i jej problemach.
Problemy to nie tylko kłopoty, lecz również niewykorzystane szanse i możliwości potencjalnego rozwoju.
Celem tej relacji jest pomoc w skutecznym pokonywaniu życiowych problemów oraz uczeniu, jak pomagać samemu sobie.
Kontakt pomocowy
To kontakt dobry, konstruktywny, czyli harmonijne współdziałanie i przyjazny stosunek miedzy doradcą a radzącym się, oznacza to , że obaj zdają sobie sprawę z pracy, która ma być wykonana i wskazują dobra wolę, aby się z nią uporać
Ostateczny kontakt zostaje nawiązany, gdy radzący się dochodzi do przekonania, że doradca rzeczywiści się nim interesuje, nie daje mu nieprzemyślanych rad, ani nie przytłacza go swoją pomocą.
Zadania doradcy:
- odczytywanie i rozumienie potrzeb i możliwości klienta
- przyjęcie właściwej roli w procesie doradzania (w różnych jego etapach rola jest zróżnicowana)
- rozważanie różnych oczekiwań klienta, wśród których oczekiwanie przemiany to jednocześnie gotowość do zmiany, wyzdrowienia
Przebieg relacji pomocowych
a) etap przygotowawczy
b) etap właściwy – pierwsze spotkanie
- wstępna diagnoza
- zawieranie kontraktu
- przepracowanie nowych problemów
c) zakończenie
Cechy relacji pomocowej
- dynamizm
- może być nawiązana między podmiotami społecznymi
- nie zastępowalność
- szczególna wieź między doradca a klientem
- zaufanie
- związek konstruktywny
- autentyczny
- doświadczenie emocjonalne
Umiejętności i techniki niezbędne do pracy doradcy:
1. umiejętności aktywnego uważnego słuchania
a) oceniania
b) wspierania
c) interpretacje
d) badania
e) rozumienia
2. akceptacja klienta i unikanie negatywnego nastawienia
Koncepcje poradnictwa:
- dyrektywne – nie liczą się z jednostką
- liberalne – rozwiązują sytuację uwzględniając sytuacje jednostki
- dialogowe – badania i poszukiwanie strategii i środków rozwiązywania problemów
W poradnictwie wyodrębniamy cztery działy:
- dydaktyczne – realizowane jest przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną
- wychowawcze – obejmuje problemy wychowawcze młodzieży
- opiekuńcze – zajmuje się realizacją potrzeb ludzi
- specjalistyczne – rodzinne
Poradnictwo rodzinne:
- to forma praktyki społecznej, w której z problemami osób pozostających w różnych współzależnościach spotykają się przedstawiciele różnych specjalności np. pedagog, psycholog, lekarz, prawnik, socjolog
- każdy z doradców patrzy na sprawy rodzinne i małżeństwa z punktu widzenia własnej specjalności.
Z poradnictwem rodzinnym wiążą się dwie grupy zagadnień
1. Problemy dotyczące zewnętrznych stosunków rodziny, jej kontaktów z innymi i środowiskiem: konflikty sąsiedzkie, sprawy mieszkaniowe, zawodowe, spadkowe, alimentacyjne;
2. Problemy związane ze stosunkami w obrębie rodziny (są one związane z zakłóceniami stosunków wewnątrz rodziny): poradnictwo małżeńskie, poradnictwo wychowawcze, poradnictwo rodzinne
Poradnictwo rodzinne (wąskie ujęcie)
Pomoc udzielana rodzicom i dzieciom koncentrująca się głównie wokół spraw wychowawczych m. in.:
* trudności podczas wychowywania dzieci
* postępowanie z dzieckiem upośledzonym w rozwoju lub z odchyleniami od formy rozwojowej
* postępowanie z dzieckiem upośledzonym umysłowo
* wychowywanie dzieci z zaburzeniami psychicznymi
* wybór zawodu dziecka aby odpowiadał jego zainteresowaniom, osobowości
Zakres działań poradnictwa rodzinnego (ujęcie szerokie):
- przygotowanie do życia w rodzinie
- towarzyszenie rodzinie w różnych fazach życia
- kształtowanie właściwych postaw rodzicielskich
Przedmiot porad w poradniach rodzinnych:
- wszelkie okoliczności powstania małżeństwa i rodziny (genetyczne, seksuologiczne, planowanie rodzicielstwa, przygotowanie do rodzicielstwa i adopcje)
- zasady współżycia pary małżeńskiej (rozwiązywanie konfliktów, psychoterapia, trudności z natury prawnej, gospodarczej, wychowawczej, zabezpieczające pokolenie wstępujące i zstępujące)
- stosunki z członkami bliższej i dalszej rodziny w sytuacjach zmiany stanu cywilnego, separacji mieszkaniowej, rozwodu i jego konsekwencji, wdowieństwa, starczej zależności
- problemy młodzieży społecznej zagubionej w sytuacji wyboru szkoły, zawodu, miejsca pracy, odrywania się od rodziny, odtrącenia przez grupę rówieśniczą, patologii alkoholowej czy narkomanii
- pomoc związana z ostatnimi fazami życia rodziny
- porady dla zajmujących się rodziną
Charakterystyka oddziaływania w poradnictwie rodzinnym
- naprawcze – zmiana typu relacji
- zapobiegawcze – wykrywanie i hamowanie pewnych tendencji wewnątrz rodziny
- optymalizujące – gdy występują nieznaczące zakłócenia
- prognostyczne – poradnictwo z dalszym kierunkiem kształcenia czy wyboru szkoły
Małżeństwo i o nich mit
- małżonkowie powinni być najlepszymi przyjaciółmi
- miłość romantyczna to podstawa dobrego małżeństwa
-związki pozamałżeńskie niszczą małżeństwo
- jeśli dręczy poczucie winy przyznaj się do wszystkiego
- małżonkowie powinni wszystko robić wspólnie
- szczęśliwe małżeństwo wymaga całkowitego zaufania
- dobrzy ma małżonkowie powinni „prać brudy” we własnym domu
- prawdziwi kochankowie odgadują swoje myśli i uczucia
- ambicje męża są ważniejsze od kariery żony
- jeśli mąż lub żona chcą odejść nie pozwól na to i walcz
Co można zrobić by uniknąć błędów? (A.A. Lazarus)
1. Partnerzy w najbardziej udanych związkach nie trzymają się kurczowo siebie, ale zostawiają drugiej stronie duża swobodę i przestrzeń.
2. Szczęśliwi małżonkowie dbają raczej o trwałość uczuć niż romantyczne uniesienia i mają dla siebie dość szacunku, by podtrzymać zainteresowania partnera.
3. Małżonkowie inteligentni nie spoczywają na laurach, mają świadomość niepewnego losu oraz tego, że ich partnerzy mogą zainteresować się lub przyciągnąć kogoś innego.
4. Szczęśliwe małżeństwo opiera się na umiejętnościach negocjowania oraz szukania kompromisu, a także unikania sztywnych ról i kategorycznych nakazów postępowania. Wymaga to dojrzałości obojga partnerów oraz przyjęcia przez nich odpowiedzialności za swoje szczęście.
5. W udanym małżeństwie nikt nie czyta w myślach partnera (nie mówi mu co on lub ona ma na myśli), nikt nie próbuje też kształtować partnera na swoją modłę (próbując „zmienić jego lub ją na lepsze).
Poradnictwo – trening małżeński:
- zmiany psychologiczne wymagają rozwiązywania problemów tu i teraz, a nie zajmowania się tam i wtedy,
- problemy małżeńskie wynikają z posiadania błędnych informacji (np. wiary w opisywane mity) oraz z braku informacji,
- mówienie o problemach jest potrzebne, ale niewystarczające – należy znaleźć aktywne sposoby ich rozwiązywania,
- oboje partnerzy muszą wyrazić gotowość do pracy nad małżeństwem i podjąć wysiłek w celu wprowadzenia w nim zmian,
Rady dla osób pragnących stworzyć dobry związek:
- ograniczenie krytycyzmu do minimum
- unikanie mówienie „nie”
- wyrażaj pochwałę i aprobatę
- nie udzielaj zbędnych rad
- nie czytaj w cudzych myślach
- nie drąż przeszłości
- nie przesadzaj z kontrolą
- nie nagradzaj braku uprzejmości
Fazy małżeństwa
1. Zauroczenie – romantycznie uniesienia, widzenie partnera w najlepszym świetle
2. Pierwsze rozczarowanie – przebłyski rozczarowania tu myślimy jakoś się ułoży
3. Rzeczywistość – walka o zmianę charakteru i zachowań partnera
4. Oddalenie – małżonkowie są rozczarowani małżeństwem
5. Rozpad – jeśli nie dogadają się
a) Zobojętnienie i wycofanie się psychiczne
b) Separacja lub rozwód
Rodzinę można traktować jako system – całość wzajemnie ze sobą powiązanych elementów
- jest to coś więcej, niż prosta suma części
- między elementami systemu zachodzą relacje
- w praktyce każdy z członków rodziny reaguje na zachowania pozostałych osób
Funkcje rodziny:
- materialno-ekonomiczna, - prokreacyjna i seksualna, - socjalizacyjna, - klasowa, - legalizacyjno-kontrolna, -rekreacyjno-towarzyska
Fazy cyklu życia rodziny
- małżeństwo bez dzieci
- rodzina wychowująca małe dzieci
- rodzina z dzieckiem w wieku przedszkolnym
- rodzina z dzieckiem w wieku szkolnym
- rodzina z dorastającym dzieckiem
- rodzina z dziećmi opuszczającymi dom
- stadium pustego gniazda
- starzejący się rodzice (aż do śmierci obojga)
Fazy rozwoju:
- niemowlęctwo, - wczesne dzieciństwo, - okres przedszkolny, - średnie dzieciństwo, - młodzieńczość, - wczesna dorosłość, - średnia dorosłość, - starość
Cechy zdrowej psychologicznie rodziny:
- pozytywna tożsamość i autonomia poszczególnych jej członków
- otwarte i skuteczne komunikowanie się
- wzajemność
- połączenie ze światem zewnętrznym
Czynniki dezorganizujące młodą rodzinę
- brak przygotowania młodzieży do organizowania samodzielnego życia w rodzinie
- spóźniony start do życiowej samodzielności w porównaniu do młodzieży z zachodu Europy
Przesłanki świadczące o nieprzygotowaniu do pełnienia ról małżeńskich
- niedojrzałość psychiczna i społeczna obu stron lub jednej ze stron
- niezaradność życiowa słaba odporność na trudności jakie stawia organizowanie życia prywatnego od podstaw
- nieumiejętność życiowa i współdziałania we dwoje
- dobrego przystosowania nie rokuje powierzchowna próba przystosowania się do partnera i jego zachowania oraz tolerancja wobec wzorców i wartości współmałżonka
Przyczyny konfliktów w małżeństwie:
- nadużywanie alkoholu, - brak zainteresowania rodziną, - trudności i kłopoty finansowe, - nieumiejętność życia razem, - wtrącan...
Diot