SZWAJCARIA
· konstytucja z 1 I 2000 – bardo sztywna
a) całkowita zmiana:
- 100 00 wyborców (ogólny wniosek) – referendum
- jedna izb parlamentu – musi być poparta przez drugą, jeśli brak akceptacji, referendum, jeśli okaże się że ludzie są za zmianą – skrócenie kadencji parlamentu
- inicjatywa parlamentarzystów
droga ustawodawcza w parlamencie – referendum zatwierdzające podwójne (tj. liczy się głosy pojedynczych wyborców i głosy kantonów – żeby konstytucja była zatwierdzona za musi być większość wyborców i większość kantonów
b) częściowa zmiana:
- 100 000 wyborców (ogólny wniosek lub gotowy projekt) do parlamentu, który jeśli to był ogólny wniosek to uchwala na jego podstawie przepis konstytucyjny, a potem podwójne referendum, albo jeśli gotowy projekt to od razu referendum. W drugim przypadku parlament może przedstawić kontrprojekt, wtedy glosowanie odbywa się nad obydwoma projektami i za oboma można się opowiedzieć (wygrywa ten który w większości kantonów). Jeśli parlament jest przeciwko ogólnemu wnioskowi wyborców, ogłaszane jest pojedyncze referendum dotyczące tego czy parlament ma się w ogóle tym projektem zająć, jeśli wynik „za” nie powoduje to skrócenia kadencji, parlament musi po prostu opracować tekst tej zmiany, po tym referendum podwójne.
- Inicjatywa parlamentu – w trybie przewidzianym dla uchwał – później podwójne referendum
-instytucja „ustaw pilnych nie mających podstaw w konstytucji” – uchwalane na czas określony, w ciągu pierwszego roku jej obowiązywania musi odbyć się referendum podwójne
· Państwo demokratyczne, socjalne, państwo prawa
- federalizm
- parlament sprawuje „władzę najwyższą” nie ma równowagi władz
-domniemanie kompetencji parlamentu
-szeroki zakres kompetencji
-żaden z czynników pozaparlamentrnych nie może rozwiązać izb, żaden nie może zwołać go na sesję
-izby same rozstrzygają o ważności wyborów
-żaden organ pozaparlamentarny nie ma prawa orzekania o niekonstytucyjności ustaw
-mimo to parlament nie egzekwuje odpowiedzialności politycznej rządu
- monokratycznoość egzekutywy – całość władzy w rękach jednego organu, jest to organ kolegialny wybierany przez parlament (ciągle ci sami póki sami nie zrezygnują)
· zasada federalizmu
26 kantonów:
- dopiero po wyrażeniu zgody zainteresowanej ludności, kantonu, większości Narodu i kantonów mogą zajść zmiany w liczbie i statucie kantonów
- dawne 6 półkantonów teraz ma status kantonów, ale wybierają 1 a nie 2 deputowanych do Rady Kantonów, a w referendum podwójnym ich głos licony jako 0,5
- kantony posiadają charakter państw (własna konstytucja i prawo kantonalne – parlamenty, ale wdrażają też prawo federalne – rządy kantonalne; mogą zawierać umowy między sobą, z Federacją i z podmiotami zagranicznymi)
- sprawy publicznoprawne między Federacją a kantonami rozstrzyga Trybunał Federalny
- rozstrzygnięcia organów federalnych obowiązują bezpośrednio, bez potrzeby ich transformacji przez władze kantonalne
- domniemanie własności kantonów
- kompetencje kantonów m.in. oświata, opieka zdrowotna, kultura, kościoły, policja, sądy
- kompetencje Federacji to jedynie stanowienie prawa i przydziela sumy budżetowe, realizacja należy do administracji kantonalnej (rządów kantonalnych)
- wpływ kantonów na funkcjonowanie Federacji:
a) druga izba
b) wybory do pierwszej izby – okręgiem kanton
c) wymóg aby każdy minister federalny pochodził z innego kantonu
d) prawo inicjatywy ustawodawczej każdego z kantonów
e) 8 kantonów może zażądać przeprowadzenia referendum wobec uchwalonych już ustaw
f) obowiązek zasięgania opinii kantonów w procedurze konsultacyjnej
- wpływ Federacji na kantony
a) poddawanie konstytucji kantonalnych i ich zmian procedurze gwarancyjnej (muszą spełniać wymogi)
b) czuwanie nad wyższością prawa federalnego
c) prawo sprzeciwu w umowach kantonów z podmiotami zagranicznymi
d) zatwierdza lub odmawia zmiany granic międzykantonalnych
e) zatwierdza akty normatywne kantonów wydawanych na podstawie zlecenia wyrażonego w ustawach federalnych
f) interwencja federalna gdy zakłócony porządek konstytucyjny
v Procedury demokracji bezpośredniej
Demokracja referendalna:
a)zmiany konstytucji federalnej
Referendum podwójne
b)przystąpienie do organizacji kolektywnego bezpieczeństwa lub do wspólnoty ponadnarodowej
c)ustawy federalne uchwalane w trybie pilnym i nie oparte o konstytucję
Referendum pojedyncze
d)pytanie czy przeprowadzić całkowitą zmianę konstytucji przy różnym stanowisku izb
e)sprawa poparcia wniosku wstępnego z inicjatywy ludowej o całkowitą zmianę konstytucji
f)sprawa poparcia wniosku wstępnego o częściową zmianę Konstytucji jeśli parlament odrzuci ów projekt
a)ustawy federalne – uchwalane prze parlament ustawy wchodzą w życie po 100 dniach: wyborcy składają żądanie na ręce rządu federalnego – wyniki referendum są wiążące
b)przy ustawach pilnych – referendum musi być przeprowadzone w ciągu 100 dni ich obowiązywania
c)uchwały federalne gdy konstytucja dopuszcza taką możliwość
d)umowy międzynarodowe – bezterminowe i nieprzewidujące wypowiedzenia
v Parlament (Zgromadzenie Federalne)
-dwuizbowy parlament : rada Narodu – 200 deputowanych Narodu, Rada Kantonów – 46 deputowanych kantonów
- dwuizbowość symetryczna – na każde rozstrzygnięcie musi być wyrażona zgoda obu izb, jednakowa kadencja – 4 lata, postępowanie ustawodawcze może rozpocząć się w każdej z izb
- system wyborczy
1)Rada Narodu
-okręgi = kantony , w każdym wybierany co najmniej jeden deputowany, liczba deputowanych proporcjonalna do liczby mieszkańców
-system proporcjonalny, w kantonach najmniejszych w których wybierany tylko jeden – większość zwykła
-zgłaszanie kandydatów – 15-osobowe grupy wyborców
-sposób głosowania: wyborca dysponuje taką liczbą głosów ilu ma do wybrania kandydatów, dysponuje nimi swobodnie, może zakreślić kandydatów z jednej listy, bądź kilku skrełsic i na ich miejsce wpisać kandydata z innej listy („pióropusz”) lub dwa razy głosować na tego samego kandydata („kumulacja”)
-system proporcjonalny Hagenbacha – Birschoffa:
głosy oddane na wszystkie partie w kantonie = dzielnik
liczba mandatów do obsadzenia w kantonie +1
głosy na poszczególną listę = x, y
Liczba mandatów dla danej listy
dzielnik
pozostają spore reszty i mandaty nieobsadzone – kolejne dzielenia, tyle razy ile jeszcze wolnych głosów:
głosy na listę - lista z największym rezultatem – kolejny mandat
liczba dotychczas otrzymanych mandatów
2)Rada Kantonów
-dwóch (w 6 kantonach – jednego) deputowanego większością bezwzględną (II tury)
-zakaz ubiegania się o mandat parlamentarny członkom kantonalnych rządów i parlamentów
-parlament niezawodowy – nie może być jedynym źródłem utrzymania
- organizacja i funkcjonowanie
-przewodniczący wybierany na roczną kadencje i 2 jego zastępców (przewodniczący kieruje obradami, w rzie remisu jego glos rozstrzygający, ale głosuje tylko wtedy)
-przewodniczący + z-cy + przewodniczący frakcji partyjnych (to w RN, w RK są skrutatorzy) = Biuro danej izby ( układa merytoryczny program sesji, sposób obradowania, składy komisji..)
-Biuro x2 = Konferencja Koordynacyjna (ustala priorytet czasowy rozpatrywania poszczególnych spraw, kontakty z rządem – w pracach bierze udział Prezydent i Kanclerz)
-komisje – 12, takie same w RN i RK – w części problemowe, np. komisja spraw zagranicznych, w części funkcyjne, np. komisja nadzoru; Biuro może także powoływać komisje niestałe – zwykle dla każdego projektu, +komisje specjalne – w szczególnych przypadkach, do prac innych niż ustawodawcze
-4 sesje w roku, sesje nadzwyczajną mogą zwołać Rada Federalna lub ¼ deputowanych
- funkcje Zgromadzenia Narodowego
1)udział w dokonywaniu zmian konstytucyjnych – inicjatywa, kontrprojekt, przeprowadzenie zmiany w drodze ustawodawczej; ustawy pilne
2)funkcja ustawodawcza
-ustawy zwykłe – sprawy ważne w formie ustaw (m.in. wykonywanie praw politycznych, w prawach jednostki, obciążenia fiskalne, organizacja władz federalnych), pozostałe – przez rząd
-ustawy pilne
-rozporządzenia parlamentarne
-pozostałe uchwały federalne – np. budżet (fakultatywne referendum)
PROCEDURA USTAWODAWCZA
Inicjatywa – każdy deputowany, komisja (w postaci projektu lub ogólnego wniosku), frakcje, Rada Federalna (tylko projekt), 8 kantonów
Procedura może rozpocząć się w każdej z izb (decydują przewodniczący)
3.Funkcja elekcyjna
- wybór Rady Federalnej – po każdych wyborach do parlamentu
-na wspólnym posiedzeniu Zgromadzenia Federalnego
-wybór oddzielny na każde z 8 stanowisk
-nie ma zgłaszania kandydatów, deputowani po prostu wpisują nazwisko
-większość bezwzględna – głosowanie do skutku (od 3 tury nie można wpisywać nowych)
-reguła wybierania tych samych
-nie można odwołać ministrów
- spośród Rady Federalnej wybierany Prezydent i Wice prezydent na roczną kadencję, ponowny wybór jest możliwy, ale dopiero wtedy gdy „przejdzie cała kolejka”, wybór w sposób analogiczny jak wyżej
- sędziowie Trybunału Federalnego
-wybór całości na 6 lat
-pierwsza tura głosowań – wybrani tylko ci co uzyskali bezwzględną większość, jeśli zostały miejsca do obsadzenia – wybory uzupełniające – bezwzględna większość ale wiele tur (od trzeciej skreśla się tych którzy otrzymali najmniej głosów)
- Kanclerz Federalny
- Generał – głównodowodzący armii w okresie zagrożenia
- Prokurator gdy deputowany ma postępowanie karne
-funkcja kierowniczo – inspiracyjna wobec rządu
1) zlecanie zadań: przez postulat – uchwała jednej z izb na wniosek deputowanego żądająca zbadania i przedstawienia izbie raportu o celowości projektu ustawy lub środka – nie jest wiążące; rezolucje – uchwała jednej z izb, wymagająca zatwierdzenia przez drugą – zleca rządowi przedłożenie określonego projektu ustawy – też nie wiążące; zalecenia (Rada Kantonów)
2) środki dotyczące realizacji prawa federalnego
3) środki dla ochrony bezpieczeństwa zewnętrznego wewnętrznego, niezawisłości i neutralności: w sytuacjach nadzwyczajnych – wydawanie rozporządzeń parlamentu; w sytuacjach normalnych – postulaty, rezolucje, ustawy pilne, budżet, umowy międzynarodowe
4) współdziałanie w planowaniu ważnych czynności państwowych
5) uczestniczenie w kształtowaniu polityki zagranicznej (szerokie informowanie parlamentu o sytuacji i zgoda na umowy międzynarodowe i poddanie ich referendum)
6) zarządzanie stanu pełnienia prze siły zbrojne służby cywilnej i ogłoszenie stanu całkowitej lub częściowej mobilizacji
7) składanie przez rząd oświadczeń na forum połączonych izb
8) wydawanie oświadczeń dotyczących ważnych wydarzeń (nie wiążące)
-funkcja wykonywania zarządu administracyjnego
1) wydawanie aktów indywidualnych
2) uchwalanie budżetu państwa
3) podejmowanie decyzji w sprawach bieżącego funkcjonowania gospodarki finansowej
-funkcja kontrolna
1) zwierzchni nadzór nad Radą Federalną, administracją federalną, sądami federalnymi
2) komisje nadzoru izb: jedne ze stałych komisji, dzielą się na sekcje odpowiadające poszczególnym departamentom, analizują sprawozdania, mogą żądać wszelkich wyjaśnień, przeprowadzać inspekcje, mają dostęp do akt urzędowych
3) Stała Delegacja – po 3 z komisji obu izb – bada sprawy najważniejsze dotyczące bezpieczeństwa i służb specjalnych
4) Nadzorowanie stosunków z zagranicą – rząd musi informować, jeśli jakaś umowa ma zmienić prawo – obowiązkowe konsultacje z komisją
5) Sprawozdania Rady Federalnej
6) Zatwierdzanie sprawozdania finansowego państwa – komisje finansowe tworzą wspólną delegację – dzieli się na sekcje odpowiadające poszczególnym działom
7) Federalna kontrola Finansowa – podlegają jej wszystkie departamenty, kanclerz, przedsiębiorstwa państwowe, składa oświadczenia na forum połączonych izb
8) Uprawnienia śledcze komisji – powołanie komisji śledczej w kompetencji jednej i drugiej izby, ale mogą pracować wspólnie; prawo otrzymywania wyjaśnień, wgląd do akt, przesłuchiwania świadków, w pracach mogą uczestniczyć członkowie rządu
9) Interpelacje – żądanie złożenia przez rząd wyjaśnień w sprawach federalnych – sprawy ważne
10) Zapytania – j.w dotyczą spraw nie będących przedmiotem interpelacji – dyskusja i rozpatrywanie przez izbę nie przewidziane
11) &...
Ciemna_dusza