Zawierająca 150 artykułów Konstytucja Włoska weszła w życie w 1948 roku. Jest ona podstawowym dokumentem określającym ustrój państwa. Należy do konstytucji sztywnych. Procedura zmiany Konstytucji jest trudna i skomplikowana. Aby dokonać zmiany konstytucji nowy projekt musi być przegłosowany przez obie izby parlamentu dwukrotnie w przeciągu 3 miesięcy. Jeśli w drugim głosowaniu za projektem zagłosuje większość bezwzględna, ale nie więcej niż 2/3 składu obu Izb, to 500 tysięcy wyborców, 5 rad regionalnych lub 1/5 członków jednej z izb mogą zażądać przeprowadzenia referendum. Jeśli opowie się za nim 2/3 składu obu izb, referendum się nie przeprowadza.Konstytucja ustanowiła instytucję Sądu Konstytucyjnego, który nie tylko bada zgodność ustawi i innych aktów prawnych z Konstytucją, ale również rozsądza spory kompetencyjne między organami państwa oraz przesądza o procedurze impeachment w stosunku do Prezydenta.
Parlament włoski składa się z dwóch izb: wyższej (Senatu) i niższej (Izby Deputowanych)a) Izba Deputowanych liczy 630 członków, których kadencja jest 5-letnia. Wybory są czteroprzymiotnikowe: powszechne, równe, bezpośrednie i tajne. Ordynacja przewiduje mieszany podział miejsc wyborczych: 75% pochodzi z okręgów jednomandatowych, a pozostałe 25% z wielomandatowych okręgów wyborczych. Próg wyborczy wynosi 4% dla partii i 10% dla koalicji. Jej obecnym przewodniczącym jest Gianfranco Fini. b) Senat nie ma stałej liczby członków. Wybieralnych jest 315 deputowanych, ale członkami wyższej izby parlamentu są również zasłużeni Włosi, przede wszystkim byli prezydencki i premierzy. Obecnie takich â��dodatkowychâ�� członków Senatu jest 7. Ordynacja wyborcza do Senatu nie różni się zasadniczo od tej stosowanej przy podziale miejsc w Izbie Deputowanych. Bierne prawo wyborcze w wyborach do Senatu jest ograniczone cenzusem 40 lat.Władza ustawodawcza we Włoszech ma bardzo silną pozycję. Wiąże się to z rozdrobnieniem politycznym parlamentu, wskutek czego nigdy w historii powojennych Włoch nie zdarzyła się jeszcze sytuacja, w której jedna partia mogła utworzyć samodzielny rząd. Stąd tak charakterystyczne dla Włoch szerokie koalicje rządowe, które cechuje duża niestabilność. Powojenne Włochy widziały już 16 kadencji Parlamentu i 62 gabinety rządowe. Zakłada się równość kompetencji obu izb. Włochy są klasycznym przykładem systemu parlamentarno-gabinetowego. Parlament sprawuje klasyczne funkcje: ustawodawczą oraz kontrolną. Każda izba parlamentu może samodzielnie zmusić Radę Ministrów do podania się do dymisji przegłosowując bezwzględną większością głosów wniosek zgłaszany przez 10% swojego składu.
Włochy charakteryzuje otwarta egzekutywa, to znaczy, że premier i prezydent to dwie różne osoby. Występuje wyraźna asymetria między tymi dwoma ośrodkami władzy, która daje gabinetowi pod przewodnictwem premiera znacznie silniejszą pozycję.a) Prezydentem Republiki Włoskiej jest obecnie Georgio Napolitano. Funkcje prezydenta ograniczają się właściwie do czysto reprezentacyjnych. Obsadza on również 1/3 składu Sadu Konstytucyjnego, zarządza wybory, ma prawo łaski oraz jest dowódcą sił zbrojnych. Wyboru prezydenta dokonuje specjalne kolegium złożone z członków Izby Deputowanych i Senatu oraz z reprezentantów Izb Regionalnych. Wszystkie akty prezydenta wymagają kontrasygnaty członków Rady Ministrów. Posiada on inicjatywę ustawodawczą.b) Rada Ministrów to właściwy organ władzy wykonawczej we Włoszech. Stojący na jej czele premier jest powoływany przez Prezydenta, który mianuje również przedstawionych przez premiera kandydatów na ministrów. Obecnie premierem Włoch jest Silvo Berlusconi. Rada Ministrów posiada klasyczne kompetencje wykonawcze: kieruje polityką wewnętrzną i zagraniczną i wyznacza ich główne kierunki. Posiada inicjatywę ustawodawczą
Konstytucja ustanawia trójinstancyjną strukturę sadów powszechnych. Najwyższym sądem zarówno dla spraw karnych jak i cywilnych jest Sąd Kasacyjny. Sądownictwo administracyjne jest odrębne, a najwyższym sądem dla spraw z jego zakresu jest Rada Stanu. Nad niezawisłością sądów powszechnych i administracyjnych czuwają odpowiednio: Najwyższa Rada Sądownicza i Rada Prezydialna Sądownictwa Administracyjnego.
Zróżnicowanie gospodarcze i kulturowe Włoch, oraz zapisana w Konstytucji i szeroko realizowana zasada decentralizacji znajdują swoje odzwierciedlenie w skomplikowanym podziale administracyjnym Włoch. Państwo dzieli się na 20 regionów, z czego 5 ma specjany charakter, czyli specjalne uprawnienia autonomiczne. Są to: Sycylia, Sardynia, Trydent-Górna Adyga, Dolina Aosta oraz Wenecja Julijska. Ponadto regiony dzielą się na prowincje.
System partyjny Włoch cechuje pluralizm i klasyczny system wielopartyjny. Istnieje kilkaset partii politycznych, z czego większość bierze udział w wyborach parlamentarnych. Aż do 1994 roku powodowało to rozbicie polityczne parlamentu i często uniemożliwiało konstrukcję koalicji rządowych. Od 1994 roku system partyjny Włoch ewoluuje w kierunku systemu dwu blokowego. Od tego czasu partie lewicowe i prawicowe organizują się już przed wyborami w dwa przeciwstawne bloki polityczne, które po ewentualnym zwycięstwie wyborczym tworzą koalicje rządową. Nie uchroniło to jednak Włoch od ciągłych problemów z niestabilnością władzy. Premierzy i rządy wciąż zmieniają się bardzo szybko.
a) Prawicowa Lud Wolności, której liderem jest premier Silvo Berlusconib) Centrolewicowa Partia Demokratyczna. Jej liderem jest burmistrz Rzymu Walter Veltronic) Separatystyczna Liga Północna d) Chadecka Unia Chrześcijańskich Demokratów i Centrum
Ciemna_dusza