Badanie wpływu zarządzania bhp na wskaźnik wypadków.pdf
(
360 KB
)
Pobierz
Bez tytu³u-7
BEZPIECZEÑSTWO PRACY 1/2001
dr in¿. ZOFIA PAW£OWSKA
mgr MA£GORZATA PÊCI££O
mgr in¿. GRZEGORZ DUDKA
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Badanie wp³ywu zarz¹dzania bezpieczeñstwem
i higien¹ pracy na wskaŸniki wypadków przy pracy
Praca wykonana w ramach Programu
Wieloletniego (b. SPR-1) pn. „Bezpie-
czeñstwo i ochrona zdrowia cz³owieka w
œrodowisku pracy” dofinansowanego
przez Komitet Badañ Naukowych
W celu okreœlenia zmian w zarz¹dza-
niu bezpieczeñstwem i higien¹ pracy
w przedsiêbiorstwach, jakie s¹ potrzeb-
ne, aby dostosowaæ dzia³ania w zakre-
sie bhp do wymagañ normy PN-N-
18001 oraz jaki mo¿e byæ wp³yw tych
zmian na poziom bezpieczeñstwa i hi-
gieny pracy, przeprowadzono badania
systemów zarz¹dzania bezpieczeñ-
stwem i higien¹ pracy w 71 przedsiê-
biorstwach ró¿nej wielkoœci. Wœród ba-
danych by³y zarówno przedsiêbiorstwa,
które nie deklarowa³y wdro¿enia ¿adne-
go systemu zarz¹dzania: jakoœci¹, œro-
dowiskowego, czy bhp (22 przedsiêbior-
stwa), jak równie¿ takie, które wdro¿y-
³y lub wdra¿aj¹ jeden (27 przedsiê-
biorstw), dwa (13 przedsiêbiorstw) b¹dŸ
trzy (9 przedsiêbiorstw) z wymienio-
nych systemów zarz¹dzania; 17 bada-
nych przedsiêbiorstw zadeklarowa³o
wdro¿enie systemu zarz¹dzania bezpie-
czeñstwem i higien¹ pracy.
Przypisanie ocen punktowych odpo-
wiedziom na pytania kwestionariusza
umo¿liwi³o okreœlenie stopnia zgodnoœci
badanego systemu zarz¹dzania BHP
z wymaganiami normy PN-N-18001
w kategoriach iloœciowych; dla systemów
lub ich elementów w pe³ni spe³niaj¹cych
wymagania normy stopieñ zgodnoœci
z tymi wymaganiami oceniano jako
100%, zaœ brak okreœlonego elementu
systemu zarz¹dzania powodowa³ przypi-
sanie temu elementowi oceny 0%.
Z przeprowadzonych badañ wynika,
¿e systemy zarz¹dzania BHP funkcjonu-
j¹ce obecnie w przedsiêbiorstwach œred-
nich i du¿ych s¹ w wiêkszym stopniu
dostosowane do wymagañ normy ni¿
podobne systemy w przedsiêbiorstwach
ma³ych (rys. 1). W grupie przedsiêbiorstw
deklaruj¹cych wdra¿anie systemów za-
rz¹dzania bezpieczeñstwem i higien¹ pra-
cy zgodnych z wymaganiami polskiej
normy PN-N-18001 najwiêcej jest przed-
siêbiorstw œrednich i du¿ych.
Doœwiadczenia w zakresie zarz¹dza-
nia systemowego w innych obszarach
(zarz¹dzanie jakoœci¹, zarz¹dzanie œrodo-
wiskowe) maj¹ pozytywny wp³yw na
sposób zarz¹dzania w obszarze bezpie-
czeñstwa i higieny pracy. Wœród bada-
nych przedsiêbiorstw najwiêksz¹ zgod-
noϾ z wymaganiami normy wykazywa-
³y systemy zarz¹dzania BHP w tych
przedsiêbiorstwach, w których funkcjo-
nowa³ równoczeœnie system zarz¹dzania
jakoœci¹, zarz¹dzania œrodowiskowego
i BHP (rys. 2). Równoczeœnie w przed-
siêbiorstwach tych rejestruje siê mniejsz¹
liczbê wypadków przy pracy (rys. 3).
d wielu lat decyduj¹cy wp³yw
na zarz¹dzanie bezpieczeñ-
stwem i higien¹ pracy w przed-
siêbiorstwach maj¹ przepisy prawa. Nie
ograniczaj¹ siê one do okreœlenia wyma-
gañ minimalnych odnosz¹cych siê do ja-
koœci œrodowiska pracy, ale ustalaj¹ rów-
nie¿, jakie dzia³ania s¹ niezbêdne dla za-
pewnienia bezpieczeñstwa i ochrony
zdrowia pracowników. W Polsce, podob-
nie jak w krajach Wspólnoty Europej-
skiej, do wymaganych prawem dzia³añ
nale¿y ocena ryzyka zawodowego, infor-
mowanie i szkolenie pracowników w za-
kresie bhp, monitorowanie œrodowiska
pracy i sporz¹dzanie odpowiednich za-
pisów, a tak¿e zapewnienie wspó³udzia-
³u pracowników w dzia³aniach zwi¹za-
nych z bezpieczeñstwem i ochron¹ zdro-
wia. Prawo wymaga równie¿ sta³ego do-
skonalenia dzia³añ w zakresie bhp.
W ostatnich latach coraz wiêkszy
wp³yw na zarz¹dzanie bezpieczeñstwem
i higien¹ pracy w przedsiêbiorstwach wy-
wieraj¹ normy okreœlaj¹ce wymagania
i wytyczne dotycz¹ce systemów zarz¹-
dzania. Opublikowanie 15 lipca 1999
roku polskiej normy PN-N-18001 „Sys-
temy zarz¹dzania bezpieczeñstwem i hi-
gien¹ pracy. Wymagania” przyczyni³o siê
do rozpowszechnienia zasad systemowe-
go zarz¹dzania bezpieczeñstwem i hi-
gien¹ pracy. Jeszcze przed ustanowie-
niem tej normy niektóre przedsiêbiorstwa
rozpoczê³y wdra¿anie systemów zarz¹-
dzania bezpieczeñstwem i higien¹ pracy,
projektuj¹c je na ogó³ w sposób podobny
do systemów zarz¹dzania œrodowiskowe-
go zgodnych z wymaganiami normy ISO
14001.
Ocena systemów zarz¹dzania
bezpieczeñstwem i higien¹ pracy
w przedsiêbiorstwach
Do badañ i oceny funkcjonuj¹cych
w badanych przedsiêbiorstwach syste-
mów zarz¹dzania bezpieczeñstwem i hi-
gien¹ pracy wykorzystano opracowany
w tym celu kwestionariusz, zawieraj¹cy
pytania odnosz¹ce siê do:
•
struktury poszczególnych elemen-
tów systemu zarz¹dzania (opracowane na
podstawie szczegó³owej analizy wyma-
gañ normy PN-N-18001),
•
wymagañ prawnych, zwi¹zanych
z poszczególnymi elementami systemu
zarz¹dzania (opracowane na podstawie
analizy wymagañ normy PN-N-18001
i przepisów prawa),
•
sposobu funkcjonowania tych ele-
mentów, zwi¹zanego przede wszystkim
z ukszta³towan¹ w przedsiêbiorstwie kul-
tur¹ bezpieczeñstwa i higieny pracy
(przygotowane na podstawie opracowa-
nia prof. R. Studenskiego [1]).
Zgodnoœæ systemu zarz¹dzania BHP
z wymaganiami polskiej normy
PN-N-18001 a poziom
bezpieczeñstwa i higieny pracy
Doœwiadczenia pañstw zachodnich
wskazuj¹, ¿e wdro¿enie systemu zarz¹-
dzania bezpieczeñstwem i higien¹ pra-
cy mo¿e w krótkim czasie doprowadziæ
20
BEZPIECZEÑSTWO PRACY 1/2001
do znacznego zmniejszenia liczby wy-
padków. W Stanach Zjednoczonych
przedsiêbiorstwa, które usprawni³y za-
rz¹dzanie bezpieczeñstwem i higien¹
pracy w sposób zgodny z wytycznymi
OSHA (Occupational Safety and Health
Administration) osi¹gaj¹ wskaŸniki wy-
padkowoœci œrednio o 55% ni¿sze ni¿
wskaŸniki œrednie w dzia³alnoœciach, do
których s¹ zaliczane [3]. Poprawê po-
ziomu bezpieczeñstwa i higieny pracy
odnotowano równie¿ w licznych przed-
siêbiorstwach wdra¿aj¹cych systemy za-
rz¹dzania bezpieczeñstwem i higien¹
pracy w Wielkiej Brytanii, Norwegii i
Szwecji [2].
Wiêkszoœæ polskich przedsiêbiorstw
rozpoczyna dopiero wdra¿anie systemów
zarz¹dzania bezpieczeñstwem i higien¹
pracy. Mo¿liwe jest jednak porównanie
poziomu bezpieczeñstwa i higieny pracy
w przedsiêbiorstwach, w których funk-
cjonuj¹ systemy zarz¹dzania bezpieczeñ-
stwem i higien¹ pracy o ró¿nym stopniu
dostosowania do wymagañ polskiej nor-
my. W badanych grupach przedsiêbiorstw
stwierdzono bezpoœredni zwi¹zek miêdzy
ocen¹ zgodnoœci funkcjonuj¹cego sys-
temu zarz¹dzania bezpieczeñstwem i
higien¹ pracy z wymaganiami normy
PN-N-18001 a wskaŸnikami wypadko-
woœci. I tak, np. w przedsiêbiorstwach
przemys³u hutniczego, w których system
zarz¹dzania bezpieczeñstwem i higien¹
pracy jest w znacznym stopniu zgodny
z norm¹ PN-N-18001, wskaŸniki wypad-
ków s¹ oko³o dwukrotnie mniejsze ni¿
w przedsiêbiorstwach, których funkcjo-
nowanie w zakresie bhp jest nastawione
przede wszystkim na spe³nienie wyma-
gañ obowi¹zuj¹cych przepisów (rys. 4).
Wœród badanych przedsiêbiorstw by³y
równie¿ takie, w których mimo du¿ego
stopnia zgodnoœci systemu zarz¹dzania
bezpieczeñstwem i higien¹ pracy z norm¹
wskaŸniki wypadków przy pracy by³y
wysokie. W takich przypadkach ocenê
systemu zarz¹dzania przeprowadzan¹
przez specjalistów porównywano z wy-
nikami ankiety dotycz¹cej kultury bez-
pieczeñstwa i higieny pracy, któr¹ wy-
pe³niali robotnicy. Na ogó³ okazywa³o siê,
¿e wyniki obu ankiet s¹ rozbie¿ne i ¿e
robotnicy nie oceniaj¹ dzia³añ w zakre-
sie bhp zbyt wysoko. Sytuacja taka po-
winna byæ sygna³em, ¿e przyjête w sys-
temie procedury nie funkcjonuj¹ we w³a-
œciwy sposób. W wiêkszoœci przypadków
przyczyn¹ tego jest krótki czas, który
up³yn¹³ od rozpoczêcia wdra¿ania syste-
mu zarz¹dzania BHP i skoncentrowanie
siê osób odpowiedzialnych za jego wdra-
¿anie na opracowaniu formalnych proce-
dur, nie zaœ na zapewnieniu ich funkcjo-
nowania.
Rys. 1. Stopieñ zgodnoœci SZ BHP z wymagania-
mi normy PN-N-18001 w zale¿noœci od wielko-
œci przedsiêbiorstw
* * *
Wyniki badañ wskazuj¹, ¿e systemy
zarz¹dzania BHP ukszta³towane pod
wp³ywem wymagañ prawa mog¹ w du-
¿ym stopniu spe³niaæ wymagania normy
PN-N-18001, przy czym w przedsiêbior-
stwach, które wdro¿y³y ju¿ systemy za-
rz¹dzania jakoœci¹ i systemy zarz¹dzania
œrodowiskowego, stopieñ zgodnoœci z ty-
mi wymaganiami jest na ogó³ wiêkszy.
Równoczeœnie przedsiêbiorstwa, w któ-
rych systemy zarz¹dzania wdra¿ane s¹
w ró¿nych obszarach dzia³añ (zapewnie-
nie jakoœci, ochrona œrodowiska natu-
ralnego, zapewnienie bezpieczeñstwa
i ochrony zdrowia) osi¹gaj¹ mniejsze
wskaŸniki wypadkowoœci.
Badania potwierdzi³y, ¿e wdro¿enie
systemu zarz¹dzania bezpieczeñstwem
i higien¹ pracy zgodnego z norm¹
PN-N-18001 wp³ywa pozytywnie na stan
bezpieczeñstwa i higieny pracy. Wynika
z nich, ¿e z wy¿sz¹ ocen¹ zgodnoœci sys-
temu zarz¹dzania bezpieczeñstwem i hi-
gien¹ pracy z norm¹ wi¹¿e siê na ogó³
ni¿szy wskaŸnik wypadkowoœci. Jest to
równoczeœnie potwierdzenie, ¿e sformu-
³owane w polskiej normie PN-N-18001
wymagania mog¹ byæ wykorzystywane
do projektowania skutecznych systemów
zarz¹dzania BHP.
Rys. 2. Ocena zgodnoœci SZ BHP z wymaganiami
normy PN-N-18001 w przedsiêbiorstwach, które
wdro¿y³y system zarz¹dzania jakoœci¹, zarz¹dza-
nia œrodowiskowego i zarz¹dzania bezpieczeñ-
stwem i higien¹ pracy
Rys. 3. WskaŸniki wypadków w przedsiêbior-
stwach, które wdro¿y³y system zarz¹dzania jako-
œci¹, zarz¹dzania œrodowiskowego i zarz¹dzania
bezpieczeñstwem i higien¹ pracy
PIŒMIENNICTWO
[1] Studenski R.: Opracowanie list kontrolnych
umo¿liwiaj¹cych badanie i ocenê kultury bezpie-
czeñstwa w przedsiêbiorstwie. Katowice 1999
[2] Kjellen U., Boe K., Hagen H.: Economic
Effects Of Implementing Internal Control Of He-
alth, Safety And Environment: A Retrospective
Study Of An Aluminium Plant. Safety Science
vol. 27, No. 2/3, 1997
[3] http://www.osha.gov/oshprogs/vpp/bene-
fits.html.
Rys. 4. WskaŸniki wypadków w przedsiêbior-
stwach przemys³u hutniczego, w zale¿noœci od
stopnia zgodnoœci SZ BHP z wymaganiami nor-
my PN-N-18001
21
Plik z chomika:
tasman224
Inne pliki z tego folderu:
Normalizacja europejska w dziedzinie hałasu na stanowikach pracy.pdf
(683 KB)
Monotonia jako czynnik obciążenia podczas pracy ocena ryzyka zawodowego (9).pdf
(1023 KB)
Monotonia jako czynnik obciążenia podczas pracy ocena ryzyka zawodowego (8).pdf
(1023 KB)
Monotonia jako czynnik obciążenia podczas pracy ocena ryzyka zawodowego (7).pdf
(1023 KB)
Monotonia jako czynnik obciążenia podczas pracy ocena ryzyka zawodowego (6).pdf
(1023 KB)
Inne foldery tego chomika:
02 Stanowiskowe
03 Kierujący BHP
08 Biuro
Analiza stanu bhp w zakładzie
BADANIA
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin