2010 próbny egzamin gimnazjalny Hum.pdf

WPISUJE UCZE

KOD UCZNIA DATA URODZENIA UCZNIA

dziemiesicrok

PRBNY EG ZA MIN GIMNAZJALNY

Z OPERONEM

ZZA KRE SU PRZED MIO TW HUMANISTYCZNYCH

Instrukcja dla ucznia

1. Sprawd, czy ze staw eg za mi na cyj ny za wie ra 12 stron. Ewen tu al ny

brak stron lub in ne uster ki zgo na uczy cie lo wi.

STYCZE 2010

2. Natej stro nie inakar cie od po wie dzi wpisz swj kod ida t uro dze nia.

3. Czy taj uwa nie wszyst kie tek sty iza da nia.

Czas pracy:

120 minut

4. Roz wi za nia za pi suj du go pi sem lub pi rem zczar nym tu szem/atra -

men tem. Nie uy waj ko rek to ra.

Liczba punktw

do uzyskania: 50

5. Wza da niach za mkni tych s po da ne czte ry od po wie dzi: A, B,C,D.

Od po wia da im na st pu j cy ukad nakar cie od po wie dzi:

A BCD

Wy bierz tyl ko jed nod po wied iza ma luj krat k zod po wia da j c jej

li te r, np. gdy wy bra e od po wied A:

BCD

6. Sta raj si nie po pe nia b dw przyza zna cza niu od po wie dzi, ale je -

li si po my lisz, bd ne za zna cze nie otocz k kiemiza ma luj in n od -

po wied.

BCD

7. Roz wi za nia za da otwar tych za pisz czy tel nie ista ran nie wwy zna -

czo nych miej scach. Po my ki prze kre laj.

8. Re da gu jc od po wie dzi do za da, mo esz wy ko rzy sta miej sce opa -

trzo ne na pi sem Brudnopis . Za pi sy wbrud no pi sie nie b d spraw dza -

ne ioce nia ne.

Powodzenia!

Arkusz opracowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON.

Kopiowanie w caoci lub we fragmentach bez zgody wydawcy zabronione. Wydawca zezwala na kopiowanie zada

przezdyrektorw szk biorcych udzia w programie Prbny Egzamin Gimnazjalny z OPERONEM.

Przedmiotyhumanistyczne

PrbnygzaminimnazjalnyzOPRONMi„azetWyborcz”

ie ni dze to nie wszyst ko

Tekst I

Mat k pie ni dza, tak jak wszyst kich epo ko wych wy na laz kw, by a po trze ba. [...] Po ja wie nie si

pie ni dza by o rw nie do nio sym wy da rze niem w dzie jach ludz ko ci, jak opa no wa nie umie jt no ci

krze sa nia ognia czy wy na le zie nie ko a. Dzi ki nie mu izo lo wa ne do td ple mio na za cz y na wi zy wa

kon tak ty, by sprze da wa to, co po sia da y w nad mia rze i ku po wa to, cze go im bra ko wa o. Od wa ni

kup cy za pusz cza li si w dal sze re gio ny, szu ka jc no wych, atrak cyj nych dbr. Roz wi ja si han del,

po st po wa a spe cja li za cja, krt ko m wic po wsta wa a go spo dar ka.

Do szyb ko za uwa o no, e po red ni kiem w wy mia nie nie ko niecz nie mu sz by do bra uyt ko -

we. Naj le piej w tej ro li spraw dza y si przed mio ty da j ce si po li czy lub zwa y, od por ne na znisz -

cze nie i na ty le rzad kie, e wzbu dza y po wszech ne po da nie. [...] W re gio nach pa ster skich mier ni -

kiem war to ci by o przede wszyst kim by do, jesz cze dzi w nie kt rych kra jach afry ka skich

wy so ko po sa gu okre la si licz b krw, kz czy wiel b dw. Od Da le kie go Wscho du po Eu ro p

rw nie wy so ko ce nio no sl. Tra pe rzy w P noc nej Ame ry ce pa ci li skr ka mi bo bro wy mi, na Sy be rii

i Ba ka nach po dob n ro l pe ni y fu tra kun. Na zwa wa lu ty Chor wa cji ku na to po zo sta o po tam -

tych cza sach.

Tak ogrom na r no rod no rod kw pat ni czych utrud nia a y cie kup cw. By li na ra e ni na ogrom -

ne stra ty, gdy nie umie jt nie do bra li to war na wy mia n. To, co w jed nym re gio nie ucho dzi o za wiel kie

bo gac two, w in nym nie mia o war to ci. Wie le pro duk tw, zwasz cza gdy prze wo o no je na dal sze od -

le go ci, tra ci o swo je wa ci wo ci. Ziar na gni y, ma te ria y po wia y, sl si roz py wa a.

Roz wi za nie zna le li w III ty sic le ciu p.n.e. miesz ka cy Me zo po ta mii. Ta blicz ki z pi smem kli -

no wym in for mu j, e za ku po wa ne pro duk ty i wy wiad czo ne usu gi pa co no do kad nie od wa a nym

sre brem. To by strza w dzie sit k. Sre bro ide al nie spe nia o wszyst kie wa run ki, ja kich ocze ki wa no

od pie ni dza. By o trwa e, cen ne, po dziel ne, a twe w trans por cie. Wkrt ce od kry to, e jesz cze do sko -

nal szym mier ni kiem war to ci jest zo to. Oba krusz ce tak sku tecz nie wy par y kon ku ren cyj ne do bra, e

cho cia han del wy mien ny to war za to war od by wa si na dal, sy no ni mem pie ni dza sta y si wa -

nie one. Nie utra ci y tej po zy cji przez po nad czter dzie ci wie kw.

Ka da trans ak cja opa ca na me ta la mi szla chet ny mi wy ma ga a nie tyl ko ne go cjo wa nia ce ny, ale

tak e od wa a nia pie ni dzy. P bie dy, gdy ku piec dys po no wa drob ny mi grud ka mi, je li jed nak po -

sia da je dy nie du e bry y lub sztab ki, mu sia je ci i skro ba. Wy god niej sze by o by po su gi wa nie si

ka wa ka mi krusz cu o z g ry usta lo nym ci a rze. [...] Roz wi za nie zna le zio no w Li dii, kra inie le cej

na te re nie dzi siej szej Tur cji. Jej wad cy wpa dli na po mys, by na zo tych sztab kach wy bi ja zna ki,

kt re gwa ran tu j war to. Tak w po o wie VII wie ku p.n.e. po wsta y pierw sze mo ne ty.

Po su gi wa nie si ni mi tak ua twia o y cie, e szyb ko pod bi y ca y re gion Mo rza rd ziem ne go.

Naj wik szy wkad w roz pro pa go wa nie mo net wnie li Gre cy, oni te wpro wa dzi li zwy czaj wy bi ja nia

na nich zna kw i na pi sw po zwa la j cych na tych miast roz po zna miej sce po cho dze nia pie ni dzy.

Zo to i sre bro mia y jed nak zbyt du war to, by na wet naj mniej szy mi mo ne ta mi mo na by o pa ci

za drob ne za ku py. Z tym pro ble mem ja ko pierw si upo ra li si grec cy osad ni cy na Sy cy lii, kt rzy

wVwie ku p.n.e. za cz li wy twa rza pie ni ki z br zu i in nych ta nich sto pw. Tak po wsta bi lon, czy -

li mo ne ty co dzien ne go uyt ku o wik szej war to ci no mi nal nej ni zu y ty na ich wy ko na nie su ro wiec.

Od Gre kw krusz co we pie ni dze prze j li Rzy mia nie, w lad za ni mi po zo sta e lu dy Eu ro py.

Rzym ska men ni ca znaj do wa a si przy wi ty ni jed nej z naj wa niej szych bo gi Ju no ny, ob da rza -

nej przy dom kiem Ostrze ga j ca, czy li po a ci nie Mo ne ta. Bi te w niej me ta lo we kr ki na zy wa no

po tocz nie mo ne ta mi. [...]

W mo men cie, gdy wad cy Li dii po sta wi li pierw szy stem pel na mo ne cie, roz po cz a si trwa j ca

do dzi wal ka z fa sze rza mi. Wy bi ja nie ozna cze in for mu j cych o war to ci pie ni dza zro dzi o bo -

wiem po ku s ko pio wa nia ich na sztab kach me ta li o mniej szej war to ci ni zo to czy sre bro. Pro ce der

wy da wa si tak in trat ny, e nie od stra sza y od nie go na wet bar dzo su ro we ka ry.

Ka zi mierz Pyt ko, Siapienidza , Fo cus 2005, nr 11 (122).

Przedmiotyhumanistyczne

PrbnygzaminimnazjalnyzOPRONMi„azetWyborcz”

Za da nie 1. (01)

Wy na le zie nie pie ni dza by o

A. dzie em przy pad ku.

B. wy ni kiem eks pe ry men tu.

C. efek tem nie po ro zu mie nia.

D. rze cz ko niecz n.

Za da nie 2. (01)

Au tor w pierw szym aka pi cie tek stu do wo dzi, e

A. wy my le nie pie ni dza by o naj wa niej szym wy da rze niem w hi sto rii wia ta.

B. pie nidz ode gra wa n ro l w roz wo ju cy wi li za cyj nym wia ta.

C. po ja wie nie si pie ni dza w mi ni mal ny spo sb wpy n o na dzie je ludz ko ci.

D. pie nidz mia nie wiel ki wpyw na roz wj go spo dar ki wia to wej.

Za da nie 3. (01)

Po mys wy ko rzy sta nia sre bra i zo ta ja ko rod ka pat ni cze go

A. ca ko wi cie wy eli mi no wa han del wy mien ny do bra mi uyt ko wy mi.

B. spo wo do wa do mi na cj tych krusz cw w trans ak cjach han dlo wych.

C. ogra ni czy ich za sto so wa nie do opa ca nia wy bra nych usug i to wa rw.

D. do ty czy wy cz nie han dlu na te re nie sta ro yt nej Me zo po ta mii.

Za da nie 4. (01)

In for ma cje o przy czy nach po wa nych strat, ja kie po no si li kup cy w wy ni ku ob ro tu to wa ra mi

o nie wiel kiej trwa o ci, znaj du j si w aka pi cie

A. pierw szym.

B. dru gim.

C. trze cim.

D. czwar tym.

Za da nie 5. (01)

Sre bro od wcze niej szych form pie ni dza r ni o si

A. a two ci i swo bo d trans por to wa nia.

B. ogrom n war to ci ma te rial n.

C. mo li wo ci wa e nia i li cze nia.

D. atrak cyj no ci i rzad ko ci wy st po wa nia.

Za da nie 6. (01)

Wy na laz ca mi bi lo nu by li

A. Chor wa ci.

B. Rzy mia nie.

C. Tur cy.

D. Gre cy.

Przedmiotyhumanistyczne

PrbnygzaminimnazjalnyzOPRONMi„azetWyborcz”

Za da nie 7. (01)

Wska wy po wie dze nie za wie ra j ce opi ni.

A. RozwizanieznaleliwIIItysicleciupnemieszkacyMezopotamii

B. Wygodniejszebyobyposugiwaniesikawakamikruszcuozgryustalonymciarze

C. NazwawalutyChorwacjikunatopozostaopotamtychczasach

D. RzymskamennicaznajdowaasiprzywitynijednejznajwaniejszychbogiJunony

Za da nie 8. (01)

In ten cj au to ra tek stu I jest

A. za po zna nie czy tel ni kw z hi sto ri pie ni dza.

B. po rw na nie ro li pie ni dza w r nych epo kach.

C. przed sta wie nie sys te mu mo ne tar ne go Me zo po ta mii.

D. wy ja nie nie po cho dze nia nazw jed no stek wa lu to wych.

Za da nie 9. (01)

Po zo sta o ci po pa ce niu sk ra mi zwie rzt w daw nej wy mia nie han dlo wej jest obec nie

A. in ten syw ny roz wj go spo dar czy wia ta.

B. du a war to by da w re gio nach pa ster skich.

C. na zwa wa lu ty pa stwa eu ro pej skie go.

D. wy so ko po sa gu w kra jach Afry ki.

Za da nie 10. (01)

Wy mie nio na w tek cie Ju no na to po sta

A. mi to lo gicz na.

B. bi blij na.

C. le gen dar na.

D. hi sto rycz na.

Za da nie 11. (01)

Ja k wa d czo wie ka ujaw ni pro ce der fa szo wa nia war to ci mo net?

A. Za ro zu mial stwo.

B. Wy ra cho wa nie.

C. Le ni stwo.

D. Chci wo.

Za da nie 12. (01)

Wy ra e nia: strza w dzie sit k , p bie dy s cha rak te ry stycz ne dla sty lu

A. urz do we go.

B. po tocz ne go.

C. na uko we go.

D. ar ty stycz ne go.

Przedmiotyhumanistyczne

PrbnygzaminimnazjalnyzOPRONMi„azetWyborcz”

Tekst II

Trze ba przy zna, e Scro oge trzy ma wszyst ko w gar ci, gdy przy szo do in te re su. Chwy ta, ci -

ska, du si, ze sk ry ob dzie ra swo j ofia r i nie wy pusz cza jej a po do szczt nym wy zy ska niu. By

to, jed nym so wem, chci wy i sta ry grzesz nik. Twar dy i ostry jak krze mie, z kt re go ad na stal nie

mo ga wy krze sa szla chet ne go ognia; za mkni ty w so bie, mil cz cy i sa mot ny jak ostry ga. Zim no we -

wntrz ne mro zi o je go star cze ry sy, szczy pa o spi cza sty nos, marsz czy o po licz ki, czy ni o je go chd

sztyw nym, czer wie ni o mu oczy i brzmia o gniew nie w je go ostrym go sie. Szron po kry wa je go go -

w, brwi i chu d bro d. Wno si usta wicz nie ze so b lo do wa t tem pe ra tu r, za mra a ni swe biu ro

pod czas upa u i nie pod wy sza jej ani o je den sto pie na wet pod czas Wi gi lii Bo e go Na ro dze nia.

[...] Nie po go da nie wie dzia a, z kt rej stro ny za ata ko wa go, naj wik szy deszcz, nieg, grad al bo

za wie ru cha mia y nad nim wy szo pod jed nym tyl ko wzgl dem: one cz sto oka zy wa y si szczo dry -

mi, spa da y na wiat i lu dzi hoj nie, Scro oge za nie ro zu mia wca le po j: szczo dro lub hoj no.

Nikt ni gdy nie za trzy ma go na uli cy z umie chem przy ja znym, aby po wie dzie: Mj ko cha ny

Scro oge, jak si masz? Kie dy te ra czysz mnie od wie dzi?. e bra cy nie pro si li go o ja mu n, dzie -

ci nie py ta y o go dzi n, ad na ko bie ta ani te a den m czy zna ni gdy nie py ta Scro ogea o dro g. [...]

Pew ne go ra zu by o to wa nie w Wi gi li Bo e go Na ro dze nia sta ry Scro oge sie dzia w swym

kan to rze przy pra cy. [...] Drzwi po ko ju by y otwar te umyl nie, aby Scro oge mg mie na oku swe -

go po moc ni ka, kt ry sie dzia w po nu rej ma ej iz deb ce, do ciem nej stud ni po dob nej, i ko pio wa li sty.

Na ko min ku w po bli u Scro ogea tli si bar dzo skrom ny ogie, ale w iz deb ce po moc ni ka a rzy si

omdle wa j co tyl ko je den w gie lek. Zzib ni ty pra cow nik nie mg jed nak pod sy ci ognia, po nie wa

Scro oge trzy ma skrzy ni z w gla mi w swo im po ko ju, a ile ra zy po moc nik wszed z o pat k, pryn -

cy pa za wsze mu gro zi, e b d mu sie li si roz sta, wsku tek cze go bied ny po moc nik ob wi n szy j

bia ym sza li kiem i usi o wa ogrza si przy wie cy; po nie wa jed nak nie po sia da do buj nej wy -

obra ni, usi o wa nia by y bez sku tecz ne.

Ka rol Dic kens, Opowiewigilijna , War sza wa 2000.

Za da nie 13. (01)

Scro oge w sto sun ku do swo ich part ne rw w in te re sach by przede wszyst kim

A. bez wzgld ny.

B. sta now czy.

C. pod stp ny.

D. po dejrz li wy.

Za da nie 14. (01)

W za cho wa niu lu dzi wzgl dem Scro ogea wi da, e

A. za zdrosz cz mu ogrom ne go ma jt ku.

B. pr bu j zdo by sym pa ti pryn cy pa a.

C. sza nu j je go pra co wi to i obo wiz ko wo.

D. uni ka j spo tka nia z ego istycz nym star cem.

Za da nie 15. (01)

Nar ra tor, przed sta wia jc po sta w bo ha te ra, wy ra a

A. obo jt no.

B. za sko cze nie.

C. dez apro ba t.

D. uzna nie.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: