R-Rybak S.-Mariawityzm. Studium historyczne(1).pdf

Mariawityzm

Studium historyczne

Stanisław Rybak

Edycja: Michał Rybak

SPIS TRE CI

SPIS TRE CI..................................................................................................................................................... 2

WST P .............................................................................................................................................................. 3

GENEZA MARIAWITIZMU............................................................................................................................ 6

OBJAWIENIE - ZGROMADZENIE KAPŁANÓW MARIAWITÓW............................................................. 9

DELEGACJA MARIAWITÓW W RZYMIE ................................................................................................. 12

ZWI ZEK MARIAWITÓW NIEUSTAJ CEJ ADORACJI UBŁAGANIA ................................................. 15

DALSZE STARANIA W RZYMIE ................................................................................................................ 17

PRÓBY LIKWIDACJI MARIAWITYZMU ................................................................................................... 22

ENCYKLIKA I KL TWA.............................................................................................................................. 30

LEGALIZACJA MARIAWITYZMU ............................................................................................................. 37

ORGANIZOWANIE PARAFII MARIAWICKICH ....................................................................................... 42

OTRZYMANIE SUKCESJI APOSTOLSKIEJ ............................................................................................... 45

MARIAWITYZM W LATACH 1911-1920 .................................................................................................... 47

MIER ZAŁO YCIELKI............................................................................................................................. 50

DZIAŁALNO ARCYBISKUPA J. KOWALSKIEGO (1922-1934) ......................................................... 52

ROZŁAM W MARIAWITYZMIE.................................................................................................................. 62

WYDAWNICTWA MARIAWICKIE ............................................................................................................. 66

DZIAŁALNO SPOŁECZNA KO CIOŁA NA RZECZ WIERNYCH ..................................................... 70

KO CIÓŁ KATOLICKI MARIAWITÓW ..................................................................................................... 73

KO CIÓŁ STAROKATOLICKI MARIAWITÓW ........................................................................................ 76

PODSTAWOWE ZASADY WIARY I ORGANIZACJA KO CIOŁA STAROKATOLICKIEGO

MARIAWITÓW .............................................................................................................................................. 86

PODSTAWOWA KSIFGA OBJAWIE M. FRANCISZKI KOZŁOWSKIEJ............................................. 88

NIEKTÓRE WYPOWIEDZI I MY LI M. F. KOZŁOWSKIEJ .................................................................. 103

KALENDARIUM HISTORII MARIAWITYZMU ...................................................................................... 105

ZWIERZCHNICY I BISKUPI MARIAWICCY ........................................................................................... 110

PARAFIE I PLACÓWKI (FILIE) KO CIOŁA STAROKATOLICKIEGO MARIAWITÓW ................... 112

PARAFIE I PLACÓWKI (FILIE) KO CIOŁA KATOLICKIEGOMARIAWITÓW (denominacja

felicjanowska) ................................................................................................................................................ 114

BIBLIOGRAFIA ........................................................................................................................................... 115

WST P

Zbli a si sto lat od powstania mariawityzmu. Najpierw jako ruchu misyjnego w łonie

Ko cioła rzymskokatolickiego na ziemiach polskich (w 1893 r.), a nast pnie jako

wyodr bnionego, samodzielnego wyznania (w 1906 r.). Nie ma jednak e monografii ani

wyczerpuj cego opracowania historii mariawityzmu.

W prasie i wydawnictwach okresu przedwojennego, zwłaszcza w formach broszurowych,

mariawityzm był raczej przedmiotem szyderstwa i ataków zmierzaj cych do jego

zlikwidowania.

Nieliczne opracowania powojenne o ko ciołach i zwi zkach wyznaniowych, wyznaniu

mariawitów po wi caj niewiele miejsca. Informacje w nich zawarte były niepełne, cz sto

nieprawdziwe i bardziej sygnalizowały istnienie mariawitów, ni zawierały rzeczowe dane

dotycz ce historii i ideologii mariawityzmu. Sporadyczne naukowe opracowania dotyczyły

w skiego kr gu zagadnie , a szczególnie sytuacji prawnej Ko cioła Mariawitów 1 .

Dotychczas nie było opracowania historycznego mariawityzmu równie w wydawnictwach

mariawickich, które miały z reguły charakter popularno-apologetyczny 2 .

Ju z tych przyczyn, wyczerpuj ce opracowanie historii mariawityzmu nie jest dzi

zadaniem łatwym. Dokumenty ródłowe s rozproszone. Znajduj si w archiwach

Ko cioła Starokatolickiego Mariawitów, w du ej mierze w jego denominacji - Ko ciele

Katolickim Mariawitów, w archiwach pa stwowych, archiwach kurii biskupich i

diecezjalnych Ko cioła rzymskokatolickiego, a w znacznej cz ci równie w Archiwum

Watyka skim. Dopiero szczegółowa analiza całej rozproszonej dokumentacji ródłowej

mo e pozwoli na pełn i dogł bn monografi historii mariawityzmu.

Opracowanie niniejsze nie pretenduje do rangi w pełni wyczerpuj cego temat, ale spo ród

dotychczas publikowanych jest najszersze. W pi miennictwie szerzej zajmuj cym si

ruchem mariawickim, szczególn uwag po wi ca si przyczynom powstania

mariawityzmu i jego wyodr bnieniu w samodzielny Ko ciół.

Pomijaj c na razie stanowisko samych mariawitów, co do celu i podstaw powstania ruchu

mariawickiego, na wst pie warto si zapozna z pogl dami pozamariawickimi

prezentowanymi w pracach omawiaj cych mariawityzm.

Autorzy przedwojennych wydawnictw, przyczyn narodzin ruchu mariawickiego doszukuj

si w bli ej nieokre lonych, niezdrowych stosunkach religijnych, jakie pod koniec XIX i

na pocz tku XX wieku panowały w Polsce pod zaborem rosyjskim. Dezawuuje si jednak

ten ruch dodaj c, e sprzyjały temu w bardzo du ej mierze ciemnota ludu, brak

wykształcenia teologicznego i niedostateczny poziom duchowy kleru oraz poparcie władz

rosyjskich.

Opracowania broszurowe o tytułach nieprzychylnych mariawitom, ukazywały si w

wi kszo ci w latach 1906-1911, a nast pnie 1923-I 937. Autorstwo znacznej cz ci

broszur było ukryte pod pseudonimami. Ich kolporta zmierzał do skompromitowania i

dyskredytacji wyznaniowej mariawitów. Dane i oceny w takich publikacjach nie mog

1 Obszerny wykaz opracowa zamieszczono w Bibliografii w cz ci Wydawnictwa pozamariawickie

2 Wykaz wydawnictw mariawickich zamieszczono w Bibliografii w cz ci Wydawnictwa mariawickie.

zatem mie charakteru miarodajnych i obiektywnych. Wskazuj bardziej na ródła i sił

ataków na mariawitów, a w kategoriach socjologicznych wiadcz o doniosło ci ruchu

mariawickiego, który w takim stopniu wstrz sn ł yciem religijnym w ówczesnej Polsce.

Opracowania powojenne przyczyny narodzin mariawityzmu oceniaj z punktu widzenia

bardziej społecznego ni religijnego. Jego powstanie przypisuj ch ci przeciwstawienia si

rzymskokatolickiemu centralizmowi i absolutystycznej wszechwładzy papie a.

Mariawityzm uwa aj oni za owoc wła nie tego centralizmu, usiłuj cego budzi fanatyzm

religijny i dewocj , by w ten sposób przeciwstawi si tendencjom modernistycznym oraz

odwróci uwag wierz cych, zwłaszcza robotników i chłopów, od zagadnie społecznych i

politycznych. W ród tych autorów byli nawet i tacy, którzy dopatrywali si w ruchu

mariawickim protestu społecznego, który przybrał form religijn ; ł czyli ruch mariawicki

z wrzeniami rewolucyjnymi okresu rewolucji 1905 roku.

Dopiero w ostatnich latach, pojawiaj si krótkie studia naukowe analizuj ce pocz tki

mariawityzmu w aspekcie historycznym, pastoralnym i teologicznym. Prace te s

rozprawami naukowymi, cz sto niepublikowanymi, a co znamienne wywodz si z kr gów

Ko cioła rzymskokatolickiego 3 .

To całkowicie odmienne ni w okresie przedwojennym, a długi czas i powojennym,

spojrzenie autorów rzymskokatolickich na mariawityzm sygnalizuje nowe, wnikliwe i

powa ne podej cie do problematyki mariawityzmu.

Znacz c rol w istotnej zmianie oceny mariawitów i mariawityzmu odegrali m.in. ks.

Stanisław Bajko (jezuita), ks. Daniel Olszewski, ks. bp Władysław Miziołek oraz

prekursor wprowadzenia tematyki mariawickiej w duchu ekumenicznym prof. Andrzej

Grzegorczyk. Niew tpliwy wpływ na to miały zmiany wewn trz Ko cioła mariawitów,

zwłaszcza w 1935 roku, oraz Sobór Watyka ski II.

Wielu współczesnych badaczy mariawityzmu podkre la pionierstwo mariawitów

polegaj ce na wprowadzeniu ju w pierwszych latach naszego wieku j zyka polskiego

(narodowego) do liturgii, cz stej Komunii w. i innych zmian, które w Ko ciele

rzymskokatolickim wprowadzono dopiero w nast pstwie obrad Soboru Watyka skiego II.

Akcentuje si , e Zgromadzenie mariawitów było zamierzone jako grupa misyjna w łonie

Ko cioła rzymskokatolickiego. Pierwsze kroki, które doprowadziły w rezultacie do

rozłamu, wyszły od gremiów kierowniczych Ko cioła rzymskokatolickiego, a

wypowiedzenie posłusze stwa władzy ko cielnej przez mariawitów było odpowiedzi na

akty Kongregacji w. Oficjum z 1904 roku i papie a Piusa X z 1906 roku, nakazuj ce

rozwi zanie Zgromadzenia i ekskomunikuj ce jego członków, w przypadku

niepodporz dkowania si tym decyzjom.

Bardzo wa k ocen historyka prawa i znawcy problematyki wyznaniowej o mariawitach

wyraził tu po wojnie prof. Jakub Sawicki, który stwierdził, e podobnie jak arianie

„mariawici byli jedynym przejawem twórczej my li polskiej w dziedzinie religijnej" 4 .

Podobnie syntetyczn i doniosł ocen w duchu ekumenizmu wyraził prof. Andrzej

Grzegorczyk, mówi c, i „ruch mariawicki zrodził si z szczerej intencji odnowy w

Ko ciele", a mianowicie „byli prekursorami wielu naszych dzisiejszych idei" 5 .

3 A. Grzegorczyk - Nasi bracia mariawici, Wi , 1965 r., nr 12; Ks. D. Olszewski -Pocz tki mariawityzmu. Studium

historyczno-pastoralne. Roczniki Teologiczno-Kanoniczne TN KUL. 1976 r. t. XXlll, z 6; Ks. D. Olszewski Mariawityzm

- pocz tki i rozwój, Wi , 1986 r., nr 2-3.

4 J. Sawicki - Historia stosunku Ko cioła do pa stwa, Warszawa, 1947 r., s. 207.

W pi miennictwie i wielu wypowiedziach, w szczególno ci duchownych, kształtuje si

obecnie ocena, e panuj ca jeszcze w społecze stwie opinia o mariawitach jest wielce

krzywdz ca i daleka od prawdy, a sposób odnoszenia si wielu katolików do mariawitów

ubli a imieniu katolickiemu.

5 A. Grzegorczyk - Nasi bracia mariawici, Wi , 1965 r., nr 12, s. 44.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: