Kurdybacha - Historia wychowania - Tom I.pdf - Książki pedagogika - szyszka250

PRACOWNIĄ

DZIEJÓW

OŚWIATY

POLSKIEJ

AKADEMII

NAUK

HISTORIA

WYCHOWANIA

Tom I

Pod

redakcją

ŁUKASZA KURDYBACHY

PAŃS TWO^,WYDAWNICTWO

NAUKOWE

• WARSZAWA

1967

Obwolutę, okładkę, wyklejkę

i stronę tytułową projektował

Henryk

Redaktor: Józef Płoski

Redaktor techniczny Leokadia

Lass

Wydanie II z klisz

uzupełnione indeksem rzeczowym

Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1966

Printed in Poland

Białoskórski

PRZEDMOWA

Odczuwana powszechnie w kołach pedagogicznych — szczególnie

zaś dotkliwie wśród studiującej młodzieży — potrzeba wydania no

wego podręcznika historii wychowania wypływa nie tylko z faktu, że

jedyna dotychczas w naszym kraju poważna synteza tej dziedziny

wiedzy, opracowana przez Stanisława Kota, jest od szeregu lat cał

kowicie wyczerpana.' Powstała ona zasadniczo przed czterdziestu laty,

ściśle w okresie 1920 — 1923; drugie jej wydanie opublikowane

w 1934 r. było — jak sam autor podkreślił w przedmowie — po

wtórzeniem w 80%> wydania pierwszego.

Mimo że podręcznik Kota był w okresie międzywojennym dużym

i postępowym osiągnięciem nauki polskiej, nie obejmował on wszyst

kich doniosłych zagadnień - historyczno-oświatowych. Pominął mię

dzy innymi dorobek oświatowy angielskiej rewolucji burżuazyjnej

XVII w., w czasie której zrodziła się w Anglii większość idei przy

pisywanych później francuskiemu mieszczaństwu. Dość przypomnieć,

że działacze angielskiej rewolucji burżuazyjnej najpierw w "wystąpie

niach teoretycznych, a później w uchwałach parlamentu zrealizowali

zasadę upaństwowienia całej oświaty i uniezależnienia jej od kleru.

Najbardziej postępowi reprezentanci angielskich kół rewolucyj

nych domagali się energicznie powszechności i bezpłatności oświaty

w zakresie elementarnym, żądali dostosowania wykształcenia mło

dzieży do potrzeb ówczesnego przemysłu i oparcia nauczania przede

wszystkim na przedmiotach przyrodniczych. W Anglii okresu rewolu

cji zrodziły się też idee politechnicznego wychowania, które później

za pośrednictwem pism Williama Petty'ego oddziałały na Karola

Marksa i przyczyniły się do sformułowania jego znanych postulatów

w tej dziedzinie.

Podobnych braków w podręczniku Kota można zauważyć więcej -

Uderza wśród nich szczególnie pominięcie olbrzymiego rozwoju szkol

nictwa iypiyśli pedagogicznej Stanów Zjednoczonych Ameryki Pół

nocnej w XIX w. oraz Rewolucji Październikowej w Rosji wraz z no-

wymi kierunkami i metodami pedagogicznymi Związku Radzieckiego.

Luk tych nie można tłumaczyć jedynie stanem ówczesnych badań.

Na powstanie ich wpłynęły również niewątpliwie założenia metodolo

giczne. Wywarły one w podręczniku Kota poważny wpływ nie tylko

na interpretację omawianych procesów dziejowych i faktów w dzie

dzinie oświaty, ale także na dobór materiału. Idealistyczna postawa

autora skłoniła- go między innymi do pominięcia poglądów pedago

gicznych socjalistów utopijnych, jak More i Gampanella, oraz myśli

wychowawczej francuskich filozofów-materialistów XVIII wieku.

Luki te sprawiły, że wartość naukowa podręcznika Kota malała

w miarę upływu lat, które przynosiły wyniki coraz to nowych badań

zmieniających dawne poglądy i rzucających inne światło na znane

powszechnie zjawiska. Wymienić tu można przede wszystkim badania

historyków włoskich i amerykańskich, które wykazały, iż dawne twier

dzenia o całkowitym zaniku w Europie zachodniej szkół starorzymskich

wraz z upadkiem zachodniego cesarstwa rzymskiego nie odpowiadają

prawdzie. Działalność ich bowiem nie ustała w wielu większych mia

stach włoskich, takich jak.Rawenna, Mediolan, Ticino, Pawia, Siena,

Florencja, do początków XIV w., a więc do pierwszego okresu rozwoju

kultury renesansowej we Włoszech. W tym czasie uległy one poważnej

reformie i zostały dostosowane do potrzeb ówczesnego mieszczaństwa

włoskiego. Przez całe zaś średniowiecze nauczały nieustannie oprócz

czytania i pisania gramatyki łacińskiej, retoryki; elementów prawa

rzymskiego, a niektóre także medycyny. Nie uczyły natomiast, jako

szkoły świeckie, utrzymywane przez samorządy miejskie, religii chrze

ścijańskiej, podobnie' jaik w starożytnych czasach nie uczyły pogańskiej.

Fakt ten, potwierdzony również przez historyków. amerykańskich/zmie

nia całkowicie dawniejsze poglądy nà oświatę i życie umysłowe wie

ków średnich. Do zarysu podręcznikowego pierwszy wprowadził go

postępowy uczony amerykański R. Freeman Butts, autor doskonałej

syntezy historii oświaty w Europie i Ameryce: A Cultural History

of Western Education,.New York 1955.. Nieprzerwaną do XIV w.

działalność szkół starożytnych w większych miastach włoskich potwier

dziły pośrednio oparte na archiwaliach watykańskich i francuskich

badania historyka francuskiego Emila Leśne, przedstawione w pracy:

Les écoles de la fine du VIII. siècle à la fin du douzième siècle, Lille

1940. Uczony ten stwierdził niezbicie, że szkoły kościelne rozwijające

się powoli od VIII w. przy klasztorach i katedrach nie miały prawie do

końca XII stulecia trwałego bytu. Pojawienie się ich w różnych mia

stach Włoch, Francji, Niemiec itp. oraz szybkie często zanikanie było

ściśle związane z brakiem stałych funduszów na utrzymanie nauczy

cieli. Sytuacja ta zaczęła ulegać powoli zmianie na lepsze dopiero po

roku 1179, w którym sobór lateraneński nä^^feia biskupów i bogat

szych proboszczów obowiązek wyznaczania Irwałych beneficjów bądź

Kurdybacha - Historia wychowania - Tom I.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: