Eileen Barker.docx

Eileen Barker. Królestwo niebieskie na ziemi: Nowe ruchy religijne i systemy polityczne w: Barker Eileen /ed./. Of Gods and Men: New Religious Movements In the West, Macon GA: Mercer University Press, 1983

Nowe ruchy religijne (NRM - New Religious Movements):

-          W jaki sposób spostrzegają nieprawidłowości występujące w obecnym porządku społecznym

-          przyczyn tego zła

-          jak powinien wyglądać przyszły ład społeczny

-          sposobów postępowania w celu osiągnięcia nowego porządku

1. Ogólny stosunek do obecnego porządku Świata

Trzy idealne typy NRM wg Roya Wallisa

a)      ruchy popierające ten świat - nie zainteresowane zmiana systemów politycznych, bo przekonania tych ruchów są indywidualistyczne - w jednostce źródła cierpienia, niemożności lub braku szczęścia. Ruchy te określa się jako ruchy rozwoju ludzkich możliwości (Human Potential Movement), albo jako ruchy quasi lub para-religijne. Niektóre ruchy twierdzą, że pomagając jednostce radzić sobie z sytuacja taką, jaka ona jest, dążą do zmiany społecznej zaczynając od zmiany jednostkowej. Zatem w rzeczywistości zamierzają zmienić przynajmniej pewne aspekty systemu politycznego. Głównie: Scientologia, Medytacja transcendentalna oraz Est.

b)      przystosowujące się do świata - zadowolone lub obojętne w stosunku do istniejących systemów politycznych. Religia wg nich to nie sprawa społeczna, ale coś co zapewnia pocieszenie, lub stymuluje życie wewnętrzne jednostki. Głównie grupy z gatunku neo-pentecostalnych, niektóre grupy niechrześcijańskie jak SUBUD, Towarzystwo Aetherius, oraz zachodnia wersja Soka Gakkai (Nichiren Shoshu).

c)      odrzucające świat - jest religijny w sposób bardziej widoczny niż pozostałe - oczekuje, ze wkrótce rozpocznie się millenium, lub że ruch oczyści świat, i kiedy wszyscy zostaną członkami zuchu, lub kiedy będzie ich większość, ewentualnie kiedy zostaną przewodnikami i doradcami królów i prezydentów, wówczas rozpocznie się nowy porządek świata, prostszy, oparty na miłości, bardziej ludzki i bardziej duchowy, w którym stare zło i błędy zostaną wyplenione i rozpocznie się utopia. Przykłady: Kościół Zjednoczenia, Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Kriszny (ISKCON), Dzieci Boga (nazywane obecnie niekiedy Rodzinę Miłości), Rodzina Mansona i Świątynia Ludu Jima Jonesa.

Typologia Wallisa jest zbyt rygorystyczna, gdyż sprzyja naginaniu przedmiotu analizy do przyjętych z góry zasad, dlatego w dalszej części podział nie jest stosowany ;)

2. Formy stosunku NRM do zastanego porządku świata

- Ruchy przystosowujące się do świata, ruchy odrzucające świat oraz niektóre akceptujące świat jak np. Kościół Scientologiczny określają humanizm świecki jako jedną z najgorszych form zła we współczesnym świecie.

- im bardziej aktywny religijnie jest dany ruch, tym bardziej podkreśla, że dany system polityczny nie ma Boga w swojej strukturze.. Jaki Bóg, bogowie lub bóstwa powinny kierować społeczeństwem to zależy od ruchu - podobnie jak środki przy pomocy których Transcendentna Władza objawi się swoim wyznawcom.

- Wiele z ruchów sprzeciwia się materializmowi współczesnego społeczeństwa:

a)      W Ruchu Rozwoju Ludzkich Możliwości ogólne stwierdzenia, że dobra materialne są złem same w sobie, ale nie wiąże się z nimi wystarczająca „ilość religijności lub duchowości”.

b)      Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Kriszny widzi problem dóbr materialnych nie tylko na poziomie społeczeństwa, ale również na poziomie członków ruchu

c)      Niektóre grupy typu komun (np. Findhorn lub Bugbrooke) prezentują etykę typu "powrót do natury" - wiara w "naturalne" lub "organiczne" pokarmy, wegetarianizm, zakaz spożywania narkotyków i alkoholu.

d)      Dla wielu innych ruchów postęp ekonomiczny, naukowy i technologiczny zasługuje na pochwałę tak długo, jak długo jest używany dla właściwych celów.

e)      Inne ruchy postulują bardziej sprawiedliwa dystrybucję bogactw.

f)       Mówi się w ramach wielu ruchów o tym, że demokracja byłaby pożądana, ale jednocześnie wiele ruchów np. Międzynarodowe Towarzystwa Świadomości Kriszny, Ananda Marga, Kościół Zjednoczenia i Kościół Scientologiczny mowią, że jest to system nieoperatywny lub prowadzący do zagrożeń, czego dowodem jest prześladowanie podobnych do nich mniejszości religijnych.

- Dyskryminacja rasowa.

a)      Rastafarianie oceniają społeczność, w której żyją a którą określają jako Babilon, jako eksploatację czarnych przez białych

b)      np. w Świątyni Ludu Jima Jonesa założyciel był biały, ale jego wezwania o zbudowanie społeczeństwa   równości rasowej przemawiały szczególnie do ubogich czarnych.

c)      Kościół Zjednoczenia, ze swoim koreański przywódcą głosi, że mężczyźni i kobiety ze wszystkich ras muszę się zjednoczyć, ale jednocześnie jego nauki wskazują, że niektóre kultury, przynajmniej w obecnym punkcie historii, znajduję się w "czystszej pozycji” niż inne.

d)      Rodzina Mansona była otwarcie rasistowska, a podstawowa literatura sekty Dzieci Boga zawiera duże liczbę twierdzeń aktywnie antysemickich.

- Stosunek do roli kobiety, rodziny oraz życia seksualnego

a)      Kościół Zjednoczenia i ISKCON uważają, że brak szkieletu moralnego w kraju wynika w dużej mierze z samoprzyzwolenia na nieograniczone zaspokajanie potrzeb seksualnych wśród młodych i starych. Prowadzi to do załamania życia rodzinnego, na co wskazuje wysoka stopa rozwodów w Ameryce i innych krajach zachodnich.

b)      Dzieci Boga, rodzina Mansona i zwolennicy Rajneesha twierdzą, że część problemów współczesnej cywilizacji wynika ze zbyt: sztywnych postaw wobec seksu i w konsekwencji Dzieci Boga oraz Realianie traktują rodzinę "jako instytucję skazaną na zagładę”.

3. Dlaczego świat jest obecnie w takim stanie?

- Kościół Zjednoczenia problemy pornografii, gwałtu i upadku rodziny tłumaczą Upadkiem- wynik złego użycia przez Adama i Ewę największej ze wszystkich sił: miłości. Szatan zgwałcił Ewę, a wtedy Ewa skłoniła Adama do odbycia stosunku seksualnego zanim oboje dojrzeli na tyle, aby zostać małżeństwem pobłogosławionym przez Boga. Ten akt nieposłuszeństwa spowodował, że związek ich skoncentrował się na Szatanie, a nie Bogu i ich dzieci, oraz dzieci ich dzieci, znalazły się przez całą historię pod wpływem upadłej natury (pojęcie ekwiwalentne w Kościele Zjednoczenia z pojęciem grzechu pierworodnego).

- Bardziej fundamentalne ruchy podkreślają wolę człowieka w odrzuceniu praw boskich.  Soka Gakkai widzi problemy świata, jako wynikające z naszej odmowy zrozumienia prawidłowości i potrzeby Buddyzmu Nichirenu.

- założyciel ISKCON, naucza swoich zwolenników, że mężczyźni i kobiety utracili prawdziwa świadomość Kriszny, ponieważ pragnienia ich ciał fizycznych działają zakłócająco na ich dusze, będące emanacją samego Boga Kriszny.

- Scientolodzy wierzą, że mężczyźni i kobiety doznali wielu cierpień i zrobili rzeczy, o których woleliby raczej zapomnieć nie tylko w tym życiu, ale również w poprzednich wcieleniach. Tak więc sięgająca daleko wstecz spirala zakłóceń (engramów) uniemożliwia zrealizowanie się właściwej duchowej natury człowieka (Thetanu).

-Rajneesh twierdzi, że problemy świata wynikają z ego, które ludzkie otrzymują w wyniku warunkowania społecznego od momentu ich narodzin. Ludzie uczą się grać swoje role, których przyjęcia we właściwy sposób oczekuje od nich społeczeństwo. W trakcie tego nabywają fałszywych potrzeb, które pozostają w konflikcie z ich prawdziwymi naturami.

Ogólnie mówiąc NRM nie obwiniają struktur społecznych za stan świata, ale te o silniejszej orientacji marksistowskiej, wskazują na potęgę struktur i systemów   ekonomicznych.   Np. Ananda Marga twierdza: Kapitalizm jest bezpośrednio odpowiedzialny za niepotrzebną śmierć głodową niezliczonych tysięcy ludzi każdego dnia. Kraje socjalistyczne mają dobre cechy, ale też jest tam wiele błędów. W szczególności kraje Bloku Radzieckiego utrzymują swoje terytoria, Jak wielkie więzienia.

4. Jak powinien wyglądać nowy porządek świata

- na ogół brak gotowych planów na przyszłość, ani konkretnych sposobów na zmianę obecnego porządku społ., ale NRM posiłkują się uogólnieniami, metaforami, które niewiele wnoszą

- np. Ananda Marga przedstawia plany porządku politycznego i stwierdza jednocześnie, że trwałe systemy polityczne są niewłaściwe do kierowania społeczeństwem na dłuższą metę. Ruch ten twierdzi że nie jest religią, pomimo faktu, że dla socjologa religii znacznie łatwiej jest go zakwalifikować jako religię niż ma to miejsce w wypadku innych ruchów takich jak np. Kościół Scientologiczny, które twierdzą, że są religiami.

- różnice dotyczące stopnia uporządkowania przyszłego porządku świata:

·         Np. ISKCON czy Kościół Zjednoczenia - pewna hierarchiczna, a nawet autorytarna organizacja jest konieczna.

·         Inne ruchy odrzucają myśl o jakiejkolwiek strukturze.

·         wiele z takich ruchów (np. zwolennicy Rajnesha) rozwinęło taką silną władzę i struktury komunikacyjne w ramach własnej organizacji, jakie są w ruchach optujących za silną kontrolą strukturalną.

·         Ananda Marga, która dysponuje ustrukturalizowaną organizacją, popiera maksimum decentralizacji władzy ekonomicznej, jako jedną z głównych zasad swojej polityki. Podkreśla znaczenie wolności.

·         Pierwszym fundamentalnym celem głoszonym przez polityczne ramię ruchu PROOT (Postępowa Teoria Stosowana) jest "Absolutna wolność dla wszystkich rodzajów psychicznego i prywatnego wyrazu. Możliwości intelektualnego, edukacyjnego i ogólnego rozwoju muszą być dostępne dla wszystkich". Drugim celem jest to, że akumulacja kapitału musi być ograniczona poprzez ustanowienie maksymalnego pułapu posiadania własności i rocznego dochodu.

·         Kościół Zjednoczenia chce ustanowić teokrację. Celem ruchu jest ustanowienie Królestwa Bożego na ziemi by przywrócić ludzkość i resztę stworzenia, do stanu planowanego przez Boga, osiągnięcie doskonałości i pokonanie szatana. Nie jest jasne, jak to Królestwo Niebieskie będzie wyglądało, a w każdym razie nie jest to całkowicie jasne dla szeregowego członka ruchu - na pytanie jak ich zdaniem będzie wyglądała Nowa Era w dziejach ludzkości, większość odpowiadała abstrakcyjnymi ogólnikami: wszyscy będą się kochać, zapanuje zaufanie między ludźmi i kulturami, dzieci będą szczęśliwe, zbrodnia, a szczególnie pornografia zostaną zupełnie usunięte. Przy dalszym nacisku niektórzy podawali praktyczne szczegóły - nie będzie paszportów, wszyscy będą uczyli się "Biblii” ruchu, czyli "Boskiej Zasady" w szkole. A oto jedna z zabawnych relacji. Gdy respondent odpowiedział, że słońce będzie świeciło cały dzień, zapytałam co będzie z plonami? Od-powiedź brzmiała: "W porządku, w nocy będzie padało".

·         zwolennicy Kriszny wierzą, że zło zawsze pozostanie wśród nas. Ponieważ skala czasu dla ISKCOM jest nieskończona i zmiany zachodzą tylko stopniowo w ciągu setek lat, to w niewielkim stopniu występuje tam ten pośpiech, który występuje w Kościele Zjednoczenia i niektórych innych NRM, takich jak Dzieci Boga, które oczekują apokalipsy przed końcem tego wieku (chodzi o wiek XX). Dla zwolenników Kriszny nowy wiek będzie wiekiem pokoju, miłości i jedności - i oznaczać on będzie, że wszyscy doświadczyli świadomości Kriszny.

·         Niektóre ruchy twierdzą, iż nastąpi nuklearny Armageddon. Shagwan Rajneesh przepowiada, że groźba zniszczenia ludzkości przez AIDS jest tylko nieznacznie mniej prawdopodobna niż zagłada nuklearna.

·         Ruchy nastrojone bardziej optymistycznie twierdzą, że w nowym porządku świata będzie panować pokój i bezpieczeństwo.

·         Odnośnie do pozycji kobiety niektóre ruchy Rozwoju Ludzkich Możliwości popierające Świat zajmują stanowisko zbliżone do feministek. W ruchu Rajneesha kobiety osiągnęły wyższe stanowiska od mężczyzn (oczywiście poza samym Bhagwanem). Ananda Marga stwierdza, że „kobiety są jedna z najbardziej wyzyskiwanych grup społecznych pod względem umysłowym, fizycznym i ekonomicznym”. Zamierzenia tego ruchu objęły stworzenie "Postępowego duchowego związku kobiet, którego programy działania są prowadzone "przez siostry dla sióstr” po to, by pomóc im rozwinąć świadomość.

·         Ruchy takie jak ISKCON jednoznacznie uważają, że kobiety, chociaż niewątpliwie przedstawiają wartość same w sobie są przeznaczone do służenia i troski o mężczyznę.  Kościół Zjednoczenia deklaruje wobec mężczyzn i kobiet "równą lecz różną politykę". Ponieważ Ewa była odpowiedzialna za Upadek, "Boska Zasada" zupełnie jasno tłumaczy, ze to właśnie mężczyźni zajmują "podmiotowa pozycję" i kobiety; chociaż im równe, są winne im posłuszeństwo. (W praktyce kobiety zajmują stosunkowo wysokie pozycje w ramach ruchu dysponują znaczna władzą i wpływami; niektóre feministki należące do ruchu kwestionują nawet szowinistyczne założenia doktryny).

5. Jak należy wprowadzić nowy porządek?

Niektóre z wizji nowego porządku wydają się być poza możliwościami realizacyjnymi zwykłych śmiertelników, wymagają bowiem zmiany praw natury - włącznie z prawami meteorologicznymi. Inne zmiany wymagałyby zmian nieodwracalnych praw ludzkiej natury i/lub nie podlegających dyskusji zasad porządku społecznego. Tutaj: poglądy członków NRM na temat tego, co mogą osiągnąć niekiedy z pomocą nadnaturalną.

Metody, którymi NRM chcą osiągnąć swe ziemskie cele można podzielić na dwie główne kategorie: duchowe i praktyczne.

a)      Metody duchowe - Medytacja i modlitwa;

b)      metody praktyczne - zbiórka pieniędzy, pozyskiwanie nowych członków, przekonywanie ludzi mających władzę, aby na różne zagadnienia spoglądali z punktu widzenia ruchu. Niektóre działania (takie jak rytuały mające praktyczny skutek - "przykładem mogą być masowe śluby w Kościele Zjednoczenia) mogą być włączone, do obu kategorii.

Innym rozróżnieniem jest podział na dążenie do zmian świadomości jednostek i dążenie do zmian strukturalno-kulturowych społeczeństwa. ...