Instalacje Wodne - Rury Z Tworzyw Sztucznych.pdf - hudraulika - j_czaja1

R APORT 18

Tworzywa sztuczne

WODA

ni¿ metale. Wymagaj¹ wiêc zwykle gêstsze-

go rozmieszczenia podpór czy uchwytów.

Wytrzyma³oœæ mechaniczna tworzyw male-

je w miarê wzrostu temperatury – miêkn¹

poni¿ej 100°C (lut do ³¹czenia miedzi przy

220°C, stali przy jeszcze wy¿szej). Tote¿

z regu³y dopuszczalna temperatura wody

mo¿e w nich tylko chwilowo siêgaæ 95°C.

Przy pracy ci¹g³ej nie powinna przekraczaæ

80°C. Tworzywa staj¹ siê kruche w tempera-

turach ujemnych znacznie wy¿szych ni¿

np. stal. Oczywiœcie, w normalnych warun-

kach z mrozem we wnêtrzu nie mamy do

czynienia.

Przydatn¹ cech¹ tworzyw jest elas-

tycznoœæ. Rury mniejszych œrednic mo¿-

na z tego powodu transportowaæ i sk³ado-

waæ w postaci zwojów, tak jak kable. Ta

cecha sprawia równie¿, ¿e s¹ odporne na

uderzenia lub nag³e obci¹¿enie. Niektóre

z tworzyw nowej generacji s¹ tak elastycz-

ne i podatne, ¿e wytrzymuj¹ nawet korki

lodowe w rurach.

Tworzywa dobrze t³umi¹ ha³as i drga-

nia. W po³¹czeniu z du¿¹ g³adkoœci¹ œcia-

nek wewnêtrznych pozwala to znacznie

zwiêkszyæ prêdkoœæ przep³ywu wody.

Wykazuj¹ wysok¹ odpornoœæ na wiêk-

szoœæ chemikaliów. Na ¿ywotnoœæ instala-

cji nie ma wiêc szczególnego wp³ywu ko-

rozyjna agresywnoœæ wody sieciowej. S¹

obojêtne mikrobiologicznie. Na g³adkich

œcianach rur nie odk³adaj¹ siê osady, np.

bakteryjny czy kamieñ kot³owy.

Izolacyjnoœæ cieplna tworzyw ograni-

cza straty energii, bez dodatkowego izolo-

wania rur. Czasami jednak dodatkowa

izolacja jest zalecana. Stosuje siê j¹ wtedy,

gdy instalacjê umieszczono w œcianach

zewnêtrznych lub w pomieszczeniu nie-

ogrzewanym (np. strych, piwnica).

Mniejsze ni¿ przy instalacji z metalu

jest ryzyko oparzenia siê przewodem z go-

r¹c¹ wod¹.

Tworzywa nie chroni¹ przed dyfuzyj-

nym przenikaniem gazów. Do wody dosta-

je siê zatem tlen z powietrza. Nadaje to jej

w³aœciwoœci korozyjne, co ma znaczenie

w instalacjach c.o., zawieraj¹cych elemen-

ty metalowe. Tote¿ wyroby z tworzyw za-

opatruje siê w pow³oki antydyfuzyjne ;

najczêœciej wtapia siê folie z metali lek-

kich.

Istotny wp³yw na sposób prowadzenia

instalacji ma du¿a rozszerzalnoœæ cieplna

tworzyw. Jej wspó³czynnik bywa 10-krot-

nie wiêkszy, ni¿ w przypadku metali. Pod-

W PLASTIKU

W domowych instalacjach wodnych stosuje siê

cztery rodzaje tworzyw sztucznych: polietylen,

polipropylen, polibutylen i polichlorek winylu.

Podstawowy materia³ pierwszych trzech sk³ada siê

tylko z wêgla i wodoru, w czwartym

wystêpuje tak¿e chlor.

Alina Kwapisz i Stanis³aw Stupkiewicz

produkt gotowy zawiera tak¿e dodat-

ki modyfikuj¹ce i barwi¹ce. Sam materia³

podstawowy, przy takim samym sk³adzie

chemicznym, mo¿e mieæ odmiany o ró¿-

nych w³aœciwoœciach. Uzyskuje siê je

w odpowiednim procesie produkcyjnym.

fot. HP Trend Polska

Wspólne cechy tworzyw

O tym z jakiego tworzywa jest wyko-

nana rura instalacyjna, informuje umiesz-

czony na niej opis. Zawiera on tak¿e inne

dane, istotne dla u¿ytkownika .

Kolor wyrobu ma znaczenie nie tylko

estetyczne. Dodatek barwnika zmniejsza

przenikanie œwiat³a, sprzyjaj¹cego rozwo-

jowi mikroorganizmów wewn¹trz rur.

Stanowi te¿ swego rodzaju znak firmowy,

rzucaj¹cy siê w oczy bardziej, ni¿ drobne

literki opisu , tote¿ podlega ochronie

prawnej. Klientowi natomiast pomaga

sprawdziæ, czy nierzetelny wykonawca

nie podmienia materia³u na tañszy. Kolor

ma te¿ znaczenie praktyczne, bowiem

niektórzy producenci, wytwarzaj¹cy ma-

teria³y o ró¿nym przeznaczeniu, ró¿nicu-

j¹ ich barwy . £atwiej wiêc unikn¹æ po-

my³ki, w wyniku której np. do instalacji

ciep³ej wody u¿yjemy niew³aœciwych rur.

Wszystkie tworzywa stosowane w insta-

lacjach wodnych s¹ znacznie l¿ejsze od me-

tali, nawet od aluminium. Wytrzyma³oœæ

mechaniczn¹ maj¹ wystarczaj¹c¹, ale ni¿sz¹

2004 6

Dom

P iszemy o materiale podstawowym, bo

budujemy

Opis, umieszczony na rurze, zawiera m. in.

informacje o producencie (tu: Aquatherm),

œrednicy zewnêtrznej i gruboœci œcianki

(16x2), rodzaju tworzywa (polipropylen typ 3),

normach, których wymagania produkt spe³nia

(norma DIN i certyfikat SKZ), kodzie granulatu

i numerze linii produkcyjnej, dacie produkcji

(05.01.04)

pory rur zatem nie tylko musz¹ byæ – jak

wspomnieliœmy – rozmieszczone gêœciej

ni¿ przy instalacjach z metalu, ale te¿ wiê-

cej musi byæ mocowañ przesuwnych. Aby

podpory nie kaleczy³y powierzchni rur,

powinny mieæ miêkk¹ wk³adkê gumow¹

lub z tworzywa sztucznego.

Odpowiednio du¿o musi byæ kompen-

satorów (fragmentów instalacji, w których

rura mo¿e siê odkszta³caæ swobodnie, bez

szkodliwych naprê¿eñ). Zwykle wystarcza

jednak wykorzystaæ za³omy i uskoki œcian

w pomieszczeniu. W takich miejscach wy-

stêpuje naturalna kompensacja na ³ukach

rur

Ilustracja ogniowej odpornoœci chlorowane-

go polichlorku winylu: dzia³anie otwartego

ognia wytrzymuje przez pó³torej godziny

(fot. Tece)

Kolor wyrobów identyfikuje producenta

mniej dok³adnie, ale czytelniej ni¿ drobne

napisy na wyrobach

Polichlorek winylu

Materia³ ten mo¿na uwa¿aæ za pra-

przodka tworzyw sztucznych. Pierwsze

rury, wyprodukowane w roku 1935, u³o-

¿ono w kilku miejscowoœciach niemiec-

kich, m.in. w instalacjach domowych, do

doprowadzania wody œwie¿ej i odprowa-

dzania zu¿ytej. Jeden z przewodów wodo-

ci¹gowych, po³o¿onych w tamtym czasie,

s³u¿y³ jeszcze w roku 1992! Niektóre z in-

stalacji doœwiadczalnych, u³o¿onych w la-

tach 1936-1941 w kilku miastach na ob-

szarze Niemiec, s¹ wykorzystywane do

dziœ.

PVC znacznie przewy¿sza sztywno-

œci¹ pozosta³e materia³y instalacyjne

z tworzyw sztucznych. Rury dostarcza siê

wy³¹cznie w odcinkach prostych, nie

w zwojach. Zasady ich prowadzenia przy-

pominaj¹ tradycyjne, obowi¹zuj¹ce przy

instalacjach stalowych. W wy¿szych tem-

peraturach jednak wytrzyma³oœæ mecha-

niczna PVC znacznie siê obni¿a. Zaczyna

ono miêkn¹æ ju¿ poni¿ej 80° C, ale za tem-

peraturê bezpieczn¹ uznaje siê 60°C.

Z kolei przy temperaturze 0°C staje siê tak

kruche, ¿e nie nadaje siê do u¿ytku. Za-

kres dopuszczalnych temperatur, 0-60°C,

zawê¿a jego przydatnoœæ – przede wszyst-

kim do wody zimnej i to w warunkach ta-

kich, by nie grozi³o jej zamarzanie.

Ten zakres temperatur rozszerzono

przez dodatkowe chlorowanie PVC. Pow-

sta³y chlorowany polichlorek winylu

(CPVC), zachowuje wzglêdnie dobre w³a-

œciwoœci wytrzyma³oœciowe do 100°C.

Tworzywo to mo¿na te¿ spreparowaæ tak,

¿e staje siê ognioodporne

CPVC mo¿na wiêc z powodzeniem

stosowaæ do wody ciep³ej i do instalacji

grzewczych. Temperatura kruchoœci jed-

nak nadal wynosi 0°C, a wiêc obowi¹zuj¹

w tym przypadku ograniczenia takie sa-

me, jak przy zwyk³ym PVC. CPVC mo¿-

na te¿ stosowaæ do wody zimnej. Jest jed-

nak dro¿sze od PVC.

Z PVC i CPVC wytwarza siê pe³ny ze-

staw elementów instalacji wodnych: rury

cienko- i gruboœcienne (do ró¿nych za-

kresów ciœnieñ), œrednicy od 1/2" do 6",

a tak¿e równo- i ró¿noprzelotowe (reduk-

cyjne) z³¹czki, kolanka 90° i 45°, trójniki,

czwórniki, zawory

Samokompensacja na ³ukach przewodów

powsta³ych przy uskoku œciany;

strza³ki czerwone oznaczaj¹ kierunek ruchu

przy podwy¿szaniu temperatury, niebieskie –

przy obni¿aniu

. Wiêkszoœæ tych ele-

mentów wystêpuje w wersjach g³adkich,

do ³¹czenia na klej (o czym ni¿ej), lub ³¹-

czonych – np. z jednej strony g³adkich,

z drugiej gwintowanych. Ka¿de z tych za-

koñczeñ z kolei wystêpuje w dwóch od-

mianach: KW (klej wewnêtrzny), gdy po-

wierzchnia przeznaczona do klejenia

znajduje siê wewn¹trz, oraz KZ – gdy na

zewn¹trz, i odpowiednio GW z gwintem

Producent, wytwarzaj¹cy rury ró¿nego typu,

czêsto ró¿nicuje ich kolory, przyporz¹dkowuj¹c

je poszczególnym przeznaczeniom; tu od góry:

zielona – do wody grzewczej i u¿ytkowej, wy-

sokowytrzyma³a; niebieska w paski – to samo

zastosowanie, ale mniej wytrzyma³a, za to tañ-

sza; kremowa – trudnozapalna, nie nadaj¹ca

siê do wody u¿ytkowej; ciemnoszara i bia³a –

do ogrzewania pod³ogowego (fot. Aquatherm)

Dom 6 2004

Z ekonomicznego punktu widzenia

wa¿nymi cechami tworzyw s¹ ¿ywotnoœæ,

niezawodnoœæ oraz ³atwoœæ obróbki

i monta¿u, sk³adowania, transportu.

budujemy

R APORT 18

Tworzywa sztuczne

Przyk³adowy zestaw elementów instalacji:

bia³e – z PVC, kremowe – z CPVC (fot. Genova)

jone elementy ³¹czy z lekkim obrotem i

na kilkadziesi¹t sekund unieruchamia.

Przy temperaturze pokojowej ca³y proces

trzeba przeprowadziæ w ci¹gu nie wiêcej

ni¿ jednej minuty.

W niektórych punktach instalacjê

PVC trzeba po³¹czyæ z metalem (wyjœcie

z kot³a grzewczego, baterie itd.). W takich

miejscach stosuje siê specjalne z³¹czki

z gwintem. Z³¹cza tego typu dokrêca siê

tylko rêk¹. Przy u¿yciu narzêdzia si³a do-

cisku mo¿e spowodowaæ zerwanie gwin-

tu. Klucza u¿ywa siê tylko wyj¹tkowo

i z najwy¿sz¹ ostro¿noœci¹.

Innym rozwi¹zaniem jest zastoso-

wanie z³¹czy ko³nierzowych, zwanych

dwuz³¹czkami

Po³¹czenie dwuz³¹czk¹ (przekrój): rura jest

wklejona w dwie jego czêœci dociskane nakrêt-

k¹; miêdzy nimi uszczelka

wewnêtrznym oraz GZ z zewnêtrznym.

Z³¹czki z PVC nieco siê ró¿ni¹ od z³¹czek

z CPVC, tote¿ na potrzeby instalacji mie-

szanych wytwarza siê elementy wykonane

w po³owie z PVC, w po³owie z CPVC.

Z powodów historycznych œrednice

elementów z PVC dostosowywano do

znormalizowanych wymiarów stalowych

rur ocynkowanych. Inny system wymia-

rowania, oznaczony symbolem Sch 80,

odpowiada³ standardowym wymiarom

rur miedzianych, obecnie zaœ przechodzi

siê na system metryczny.

Podstawowym sposobem ³¹czenia ele-

mentów z PVC jest klejenie. Ma ono jed-

nak szczególny charakter – stosuje siê tzw.

klej agresywny. Nie tworzy on osobnej

warstwy. Jest to raczej rozpuszczalnik,

który powoduje „up³ynnienie” stykaj¹-

cych siê powierzchni, tak ¿e materia³ jed-

nej ulega wymieszaniu z materia³em dru-

giej (tzw. zimne zgrzewanie). Po ich po-

nownym zastygniêciu warstwa ³¹cz¹ca sta-

je siê jednolita. Podobne wymieszanie ma-

teria³u uzyskuje siê przez jego up³ynnie-

nie, w procesie zwanym zgrzewaniem.

Klej nie mo¿e byæ dowolny. Musi

spe³niaæ ostre wymagania stawiane mate-

ria³om, przeznaczonym do kontaktu ze

œrodkami spo¿ywczymi, w tym przy-

padku – z wod¹ pitn¹. Stwierdza to od-

powiedni atest Pañstwowego Zak³adu

Higieny lub jego odpowiednika w USA,

sk¹d pochodz¹ kleje stosowane w Polsce.

Nie mo¿e byæ przeterminowany (co siê

objawia konsystencj¹ galarety) ani roz-

cieñczany.

Powierzchnie przeznaczone do po³¹-

czenia musz¹ byæ czyste, równe i dok³ad-

nie do siebie przylegaæ. Gotowe i czyste

powierzchnie trzeba pokryæ gruntowni-

kiem. Ma on zmiêkczyæ ³¹czone fragmen-

ty. Jest zbêdny, jeœli siê u¿ywa specjalnego

kleju typu one step („jednoetapowy”). Na

gotowe powierzchnie nanosi siê klej, kle-

. S³u¿¹ one do ³¹czenia

fragmentów instalacji w sytuacjach, gdy

nie mo¿na obróciæ ¿adn¹ z montowa-

nych rur (np. przy wymianie uszkodzo-

nego odcinka, monta¿u prefabrykowa-

nych fragmentów instalacji, gdy instala-

cja wymaga czêstego roz³¹czania).

W instalacji odp³ywowej stosuje siê

po³¹czenia kielichowe z uszczelkami gu-

mowymi.

Jak wynika z powy¿szych wskazówek,

instalacje z PVC i jego odmian mo¿na wy-

konaæ samemu, oczywiœcie wed³ug pro-

jektu sporz¹dzonego przez uprawnionego

specjalistê. Do prac wystarcz¹ pi³ka do

metalu, ostry nó¿ i wkrêtak.

kom tworzywa szczególn¹ strukturê.

Uzyskany polietylen sieciowany oznacza

siê skrótem PEX.

Wszystkie rury z polietylenu s¹ ela-

styczne i ci¹gliwe. Dostarcza siê je w od-

cinkach prostych, a tak¿e – przy œrednicach

mniejszych, do ok. 10 mm – w zwojach.

Podpory w instalacji trzeba rozmiesz-

czaæ gêsto. W domach jednorodzinnych

nie jest to czêsto stosowane rozwi¹zanie,

gdy¿ przewa¿nie rury prowadzi siê w bruz-

dach i pod pod³og¹ w jastrychu. Mo¿na

natomiast rury silnie wyginaæ (np. w naro-

¿ach œcian), co pozwala zaoszczêdziæ na

kszta³tkach, g³ównie kolankach. Przy tym

materiale szczególnie skuteczna jest samo-

kompensacja cieplna na ³ukach – prak-

tycznie nie trzeba formowaæ specjalnych

kompensatorów.

Elementy z polietylenu nie daj¹ siê

sklejaæ. W przypadku PE wysokiej i ni-

skiej gêstoœci mo¿na je ³¹czyæ przez

zgrzewanie. Potrzebne s¹ do tego odpo-

wiednie urz¹dzenia – zgrzewarki oporo-

we. Rury z PE wiêkszych œrednic ³¹czy

siê przy u¿yciu specjalnych elektroz³¹-

czek.

W odró¿nieniu od LDPE i HDPE

rur z PEX nie mo¿na zgrzewaæ i kleiæ.

Konieczne jest skorzystanie ze z³¹czek

zaciskanych oraz zaprasowywanych, sto-

sowanych zreszt¹ tak¿e do pozosta³ych

odmian PE

Polietylen

Tworzywo to, oznaczane ogólnym

skrótem PE, wystêpuje w wielu typach.

Do najpopularniejszych nale¿¹ dwa:

„miêkki”, oznaczany skrótem LDPE

(ang. Low Density Poliethylen – PE niskiej

gêstoœci), przeznaczony do instalacji ni-

skociœnieniowych, oraz „twardy”, HDPE

( High Density Poliethylen – PE wysokiej

gêstoœci) do wysokociœnieniowych. Oba

odznaczaj¹ siê wysok¹ odpornoœci¹ che-

miczn¹, niskim ciê¿arem w³aœciwym

oraz du¿¹ g³adkoœci¹ œcian przewodu.

Mo¿na je stosowaæ tylko do instalacji

wody zimnej; przy temperaturze powy-

¿ej 20°C ich wytrzyma³oœæ gwa³townie

maleje.

Odpornoœæ znacznie wy¿sz¹, nawet

do +95°C przy pracy ci¹g³ej, a wiêc

umo¿liwiaj¹c¹ stosowanie rur do obu ro-

dzajów wody i do instalacji grzewczych,

osi¹gniêto w ten sposób, ¿e polietylen

wysokiej gêstoœci poddano procesowi

tzw. sieciowania, nadaj¹cego cz¹stecz-

, .

Struktura rur z PEX zachowuje pa-

miêæ kszta³tu. Oznacza to, ¿e np. odwi-

niête ze zwoju po jakimœ czasie wracaj¹ do

poprzedniej postaci. To jeszcze jeden po-

wód, dla którego ich mocowanie musi byæ

szczególnie gêste.

Wa¿n¹ zalet¹ polietylenu jest niska

temperatura kruchoœci: -25°C. Praktycz-

nie wiêc nie ma ¿adnych przeciwwskazañ

do stosowania go na zewn¹trz, w instala-

cjach nara¿onych na zamarzanie.

2004 6

Dom

budujemy

Znasz bardzo dobrego fachowca – instalatora hydraulika – poleæ go innym (str. 254)

Z³¹czka skrêcana do rur PEX, z przeciêtym

pierœcieniem: rurê nasuwa siê na króciec

(z dwiema uszczelkami), na ni¹ nasuwa pier-

œcieñ i wszystko ³¹czy nakrêtk¹; pod jej dzia³a-

niem pierœcieñ siê zaciska (fot. Gama San)

mo¿na wiêc stosowaæ do instalacji wody

zimnej, ciep³ej a tak¿e do centralnego

ogrzewania. Od pozosta³ych tworzyw

szczególnie odbiega temperatur¹ krucho-

œci, równ¹ -40°C; przypomnijmy: dla PE

ma ona wartoœæ -25°C, dla PVC i CPVC –

0°C.

Rury z PP typ 3 s¹ wprawdzie mniej

sztywne ni¿ z PVC, ale wystarczaj¹co, by

mo¿na by³o je uk³adaæ sposobem kon-

wencjonalnym (piony, ga³¹zki, podejœcia).

£¹czy siê je przez zgrzewanie.

Jest to najtañsze z tworzyw sztucz-

nych wykorzystywanych w domowych

instalacjach wodnych.

Polipropylen

Spoœród trzech podstawowych od-

mian tego tworzywa, oznaczanego skró-

tem PP, w technice instalacji wodnych

szerokie zastosowanie znalaz³ polipropy-

len zwany ataktycznym. Jego cz¹steczki

maj¹ budowê nieregularn¹, przypadkow¹.

St¹d angielskie okreœlenie random (loso-

wy); st¹d tak¿e uzupe³nienie skrótu o li-

terê R: PP-R.

Z powodu miejsca, które ta odmiana

zajmuje w klasyfikacji, u¿ywa siê te¿ skró-

tu PP typ 3 lub krócej PP-3.

Polipropylen zachowuje w³aœciwoœci

w szerokim zakresie temperatur. Rury

Z³¹czka zaciskana, od góry: widok samej

z³¹czki (niebieski element z poliwêglanu pozwa-

la m. in. kontrolowaæ osadzenie rury iwspó³-

œrodkowo naprowadziæ szczêki narzêdzia zaci-

skaj¹cego), wsuniêcie rury, wygl¹d nak³adki po

zaprasowaniu specjalnymi szczypcami

(fot. Gama San)

Polibutylen

Polibutylen PB jest najm³odszym

spoœród tworzyw „instalacyjnych”. Mate-

ria³ odznacza siê elastycznoœci¹ (oszczêd-

noœæ na z³¹czkach), nie pêka przy uderze-

niu, ma wysok¹ odpornoœæ na pe³zanie

(powolne odkszta³canie siê pod wp³ywem

d³ugotrwa³ego obci¹¿enia), œcieranie

i pêkniêcia naprê¿eniowe, a tak¿e na sta-

rzenie. Wyroby z niego ³atwo siê transpor-

tuje i montuje: rury mo¿na wyginaæ i pro-

R APORT 18

Tworzywa sztuczne

Istotn¹ cech¹ PB jest zdolnoœæ hamo-

wania rozwoju bakterii. Pod tym wzglê-

dem przewy¿sza nawet metale: bywa, ¿e

miedŸ pokrywa siê pow³ok¹ z polibutyle-

nu. Zdolnoœæ hamowania rozwoju bakte-

rii coraz czêœciej swym wyrobom nadaj¹

tak¿e producenci innych tworzyw.

Producentom PB uda³o siê opracowaæ

technologiê wytwarzania rur odpornych

na dyfuzjê tlenow¹, a przy tym jednorod-

nych materia³owo; standardowo uzyskuje

siê tê cechê przez wtopienie w przewód

dodatkowej warstwy.

Monta¿ instalacji sprowadza siê do od-

ciêcia odcinka rury ze zwoju i wsuniêcia go

w odpowiedni ³¹cznik – zaciskowy lub

gwintowany z mosi¹dzu. Obecnie produ-

kowane s¹ te¿ z³¹czki wielokrotnego u¿yt-

ku. Rury z polibutylenu mo¿na równie¿ ³¹-

czyæ przez zgrzewanie, co jednak – jak

zwykle – wymaga odpowiednich urz¹dzeñ.

Jak przy wszystkich przewodach ela-

stycznych, podpory rur trzeba rozmiesz-

czaæ gêsto. Zaleca siê, aby przy rurach œred-

nicy 15 mm ich rozstaw wynosi³ 30 cm,

przy 22 mm – 50 cm, przy 28 mm – 80 cm.

Choæ sam materia³ jest najdro¿szy

spoœród tworzyw stosowanych w instala-

cjach wodnych, ³atwoœæ monta¿u oraz za-

lety u¿ytkowe powoduj¹, ¿e instalacje

z niego s¹ cenowo konkurencyjne.

wnêtrznej i zewnêtrznej z tworzywa,

przedzielonych wk³adk¹ z folii, najczê-

œciej aluminiowej. Tworzywo nadaje od-

pornoœæ chemiczn¹, g³adkoœæ powierzch-

ni zewnêtrznej i izolacyjnoœæ ciepln¹, t³u-

mi ha³asy itd. Aluminium pe³ni trzy

funkcje:

zapobiega przenikaniu tlenu do wnê-

trza rury, stanowi wiêc barierê antydyfu-

zyjn¹;

znacznie zmniejsza rozszerzalnoœæ

ciepln¹ rury;

likwiduje pamiêæ kszta³tu, zazwyczaj

k³opotliw¹ – przewód mo¿na trwale ufor-

mowaæ wed³ug potrzeb.

Wprowadzenie wk³adki metalowej

zwiêksza te¿ odpornoœæ ciepln¹ rur: nie-

które wytrzymuj¹ krótkotrwa³e wystawie-

nie na temperaturê 110°C. Tote¿ rury war-

stwowe stosuje siê przede wszystkim

w instalacjach grzewczych.

O tym, jakie materia³y sk³adaj¹ siê na

rurê, informuje napis na jej boku. Podaje

siê w nim materia³y kolejnych warstw:

PEX/Al/PEX (polietylen sieciowany/alu-

minium/polietylen sieciowany), PP-

R/Al/PP (polipropylen typ 3/alumi-

nium/polipropylen), PEX/Al/HDPE (po-

lietylen sieciowany/aluminium/polietylen

wysokiej gêstoœci).

Oprócz tych warstw podstawowych

mog¹ wystêpowaæ dodatkowe: klej zespala-

j¹cy wk³adkê metalow¹ z tworzywem, cza-

sem zewnêtrzny p³aszcz dekoracyjno-

ochronny. Trudnego klejenia warstw mo¿na

unikn¹æ, w miejsce folii zwyk³ej stosuj¹c

perforowan¹ (system Stabi firmy Aqua-

therm)

Elementy systemu Hep 2 O; oprócz rur,

kszta³tek, z³¹czek itd. widaæ no¿yce do ciêcia

rur (A) oraz kszta³townik (B), w którym uk³ada

siê rurê w miejscach zagiêcia jej trasy pod k¹-

tem prostym

k³adu. Jest to zbêdne w przypadku rur

Stabi trzeciej generacji, co stanowi ich

dodatkow¹ zaletê.

. Specyficznym rodzajem rur, nie-

kiedy nazywanych równie¿ warstwowymi,

s¹ takie, w których barierê antydyfuzyjn¹

stanowi nie metal, lecz np. cieniutka war-

stwa kopolimeru winylowo-alkoholowego

EVOH, u¿ywanego m. in. do tlenoszczel-

nych folii opakowaniowych w przemyœle

spo¿ywczym. Jeszcze inne rozwi¹zanie

wprowadzi³ producent systemu Stabi:

w wyrobach trzeciej generacji (po folii zwy-

k³ej i perforowanej) wprowadzi³ œrodkow¹

warstwê tak¿e z polipropylenu, ale wzmoc-

nionego domieszk¹ w³ókien szklanych.

Podstawowym sposobem ³¹czenia

rur warstwowych jest stosowanie z³¹czek

– zaciskanych lub zaprasowywanych.

W przypadku PP mo¿na te¿ zastosowaæ

zgrzewanie. Jest to jednak k³opotliwe, bo

trzeba w tym celu zedrzeæ z koñcowych

odcinków rur warstwê aluminium i pod-

W artykule przedstawiliœmy rodzaje two-

rzyw stosowanych do wewnêtrznych instala-

cji wodnych. Dane teleadresowe wiod¹cych

producentów i przyk³adowe ceny wyrobów

podajemy w rubryce Info rynek .

Dwie generacje rur Stabi: w g³êbi – PP-

R/Al/PP-R, z wk³adk¹ perforowan¹, na pierw-

szym planie – z warstw¹ stabilizuj¹c¹ z poli-

propylenu zbrojonego w³óknem szklanym

Rury warstwowe

Instalacyjne zalety tworzyw sztucz-

nych i metali uzupe³niaj¹ siê. Najlepsze

w³aœciwoœci ka¿dego z tych materia³ów

wykorzystuje siê w rurach warstwowych,

nazywanych równie¿ wielowarstwowymi

lub zespolonymi. Sk³adaj¹ siê one

z trzech warstw podstawowych – we-

100

2004 6

Dom

wadziæ jak kabel elektryczny. Zachowuje

pamiêæ kszta³tu. Zwykle jest ona k³opotli-

wa. W przypadku polibutylenu dzia³a ona

jednak odwrotnie, ni¿ w przypadku poli-

etylenu. W toku produkcji jest formowany

jako przewód prosty i taki kszta³t „zapa-

miêtuje”. Po odwiniêciu ze zwoju prostuje

siê. Temperatura kruchoœci ma wartoœæ

-25°C. Powy¿ej niej (czyli w naszych wa-

runkach klimatycznych praktycznie za-

wsze) rurze nie szkodzi zamarzanie w niej

wody. Po prostu rozszerza siê wraz z ni¹,

a po odtajaniu zawartoœci wraca do po-

przedniego kszta³tu.

Polibutylen jest te¿ wybitnie odporny

na temperatury wysokie, nadaje siê wiêc do

wszystkich rodzajów instalacji wodnych

budujemy

Instalacje Wodne - Rury Z Tworzyw Sztucznych.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: