Unieważnienie małżeństwa

Jak unieważnić małżeństwo?

Unieważnienie małżeństwa cywilnego to inaczej stwierdzenie przez sąd, że małżeństwo to nigdy nie zostało ważnie zawarte. Unieważnienie jest inną instytucją niż rozwód, gdyż powoduje, iż uznaje się, iż od początku nie miało miejsca. Rozwód jest natomiast rozwiązaniem ważnego związku małżeńskiego, z przyczyn, które zaszły już po jego zawarciu.

Unieważnienie małżeństwa może być dokonane tylko przez sąd i tylko w oparciu o określone przyczyny. Przyczyny te muszą występować w chwili zawarcia małżeństwa. Są to:

Brak wymaganego wieku do zawarcia małżeństwa: - brak ukończonych 18 lat, albo 16 lat dla kobiety, której sąd opiekuńczy udzielił zgody na zawarcie małżeństwa.

Jeśli małżeństwo zostało zawarte przez mężczyznę, który nie miał ukończonych 18 lat, lub kobietę, która nie miała ukończonych lat 16 albo mając 16 lat zawarła małżeństwo bez zgody sądu opiekuńczego, można żądać unieważnienia małżeństwa. Jeśli jednak kobieta zaszła w ciążę, jej mąż nie może żądać unieważnienia. Jeśli przed wytoczeniem powództwa pełnoletniość została osiągnięta, także nie można już żądać unieważnienia małżeństwa.

Ubezwłasnowolnienie całkowite- jeśli dana osoba jest ubezwłasnowolniona całkowicie, wówczas można żądać unieważnienia małżeństwa, o ile ubezwłasnowolnienie nie zostało w czasie trwania małżeństwa uchylone. Także zmiana ubezwłasnowolnienia całkowitego na częściowe wyklucza możliwość wytoczenia powództwa o unieważnienie małżeństwa.

Choroba psychiczna lub niedorozwój umysłowy- w chwili zawarcia małżeństwa. Późniejsze powstanie choroby psychicznej lub niedorozwoju nie umożliwia wytoczenia powództwa o unieważnienie małżeństwa.

Bigamia- czyli pozostawanie w ważnym związku małżeńskim- każdy kto ma w tym interes prawny może żądać unieważnienia małżeństwa. Nie można jednak unieważnić małżeństwa bigamicznego, jeśli poprzednie małżeństwo ustało, chyba że stało się to przez śmierć bigamisty.

Pokrewieństwo- w linii prostej ( dzieci, rodzice) oraz rodzeństwo. Każdy może żądać unieważnienia małżeństwa z powodu pokrewieństwa między małżonkami.

Powinowactwo- w linii prostej ( a więc synowa i teść np.)- unieważnienia z tego powodu mogą żądać tylko małżonkowie.

Przysposobienie ( adopcja) pozostawanie w stosunku przysposobienia także jest powodem do unieważnienia małżeństwa, jeśli jednak adopcja została rozwiązana, wówczas powództwo takie jest niemożliwe.

Błędy oświadczenia woli- można żądać unieważnienia małżeństwa jeśli małżonek zawierając małżeństwo znajdował się w stanie wyłączającym świadome wyrażenie woli, działał pod wpływem błędu co do tożsamości współmałżonka, znajdował się pod wpływem bezprawnej groźby. Unieważnienie z powyższych przyczyn może żądać wyłącznie małżonek, który złożył wadliwe oświadczenie. Unieważnienia z powyższych przyczyn można żądać tylko w ciągu 6 miesięcy od ustania stanu wyłączającego swobodne wyrażenia woli, od wykrycia błędu, lub ustania obawy wywołanej groźbą- jednak nie dłużej niż do 3 lat od zawarcia związku.

Brak zezwolenia sądu na zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika albo gdy pełnomocnictwo było nieważne lub ważnie odwołane. - z tych przyczyn unieważnienia małżeństwa może żądać mocodawca, o ile małżonkowie nie podjęli wspólnego pożycia.

Jeśli małżeństwo ustało zanim wszczęto postępowania o jego unieważnienie, to wówczas małżeństwo nie może być unieważnieni one ( bo już nie istnieje). Jednak, jeśli przyczyną unieważnienia jest pokrewieństwo lub pozostawanie w innym związku małżeńskim, to unieważnienie może także nastąpić po ustaniu małżeństwa.

Gdzie i jak złożyć pozew o unieważnienie?

Pozew o unieważnienie małżeństwa składa się do sądu okręgowego, właściwego ze względu na miejsce, w którym małżonkowie mieli ostatnie wspólne miejsce zamieszkania, o ile choć jedno z nich nadal w tym okręgu przebywa. Jeśli ta podstawa nie zachodzi, wówczas właściwy jest sąd miejsca zamieszkania pozwanego, a w braku takiej podstawy, sąd miejsca zamieszkania powoda.

Sprawa o unieważnienie małżeństwa podlega rozpoznaniu wg odrębnego postępowania małżeńskiego. Opłata od pozwu wynosi 200 zł. Jest to opłata stała.

Sąd orzekając o unieważnieniu małżeństwa orzeka także o tym, czy i który z małżonków działał w złej wierze. Zła wiara to świadomość zachodząca po stronie tego małżonka, który w dniu ślubu wiedział o okolicznościach wykluczających możliwość zawarcia małżeństwa ( np. wiedział, że pozostaje w ważnym związku małżeńskim, że nie ma odpowiedniego wieku do zawarcia małżeństwa, itp.). Zła lub dobra wiara ma tutaj skutek podobny do tego, jak uznanie winy małżonka przy rozwodzie.

Jakie są skutki unieważnienia małżeństwa?

Wyrok unieważniający małżeństwo ma następujące skutki:

-małżonkowie powracają do nazwiska noszonego przed ślubem oraz do stanu cywilnego sprzed ślubu;

-ustaje pomiędzy nimi stosunek powinowactwa;

-małżonkowie mogą uregulować swoje stosunki w zakresie podziału majątku oraz ustalona zostaje kwestia opieki nad dziećmi i obowiązku alimentacyjnego na rzecz dzieci, sposób korzystania ze wspólnego mieszkania małżonków;