0104.pdf

AGENCJA

PROMOCJI

ZDROWIA

www.apz.pl

Biuletyn APZ

01 / 04 Biuletyn APZ, kompendium wiedzy w dziedzinie zdrowia i suplementacji.

Pragnêlibyœmy siê nie starzeæ

i wci¹¿ pozostawaæ w doskona³ej

kondycji. Czy jest to w ogóle mo¿liwe?

XXI wiek to wielka naukowa krucjata

maj¹ca na celu rozwik³aæ tajemnice

starzenia siê i odnaleŸæ cudowny eliksir

m³odoœci. Ka¿dego dnia nauka dostarcza

nowych spektakularnych odkryæ, które

przybli¿aj¹ nam mechanizmy rz¹dz¹ce

ludzkim organizmem. Dziêki odkrywaniu

tajemnic otaczaj¹cego nas œwiata

potrafimy coraz skuteczniej wyd³u¿aæ

ludzkie ¿ycie, czyniæ je zdrowszym i

bardziej komfortowym. Niew¹tpliwe

ogromny wk³ad w tej kwestii wnios³a

nauka o ¿ywieniu. Wci¹¿ zdobywamy

nowe wiadomoœci o potencjalnym

wp³ywie rozmaitych sk³adników

od¿ywczych na funkcjonowanie

ludzkiego ustroju. Tak¿e coraz lepiej

wiemy co nam pomaga a co szkodzi.

Artyku³y

W s³u¿bie m³odoœci

Wolne rodniki atakuj¹. Poznaj, jak z nimi skutecznie walczyæ

Czosnek

Nie ma wspanialszej roœliny. Dowiedz siê dlaczego!

Doniesienia naukowe

GroŸna wo³owina?

Czy befsztyk wo³owy

dla ka¿dego jest groŸny?

Nadmiar fruktozy zagra¿a zdrowiu

Czy owoce s¹ bezpieczne?

Czekolada - nie tylko smako³yk

Naukowcy nie tylko nie zabraniaj¹, ale wrêcz

zachêcaj¹ do spo¿ywania czekolady

W cyklicznie wydawanym

Biuletynie APZ bêdziemy prezentowaæ

najciekawsze doniesienia naukowe oraz

interesujace artyku³y z dziedziny zdrowia,

¿ywienia i sportu. Mamy nadzieje, ¿e

dziêki elektronicznemu wydaniu naszego

biuletynu, dostarczymy Pañstwu wiele

ciekawych informacji i pomocnych rad jak

zadbaæ o zdrowie, kondycjê i urodê.

W naszym biuletynie prezentowaæ

bêdziemy zarówno tematy dotycz¹ce

zdrowia, ¿ywienia, profilaktyki chorób jak

równie¿ aspekty zwi¹zane

z problematyk¹ ¿ywienia i suplementacji

w sporcie.

Warto zapamiêtaæ

Ciekawostki z zakresu

dietetyki ogólnej i sportowej

Pytania do eksperta

W¹tpliwoœci innych mog¹

byæ podobne do Twoich

Vademecum suplementów

Zapraszamy do lektury.

Dariusz Szuka³a

Wszystko o CLA

w s³u¿bie

m³odoœci

Ju¿ blisko pó³ wieku naukowcy przygl¹daj¹ siê lawinie zniszczeñ komórkowych

powodowanych dzia³alnoœci¹ wolnych rodników. Te niezwykle agresywne cz¹stki

powstaj¹ce w z³o¿onym procesie metabolizmu nie tylko przyspieszaj¹ proces

starzenia organizmu, ale tak¿e bior¹ czynny udzia³ w powstawaniu ponad 100

jednostek chorobowych , w tym najbardziej niebezpiecznych nowotworów.

T ylko w ci¹gu jednej doby wolne rodniki powoduj¹

Nadu¿ywanie zaœ trunków alkoholowych powoduje

w pojedynczej komórce ok. 10 tyœ uszkodzeñ DNA,

nasilenie w w¹trobie procesu wytwarzania bardzo

prowadz¹c w efekcie do licznych mutacji w kodzie

niebezpiecznych odmian tlenu.

genetycznym. Chocia¿ na przestrzeni tysiêcy lat

ewolucji ustrój cz³owieka wykszta³towa³ w³asne,

W wyniku kumulowania siê czynników nasilaj¹cych

z³o¿one mechanizmy odpieraj¹ce brutalne ataki

proces powstawania reakcji wolnorodnikowych

tych cz¹stek, to jednak i tak kilka procent z nich

komórki naszego cia³a zaczynaj¹ przedwczeœnie

wymyka siê wewn¹trzkomórkowej kontroli siej¹c w

starzeæ siê, chorowaæ i umieraæ. Rozwijaj¹ siê

organizmie spustoszenie.

ró¿ne procesy zapalne, skóra ¿ó³knie i marszczy

siê a narz¹dy takie jak serce, w¹troba czy nerki

Niew¹tpliwie nasileniu tych reakcji sprzyja nasz

coraz czêœciej odmawiaj¹ pos³uszeñstwa.

b³êdny styl ¿ycia. Wysoka poda¿ kalorii w diecie,

brak aktywnoœci fizycznej, czêste siêganie po

Typowymi objawami zewnêtrznymi wskazuj¹cymi

ró¿ne leki, nadmierne korzystanie z k¹pieli

na dz ia ³a ln oœ æ w ol ny ch ro dn ik ów s¹

s³onecznych czy solarium powoduje ¿e wolne

przebarwienia zwane plamami starczymi ( bardzo

rodniki mno¿¹ siê w ustroju w nies³ychanym

czêsto widoczne na twarzy). Jest to nic innego jak

tempie.

podskórne skupisko zniszczonych cia³

t³uszczowych. Co gorsze zmiany te obecne s¹ nie

Równie¿ wszelkiego rodzaju u¿ywki stwarzaj¹

tylko p od skór ¹, ale równie ¿ w uk³a dzie

doskona³e warunki dla ich egzystencji . Tylko przy

krwionoœnym , systemie nerwowym oraz w wielu

jednym zaci¹gniêciu siê papierosem do p³uc wnika

narz¹dach wewnêtrznych.

ok. 10 wolnych rodników.

Obrona witaminowa

jednak zdecydowanie pewniej czuje siê ona w

obecnoœci innych witamin antyoksydacyjnych,

Al e s ko ro is tn ie je ta k w ie le cz yn ni kó w

szczególnie witaminy C. Jak wykaza³y badania,

zewnêtrznych nasilaj¹cych powstawanie reakcji

poj edy ncz a wi tam ina E pr zyj êta w fo rmi e

wolnorodnikowych, to mo¿e równie¿ istniej¹

suplementu chroni zwi¹zki t³uszczowe przed

metody os³abiaj¹ce ich negatywn¹ si³ê? Jak

niekorzystnymi reakcjami mniej wiêcej w 50%, zaœ

dowodz¹ badania ostatnich lat, niezwykle istotnym

dodatek witaminy C powoduje zwiêkszenie jej

czynnikiem spowalniaj¹cym wytwarzanie wolnych

skutecznoœci prawie do 80%. Podobne efekty

rodników w organizmie jest ubogokaloryczna dieta,

obserwowane s¹ podczas ³¹czenia witaminy E i

której stosowanie powoduje zmniejszenie tempa

beta-karotenu. Zaopatruj¹c siê wiêc w dodatkowy

przemian metabolicznych.

preparat witaminowy pamiêtajmy, aby zawiera³ on

w swoim sk³adzie wszystkie trzy witaminy

W warunkach wolniejszej przemiany materii

antyoksydacyjne, a tak¿e by³ wzbogacony w selen i

komórki s¹ w stanie dok³adniej kontrolowaæ reakcje

koenzym Q10.

chemiczne zachodz¹ce w ich wnêtrzu. Dieta

antyrodnikowa powinna jednoczeœnie

Flawonoidy

charakteryzowaæ siê wysoka wartoœci¹ od¿ywcz¹,

przede wszystkim odpowiedni¹ zawartoœci¹

Doskona³ym Ÿród³em witamin antyoksydacyjnych

witamin antyoksydacyjnych jak: witamina E, C czy

w naszej diecie s¹ warzywa i owoce. To doœæ

beta-karoten.

istotny argument przemawiaj¹cy na korzyœæ tych

produktów, ale jak siê okazuje nie jedyny. Pokarm

Z tego tytu³u w naszym codziennym menu niewiele

pochodzenia roœlinnego charakteryzuje siê bardzo

pozostaje miejsca na s³odycze, potrawy sma¿one

nisk¹ energet ycznoœc i¹, a co najwa¿n iejsze

czy t³uste gatunki miês. Produkty te s¹ nie tylko

zawiera tzw. flawonoidy - substancje wykazuj¹ce

Ÿród³em ponadnormatywnych kalorii, ale tak¿e

bardzo silne w³aœciwoœci antyrodnikowe. Jak do tej

niewiele zawieraj¹ potrzebnych dla naszego

pory , w œwiecie roœlinnym zidentyfikowano ponad

organizmu witamin oraz obfituj¹ w sk³adniki

5000tychsubstancji.

nasilaj¹ce powstawanie wolnych rodników jak

choæby t³uszcze nasycone czy tzw.

izomery trans kwasów

t³uszczowych.

Szczególnie wa¿n¹ rolê w

odpieraniu ataków niebezpiecznych

i agresywnych zwi¹zków odgrywa

witamina E. Jedna jej cz¹steczka

jest w stanie unieszkodliwiæ ponad

100 wolnych rodników. Jak siê

okazuje jej niedobór w diecie

przyczynia siê do nadmiernej

kumulacji zwi¹zków

odpowiedzialnych za procesy

uszkodzenia naczyñ krwionoœnych ,

gromadzenia siê komórek

zapalnych , niekorzystne zmiany

cholesterolu LDL oraz uszkodzenia

kwasów nukleinowych .

Doskona³ym Ÿród³em tej witaminy

w po¿ywieniu s¹ oleje roœlinne oraz

produkowane na ich bazie

margaryny miêkkie.

Zwi¹zki te s¹ bardzo zró¿nicowane pod wzglêdem

budowy chemicznej i dziel¹ siê na szereg grup

obejmuj¹cych: flawony, flawany, flawonole,

Na szczególn¹ uwagê zas³uguje olej

s³onecznikowy , sojowy , kukurydziany i z zarodków

izoflawony, katechiny, antocyjany i inne. Wszystkie

pszennych . Jako Ÿród³o witaminy E znacz¹cy

z nich wykazuj¹ niezwykle szerokie spektrum

udzia³ w naszej diecie maj¹ warzywa liœciaste ,

dzia³ania na organizm ludzki. Flawonoidy hamuj¹

str¹czkowe , oraz produkty uzyskane z tzw.

agregacjê p³ytek krwi, posiadaj¹ zdolnoœæ

pe³nego przemia³u jak pieczywo razowe czy

rozpuszczania skrzepów, dzia³aj¹

gruboziarniste kasze .

przeciwzapalnie, diuretycznie, zwiêkszaj¹

wydalanie szkodliwych metali, zapobiegaj¹ arytmii

serca oraz uszczelniaj¹ maleñkie naczynia

Chocia¿ witamina E zalicza jest do najsilniejszych

wymiataczy wolnych rodników w organizmie, to

krwionoœne. Jednak niew¹tpliwie ich najwiêksz¹

z a s ³ u g ¹ j e s t z d o l n o œ æ w y ³ a p y w a n i a i

powstawaniu zmian mia¿d¿ycowych, w efekcie

unieszkodliwiania wolnych rodników, dziêki czemu

czego w uk³adzie kr¹¿enia i sercu pojawiaj¹ siê

z m n i e j s z a s i ê p o d a t n o œ æ k o m ó r e k n a

nieodwracalne zmiany chorobowe. Ale co

przedwczesne starzenie i œmieræ.

ciekawe, istniej¹ na œwiecie rejony, których

mieszkañcy pomimo wysokiego spo¿ycia t³uszczu

Do produktów ¿ywnoœciowych szczególnie

rzadko umieraj¹ z powodu choroby niedokrwiennej

bogatych w zwi¹zki flawonoidowe mo¿emy

serca. Tym rejonem jest np. Basen Morza

zaliczyæ warzywa takie jak: broku³y, pomidory czy

Œró dzi emn ego . Nau kow ców ju¿ od daw na

cebulê, owoce cytrusowe, szczególnie grejpfruty,

zastanawia³ fakt dlaczego liczba zawa³ów serca we

owoce jagodowe a tak¿e niektóre napoje jak

Francji jest znacznie ni¿sza ni¿ w innych czêœciach

herbatê, czerwone wino gronowe

Europy czy nawet w Stanach

czy kakao. Ka¿dy z tych produktów

Zj ed no cz on yc h. Fa kt te n

zawiera ró¿ne rodzaje flawonoidów,

wydaje siê o tyle bardziej

dlatego niezmiernie wa¿ne jest

t a j e m n i c z y, g d y ¿ d i e t a

urozmaicanie codziennej diety.

Francuzów nie wyró¿nia siê

Niew¹tpliwie warto równie¿ siêgaæ

n i c z y m s z c z e g ó l n y m i

po ró¿ne preparaty farmaceutyczne

podobnie jak w innych krajach

takie jak wyci¹gi z owoców

rozwiniêtych obfituje w

cytrusowych, skórek i nasion

nadmiar niebezpiecznych dla

winogron, pomidorów, czarnej

o r g a n i z m u k w a s ó w

porzeczki czy aronii, które w swym

t³ us zc zo wy ch na sy co ny ch ,

s k ³ a d z i e z a w i e r a j ¹ b a r d z o

których spo¿ycie kszta³tuje siê

s k o n d e n s o w a n e d a w k i

na poziomie a¿ 14-15% ogó³u

flawonoidów.

energii.

Zielona herbata Rozwi¹zanie tej tajemniczej

zagadki wprawi³o w os³upienie niejednego

Chiñczycy i Japoñczycy wypromowali ten napój ju¿ naukowca. Jak siê okaza³o jedyn¹ wyraŸn¹ ró¿nic¹

ponad piêæ tysiêcy lat temu. Jednak w Europie m i ê d z y p o p u l a c j ¹ F r a n c u z ó w a i n n y c h

zainteresowano siê nim stosunkowo niedawno. mieszkañców naszego kontynentu, by³o doœæ

Mi es zk añ cy D al ek ie go W sc ho du j u¿ o d znaczne spo¿ycie wina. Jak wykaza³y ró¿ne

zamierzch³ych czasów upatrywali w nim recepty na badania epidemiologiczne, spo¿ycie alkoholu na

d³ugie i zdrowe ¿ycie, a tak¿e eliksiru na opóŸnianie takim poziomie jak we Francji (20-30g dziennie)

procesów starzenia siê. I rzeczywiœcie jest w tym mo¿e przyczyniæ siê do zmniejszonej zapadalnoœci

sporo prawdy. na choroby serca i uk³adu kr¹¿enia. Na podstawie

przeprowadzonych badañ stwierdzono, ¿e zawarte

Dziêki szeroko zakrojonym badaniom odwodniono, w czerwonym winie flawonoidy hamuj¹ reakcje

¿e codzienne picie zielonej herbaty mo¿e byæ wo ln or od ni ko we w b³ on ac h ko mó re k or az

pomocne w profilaktyce i leczeniu kilkudziesiêciu t³uszczach kr¹¿¹cych we krwi. Jak siê okaza³o,

schorzeñ, miêdzy innymi w chorobach serca i flawonoidy zawarte w czerwonym winie zmiataj¹

uk³adu kr¹¿enia oraz nowotworów szczególnie w wolne rodniki o 40% skuteczniej ni¿ witamina E, a

obrêbie przewodu pokarmowego. Wiele publikacji ponadto dzia³aj¹ rozkurczowo na naczynia

potwierdza, ¿e regularne picie tego napoju obni¿a krwionoœne, redukuj¹ w nich stany zapalne,

poziom niekorzystnego cholesterolu, reguluje zapobiegaj¹ zlepianiu p³ytek krwi i tworzeniu siê

ciœnienia têtnicze krwi, oraz zapobiega skrzepów. Na szczególn¹ uwagê w tym

uszkodzeniom w¹troby, nerek i trzustki. Jak siê

ni ez wy k³ ym na po ju za s³ ug uj e zw i¹ ze k –

okazuje zielona herbata jest najbogatszym

resweratrol.

Ÿród³em flawonoidów, wœród których najwa¿niejsz¹

rolê odgrywaj¹ flawony i katechiny, a zw³aszcza

W Japonii sk³adnik ten czêsto stosowany jest przy

jedna z nich - EGCG – która zdaje siê mieæ

produkcji preparatów zio³owych wspomagaj¹cych

nadzwyczajne umiejêtnoœci w unieszkodliwianiu

leczenie zaburzeñ lipidowych i chorób uk³adu

wolnych rodników. W obecnoœci tego zwi¹zku

kr¹¿enia. Wino czerwone zawiera tak¿e inn¹

rodniki grasuj¹ce w tkance mózgowej s¹ 200 razy

niezwykle cenn¹ dla naszego organizmu grupê

szybciej unieszkodliwiane ni¿ w obecnoœci

flawonoidów – antocyjanidyny. Zlokalizowane s¹

witaminy E. Nic wiêc dziwnego, ¿e napój ten

one przede wszystkim w skórkach winogron. Z tego

wp³ywa wyj¹tkowo na proces koncentracji i

te¿ tytu³u w³aœciwoœci pro zdrowotne ma jedynie

zapa miêt ywan ia oraz powo duje zach owan ie

wino czerwone, gdy¿ w procesie fermentacji wina

jasnoœci i bystroœci umys³u.

bia³ego uczestniczy jedynie sam mi¹¿sz owoców

bez obecnoœci cennych skórek.

Czerwone wino

Nasuwa siê wreszcie pytanie, czy tylko czerwone

Wiadomo, i¿ dieta wysokot³uszczowa sprzyja

wino ma w³aœciwoœci sprzyjaj¹ce naszemu

zdrowiu, czy mo¿e równie¿ sok z tych owoców? Jak

siê okazuje flawonoidy z wina s¹ znacznie lepiej

C h o c i a ¿ w w i e l u p r a c a c h n a u k o w y c h

wykorzystywane przez nasz organizm. W owocach

udowo dnion o, ¿e spo¿y wanie w niewi elkic h

i sokach owocowych zwi¹zki te wystêpuj¹ w

iloœciach czerwonego wina wp³ywa korzystnie na

z³o¿onych kompleksach które s¹ s³abo

stan naszego zdrowia, to jednak nale¿y pamiêtaæ,

rozpuszczalne i doœæ opornie trawione przez nasz

i¿ jest to trunek alkoholowy do którego picia istnieje

o r g a n i z m . T y m c z a s e m w p r o d u k c i e

równie¿ wiele przeciwwskazañ. Sok z winogron,

fermentowanym jakim jest wino, kompleksy te

który jak siê wydaje dzia³a odrobinê gorzej ni¿

ulêgaj¹ rozbiciu na prostsze, znacznie ³atwiej

czerwone wino, mo¿e byæ wspania³¹ alternatyw¹

pr zy sw aj al ne sk ³a dn ik i. Po na dt o ni em a³ e

dla ludzi m³odych oraz osób, które z ró¿nych

znaczenie dla naszego zdrowia ma równie¿

przyczyn nie mog¹ spo¿ywaæ alkoholu.

zawartoœæ alkoholu w winie, który nie tylko

zwiêksza rozpuszczalnoœæ flawonoidów, ale

równie¿ przyczynia siê do podwy¿szenia

korzystnego cholesterolu HDL oraz zmniejszenia

lepkoœci p³ytek krwi. Warunkiem jest jednak, aby

spo¿ycie alkoholu nie przekracza³o 20-30g / dobê.

Jego popularnoœæ nie s³abnie od tysiêcy lat. Nawet we wspó³czesnym œwiecie, pe³nym

spektakularnych osi¹gniêæ w dziedzinie medycyny i farmakologii, wci¹¿ uznawany jest

niezwykle cenny œrodek leczniczy i profilaktyczny. Czosnek przez ca³e œredniowiecze

a¿ do do wynalezienia pierwszych szczepionek nale¿a³ do podstawowych œrodków

wspomagaj¹cych leczenie rozmaitych chorób i dolegliwoœci.

N ajstarsze wzmianki na temat stosowania tej sprawnoœæ wysi³kowa ¿o³nierzy spo¿ywaj¹cych

niezwyk³ej roœliny pochodz¹ a¿ z przed 4500 lat. czosnek zwiêkszy³a siê o kilkanaœcie procent.

Wspomina o niej biblia, œwiête ksiêgi hinduskie Roœlina ta nie tylko dodaje si³ i wigoru, ale w

oraz literatura starorzymska. Jej prozdrowotne ekstremalnych warunkach potrafi nawet ratowaæ

w³aœciwoœci dostrzega³y ju¿ prymitywne ludy ¿ycie, o czym przekona³ siê na w³asnej skórze

wêdrowne i koczownicy. W papirusach Ebersa z wielki podró¿nik i misjonarz Jacques Marquette.

XVI w p.n. e. zn alez iono kilk aset rece ptur Podczas niezwykle trudnej wyprawy do Wielkich

preparatów leczniczych, z czego kilkadziesi¹t by³o

koreañskiej, amerykañscy eksperci zauwa¿yli ¿e

Jezior, Jacques wraz z grup¹ towarzysz¹cych mu

opartych na bazie czosnku. Kiedy robotnikom

ludzi zapewne umar³by z wycieñczenia, gdyby nie

przy budo wie egip ksic h pira mid prze stan o

rozbi³ obozowiska, na terenie gdzie ros³a dziwna,

dodawaæ czosnek do sk¹pego po¿ywienia, w

silnie pachn¹ca roœlina. By³ to dziko rosn¹cy

buncie wzniecili strajk. Produkt ten bowiem chroni³

czosnek, który okaza³ siê ostatni¹ desk¹ ratunku w

ich przed chorobami i dodawa³ si³.

obliczu g³odu. Teren ten nosi³ indiañsk¹ nazwê

Cigaga-Wuuj, na którym obecnie le¿y miasto

Wiedzia³ o tym tak¿e Neron, który w 80 roku przed

Chicago.

nasz¹ er¹ nakaza³ rzymskim legionistom

sp o¿ yw aæ cz os ne k w ce lu po dn ie si en ia

wydolnoœci i sprawnoœci bojowej.

codziennej praktyce kulinarnej to odmiana Allium

savitum (czosnek pospolity) która wywodzi siê od

Równie¿ wspó³czeœni wodzowie docenili jego

innej praodmiany tej roœliny pochodz¹cej z Azji

n i e z w y k ³ e w ³ a œ c i w o œ c i . P o d c z a s w o j n y

Œrodkowej. Bez w¹tpienia prawdziw¹ ojczyzn¹

Czosnek który powszechnie znamy i stosujemy w

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: