PYTANIA OBOWIĄZUJĄCE NA EGZAMINIE Z POSTĘPOWANIA KARNEGO (412 pytań)
Pojecie prawa karnego procesowego.
Prawo karne procesowe to ogół norm prawnych regulujących postępowanie karne. Pr. karne proc. to normy stwarzające prawną podstawę działania, zaś postępowanie karne to działanie wykonywane na podstawie norm prawa karnego procesowego. Pr. k.. proc. określa uprawnienia i obowiązki organów procesowych, stron i pozostałych uczestników postępowania oraz normuje warunki, tryb i formy dokonywania czynności procesowych.
Przedstaw cele i przedmiot prawa k. procesowego.
Prawne uregulowanie przebiegu postępowania karnego ma na celu przede wszystkim zapewnienie prawidłowych skutecznych sposobów ścigania sprawców przestępstw, wyeliminowanie dowolności w działaniu organów procesowych oraz właściwe ustalenie pozycji procesowej osób biorących udział w postępowaniu.
Celem pos. kar. jest wnikliwe zbadanie i rzetelne wyjaśnienie okoliczności sprawy w takim zakresie, aby możliwe było prawidłowe rozstrzygnięcie co do przedmiotu procesu, przede wszystkim zaś konieczne jest ustalenie , czy popełniony został czyn zabroniony pod groźbą kary, kto go popełnił, czy zachodzi po stronie sprawcy wina. W toku pos. kar. Należy zebrać odpowiednie dane o osobie oskarżonego , przede wszystkim w tym celu , aby w przypadku uznania, że oskarżony popełnił zarzucane mu przestępstwo i ponosi odpowiedzialność za swój czyn, można było w sposób trafny zastosować wobec niego środki przewidziane w pr. kar. materialnym.
Urzeczywistnienie celów umożliwia osiągnięcie nadrzędnego celu pos. kar. jakim jest sprawiedliwa realizacja prawa karnego. Samo pos. prowadzące do tej sprawiedliwości prawnomaterialnej powinno być uczciwe a więc osiągające stan sprawiedliwości proceduralnej.
Przedmiotem procesu karnego jest kwestia odpowiedzialności prawnej określonej osoby za określony czyn. Jako przedmiot procesu traktuje się sam czyn przestępny. Nie jest to ścisłe. Czyn przestępny stanowi jedynie podstawę odpowiedzialności prawnej, nie zaś przedmiot procesu we właściwym znaczeniu, który istnieje, nawet gdy występuje tylko uprawdopodobnienie popełnienia przestępstwa;
Post. kar. ma doprowadzić do rozstrzygnięcia o przedmiocie procesu, wokół którego koncentruje się działalność uczestników postępowania. W pos. kar. poszukuje się odpowiedzi przede wszystkim na pytania : czy w ogóle popełniono dane przestępstwo , kto je popełnił, w jakiej postaci i jakie ma za to ponieść konsekwencje ( głównie karne, niekiedy także cywilne).
Scharakteryzuj stadia procesu karnego
Pr. kar. proc. ustala porządek dokonywania czynności procesowych składających się na postępowanie karne, określając ich wzajemne związki i zależności oraz kolejność podejmowania. Chronologia czynności sprawia, że proces przechodzi przez następujące po sobie okresy rozwojowe, fazy, etapy, co daje podstawę do wyodrębnienia stadiów procesowych.
Obowiązujące ustawodawstwo pozwala na wydzielenie następujących stadiów:
postępowanie przygotowawcze,
postępowanie główne ( przed sadem I instancji),
postępowanie odwoławcze ( kontrolne, przed sadem II instancji),
postępowanie wykonawcze, unormowanie w odrębnym kodeksie karnym wykonawczym z 6 czerwca 1997 r.
Postępowanie główne i odwoławcze łącznie stanowią postępowanie jurysdykcyjne. Jest ono w pewnych wypadkach rozszerzane po uprawomocnieniu się orzeczenia, przede wszystkim w razie wniesienia kasacji lub wznowienia postępowania, a wiec posłużenia się nadzwyczajnymi środkami zaskarżenia.
Przedstaw i omów zadania postępowania przygotowawczego
Postępowanie przygotowawcze stanowi pierwsze stadium post. kar. Zgodnie z zasadą skargowości (art.14§ 1) sąd wszczyna post. na żądanie uprawnionego oskarżyciele. Powzięcie przez oskarżyciela decyzji co do wniesienia oskarżenia bądź umorzenia post. z reguły wymaga zbadania okoliczności sprawy, przygotowanie skargi stwarza konieczność dokonania czynności zmierzających do ustalenia licznych faktów związanych z popełnieniem przestępstwa, wykrycia sprawcy i jego ujęcia, zebrania materiału dowodowego uzasadniającego oskarżenie oraz utrwalenia dowodów dla sądu.
Celem tych czynności jest przygotowanie sprawy dla oskarżyciela i dla sądu, stadium w ramach , którego są one wykonywane, nazwane zostało w większości systemów procesowych postępowaniem przygotowawczym.
W post. przyg. podstawa wszelkich rozstrzygnięć powinny stanowić prawdziwe ustalenia faktyczne.
Podstawowym celem post. przyg. Jest ustalenie, czy został popełniony czyn zabroniony i czy stanowi on przestępstwo, a wiec czy rzeczywiście przestępstwo zostało popełnione. Do wszczęcia post. przyg. wystarczy istnienie uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa. Pełna ocena przestępności czynu możliwa jest dopiero po wykryciu osoby, która go dokonała, określeniu jej winy, sprawdzeniu czy nie zachodzą okoliczności wyłączającej odpowiedzialność karną.
Wykrycie i w razie potrzeby ujęcie sprawcy lub sprawców, ewentualnych pomocników, podżegaczy oraz innych osób, których przestępstwo pozostaje w związku z przestępstwem sprawcy, jest oczywistym celem post. przyg., oskarżenie zaś może być wniesione do sądu tylko przeciwko określonej osobie. W celu wykrycia sprawcy można dokonywać różnych czynności dowodowych i innych(nieprocesowych), dopuszczalnych w ramach post. przyg. w świetle przepisów prawnych, w tym przeszukania pomieszczeń lub innych miejsc. Cel wykrycia sprawcy zostaje osiągnięty wówczas , gdy organ ścigania dysponuje danymi ( istniejącymi w chwili wszczęcia dochodzenia lub śledztwa albo zebranymi w jego toku), uzasadniającymi dostatecznie podejrzenie, że czyn popełniła określona osoba.
Zebranie danych o osobie oskarżonego stosownie do art. 213 i 214 ( art. 297 § 1 pkt 3). Obejmuje ustalenie tożsamości, wieku, stosunków rodzinnych i majątkowych, wykształcenia , zawodu i źródła dochodu oraz dane o jego karalności.
Wyjaśnienie okoliczności sprawy, w tym ustalenie osób pokrzywdzonych i rozmiarów szkody (art. 297§1 pkt 4). Dochodzenie ogranicza się do ustalenia, czy zachodzą wystarczające podstawy do wniesienia aktu oskarżenia lub innego zakończenia postępowania. Organy prowadzące postępowanie są obowiązane w myśl zasady obiektywizmu badać oraz uwzględniać okoliczności przemawiające zarówno na korzyść jak i na niekorzyść oskarżonego. Celem post. przyg. Jest ustalenie osób pokrzywdzonych i rozmiarów szkody.
Wyjaśnienie okoliczności sprawy wiąże się z obowiązkiem zebrania, zabezpieczenia i w niezbędnym zakresie utrwalenia dowodów dla sądu ( art. 297§1 pkt 5).Cel post. przyg. określa utrwalenie dowodów w niezbędnym tylko zakresie. Utrwalenie dowodów następuje gł9ównie drogą spisania w protokołach wyjaśnień podejrzanych i zeznań świadków, przez uzyskanie pisemnych opinii biegłych, odnalezienie w razie potrzeby za pomocą przeszukania i zabezpieczenie rzeczy i dokumentów, protokolarne dokonanie oględzin miejsc, osób lub rzeczy. Z natury rzeczy wolno na rozprawie ujawniać inne dokumenty ( urzędowe i prywatne), zebrane w post. przyg. , np. wyciągi z ksiąg przedsiębiorstw, spisy remanentowe, akty notarialne, urzędowe zaświadczenia i opinie, dane o karalności.
Przedstaw funkcje i rolę prawa karnego procesowego.
funkcja porządkująca ( regulacyjna) – prawo reguluje skomplikowany przebieg postępowania, wyznacza porządek czynności, ich sekwencję, spełnia rolę koordynatora czynności procesowych. Ustala prawa i obowiązki organów ścigania i orzekania oraz innych uczestników postępowania, wyznacza ich swoiste, konwencjonalne role ( sędziego, oskarżyciela, pokrzywdzonego, świadka), stwarza prawną podstawę i ramy ich działania oraz określa formę podejmowania czynności.
Funkcja instrumentalna ( prakseologiczna), polega na tym, że prawo karne procesowe, na podstawie wielowiekowych doświadczeń, tak kształtuje postępowanie karne, aby mogło ono w sposób właściwy i najbardziej efektywny osiągnąć wyznaczone mu cele; główny cel pos. kar. , jakim jest realizacja prawa karnego materialnego, uściśla dyrektywa „trafnej reakcji karnej”, wyrażająca wskazanie, aby każdy winny i tylko winny, poniósł odpowiedzialność, na jaką zasłużył w świetle prawa.
Funkcja gwarancyjna uwidocznia się w tym, że prawo kar. proc. z jednej strony, wyznacza nieprzekraczalne ramy ograniczenia swobód, krępując w tym względzie przede wszystkim organy procesowe, ale jednocześnie wskazując, w jakim zakresie mogą realizować swoje zadania i strzec dobra wymiaru sprawiedliwości, z drugiej strony – pozytywnie określa podstawy i granice obrony jednostki, w racjonalnym stopniu uniezależniając jej sytuacje od woli tychże organów procesowych oraz powodując, że staje się ona dostatecznie jasna i pewna; czyni to przez stosowne, szczegółowe określenie uprawnień oraz obowiązków uczestników postępowania.
Funkcja materialnoprawna polega na tym , że prawo kar. proc. wywiera niejednokrotnie wpływ na zakres uregulowania pr. kar. mat. Oraz realność stosowania tego prawa po części na zasadzie sprzężenia zwrotnego; przede wszystkim chodzi o to , że przepisy postępowania dowodowego wyznaczają granice dochodzenia do prawdy, a tym samym niekiedy ograniczają lub nawet przekreślają możliwość urzeczywistnienia pr. kar. mat.
Wymienia się funkcję regulacji wzajemnych stosunków między uczestnikami procesu, funkcję wychowawcza w stosunku do oskarżonego, funkcję profilaktyczną w stosunku do potencjalnych sprawców przestępstw, funkcję budzenia zaufania w społeczeństwie do organów wymiaru sprawiedliwości, funkcję likwidowania konfliktów między jednostkami.
Traktowanie pos. kar. jako działalności główne technicznej nie uwzględnia się genezy i historii kształtowania się naczelnych zasad procesowych. Zapomina się w tym wypadku o społecznym tle poszczególnych instytucji i urządzeń procesowych, ich związku z ideologią. Nie dostrzegając wielorakich stosunków procesowych zawiązujących się w pos. kar., nie docenia się roli prawa karnego procesowego w zabezpieczeniu porządku pranego. Wyjątkowo ścisły związek tego działu prawa z warunkami życia społeczeństwa powoduje, że jest ono czułym barometrem przemian politycznych i społecznych. Naruszanie lub łamanie prawa w państwach odstępujących od zasad demokracji, czy wręcz totalitarnych, występuje z reguły najszybciej w sposób widoczny właśnie na gruncie praw i postępowania karnego.
Przedstaw funkcje procesowe uczestników postępowania.
Uczestnikiem postępowania karnego jest każda osoba ( fizyczna , prawna, a także instytucja nie mająca osobowości prawnej), która bierze udział w postępowaniu w roli określonej przez prawo.
Uczestnikami postępowania są:
organy procesowe ( np. sad, prezes sądu, organy dochodzenia, organy śledztwa);
strony ( np. oskarżony, oskarżyciel posiłkowy, powód cywilny);
przedstawiciele społeczni;
podmiot określony w art. 52 k.k;
przedstawiciele procesowi 9 np. obrońca, przedstawiciel ustawowy);
pomocnicy procesowi ( np. protokolant, tłumacz );
osobowe źródła dowodowe ( np. świadek, biegły)
Stosunki procesowe między oskarżycielem, oskarżonym i sadem, charakterystyczne dla struktury współczesnego postępowania karnego, prowadza do wyróżnienia funkcji procesowych, przez które rozumie się rodzaje ( kierunki) działalności procesowej podmiotów procesu.
Jako funkcje procesowe występują:
ściganie karne, zmierzające do wykrycia, ujęcia i doprowadzenia do ukarania osoby winnej popełnienia przestępstwa ( w postępowaniu sadowym występuje ono w postaci funkcji oskarżania);
- obrona karna, skierowana na ochronę praw oraz interesów oskarżonego ( podejrzanego) i zmierzająca do uzyskania dla niego możliwie najkorzystniejszego rozstrzygnięcia;
orzekanie, polegające na rozpoznaniu sprawy w postępowaniu głównym i rozstrzygnięciu jej przez skazanie lub uniewinnienie oskarżonego albo przez umorzenie postępowania oraz na (ewentualnym) poddaniu tego rozstrzygnięcia kontroli ( dokonywanej najczęściej przez wyższą instancję) na skutek wniesienia przez stronę środka zaskarżenia; w pos. przygotowawczym ściśle rozumiana funkcja orzekania występuje w ograniczonej i specyficznej postaci (np. w razie umorzenia pos. ), dlatego funkcję orzekania nazywa się też bardziej ogólnie funkcją wyjaśniania i rozstrzygania sprawy.
Wykonanie orzeczenia należy traktować w zasadzie jako konsekwencję funkcji orzekania.
Procesie adhezyjnym występują funkcje dochodzenia roszczenia cywilnego, skierowanego przez powoda cywilnego wobec oskarżonego, obrony oskarżonego przeciw temu roszczeniu oraz orzekania o roszczeniu.
Omów zasadę sadowego wymiaru sprawiedliwości.
Obowiązek wnikliwego wszechstronnego zbadania sprawy w postępowaniu kar. wiąże się z powagą wymiaru sprawiedliwości oraz ze znaczeniem i ciężarem rozstrzygnięć zapadających w toku postępowania, a podejmowanych przy urzeczywistnianiu prawa karnego, dot. Najczęściej sfery wolności człowieka, wyjątkowo nawet życia, gdy orzeczona zostaje kara śmierci, tam gdzie ta kara jest stosowana.
Pojecie wymiaru sprawiedliwości i jego granic (podmiotowych) nie zostało w nauce w ścisły sposób wyjaśnione. Istotę wymiaru sprawiedliwości stanowi działalność niezawisłych sądów, wyrażająca się w rozstrzyganiu konfliktów prawnych i wydawaniu orzeczeń czyli w stosowaniu prawa (materialnego) w konkretnych sprawach (karnych i cywilnych) cywilnych charakterze konfliktowym.
W procesie prowadzonym na podstawie kpk organem wymiaru sprawiedliwości jest więc niezawisły sąd, wykonujący w postępowaniu karnym działalność główną. Inne natomiast orany występujące w postępowaniu karnym, jak prokurator, organy dochodzenia, są jedynie organami współdziałającymi w wymiarze sprawiedliwości, chociaż ich działalność potocznie nazywa się pozasądowe organy procesowe organami wymiaru sprawiedliwości.
Scharakteryzuj podstawowe gwarancje procesowe
Gwarancje procesowe to przewidziane w prawie środki mające na celu ochronę określonych praw i interesów w postępowaniu karnym.
Rozróżnia się :
gwarancje wymiaru sprawiedliwości(ujmowane szeroko jako środki procesowe ustanowione w celu ochrony prawidłowej realizacji pr. kar. mat.)
gwarancje praw i interesów poszczególnych uczestników postępowania, wśród nich szczególnie ważne gwarancje udzielone oskarżonemu.
Gwarancje wymiaru sprawiedliwości powinny zapewniać skuteczność ściągania karnego i trafność orzekania o reakcji karnej, natomiast gwarancje oskarżonego mają chronić niewinnego przed odpowiedzialnością karną, winnego zaś przed skazaniem za przestępstwo cięższe niż to , które popełnił, i przed zbyt surowa karą.
Ustawodawca unika takich unormowań, które oskarżonemu winnemu popełnienia przestępstwa pomagałby w uchyleniu się od wymiaru sprawiedliwości. W pos. kar. ochronie podlegać powinny w zasadzie tylko interesy oskarżonego, które nie są sprzeczne z ogólnym celem procesu, jakim jest prawidłowa realizacja prawa karnego materialnego.
II. Kolizje dóbr występujących w toku postępowania powodują, iż od tej zasady czynione są odstępstwa, gdy chronić wypada dobro wyższego rzędu, nawet ze szkodą dla samego wymiaru sprawiedliwości.
Konieczność porównywania określonych dóbr i wyciągania wnioskowe przy kształtowaniu instytucji procesowych powstaje na tle szczególnych związków, które mogą łączyć oskarżonego i .świadka, w konsekwencji czego prawo odmowy zeznań niezależnie od ich znaczenia dla toczącego się postępowania – przyznane zostało osobie najbliższej dla oskarżonego w art. 182 § 1 k.p.k. w zw. z art. 115 § 11 k.k.; zapewniając prawo do korzystania z pomocy obrońcy itp.
W takich wypadkach ustawodawca godzi się na określone, utrudnienia w urzeczywistnianiu prawa karnego, dając pierwszeństwo innym dobrom oraz interesom, uznanym za społecznie ważniejsze.
Gwarancje praw jednostki (to zespół najszerzej ujmowanych środków gwarancyjnych), na które składają się przede wszystkim :
gwarancje procesowe stron,
obrońców, pełnomocników, przedstawicieli ustawowych,
gwarancje procesowe osób występujących w charakterze źródeł dowodowych (świadków, biegłych), a także gwarancje innych osób, prawa lub interesy powinny być chronione, w związku z dokonywaniem czynności procesowych – np. gwarancje osób niebędących uczestnikami postępowania, poddawanych przeszukaniu.
Do najważniejszych grup zespołów przepisów gwarancyjnych służących oskarżonemu należą;
w związku z prawem do wolności i nietykalności osobistej gwarancyjny charakter mają wszelkie przepisy ograniczające stosowanie środków przymusu, przede wszystkim zatrzymania i tymczasowego aresztowania (np.atr.244 248 – regulujące podstawy i czas trwania zatrzymania; art. 250, 249, 253, 263 – określające podmioty uprawnione do stosowania środków zapobiegawczych, tryb stosowania i uchylania oraz podstawy i terminy aresztowania tymczasowego; także art. 252 stanowiący zażaleniach na postanowienia w przedmiocie środka zapobiegawczego);
gwarancje nietykalności cielesnej i nienaruszalności mieszkania zawierają m. in. art. 219 i n. ustalające warunki i tryb przeszukania;
unormowania bezpośrednio określające jako prawo do obrony materialnej i formalnej ( art.6), w tym prawo podejrzanego do otrzymania informacji o jego uprawnieniach i obowiązkach (art. 300), o zarzutach (art.313, art. 308§2, art. 325g), możliwość udziału oskarżonego i jego obrońcy w czynnościach post. przygotowawczego (art. 316, 317, 318) oraz w rozprawie ( art. 350, 353, 355, 356, 361), prawo składania wyjaśnień możliwość uchylenia się od ich składania (art. 175, 367, 386 i In.), prawo swobodnego wyboru obrońcy ( art. 83) i możliwość porozumiewania się z nim oskarżonego tymczasowo aresztowanego (art. 73);
prawo odwołania się od wydanych w I instancji wyroków oraz postanowień, zarządzeń, zaradzeń także działu XI, normującego nadzwyczajne środki zaskarżania, w tym kasację.
Gwarancje procesowe wg Europejskiej Konwencji o ochronie prawa człowieka i podstawowych wolności ( zwana Europejską Konwencją ), ratyfikowana przez Polskę 19 listopada 1992r.:
w art. 3 art. 5 akcentuje się zakaz stosowania tortur oraz nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania oskarżonego,
art. 5 – odbicie w szczegółowych postanowieniach prawo do wolności, m.in. w związku z zatrzymaniem i aresztowaniem,
art. 6 dotyczy prawa do sadu, rzetelności postępowania, niezawisłości sędziowskiej, publiczności rozprawy, szybkości postępowania, domniemania niewinności, prawa do obrony, prawa do bezpłatnego tłumacza.
art. 7 – zasada nullum crimem, nulla poena sine lege.
Przedstaw źródła prawa karnego procesowego.
Źródłami prawa karnego procesowego są:
Konstytucja RP,
Ustawy w ścisłym znaczeniu,
Ratyfikowane umowy międzynarodowe,
Rozporządzenia,
Nie stanowią źródeł prawa:
orzecznictwo sadów i wykładnia sądowa;
zwyczaj (obyczaj) w praktyce sądowej i prokuratorskiej;
nauka procesu karnego (doktryna);
pisma okólne, zalecenia, wytyczne działania;
akty prawa miejscowego np. uchwały rad samorządu terytorialnego
Najważniejszymi źródłami obowiązującego prawa karnego procesowego są:
Kodeks postępowania karnego, ust. z 6 czerwca 1997r.,
Przepisy wprowadzające k.p.k ( ust. z dn.6.06.1997r.)
Kodeks karny wykonawczy oraz o zmianie niektórych innych ustaw ust. z 29.12.1997r.),
Kodeks karny (ust. z 6.06 1997r. ),
Przepisy wprowadzające k.k.(ust. z 6.06.1997r.),
Kodeks karny wykonawczy (ust. z 6.06.1997r.)
Ust. o Sadzie Najwyższym (ust. z 23.11.1997r.),
Prawo o ustroju sadow powszechnych (ust. z 27.07.2001r.),
Prawo o ustroju sadów wojskowych (ust. z 21.11.1997r.),
Ustawa o prokuraturze (ust. z 20.06.1985r.),
Ustawa o Policji (ust. z 6.04.1990r.)
Ustawa o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (ust. z 24.05.2002r.),
Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (ust. z 24.08.2001r.)
Kodeks Karny skarbowy (ust. z 10.10.1999r.),
Wskaż znaczenie orzecznictwa SN, zwyczaju, opracowań doktryny oraz wytycznych dla stosowania prawa karnego procesowego.
Orzecznictwo i wykładnia sądowa, zwyczaj czy doktryny, pisma okólne, zalecenia, wytyczne działania nie są źródłami praw karnego procesowego. Jednak trzeba zaznaczyć, iż są one brane pod uwagę przy dokonywaniu interpretacji przepisów a także stanowią pomoc przy wydawaniu wyroków.
Przedstaw założenia i dyrektywy wykładni prawa.
Wykładnia prawa to interpretacja prawa, polega na ustaleniu właściwego znaczenia norm zawartych w przepisach prawa. Wykładania prawa to sam wynik procesu ustalania znaczenia norm.
Rozróżniamy wykładnię ze wzgl. na podmiot:
autentyczną- dokonywaną przez ten sam organ, który daną normę ustanowił, oraz legalną – dokonywaną przez specjalnie uprawniony organ państwa;
sadową- dokonywana przez sądy w procesie stosowania prawa; poza sądem wykładni dokonują także inne organy państwowe w ich praktycznej działalności;
naukową ( doktrynalna) – dokonywaną przez prawoznawstwo; obecnie waga wykładni naukowej wiąże się z autorytetem podmiotu interpretującego mocą przekonującą użytych argumentów.
Rozróżniamy wykładnię ze wzgl. na stosowana metodę:
językowa –polega na ustaleniu znaczenia normy na podstawie kontekstu językowego, tj. na podstawie znaczenia wyrazów i zdań przyjętych powszechnie w języku potocznym oraz znaczeń uznanych i utrwalonych w języku prawnym.. Należy mieć na uwadze charakterystyczne cechy słownictwa i zwrotów prawnych, gdyż rodzą one istotne skutki w zakresie powinności procesowych.
logiczna – opiera się na zasadach logiki formalnej. W jej ramach stosuje się symptomatyczne dla wykładni norm prawnych rozumowania:
argumentum a contrario (np. .tylko sad może stosować tymczasowe aresztowanie, a zatem nie tego uprawnienia prokurator czy policja),
argumentum a maiori ad minus ( np. Jeżeli oskarżony ma prawo odmówić odpowiedzi na poszczególne pytania, to ma także prawo udzielić na pytanie jedynie odpowiedzi częściowej),
argumentum a minii ad maius ( np. jeżeli określone w art. 438 skutki rodzi obraza przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, to tym bardziej te skutki rodzi taka obraza przepisów, która miała wpływ na orzeczenie),
argumentacja z celu na środki (np. jeżeli na podstawie art. 375 §1 wolno wydalić oskarżonego z sali sadowej, to wolno również użyć siły, gdyby oskarżony nie chciał dobrowolnie opuścić sali).
systemowa – polega na ustalaniu znaczenia normy prawnej ze wzgl. na jej miejsce w systemie prawa i związki z nim. Wykładnia ta sięga do zasad systemu prawa, dokonywana jest na tle gałęzi prawa, a nawet całego systemu prawa, do którego dany akt praw należy, oraz z uwzględnieniem problematyki ewentualnych sprzeczności w systemie prawa.
historyczna – polega na wyciąganiu wniosków z genezy i ewolucji normy prawnej. Mają tu zastosowanie m.in. badania motywów, publikowanych zazwyczaj jako uzasadnienia projektów ustaw.
celowościowa – (teleologiczna) zmierza do ustalenia znaczenia normy droga wyjaśnienia celu ustawy, głównie ze wzgl. na stosunki polityczne, społeczne i ekonomiczne.
Wykładnia może być: potwierdzająca, zawężająca i rozszerzająca. Przyjmuje się, że punktem odniesienia dla oceny charakteru wykładni w tym podziale jest zakres danej normy ustalony za pomocą wykładni językowej.
Omów stosowanie analogii w prawie karnym procesowym.
Analogia – czyli metoda wypełniania luk w ustawie, występuje jako analogia legis, analogia z ustawy – gdy lukę wypełnia się za pomocą istniejącego przepisu podobnego i analogia iuris, analogia z praw – gdy lukę wypełnia się na podstawie całokształtu norm obowiązujących, ogólnych zasad prawa itp.
Przyjmując dopuszczalność stosowania analogii w prawie karnym procesowym, należy ja ograniczyć i zastrzec, że:
nie może dotyczyć przepisów o charakterze wyjątkowym,
nie może prowadzić do ograniczenia praw lub interesów uczestników postępowania, zwłaszcza oskarżonego.
W wypadku wątpliwości, czy analogia nie będzie sprzeczna z podanymi zasadami, trzeba zrezygnować z jej zastosowania.
Przedstaw i omów rodzaje procesu karnego.
W zależności od rodzaju odpowiedzialności prawnej będącej przedmiotem procesu karnego rozróżnia się:
a) proces zasadniczy, w którym rozpatruje się główną kwestię odpowiedzialności, czyli odpowiedzialność karną;
b) akcję cywilną w procesie karnym, czyli postępowanie zmierzające do załatwienia kwestii odpowiedzialności cywilnej oskarżonego.
Akcja cywilna polega na rozstrzygnięciu w toku procesu karnego roszczeń cywilnych, wynikających bezpośrednio z przestępstwa lub nakładaniu obowiązku odpowiednich świadczeń z powodu popełnienia przestępstwa. Mieszczą się w niej różne postępowania połączone jednym wspólnym celem – nałożeniem na oskarżonego powinności prawnej świadczenia na rzecz ofiary przestępstwa lub wyjątkowo innej osoby.
O tym, czy mamy w ogóle do czynienia z procesem karnym, decyduje przedmiot procesu.
W obrębie procesu karnego rozróżnia się :
1. proces karny powszechny ( przed sadami powszechnymi),
2. proces karny specjalny ( przed sądami szczególnymi, zwanymi specjalnymi).
Kryterium rozróżnienia stanowi zwykle wyodrębnienie sądów z ogólnej (powszechnej) struktury sądownictwa. Jako aktualny przykład procesu karnego specjalnego przytacza się postępowanie przed sądami wojskowymi.
Rozróżnienie procesu powszechnego od specjalnego ma tylko sens wówczas, gdy:
a) prawo procesowe obowiązujące w procesie specjalnym wykazuje znaczne różnice w porównaniu z przepisami obowiązującymi w procesie powszechnym,
b) sądy szczególne nie są powiązane strukturalnie i funkcjonalnie z sądami powszechnymi.
Procesem karnym specjalnym jest proces karny przed Trybunałem Stanu. Przed nim odpowiada Prezydent Rp, za delikt konstytucyjny oraz popełnienie przestępstwa, odpowiadają również członkowie Rady Ministrów.
Proces powszechny:
- sądy rejonowe
- sądy okręgowe
- sądy apelacyjne
Proces specjalny:
Sądy szczególne –
a) wojskowe sądy garnizonowe
b) wojskowe sądy okręgowe
Trybunał Stanu
Sąd Najwyższy:
a) Izba Karna
...
Vela86