„Systematyka organów pomocniczych Wspólnot Europejskich”
W ramach Wspólnot Europejskich funkcjonuje kilkadziesiąt stałych organów o charakterze pomocniczym. Cechuje je duże zróżnicowanie pod wieloma względami: struktury, statusu prawnego, stopnia zależności od głównych organów Wspólnot, czy też roli w procesie podejmowania decyzji.
Niektóre z nich mają dość duże znaczenie, inne natomiast wykonują zadania o charakterze konsultatywnym.
Do najważniejszych organów pomocniczych należy: Komitet Ekonomiczno-Społeczny oraz Komitet Regionów.
KOMITET EKONOMICZNO-SPOŁECZNY
Powstał w 1957 roku na mocy Traktatu Rzymskiego jako wspólny organ dla trzech Wspólnot Europejskich. Od początku był uznawany jako organ pomocniczy instytucji Wspólnot Europejskich. Jest to organ pomocniczy Rady i Komisji o charakterze doradczym (art.7[4]§2, art.257 [193] ust.1 TWE).
Komitet Ekonomiczno - Społeczny to organ kolegialny o charakterze profesjonalno-reprezentacyjnym, czego dowodzi jego skład.
Skład:
Zgodnie z art.257[193] ust.1 TWE Komitet składa się z przedstawicieli różnych kategorii życia gospodarczego i społecznego, zwłaszcza z: producentów, rolników, rzemieślników, przewoźników, pracowników najemnych, kupców, wolnych zawodów oraz z opinii publicznej.
Komitet tworzy 3 grupy:
- I grupa - pracodawcy (członkowie z prywatnych i publicznych sektorów przemysłowych, małe i średnie przedsiębiorstwa, izby handlowe, a także przedstawiciele handlu hurtowego i detalicznego, bankowości i ubezpieczeń, transportu i rolnictwa)
- II grupa - pracobiorcy ( reprezentuje zatrudnionych wszystkich kategorii, od pracowników fizycznych po kadrę kierowniczą,
- III grupa - przedstawiciele „różnych interesów”( organizacje pozarządowe, organizacje rolnicze, rzemiosło i ludzi wolnych zawodów, spółdzielnie i zrzeszenia o charakterze niezarobkowym, organizacje konsumenckie i na rzecz ochrony środowiska, naukowe i akademickie społeczności i stowarzyszenia reprezentujące rodzinę, kobiety i niepełnosprawnych)
Jest to, więc organ reprezentacji branżowej, czy zawodowej.
Traktat z Nicei, miał przygotować UE pod względem instytucjonalnym do jej rozszerzenia o kolejne 12 państw, rozszerzył do 25 państw (317 członków), a po wstąpieniu Rumunii i Bułgarii Komitet będzie liczył 344 członków wyłonionych z państw członkowskich proporcjonalnie do potencjału demograficznego danego państwa. Podział będzie następujący:
· 24 członków- Niemcy, Francja, Włochy, Wlk. Brytania;
· 21 członków- Hiszpania, Polska;
· 15 członków- Rumunia;
· 12 członków-(11 Austria), Belgia, Grecja, Holandia, Portugalia, Szwecja, Czechy, Bułgaria, Węgry;
· 9 członków- Dania, Finlandia, Słowacja:
· 7 członków- Estonia, Łotwa, Słowenia;
· 6 członków- Irlandia, Litwa, Luxemburg, Cypr;
· 5 członków- Malta
Członkowie Komitetu są mianowani na wniosek państw członkowskich na okres 4 lat. Rada większością kwalifikowaną przyjmuję listę członków. Ich mandat jest odnawialny. Działają oni w interesie ogólnym Wspólnoty. Członkowie Komitetu Ekonomiczno - Społecznego wykonują swe funkcje w całkowitej niezależności. Nie są związani żadnym imperatywnym mandatem. (art.258 [194] ust.3 TWE). Rada działając kwalifikowaną większością głosów ustala wynagrodzenie członków Komitetu.
Wywodzą się oni z najbardziej reprezentatywnych organizacji krajowych. Obowiązuje ich zakaz przyjmowania jakichkolwiek instrukcji, w szczególności z państw członkowskich i organizacji, z których pochodzą.
Organizacja wewnętrzna Komitetu została uregulowana art. 260 - 261 TWE. Doprecyzował ją sam Komitet w swoim regulaminie ( z 6.07.1995 r.). Komitet wybiera spośród siebie przewodniczącego i prezydium na okres 2 lat.
Komitet zwoływany jest przez przewodniczącego na wezwanie Rady lub Komisji Europejskiej, lecz może się również zbierać z własnej inicjatywy. Dysponuje również wyspecjalizowanymi sekcjami, które obejmują następujące dziedziny: rolnictwo, rozwój terenów wiejskich i regionów, Unię Gospodarczo - Walutową, transport, energetykę itp.
Funkcje:
Komitet Ekonomiczno - Społeczny spełnia trzy główne funkcje:
§ jego zadaniem jest, przede wszystkim udzielanie opinii w sferze kompetencji tego organu Radzie, Komisji i Parlamentowi Europejskiemu
Wyróżnić można 3 sytuacje, w których Komitet wydaje opinie: obligatoryjne, fakultatywne, wydawanie opinii z inicjatywy własnej Komitetu. Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (TWE) zobowiązuje Radę UE i Komisję Europejską do zasięgnięcia opinii Komitetu przed podjęciem decyzji w sprawach dotyczących następujących dziedzin życia społecznego i gospodarczego UE:
( rolnictwo, swobodny przepływ osób, rynek wewnętrzny, spójność ekonomiczna i społeczna, polityka społeczna i Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, ochrona środowiska naturalnego, badania naukowe i rozwój).
Konsultacja jest fakultatywna w przypadkach, w których Traktat nie przewiduje konsultacji obligatoryjnych, a Rada lub Komisja uznają za stosowne zasięgnięcie opinii Komitetu. Ostatecznie Komitet ma prawo wydawania opinii z własnej inicjatywy ( żaden przepis nie określa dziedzin, w których Komitet może to czynić).
Traktat Amsterdamski włączył Parlament Europejski do grona instytucji, które korzystają z funkcji doradczych ( wyłącznie konsultacje fakultatywne).
§ zachęca społeczeństwo obywatelskie do większego angażowania w kształtowanie polityki UE
§ wzmacnia rolę społeczeństwa obywatelskiego w krajach nienależących do UE oraz pomaga tworzyć struktury doradcze.
Komitet jest, zatem pomostem łączącym Unię Europejską z jej obywatelami, promując bardziej uczestniczące, zaangażowanie, a przez to bardziej demokratyczne społeczeństwo europejskie.
Komitet zbiera się 10 razy w roku na sesjach plenarnych. W ostatnich kilku latach Komitet Ekonomiczno - Społeczny przedstawił średnio 150 opinii ( w tym 15% z własnej inicjatywy). Opinie Komitetu po przekazaniu ich instytucjom są publikowane w Dzienniku Urzędowym Wspólnot.
KOMITET REGIONÓW
Podstawy prawne działania Komitetu to art.263- 265 [198a- 198c] TWE oraz Regulamin proceduralny z 5.04.1994 r.( z późniejszą zmianą w 1999r.)
Organ ten został powołany do życia w 1994 roku na mocy Traktatu o Unii Europejskiej (Maastricht) jako organ doradczy Wspólnot Europejskich. Nie jest instytucją wspólnotową, lecz organem o charakterze doradczym i reprezentatywnym. Jego utworzenie było przejawem znaczenia, jakie UE zaczęła nadawać kwestii spójności gospodarczej i społecznej w ramach Wspólnoty oraz polityki regionalnej zmierzającej do stopniowej likwidacji dysproporcji rozwoju pomiędzy poszczególnymi regionami UE.
Podłożem, z którego wywodzi się Komitet Regionów, była utworzona w 1988 roku Rada Regionalnych i Lokalnych Terenowych Osób Prawnych.
Art. 263 [198a] ust.2 i 3 TWE stwierdza, że Komitet składa się z przedstawicieli władz lokalnych i regionalnych w Europie.
Zapewnia on tym władzom możliwość wywierania wpływu na określanie kierunków polityki UE, a także dba o poszanowanie regionalnej i lokalnej tożsamości.
W Komitecie Regionów sytuacja jest podobna jak w KE-S po wstąpieniu Rumunii i Bułgarii będzie 344 członków wyłonionych z państw członkowskich proporcjonalnie do potencjału demograficznego danego państwa. Podział, zatem będzie następujący:
· 15-12 członków- Rumunia;
· 9 członków- Dania, Finlandia, Słowacja;
· 7 członków- Estonia, Łotwa, Słowenia
· 6 członków-Irlandia, Litwa, Luxemburg, Cypr;
Członkowie Komitetu są wybierani spośród polityków z okręgów miejskich lub regionów i reprezentują całą gamę działań podejmowanych przez władze lokalne lub regionalne w Unii Europejskiej.
Członkami mogą zostać prezydenci regionów, regionalni parlamentarzyści, radni miejscy, burmistrzowie dużych miast itd., Pomimo iż są oni wyznaczani przez rządy państw UE, są oni całkowicie niezależni politycznie w wykonywaniu swoich obowiązków. Natomiast mogą być oni równocześnie członkami Parlamentu Europejskiego. Członkowie Komitetu i w równej liczbie ich zastępcy są mianowani przez państwa członkowskie na okres 4 lat z możliwością reelekcji. Rada większością kwalifikowaną przyjmuje zaproponowaną listę. Na mocy Traktatu Nicejskiego, muszą oni także posiadać mandat od reprezentowanych przez siebie władz lub być przed nimi odpowiedzialnymi politycznie.
Administrację Komitetu tworzy Sekretariat Generalny. Kierowany jest przez Sekretarza Generalnego, wybieranego przez prezydium na okres 5 lat większością 2/3 głosów. Członkowie Komitetu przydzielani są do specjalistycznych "komisji", których zadaniem jest przygotowywanie sesji plenarnych. Wyodrębniono sześć takich komisji:
- Komisja ds. Polityki Spójności Terytorialnej (COTER)
- Komisja ds. Polityki Gospodarczej i Społecznej (ECOS)
- Komisja ds. Zrównoważonego Rozwoju (DEVE)
- Komisja ds. Kultury i Edukacji (EDUC)
- Komisja ds. Ustrojowych i Zarządzania w Europie (CONST)
-Komisja ds. Stosunków Zewnętrznych (RELEX).
Posiedzenia komisji zwołuje Przewodniczący, bądź na żądanie ¼ członków.
Zasadniczą funkcją Komitetu jest funkcja doradcza (art.265[198c] TWE) tj. Komitet Regionów może wydawać opinie albo na zlecenie niektórych instytucji (Rady, Komisji i Parlamentu) albo z inicjatywy własnej.
Konsultacja na zlecenie może być fakultatywna lub obligatoryjna. Obligatoryjna jest wtedy, gdy Traktat instytucję do wystąpienia z żądaniem wydania opinii. Inne organa są zobowiązane do konsultowania się z Komitetem w sprawach dotyczących władz lokalnych i regionalnych, np. w odniesieniu do polityki regionalnej, ochrony środowiska, edukacji i transportu.
Fakultatywna natomiast, gdy uprawnione instytucje uznają to za stosowne. Termin do przedłożenia opinii ( nie krótszy niż m-ąc), gdy upłynie można podejmować działania bez opinii.
Komitet Regionów zbiera się na sesjach plenarnych generalnie 5 razy do roku.
Istotną rzeczą jest to, że opinie Komitetu Ekonomiczno - Społecznego i Komitetu Regionów nie są wiążące.
RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH (Ombudsman)
Urząd Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich został ustanowiony mocą Traktatu o Unii Europejskiej. Podstawy prawne jego działania wyznaczają:
- art.195 TWE
-Decyzja Parlamentu Europejskiego z 9.03.1994 w sprawie statusu i ogólnych warunków wykonywania funkcji RPO
- oraz decyzja RPO z 16.10.1997r. przyjmująca postanowienia implementujące decyzję Parlamentu.
Rzecznik działa w charakterze pośrednika między obywatelami i władzami UE. Jest on uprawniony do przyjmowania i badania skarg wniesionych przez: obywateli UE, przedsiębiorstwa, instytucje oraz organy wspólnotowe ( z wyłączeniem Trybunału Sprawiedliwości i Sądu I Instancji wykonujących swoje f. sądowe) i przez każdą osobę fizyczną lub prawną mieszkającą lub posiadającą swoją siedzibę w jednym z państw członkowskich UE.
Parlament Europejski mianuje Rzecznika Praw Obywatelskich na okres pięciu lat z możliwością reelekcji, a jego kadencja odpowiada długością kadencji Parlamentu (art. 195[138e] §2 TWE oraz art.6§1 DPE). RPO może zostać zdymisjonowany przez Trybunał Sprawiedliwości na żądanie Parlamentu Europejskiego. Pierwszy RPO został powołany w 1995 roku, został nim Szwed Jacob Söderman.
Rzecznik pomaga wyciągać na światło dzienne przypadki "złego zarządzania" w instytucjach europejskich i pozostałych organach UE. "Złe zarządzanie" oznacza nieudolne lub niewłaściwe administrowanie - innymi słowy, instytucja UE nie podejmuje czynności, którą powinna była podjąć, lub wykonuje ją nieprawidłowo, lub czyni coś, czego nie powinna była uczynić. Przykładami złego zarządzania są:
· niesprawiedliwe traktowanie,
· dyskryminacja,
· nadużycie uprawnień,
· brak lub odmowa udzielenia informacji,
· nieuzasadniona zwłoka,
· niewłaściwe procedury.
Rzecznik może przedstawiać zalecenia instytucjom UE, a także może skierować daną sprawę do Parlamentu Europejskiego, by ten podjął konieczne działania polityczne. Rzecznik Praw Obywatelskich wykonuje swoje obowiązki w sposób całkowicie niezależny i bezstronny. Nie stara się on o instrukcje i nie przyjmuje ich od żadnego rządu lub organizacji. Ponadto nie może on podczas swojej kadencji wykonywać innej działalności zawodowej, płatnej lub niepłatnej.
RPO przeprowadza postępowanie kontrolne z własnej inicjatywy bądź na podstawie przedstawionej mu skargi. Instytucje i organa UE są zobowiązane do dostarczenia Rzecznikowi wszelkich żądanych przez niego informacji oraz udzielenia mu dostępu do odnośnych akt. Mogą one odmówić wyrażenia zgody na powyższe tylko w sytuacji uzasadnionego zachowania poufności. Jeżeli RPO wykryje przypadek złego zarządzania, informuje o tym instytucję, której to dotyczy, oraz sporządza wstępne zalecenie. Instytucja ta w ciągu 3 m-cy przedstawia RPO swoje stanowisko w tej sprawie. Następnie RPO przedstawia sprawozdanie Parlamentowi i instytucji, której dana sprawa dotyczy.
Raz w roku Rzecznik przedstawia sprawozdanie Parlamentowi Europejskiemu z wszystkich przeprowadzonych przez siebie kontroli.
W jaki sposób złożyć skargę do RPO?
Napisz do Rzecznika w jednym z dowolnych języków Traktatu, podaj swoje dokładne dane oraz wskaż przeciw jakiej instytucji skierowana jest skarga i z jakich powodów jest składana.
o Skargę należy złożyć w ciągu dwóch lat od daty powzięcia wiadomości o faktach będących przedmiotem skargi.
o Składając skargę nie trzeba być osobiście dotkniętym działaniem niewłaściwego administrowania.
o Przed złożeniem skargi należy skontaktować się z przedmiotową instytucją lub organem, na przykład pisemnie.
o Rzecznik nie zajmuje się sprawami obecnie rozpatrywanymi lub już rozpatrzonymi przez sąd.
EUROPEJSKI BANK CENTRALNY I ESBC
Europejski Bank Centralny(EBC) jest najmłodszą instytucją finansową UE i jedną z najmłodszych w świecie. Formalnie jest on jednym z najważniejszych wyspecjalizowanych organów WE, którego działalność dotyczy wyłącznie Unii Gospodarczo - Walutowej. Powstał on 1.06.1998 roku w wyniku przekształcenia Europejskiego Instytutu Walutowego, działającego podczas II etapu UGW. Utworzenie Banku jest konsekwencją decyzji państw członkowskich UE o przejściu z dniem 1.01.1999 roku do budowy III etapu UGW i wprowadzeniu wspólnej waluty „euro”.
Podstawę prawną powstania EBC stanowi Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską oraz Statut ESBC (Europejski System Banków Centralnych)i EBC dołączony w formie protokołu do TWE jako jego integralna część.
W skład ESBC ( art.107ust.1 TWE) wchodzą EBC oraz narodowe banki centralne państw członkowskich, niezależnie od tego czy przyjęły one euro. Wspólną walutę euro przyjęło 12 państw członkowskich (Belgia, Niemcy, Grecja, Hiszpania, Francja, Irlandia, Włochy, Luksemburg, Holandia, Austria, Portugalia, Finlandia). Te 12 państw tworzy łącznie „obszar euro”, a ich narodowe banki centralne wraz z EBC tworzą tzw. „eurosystem”.
Zgodnie z art.105 TWE głównym celem ESBC jest utrzymywanie stabilności cen. Bez uszczerbku dla tego głównego celu wspiera on ogólną politykę gospodarczą Wspólnoty.
Do podstawowych zadań realizowanych przez ESBC należy:
· definiowanie i realizacja polityki pieniężnej Wspólnoty
· przeprowadzanie operacji dewizowych
· utrzymywanie oficjalnych rezerw walutowych państw członkowskich i zarządzanie nimi
· wspieranie sprawnego działania systemów płatniczych
EBC jest głównym ogniwem kierowniczym ESBC (art.8 Statusu EBC).EBC jest bankiem emisyjnym dla obszaru objętego UW w jej III etapie. Wypełnia swoje funkcje na zasadzie niezależności. Ani EBC, ani członek jakiegokolwiek z jego organów nie może oczekiwać instrukcji od instytucji i organów Wspólnot czy rządów państw członkowskich. EBC korzysta z osobowości prawnej ( art.107 [106] § 2 TWE). Statut wspomina jednak o podmiotowości prawa krajowego, a nie prawnomiędzynarodowej.
Organy EBC:
ESBC kierowany jest przez organy decyzyjne EBC. Głównym organami EBC są:
§ Rada Prezesów (art.112 [109a] TWE) w skład Rady Prezesów, która odgrywa nadrzędną rolę w systemie decyzyjnym EBC wchodzą członkowie Zarządu EBC oraz prezesi krajowych banków centralnych państw strefy euro.
§ Zarząd EBC (art.11.6 Statusu EBC) składa się z prezesa, wiceprezesa i 4 członków ( obywateli państw członkowskich). Mianowani są oni przez rządy państw członkowskich na zlecenie Rady, po konsultacji z Parlamentem. Do zadań Zarządu należy prowadzenie bieżącej działalności EBC.
W celu realizacji zadań postawionych przez EBC jego organy zostały wyposażone w istotne instrumenty prawne, do których należą: rozporządzenia, decyzje, zalecenia, opinie w rozumieniu art.249 TWE ( art.110 TWE i art.34 Statusu EBC). Wśród aktów prawnych stosowanych przez EBC nie ma jedynie dyrektyw. Kontrolę w zakresie zgodności z prawem aktów przyjętych przez EBC sprawuje Trybunał Sprawiedliwości.
Zgodnie ze statutem kapitał EBC wynosi 5 mld euro. Może być podwyższony decyzją Rady Prezesów podjętą kwalifikowaną większością głosów (art.28 Statutu). Właścicielami tego kapitału są narodowe banki centralne wszystkich państw członkowskich UE, a także tych, które nie uczestniczą w UGW.
BIBLIOGRAFIA:
· Z.Brodecki, M. Drobysz, S. Majkowska, „Traktat o UE, Traktat ustanawiający WE z komentarzem”
· K. Michałowska- Gorywoda, „Podejmowanie decyzji w UE”
· C. Mik, „Europejskie prawo wspólnotowe”
· I. Rutkowska, „ Od Wspólnot Europejskich do UE”
· J. Tyranowski, „Prawo europejskie. Zagadnienia instytucjonalne z uwz. Traktatu z Nicei”
· www.ukie.gov.pl
·
7
annamaria6696