Platon w V w.p.n.e. dokonał wizji świata wyznaczył 5 rodz. państwa: idealne, timokracja, oligracja, demokracja, tyrania.
*Idealne: uważał że to co postrzegamy w życiu codziennym to tylko odbicie bytów np. idea równości, sprawiedliwości piękna
Świat idei- świat idealny, teoria Platona; Degradacja Platona- rozwój wiąże się z degradacją, teoria pesymistyczna- idziemy od najlepszego do gorszego. ruch jest grzeszny- każda reforma to odejście od stanu idealnego
Władcy powinni dbać o to żeby w państwie nie nastąpiły reformy i nie psuli państwa.
W dzisiejszych czasach reforma jest uznawana za polepszenie wg państwa- władzy.
PLATON- wyidealizowane państwo – podział ludzi na grupy: I strażnicy II wojownicy III rzemieślnicy
I i II – pełny komunizm, brak rodziny, własności prywatnej – rządzą państwem. Strefa identyfikacji- najpierw bronimy swoje interesy, później rodzina, państwo itd. Dlatego zabronił w I i II kaście zakładania rodziny. Rodziny mogli mieć jedynie rzemieślnicy- najniższa kasta. Zakazano związków 2 różnych kast- zakaz zakład. rodziny- dziecko należało wtedy do niższej kasty.
Totalitaryzm- jednostka jest podporządkowana państwu.
Idea Dobra - idea dobra państwa- najistotniejsza wg Platona.
Wg dzisiejszych czasów- państwo powinno robić wszystko na lepsze dla obywateli. Państwo jest dobre kiedy czyni nas szczęśliwym- liberalna koncepcja dzisiejszego czasu (nowożytne pojęcie)
W państwie Platona była pełna kontrola obywatela, np. poezja była zakazana, bo nie służyła dobru państwa. platon był świadom że idea piękna, dobra państwa musi być realizowana przez państwo.
KONCEPCJA PLATONA- podstawą jest zamrożenie zmian i stratyfikacja społeczna.
*Timokracja- ustrój niewielu lub jednego rządu tych/tego który dąży do stanu/uznania, rządzi odważny.
Platońska koncepcja duszy: I cz. podążliwa II cz. rozumna III cz. tymotejska thymos duszy.
I cz. Czego chcemy?/co?
cz. A II cz. rozumna- jak to osiągnąć? jak?
(liberalny sposób- zaspokajanie swoich potrzeb)
cz. B III cz. tymatejska – pragnie uznania- dążenie do uznania, zrozumienia (dążenie do rzeczy niematerialnych)
Koncepcja Fukyama- sformułował odpowiedz dlaczego liberalna demokracja jest końcem historycznego rozwoju; nie wymyśli się nic lepszego dla zaspokojenia potrzeb ludzi. Uznał liberalizm za najlepsze produkowanie dóbr, wolnorynkowa gospodarka (produkcja). Cz. duszy A jest najlepiej zaspakajana. Demokracja najlepiej zaspokaja cz. duszy B- najlepszy ustrój, koniec rozwoju ustrojowego- zabija pojęcie niewolnictwa, podporządkowania (np. wybory) – ludzie nie czują się niewolnikami.
*Oligarchia- rządy możnych/ bogatych
*Demo- nie popularna wśród ustroju Platona
*Tyrania-oznaczało jednostkę, która dokonywała przewrotu w mieście-państwie i obejmowała pełnię władzy. Tyran był zazwyczaj przywódcą ludu w walce z oligarchami i cieszył się jego poparciem.
Podział ustrojów państwa:
1) Monarchia: rządzi monarcha, :
*absolutne: (dyskrecjonalne)- monarcha ma nieograniczoną władzę;
*konstytucyjne- monarcha ma władzę która jest ograniczona władzą innych organów państwa
2) Republika: respublica –rzecz publiczna:
*arystokratyczne: włoskie repub. Demos- arystokracja arystokratów wybierali arystokraci, ekskluzywność demk. (fakt posiadania nie tylko pochodzenie)
Poprzednik- wymienia lub określa „okoliczności” z którymi należy wiązać skutki prawne.
Następnik- ustala skutki prawne które powinny być łączone z „okolicznościami” wymienionymi w poprzedniku.
Fakty prawne- wszystkie okoliczności wymieniane w przepisach prawa które ociągają za sobą, wywołują lub rodzą skutki prawne, czyli powodują powstawanie, zmiany lub wygasanie uprawnień lub obowiązków czy też uprawnień i obowiązków.
Skutki prawne: wszystkie następstwa prawne, jakie przepisy prawa wiążą z faktami prawnymi, następstwa które powinny nastąpić (lub mogą) gdy zaistnieje okreslony fakt prawny.
ZDARZENIA ZACHOWANIA
(okoliczności niezależne od podmiotu
prawa) np. przechodzenie pod inne DZIAŁANIA ZANIECHANIA
prawa z wiekiem.
konstytutywne orzeczenie sądowe
Czyny niezgodne z prawem
(czynności prawne ) zgodne z prawem
(pełnie świadom)
Jednostronne Pod tytułem rozporządzające itp.
(wypow. pracy) danym lub i zobowiązującei dwustronne odpłatnym
(małżeństwo)
Obowiązek- polega na tym że przepis prawa ustanawia dla danej klasy adresatów nakaz lub zakaz określanego zachowywania się (niewypełnienie obowiązku powinno lub może pociągać za sobą przewidziane przez prawo ujemne skutki prawne)
Sytuacje- ujemne skutki prawne, które polegają na zastosowaniu represji w postaci przymusu państwowego jakie ponosi adresat jeśli nie zastosuje się do nakazu lub zakazu przepisu prawa (obowiązki)
Sytuacje mogą być:
-represyjne – zło, dolegliwości, przykrości wyrządzone tytułem odpłaty za zachowanie niezgodne z obowiązkami prawa. Polegają na pozbawieniu podmiotu określonych dóbr, np. życie wolność, majątek itp. W polskim kodeksie wyróżniamy:
-kary – np. grzywna, ograniczenie lub pozbawienie wolności, dożywotnie pozbawienie wolności
-środki karne- np. zakazy wykonywania określonego zawodu, zajmowania określonego stanowiska, pozbawienie praw publicznych, obowiązek naprawienia szkody, świadczenia pieniężne itp.
-sankcje egzekucyjne – zmuszenie adresata do wykonania obowiązku którego wcześniej nie wypełnił dobrowolnie. Sankcje egzekucyjne stosuje się tylko w sytuacjach gdy możliwe jest osiągnięcie stanu rzeczy jakby podmiot zachowała się zgodnie z prawem.
-zachowanie przymusu bezpośredniego (np. doprowadzenie na salę sądową, naliczenie grzywny) + zastosowanie tzw. przymusu wykonania zastępczego (np. celem zaspokojenia wierzytelnego)
Nieważność- konsekwencja zachowania niezgodnego z prawem, ale nie rodzi ono skutków prawnych. Bezskuteczność takiego zachowania może być uznana za nieważną z mocy samego prawa lub do jej unieważnienia wymagane jej wszczęcie postępowania „nieważności” bywa potrzebna jako rodzaj sankcji.
Np. Art.82 k.c. „Nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli.”
Uprowadzenie- inaczej tzw. dozwolenie mocne – przepis prawa ustanawia dla danego podmiotu pewna możliwość zachowania się wywołującego skutki prawne, ale zachowanie to samo w sobie nie jest obowiązkiem podmiotu. Ustanowienie takie jest unormowane przez przepisy prawa, zachowanie zatem jest przez nie wyznaczone w sposób normatywny.
Kompetencję- najczęściej rozumie się je przez:
- prawnie określony zakres uprawnień oraz obowiązków, przypisany danemu podmiotowi prawnemu
- całokształt uprawnień związany z określonym zakresem spraw, w których to organ państwa jest uprawniony do działania
- całokształt uprawnień lub obowiązków dotyczących dziedziny w obrębie której organ państwa jest uprawniony i zarazem uprawniony do działania.
Akty prawne w naukach prawnych pod pojęciem akty prawne rozumie się:
- indywidualne akty prawne
o rodzące skutki prawne decyzji organów państwa w sprawach jednostkowych opartych na obowiązujących przepisach prawa (np. orzeczenie sadowe)
o wszelkie czynności prawne ze względu na ich skutki prawne.
- normatywne akty prawne- inaczej generalne akty prawne: to akty wydane przez uprawnione organy prawodawcze mocą których ustanowiono przepisy prawa (np. konstytucja, ustawa)
HIERARCHIA GEMNARALNYCH AKTÓW PRAWNYCH
KONSTYTUCJA
USTAWY I INNE AKTY „Z MOCĄ USTAWY”
ROZPORZĄDZENIA
Ustawa- normatywny akt prawny, wydany przez organ władzy zwierzchniej w państwie. W hierarchii aktów prawnych zajmuje miejsce jeden stopień niżej od konstytucji. Niektórzy autorzy zwracają także fakt na to że na jej mocy ustanowione są przepisy.
Rozporządzenie –jest aktem prawnym niższego rzędu niż ustawa , w rozumieniu konstytucji jest aktem prawnym wydawanym na podstawie ustaw i celu jej wykorzystania. Praw do wydawania rozporządzenia ma Prezydent, Rada Ministrów, ministrowie. Warunkiem wejścia w życie rozporządzenia jest jego ogłoszenie w Dzienniku ustaw.
Zarządzenie- akt prawny o charakterze wewnętrznym nieporównawczym Zarządzenia obowiązują jednostki organizacyjne podległe organom państwa, które je wydają, tj. Prezesa Rady Ministrów, Prezydenta. Zarządzenie może być wydane wyłącznie na podstawie ustawy.
Prawo ma strukturę hierarchiczną, zależności między aktami prawnymi przedstawiają się następująco:
delegacja – powiązanie formalne np. konstytucja, uprawnienie sejmu do wydania ustaw, sejm uprawnia ministrów do unormowania określonych spraw za pomocą rozporządzeń zarządzeń jest to delegowanie uprawnień do stanowienia prawa.
GAŁĘZIE PRAWA: Prawo Państwowe (konstytucyjne) Prawo administracyjne Prawo finansowe Prawo cywilne prawo procesowe cywilne prawo międzynarodowe prywatne prawo międzynarodowe publiczne prawo pracy prawo wekslowe i czekowe
prawo kanoniczne prawo rolne (administracyjne) p. handlowe p. karne p. procsu karnego p. rodzinne
TRYB USTAOWDAWCZY:
- Przewidziane przez prawo wymagania które musi spełnić proces stanowienia aktów generalnych zwanych ustawami.
- na tryb ustawodawczy składa się:
o inicjatywa ustawodawcza
o obrady w parlamencie i jego organach
o głosowanie
o publikacja
GŁOSOWANIE:
1) Quorum (najmniejsza ilość członków ciała kolegialnego (np. parlamentu) niezbędna do tego by podejmowane decyzje były ważne)
2) większość (zwykła, bezwzględna, kwalifikowana)
Głosowanie – każdy głosujący może przyjąć jedna z 3 możliwości: za, przeciw, wstrzymać się
Większość:
1) zwykła ( „względna” mamy z nią odczynienia wtedy gdy głosów za oddano więcej niż przeciw)
2) bezwzględna ( mówimy o niej wtedy gdy za projektem ustawy opowiedziała się połowa + 1 głosów więcej za niż razem przeciw i wstrzymujących się)
Większość- kwalifikowana (większa od bezwzględnej, może wynosić 2/3 wymaganego quorum, 3/5...)
Veto:
1) ludowe (powoduje konieczność prawnego rozpatrzenia aktu prawnego przez parlament)
2) zawieszające (PL., powoduje konieczność ponownego rozpatrzenia aktu prawnego przez parlament)
3) absolutne (dany akt prawny nie staje się aktem obowiązującym)
podmioty prawa-jest nim ktoś kto może posiadać uprawnienia lub obowiązki. Podmiotowość prawną mamy z mocy prawa, nie z mocy natury.:
1) osoby fizyczne
2) osoby prawne –
Stosowanie prawa w przypadkach nienormowanych
- wnioskowanie per analogiami
prawo rozróżnia:
*analogię legis (analogia z ustawy)
*analogię iuris (analogię z prawa)
Etapy wnioskowania:
I- ustalenie faktu nie objętego unormowaniem prawnym
II- ustalenie podobieństwa
III- wiązanie- na podstawie podobieństw wyciąganie tych samych skutków prawnych
Wnioskowanie a fortiori: zasady:
· a maiori ad minus- podstawą jest przepis prawa uprawniający do czegoś jeśli ktoś jest uprawniony do czynienia rzeczy większej o tym bardziej jest uprawniony do czegoś mniejszego
· a minori ad moius- podstawą jest przepis prawa o charakterze zakazującym, jeżeli zabronione jest to co mniejsze i tym bardziej nie wolno czynić czegoś co sięga jeszcze dalej”
W. a contrario- prawoznawstwo ujmuje to wg : „jeśli stan rzeczy spełniają przesłanki prawne a,a1...to pociąga to za sobą konsekwencje prawne b, b1....” (+odwrotność)
Źródła prawa: Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej na obszarze działania organów, które je ustanowiły, są także ...
annamaria6696