Myśl i ruch socjaldemokracji
Termin pochodzi od dwóch słów: ”societas”(wspólnota) i „demos”(lud),”kratos”(władza).Sam termin socjaldemokracja oznacza:
a)myśl socjalistyczną: ideologię i doktrynę reformistycznego nurtu ruchu socjalistycznego
b)ruch polityczny obejmujący partie socjalistyczne i socjaldemokratyczne
Socjaldemokracja kształtowała się już w XIXw. Jej początki to przede wszystkim: asocjanizm(odrzucający porządek feudalny)oraz tzw.:socjalizm literacki(utwory ukazujące krzywdę świata pracy, równość i sprawiedliwość).W I poł.XIXw. „socjalizm utopijny”(C.H.Saint-Simon, CH.Fourier, R.Owen)-chrakteryzował się wnikliwą analizą mechanizmów funkcjonowania kapitalizmu, propozycją reform i wzorów sprawiedliwego porządku społ. na drodze paternalizmu 2 połXIXw.ukształtował się socjalizm rewolucyjny i reformistyczny. Rewolucjoniści-uważali kapitalizm za zło i jedyna możliwością obalenia jest rewolucja, przejęcie władzy przez partie proletariatu i zaprowadzenie porządku publicznego. Reformiści
a)lassalizm(F.Lassal)-państwo jest ponadklasową organizacją społ., byli przeciwni rewolucji i strajkom., poprawa życia proletariatu przez robotnicze zrzeszenia.
b)fabianizm(the fabian society)1884-odrzucali gwałtowne przemiany na rzecz stopniowych procesów społ .przy pomocy elity(gradualizm),powinny być zachowane 3formy własności: państwowa, spółdzielcza i prywatna.
c)rewizjonizm(L.Brentano,G.Smoller,W.Sombart)socjalizm profesorski-poprawa położenia proletariatu może zahamować napięcia między robotnikami a burżuazją, przeprowadzenie reform socjalnych i podwyżkę płac robotników.
Czołowym rewizjonistą był E.Bernstein (artykuły:Problemy socjalizmu, Zasady socjalizmu i zadania socjalnej demokracji)-teoretyczną podstawą wyodrębnienia klas ma być wielkość osiągniętego dochodu. dojście do socjalizmu ma być stopniowe i realizowani celów socjalistycznych poprzez demokrację parlamentarną.
Kierunek rewizjonistyczno-reformistyczny rozwijali twórcy tzw.austromarksizmu:K.Kautsky,V.Adler,O.Bauer,K.Renner,R.Hilferding oraz neomarsiści:G.Lucas,K.Korsh.
Walka pomiędzy marksizmem a reformizmem w łonie drugiej Międzynarodówki(1889)przyczyniła się do jej upadku. Wybuch I wojny i rewolucja październikowa w 1917r.przyspieszyły kształtowanie się ideologii socjaldemokratycznej. Partie reformistyczne skupiły się w reaktywowanej w 1919r. II Międzynarodówce. W 1923 tworzą z Międzynarodową Wspólnotą Pracy Partii Socjalistycznych, Socjalistyczną Międzynarodówkę Robotniczą-ponad 40 partii. Najtrwalszy był w 1932r.”szwedzki socjalizm”-oparty na idei państwa dobrobytu. W latach II wojny nurt socjaldemokratyczny został zakazany.
MYŚL POLITYCZNA WSPÓŁCZESNEJ DEMOKRACJI
Socjalizm etyczny(R.Lewenthal,R.Renar,E.Mach,G.Lars)-socjalizm powstaje jako rezultat celu estetycznego, idea rozpowszechniana drogą perswazji, apelowania do świadomości.
U podstawą członkostwa w partiach socjaldemokratycznych leżał pluralizm filozoficzny i światopoglądowy Deklaracji frankfurckiej z 1952 przyjęto że socjalizm demokratyczny nie wymaga jednolitości poglądów. Wszyscy zmierzają do sprawiedliwości społecznej. W jej ideologii jest pogodzenie założeń socjalizmu z liberalizmem oraz państwem burżuazyjnej demokracji. Huntington określa to mianem ideologii sytuacyjnej.
Podstawowe założenia socjaldemokracji wg.Croslanda: liberalizm polityczny,3rodzaje własności, państwo dobrobytu, równość społeczna.
I faza rekonstrukcji socjaldemokracji miała miejsce od 1945r.Potrzeba odbudowy gospodarki i interwencjonizmu państwowego leżały na linii programowej socjaldemokracji. W krajach Europy Zachodniej zmniejszyła się dominacja partii prawicowych. Nowe założenia socjaldemokracji:
-socjalizm= równość społ.
-uspołecznienie środków produkcji
-interwencjonizm państwowy w ekonomii przy dominacji kapitalizmu rynkowego
-liberalizm polityczny
Ewolucja programowa znalazła wyraz w uchwale Kongresu Międzynarodówki Socjalistycznej z 2lipca 1951”O celach i zadaniach socjalizmu demokratycznego latach 70 model partii typu catch-all.
-Każdy z nas posiada możliwości i talenty, które mogą się rozwinąć(rozwój społ.).
-pluralizm światopoglądowy
-równość, nierówność wynika z nierówności społecznej(równość kobiet i mężczyzn,etniczna)
-koncepcja człowieka aktywnego ale działającego z innymi
-niekorzystne położenie zmieni się dzięki wysiłkowi zbiorowemu
-eliminacja podziałów decyduje o poziomie życia
-znikają struktury klasowe, pojawiają się tzw. masy ludowe i partnerstwo socjalne
-zmiany następują na drodze ewolucji np. polityka reform, likwidacja nierówności
-instytucjonalizm-państwo dba o dobrobyt swoich obywateli
-uniwersalizm-rozbudowa ochrony obywateli(socjalna,ekonomiczna)
-ujednolicenie-równość i powszechność prawa do ochrony socjalnej
-godne warunki egzystencji dla wszystkich
-państwo jako regulator życia społ., polit., dystrybutora dóbr
-filary państwa to: pluralistyczny liberalizm, gospodarka rynkowa, interwencjonizm państwowy z decentralizacją władzy(na rzecz samorządów)
-kapitalistyczny porządek społeczny, wartości liberalnej kultury politycznej. ewol.zmiany
-kontrola państwa nad zatrudnieniem, produkcją, podziałem dochodu
-państwo ma tworzyć harmonijne społeczeństwo
-tradycyjny model demokracji liberalnej: wolność, rządy ludu itd.
-interwencja państwa w sferę ekonomiczną(państwo dobrobytu)
-kapitalistyczna infrastruktura ekonomiczna w tym mechanizmy rynkowe
-celem miało być pełne zatrudnienie
-obecnie ograniczenie płac i wydatków ,prywatna własność środków produkcji, indywidualna przedsiębiorczość
-powszechnie akceptowana jest koncepcja gospodarki mieszanej: własność prywatna, społeczna i państwowa
-sterowanie życiem gosp.za pomocą ceł, kredytów państwowych itd.
Ewolucję doktryny socjaldemokracji widać w Manifeście T.Blaira i G.Shrodera”Europa:trzecia droga/nowy środek”(państwo jest niezastąpione w niektórych dziedzinach, globalizacja gospodarki,info itd., nowe możliwości rozwoju)-zmodernizowana socjaldemokracja w postaci 3 drogi nowego, radykalnego, aktywnego centrum
Początki partii socjaldemokratycznych sięgają XIX i XXw. Wyłoniły się one ze związków zawodowych, rozłamów robotniczych partii marksistowskich. Po II wojnie partie te opierały się głównie a proletariacie(Partia Pracy-Anglia,Socjaldemokratyczna Partia Niemiec, Socjalistyczna Partia Austrii).W latach 60 w Partii Socjalistycznej(SFIO) we Francji około 50% członków stanowili urzędnicy(ucieczka od partii z klasą robotniczą).Wraz z napływem innych klas w latach 60 model partii typu catch all.
Międzynarodówka Socjalistyczna z 1951r.była ośrodkiem koordynującym ruch współczesnej socjaldemokracji. Po wojnie utworzono SILO-socjalistyczne biuro inf. i łączności-wymiana inf. i organizowanie konferencji partii. Podczas IV Międzynarodowej Konferencji Partii Socjaldemokratycznych w Antwerpii(28.11-2.12.1947) powołano Komitet Międzynarodowych Konferencji Socjalistycznych(COMISCO)-odbudowa więzów socjaldemokracji. Konferencja z !951 przekształcona została w I Kongres odrodzonej Międzynarodówki Socjalistycznej(34 partie). W 1914r. w wyborach parlamentarnych-12mln wyborców 1951r.-36mln,w 1969r.-77mln
.W latach 1951-76-chrakter ruchu europejskiego latach 1976-1989 rozbudowa partii poza Europą. W 1979 w Ameryce Łacińskiej utworzono Komitet ds. A.Ł. i Karaibów-koordynacja partii latynoamerykańskich wchodzących w skład socjaldemokracji. Od lat 50 rozbudowa partii socjaldemokratycznych w Azji i Oceanii-1981 w Sydney Socjalistyczna Organizacja Krajów Azji i Pacyfiku(ASPO).Od 1992r. Odbudowa a w Europie Poł. i Środ-Wsch.
POLSKA: SDRP do wyborów jako SLD w 1991-2wynik,1993 SLD wygrywa 171 mandatów,1997-wykończyło SLD zjednoczenia prawicy pod wodzą Łączkowskiego,od 1999 wiadomo że dojdzie do rozłamu,2001-zmiana ordynacji wyborczej,2003-2005 klęska SLD
henioka