Blisko 96% terytorium Polski jest położone poniżej 350m n.p.m. a jedynie 2,9 leży na wysokości powyżej 500m n.p.m. Tereny rolnicze stanowią 54%teryt. Kraj, tereny leśne około 29,1. Trwałe użytki zielone obejmują swym zasięgiem 11,4 obszaru kraju; łąki 8,1%; pastwiska 3,3% -co stanowi 21,1 terenów rolniczych polski.
RODZAJE PRODUKCJI ROSLINNEJ
*polowa produkcja roślinna na gruntach ornych *produkcja ogrodnicza ( sadownictwo, warzywnictwo, kwiaciarstwo, prod. Roślin leczniczych, roślin nasiennych) * prod. roślin wodnych w naturalnych i sztucznych zbiornikach * prod. leśna .
TEORETYCZNE PODSTAWY UPRAWY ROLI
Zadaniem ogólnej uprawy roli i roślin jest: opracowanie najwłaściwszych sposobów oddziaływania rolnika na środowisko w celu stworzenia w nim optymalnych warunków dla odpowiednio dobranych roślin, objętych wspólnym systemem uprawy
. SYSTEMY PRODUKCJI ROSLINNEJ System rolniczy
jest to zagospodarowanie przestrzeni rolniczej w zakresie prod. roślinnej, zwierzęcej oraz ich przetwarzania wyceniony kryteriami ekologicznymi i ekonomicznymi.
Konwencjonalny-ukierunkowany na osiąganie zysku, oparty na technologiach zużywających duże ilości przemysłowych środków produkcji.
Ekologiczny- łączący produkcję roślinną i zwierzęcą, bazuje na środkach pochodzenia naturalnego, nieprzetwarzanych technologicznie.
Integrowany-pozwala uzyskać stabilną wydajność i odpowiedni dochód rolniczy. Łączy w sobie najważniejsze elementy rolnictwa ekologicznego i konwencjonalnego.
PODSTAWOWE ZADANIA UPRAWY ROLI* stworzenie dla roślin uprawnych korzystnych warunków w środowisku glebowym * nadanie glebie struktury gruzełkowatej * poprawienie jej wł. Wodnych powietrznych, cieplnych * uaktywnienie procesów biologicznych * nadanie roli sprawności i kultury * zwalczanie chwastów, chorób, szkodników * przykrycie resztek pożniwnych, nawozów organicznych oraz wymieszanie z glebą nawozów mineralnych * przygotowanie roli pod zasiew, czyli sadzenie * przeciwdziałanie erozji.
GLEBA jest jednocześnie najbardziej skomplikowanym i najtrudniej dostępnym do obserwacji środowiskiem i częścią ekosystemu, jest środowiskiem nieożywionym, ale składa się również z części nieożywionej( cz. mineralne 45%, subst. organiczne5%, powietrze 25%, woda 25%).
ROLA powierzchniowa warstwa gleby, na którą działają bezp. narzędzia i maszyny glebowe, grubość warstwy określają zabiegi mechaniczne i głębokość, na którą je wykonujemy.
Zależność niektórych właściwości gleby od stopnia rozdrobnienia ( dyspersji)
MAŁA DYSPERSJA: mała pojemność wodna, dobra przepuszczalność, mała zawartość składników pok., dobre fizyczne, ale złe chemiczne właściwości, gleby ciągle łatwe do uprawy, przewiewne
DUŻA DYSERSJA duża poj. wodna , zła przepuszczalność, wysoka zawartość skł. Pokarmowych, złe fizyczne, ale dobre chemiczne właściwości, gleby zimne, trudne do uprawy, nie przewiewne.
AGRONOMICZNE WŁAŚCIWOŚCI ROLI
sprawność roli- taki stan, w którym warunki życia uprawianej roślin są optymalne albo do nich zbliżone. W tym stanie wszelkie fizyczne, chemiczne i fizykochemiczne i biologiczne właściwości roli kształtują się w sposób optymalny
kultura gleby rozumie się taką jej cechę, która pozwala szybko i stosunkowo niedużymi środkami doprowadzić rolę do stanu sprawności utrzymującego się przez dłuższy czas. PLON jest miarą wydajności rośliny uprawnej, czyli ilości użytecznej masy roślinnej ( ziarna, korzeni, bulw, słomy, owoców) zebraną z jednostki powierzchni. Plon: biologiczny (ogólny), rzeczywisty( handlowy), brutto, netto PLON GŁÓWNY-roślina zajmująca pole przez większą część okresu wegetacyjnego PRZEDPLON-uprawiane aby poprawić strukturę roli POPLON- rośliny zajmujące pole po plonie głównym w celu przygotowania podłoża na następne nasadzanie sianie itd.
ZMIANOWANIEM nazywa się następstwo roślin, które uwzględnia ich wymagania i warunki przyrodnicze, siedliska oraz jest gospodarczo uzasadnione. Jeśli zmianowaniem obejmuje się określoną liczbę pól w gospodarstwie i będzie się na każdym z nich kolejno uprawiać zaplanowane rośliny uzyskując coroczne zbiory wszystkich roślin to będzie to płodozmian jest to zmianowanie zaplanowane z góry na szereg lat dla określonego obszaru gospodarstwa.
ZASOBNOŚĆ GLEBY to sumaryczna zawartość składników mineralnych makro i mikroskładników oraz próchnicy i szczątków organicznych w różnym stopniu rozkładu w glebie. Rozróżniamy zasobność naturalną oraz agrotechniczną (antropogeniczną).
Żyzność gleby
Warunkuje współudział gleby we wzroście, rozwoju i planowaniu roślin
Przejawia się w zdolności gleby do przekazywania bytującym na niej roślinom składników pokarmowych, wody, powietrza, ciepła itp.oraz wymianie gazowej
Dzieje się to na skutek współdzianlania określonych fizycznych, chemicznych i biologicznych właściwości gleby z innymi czynnikami ekologicznymi.
Czynnikami warunkujące określony stan żyzności gleby
Morfologiczne: właściwości makro-, mezo- i mikromorfologiczne profilu glebowego ( te w którym powstała)
Fizyczne
Chemiczne i fizykochemiczne
Biochemiczne i biologiczne – zawartość subst. Organicznej, zwł. Próchnicy
Urodzajność gleby – zdolność gleby do wytworzenia plonów, wyraża się ją plonem z podstawowej jednostki przestrzeni produkcyjnej. Ma charakter zmienny (w tym samym miejscu, czasie lub okresie wegetacyjnym plony mogą być różne na skutek różnego wpływu człowieka).
Urodzajność potencjalna
Urodzajność aktualna
Nawożenie i jego cele:
Uzyskać wyższe plony roślin
Poprawa jakości plonów
Wyższa opłacalność uprawy roślin
Poprawa zdrowotności roślin
Zwiększenie odporności roślin na niektóre choroby i szkodniki
Dostarczanie roślinom skł.pokarmowych w odpowiednich ilościach, terminach i we właściwej formie
Utrzymanie i poprawę żyzności gleby aby wzrost i rozwój był jak najbardziej korzystny.
Niezbędne nawożenie wynika z konieczności:
Poprawy właściwości gleby, jako podłoża do uprawiania roślin
Uzupełnienia naturalnych często niedostatecznych zapasów składników pokarmowych w glebie
Uzupełnienia pobranych z plonami roślin lub utraconych z gleby skł.pokarmowych(wymywanie, uwstecznianie, ulatnianie się itp.)
Przy wyborze składnika najczęściej sugerujemy się ceną za 1 kg czystego składnika.
Fertygacja
Zalety:
- Bardziej precyzyjne dostosowanie dawek nawozowych do potrzeb danej rośliny
- Ochrona rośliny przed stresami wywołanymi nadmierną koncentracją soli w podłożu lub w glebie
- Ograniczenie zużycia nawozów i wody
- Możliwość szybkiej regulacji składu pożywki
- Większa możliwość dostosowania składu pożywki do fazy rozwojowej rośliny
- Równomierne zaopatrzenie roślin w wodę
- Wzrost plonów
- Ograniczenie zanieczyszczenia środowiska nadmiernymi dawkami nawozu
Gleba a podłoże
- Podłoże – środowisko wzrostu korzeni
- Uprawy bezglebowe
- Aeroponika
- Podłoża bierne (inertne):wełna mineralna, wełna szklana, pianka polifenolowa, keramzyt, żwir(nie maja kompleksu sorpcyjnego i roztworu glebowego, nie ma skł.pokarmowych)
- Torf, plewki ryżowe, włókno
Nowe technologie :
- Uprawy bezglebowe,
- Podłoża inertne
- Fertygacja
- Układ zamknięty z recyrkulacją
Uprawy bezglebowe:
Uprawy hydroponiczne
- Bez podłoża stagnującą NFT, aeroponika
- Podłoża mineralne:wełna miner., wełna szklana, keramzyt, perlit, lawa wulkaniczna, piasek, zeolit
- Podłoża syntetyczne:pianka poliuretanowa, pianka polifenolowa, pianka aminowa
- Podłoża organiczne:torf, włókno kokosowe, kora, słoma, węgiel brunatny, trociny, włókno drzewne, łuska kokosowa, łuska kakaowa
Niehydroponiczne:
- Podłoża organiczne:torf, włókno kokosowe, kora, słoma, węgiel brunatny, trociny, włókno drzewne, łuska kokosowa , łuska kakaowa
Podłoża inertne:
- Charakteryzuja się one biernością chemiczną i mikrobiologiczną
- Nie wchodzą w reakcje chemiczne z pożywkami
- Nie ulegają rozkładowi mikrobiologicznemu
- Nie stwarzają dogodnych warunków do rozoju patogenów w środowisku korzeniowym
-Nie mają KS(nie zachodzi sorpcja wymienna)
Zalety :
- Optymalne i stabilne warunki powietrzne
- Brak patogenów i subst.toksycznych
- Zwiększenie wydajności z jednostki powierzchni
- Lepsza jakość i ilość plonu
- Wcześniejsze i bardziej wyrównane kwitnienie i plonowanie
- Oszczędność zużycia podłoża
- Oszczędność zużycia wody i nawozów(30-40%)
- Oszczędność zużycia energii (ok.10%)
- Możliwośc precyzyjnego utrzymania optymalnych poziomów skł.pokarmowych i odczynu w rizosferze
- Umożliwienie stosowania nawożenia w układach zamkn. Z recyrkulacją pożywki jako podstawowej technologii nie zanieczyszczającej środowisko
Wady:
- Większe ryzyko pojawienia Się chorób rizosfery przy układach z recyrkulacja pożywki
- Większe koszty założenia i utrzymania systemu hydroponicznego
- Większe wymagania profesjonalne producenta ze względu na bardzo mały dopuszczalny margines błędu
Systemy nawożenia:
- otwarty
- zamknięty: z recyrkulacja ,bez recyrkulacji
Zalety upraw aeroponicznych:
- wyzsze plony
- optymalna ich jakość
- lepsze wykorzystanie powierzchni szklarniowej
- zwiększenie cykli uprawowych
- poprawa warunków fitosanitarnych
- wyższy poziom automatyzacji
- redukcja kosztów produkcji
- Schładzanie systemów korzeniowych
Woda i jej cechy:
Woda jest przezroczysta, bezbarwna, nie pachnie i nie ma smaku, posiada twardość ogólną powodują ją rozpuszczone węglany, siarczany, azotany, chlorki i inne zw. Chemiczne, oraz twardość węglanową wywołaną przez węglany wapnia i magnezu.
Jakość wody: Cl, Na, S-SO4, Fe, B, Li, twardość wody `dH, Fe ogółem (Fe (OH)3), zawartość dwuwęglanów HCO3-
Zawartość składników: Stężenie hydroponiczne-zawartość składnika w pożywce, optymalna dla wzrostu danej rośliny. N-NH4 do 10% N-NO3, Cu do 2001 była norma dla wody pitnej do 0,5mg/dm3, teraz jest 1,0 mg/dm3, dla roślin 0,048, Na do 60 mg/dm3, Cl do 60 mg/dm3
Przykłady metod uzdatniania wody: stosowanie filtrów piaskowych, deskowych, stosowanie układów z odwrotną osmozą, mieszanie wody studziennej z wodą deszczową (miękka, ma mało składników), mieszanie wody wodociągowej z wodą studzienną (w zależności od źródła może być dobra ale może być też zanieczyszczona azotem)
Nawozy wykorzystywane w systemach fertygacji: Saletra amonowa N-NH4 ( 17,5%), N-NO3 (17,5%); saletra wapniowa Ca (18,5%), N-NH4 (0,8%), N-NO3 (14,7%); saletra potasowa N-NO3 (13%), K (38,2%); Siarczan potasu K (44,8%), S (17%); Siarczan magnezu Mg (9,9%), S (13%); Saletra magnezowa Mg (9,5%), N-NO3 (11%); Fosforan amonu P (26,2%), N-NH4 (12%); Fosforan monopotasowy K (28,2%), P (22,3%).
Podłoża inertne: Charakteryzują się one biernością chemiczną i mikrobiologiczną, nie wchodzą w reakcje chemiczne z pożywkami, nie ulegają rozkładowi mikrobiologicznemu, nie stwarzają dogodnych warunków do rozwoju patogenów w środowisku korzeniowym, podłoża te nie mają kompleksu sorbcyjnego ( nie zachodzi sorbcja wymienna)
Choroby gleby – Siseases of soil
- skorupa glebowa
- koleiny
- zbrylenie warstwy ornej
- podeszwa płużna
- nadmierne zagęszczanie podglebia
Skorupa Glebowa
Wytwarza się w skutek:
- Wyschnięcia uwodnionej, zagęszczonej wierzchniej warstwy gleby
- podatne gleby o dużej zawartości części spławianych ( powyżej 35% o średnicy 0,02mm)
- mała zawartość próchnicy
- stawia opór mechaniczny kiełkującym roślinom
- prowadzi do nasilenia parowania wody
- ogranicza wymianę gazową między glebom a atmosferom
- sprzyja rozwojowi grzybów
Zapobieganie powstawaniu skorupy glebowej
- unikanie nadmiernego rozpylenia gleby w czasie zabiegów mechanicznych
- stosowania nawożenia organicznego
- wapnowanie gleb – wpływa na polepszenie struktury gruzełkowatej, tworzy ją
- ściółkowanie powierzchni gleby
Podeszwa płużna
Nadmiernie zagęszczona górna część warstwy podornej, utrudniająca krążenie wody i powietrza, przenikanie korzeni
Powstaje na skutek:
- Wieloletniej uprawy roli na jednakowej głębokości
- zgniatania zbyt wilgotnego dna bruzdy kołami ciągnika, płozami pługów
- na tak ubitym dnie zatrzymują się drobne cząstki glebowe wymywane z górnej warstwy
Nadmierne zagęszczanie podglebia
Powstaje poprzez:- poruszaniu się po polu ciężkich maszyn
- duża ilość zabiegów mechanicznych
- wysoki poziom wód gruntowych
Stopień ugniecenia gleby zależy od:
- siły nacisku maszyny na podłoże
- czasu działania obciążenia
- rodzaju gleby i jej właściwości
- udziału piasku, pyłu i iłu
- zawartości substancji organicznej
- wilgotności w okresie ugniatania
Nadmierne zagęszczenie prowadzi do:
- rozpadu agregatów glebowych
- zmniejsza udział porów dużych
- zwiększenie porów małych
- zmniejszenie rozpuszczalności wodnej i powietrznej gleby
- korzenie nie przerastają zbitych warstw gleby i nie rozgałęziają się w nich
Ograniczenia w uprawie roli
Uprawa płużna: zalety
- dobre spulchnianie
- odwrócenie i rozdrobnienie warstwy ornej
- łatwość wprowadzania do głębszych warstw gleby resztek pożniwnych
- wyrównanie zawartości składników pokarmowych w całej warstwie ornej
- system czystej, starannej uprawy roli
Orka
- orki zasadnicze: podorywka, orka siewna, orka przedzimowa
Zabiegi doprawiające rolę:
- włóknowanie
- bronowanie
- kultywatorowanie
- wałowanie
Uproszczone systemy uprawy
- minimum uprawy, czyli uprawa zminimalizowana
- siew bezpośrednie – bez uprawy roli, czyli uprawa zerowa
Uprawa zminimalizowana
- uproszczenie zmianowa, nawożenia, siewu, pielęgnacji i zbioru
- spłycenie uprawy płużnej stosowanie aktywnych narzędzi do uprawy roli
- stosowanie płytkiej uprawy bez orkowej
- stosowanie głębokiej uprawy bez orkowej
Siew bezpośredni – uprawa zerowa
Sposób przygotowania pola
- siew w scierń
- siew w czarne pole
- siew w mulcz
- siew w rośliny okrywowe
Sposób umieszczenia nasion
- siewnikiem talerzowym
- siewnikiem rotacyjnym
- siewnikiem kultywatorowym
- siewnikiem kombinowanym
Siew w ścierń
- po usunięciu z pola plonu ubocznego w postaci słomy, łodyg lub liści
- chwasty oraz zielone części roślin niszczy się herbicydami, odpowiednio dobranymi do gatunku chwastów i rośliny uprawnej
Siew w czarne pole
- gdy pozostałości po zbiorze rośliny przedplonowej, a wiec słomę, łodygi, ściern itp. spala się
- zaletą jest uzyskanie czystej wolnej powierzchni, na której latwo można dokonac siewu oraz wyraźnie zmniejszyć liczby nasion chwastów zdolnych do kiełkowania, a także niektórych szkodników
- wadami są, obniżenia aktywności biologicznej w 2 – 3 cm warstwie gleby i niebezpieczeństwo niesienia się ognia
Siew mulcz
- gdy pozostałości resztek roślinnych rozdrabnia się i pozostawia na polu
- zaletą tego sposobu jest zapobieganie parowaniu i zachwaszczaniu, ale jednocześnie pojawiają się trudności wynikające z konieczności zastosowania specjalnego siewnika, który będzie przed umieszczeniem nasion usuwał na bok mulcz, oraz koniecznośc dokonania rozdrobnienia pozostałości roślinnych
Siew w rośliny okrywowe
- gdy na polu, na którym mamy zamiar wykonać siew znajdują się rośliny zapobiegające wodnej lub wietrznej np. ( lucerna, koniczyna czy trawa )
- przed siewem lub po jego wykonaniu stosujemy odpowiednio dobrane herbicydy niszczące warstwę okrywową
Warunkami wprowadzenia siewu bezpośredniego do praktyki:
- brak czasu lub możliwości organizacyjnych, aby przeprowadzić uprawę roli
- brak wystarczającej ilości ludzi do prac polowych lub deficyt mocy pociągowej
- obawa przed erozją lub nadmiernym przesuszaniem gleby
- brak możliwości prawidłowego wykonania podstawowej uprawy roli, ze względu na niekorzystne warunki klimatyczne
- warunki ekonomiczne
Podstawowe warunki, jakie muszą być spełnione, aby siew bezpośredni dal oczekiwane rezultaty to:
- specjalny siewnik
- urozmaicony asortyment herbicydów
- odpowiednie nawozy mineralne i środki ochrony roślin
- właściwie dobrana gleba i stanowiska
- właściwy gatunek, a nawet odmiana rośliny uprawnej
Kryteria jakimi musi odpowiadać gleba, aby mogła być obsiana metodą siewu bezpośredniego
- pole powinno być prawidłowo zdrenowane i o dużej przepustowości wodnej
- gleba powinna być : strukturalna, nie podlegająca zamulaniu, zaskorupieniu
- gleba powinna być : aktywna biologicznie, zasobna w makro i mezofaune glebową oraz o właściwej porowatości
Siew bezpośredni nie może być wykonywany na dwóch kategoriach gleb
- na glebach zlewnych, nieprzepuszczalnych, oglejonych, ilastych lub gliniastych, o małej zawartości substancji organicznej
- na glebach piaszczystych lekkich, nie strukturalnych o małej zawartości substancji organicznej i zbytnio zagęszczonych
Siewnik do siewu bezpośredniego powinien posiadać:
- zdolność rozcinania lub rozgarniania resztek po żniwnych w taki sposób, aby nasiona trafiały wprost w glebę
- możliwość równoczesnego umieszczania nawozów mineralnych i nasion w taki sposób aby nasiona były oddzielone warstwą gleby od nawozów mineralnych
- możliwość regulacji głębokości umieszczania nasion, odpowiedniej rozstawie redlici ilości wysiewu
...
paulinka87.22