Konwerter KF-80m.pdf

Konwerter KF/80m

2167

Do czego to służy?

Tak się składa, że najczęściej począt−

kujący radioamatorzy budują odbiorniki

nasłuchowe CW−SSB na najpopularnie−

jsze pasmo amatorskie, czyli 80m. Rów−

nież i na naszych łamach był opisany taki

odbiornik (w EDW 7/97) jako kit AVT

2148. W urządzeniu wykorzystano układ

scalony TDA 1072, który z uwagi na nis−

ką częstotliwość pracy nie może być wy−

korzystywany na wyższych pasmach

amatorskich. W przypadku posiadania ta−

kiego lub innej konstrukcji jednopasmo−

wego odbiornika nasłuchowego istnieje

możliwość dołączenia do niego specjal−

nej przystawki (konwertera), umożliwiają−

cej odbiór również innych interesujących

zakresów pasm (40m, 30m, 20m, 17m,

15m, 12m, 10m).

Poniżej opisany układ był wykorzysty−

wany do odbioru pasma 20m na zakresie

80m, ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby

uzupełnić urządzenie o kolejne rezonato−

ry kwarcowe i odbierać inne interesujące

zakresy pasm, tym bardziej, że płytka dru−

kowana jest do tego już przystosowana.

Proponowany układ jest na tyle uniwer−

salny, że również użytkownicy CB–radia

z emisjami SSB, CW mogą wykonać so−

bie konwerter, który umożliwi im nasłuch

stacji amatorskich, pracujących w zakre−

sie 160m...12m.

no na rysunku 1. Na rysunku 2 przed−

stawiono schemat ideowy pro−

ponowanego konwertera. W skład urzą−

dzenia wchodzi wejściowy układ filtrują−

cy w postaci pojedynczego filtru LC, mie−

szacza w.cz. na tranzystorze MOSFET ty−

pu BF 966 (T1) z wyjściowym filtrem LC

zestrojonym w pasmie 80m oraz genera−

tor kwarcowy z tranzystorem bipolarnym

T2 −BF199. Mieszacz pracuje w ten spo−

sób, że na pierwszą bramkę tranzystora

T1 podany jest odfiltrowany sygnał w.cz.

z anteny, zaś na drugą bramkę sygnał

z generatora o takiej częstotliwości, aby

wyjściowy sygnał zawierał się w zakresie

3,5...3,8MHz.

W celu uproszczenia konstrukcji w ob−

wodzie wejściowym jest przełączana tylko

pojemność współpracująca z niezmienianą

indukcyjnością 1 µ H, w celu uzyskania rezo−

nansu w okolicach środka danego pasma.

Równocześnie ze zmianą pojemności ob−

wodu LC jest dołączany inny rezonator

kwarcowy X w układzie wejściowym ge−

neratora. Dodatnie sprzężenie zwrotne,

niezbędne do wzbudzenia układu zapew−

nia dzielnik pojemnościowy C1 C2.

Łatwo zauważyć, że generator kwar−

cowy może pracować na częstotliwości

większej lub mniejszej od częstotliwości

odbieranej.

Wybór jednak nie jest obojętny, jeśli

nasz odbiornik nie jest wyposażony

w przełącznik wstęgi bocznej. Wyjaśnij−

my to nieco dokładniej.

Dla przykładu, jeśli posiadamy odbior−

nik AVT–2148 przystosowany do pracy

SSB w pasmie 3,5...3,8MHz i dolnej

wstęgi bocznej, to nie jest obojętne, czy

generator będzie zawierał rezonator

kwarcowy o częstotliwości 10,5MHz czy

17,5MHz (w obydwu przypadkach od−

biornik teoretycznie będzie odbierał za−

kres częstotliwości 14,0...14,3MHz). Przy

zastosowaniu rezonatora 10,5MHz czy−

telny odbiór jednak nie będzie możliwy;

w głośniku będziemy odbierali resztki

stłumionej wstęgi bocznej, a więc nic nie

znaczący „bełkot”. Dlaczego? Pamiętaj−

my, że jeżeli od częstotliwości generato−

ra odejmujemy częstotliwość wejściową,

to w efekcie uzyskamy odwrócenie

wstęgi odbieranego sygnału SSB (przy

mieszaniu sumacyjnym nie następuje od−

wrócenie wstęgi). Jak wiadomo, stacje

krótkofalarskie pracują w zakresie do

10MHz dolną wstęgą boczną (LSB), a po−

wyżej 10MHz górną wstęgą boczną

(USB). Z reguły odbiorniki fabryczne (rów−

nież radiotelefony CB, pracujące emisją

SSB) posiadają przełącznik wstęg

Jak to działa?

Konwertery to układy dodatkowej

wstępnej przemiany częstotliwości, dzię−

ki której można odbierać inne zakresy fal

przy pomocy posiadanego odbiornika.

Opisany poniżej konwerter – w zależnoś−

ci od zastosowanych rezonatorów – mo−

że być zestrojony na 7 wybranych zakre−

sów częstotliwości. Schemat blokowy

przykładowego konwertera przedstawio−

Rys. 1 Schemat blokowy konwertera

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 10/97

Pasmo [m] Fwe [MHz]

X [MHz]

C [pF]

7,0−7,1 10,5

3,3

470

10,1−10,15

13,7

220

14,0−14,35

17,8

120

18,068−18,168

21,6

21,0−21,45

24,8

24,893−24,990

28,6

28,0−29,7

31,8

Rys. 3. Schemat montażowy

Wykaz elementów

Rezystory

R1: 100k

Ω

R3, R4: 10k

Ω

Kondensatory

C1, C, C3, C4: 100pF

C5, C6: 100nF

C: patrz tabela

Tranzystory

T1: BF 966

T2: BF 199 (BC547)

Pozostałe

F1: 204

F2: 127

X: patrz tabela

P: PZD7

Rys. 2. Schemat ideowy

LSB/USB i wtedy taki sposób przemiany

nie ma większego znaczenia, bo możemy

zawsze odwrócić wstęgę na tę czytelną.

za pośrednictwem odbiornika 80m po ob−

niżeniu częstotliwości filtrów poprzez do−

łączanie dobranych wartości kondensato−

rów (270...330pF).

Strojenie układu w każdym przypadku

ogranicza się do ustawienia rdzenia filtru

F2 oraz wartości kondensatorów C na

największą siłę odbieranego sygnału. Ob−

wód wyjściowy powinien być zestrojny

na środek danego pasma lub na interesu−

jący akurat jego wycinek. Największy

problem może stanowić zdobycie odpo−

wiednich rezonatorów kwarcowych, ale

przy ustawieniu zakresu przestrajania od−

biornika w szerszym zakresie niż pierwot−

nie to proponowano (np. na zakres

3,2...4,0MHz) można dobrać potrzebne

rezonatory, a wtedy także uzyskamy po−

krycie całych zakresów pasma.

Również po niewielkich zmianach

przedstawiony konwerter może być wy−

korzystany do radiotelefonu CB. W tym

celu należy przeliczyć sobie wartości re−

zonatorów kwarcowych oraz wymienić

obwód F2 również na numer 204 i ze−

stroić na środek pasma CB. Celowo nie

podajemy wartości rezonatorów, ponie−

waż spotykane radiotelefony z CB

z emisją SSB mają różne zakresy. Użytko−

wany przez pewien czas konwerter

KF/CB autor ocenia bardzo pozytywnie.

Ważne jest, aby konwerter po zestro−

jeniu był zaekranowany. Chodzi o to, aby

sygnał nie przedostawał się z anteny czy

obwodów zasilania na wejście odbiorni−

ka. Przewód łączący wyjście konwertera

z wejściem odbiornika powinien być ek−

ranowany i możliwie jak najkrótszy.

Oczywiście konwerter powinien mieć

dołączoną do gniazda A odpowiednią an−

tenę KF, najwygodniej szerokopasmową.

Andrzej Janeczek

Montaż i uruchomienie

Cały układ konwertera zmontowano

na płytce drukowanej (wkładka wewnątrz

pisma) według rysunku 3. Do przełącza−

nia zakresów użyto suwakowego prze−

łącznika do druku typu PZD7 produkcji

ZES GNIEW. Jako filtry zastosowano po−

pularne obwody 7x7 (F1−204, F2−127).

Oczywiście można użyć innych cewek

o zbliżonych indukcyjnościach po przysto−

sowaniu płytki drukowanej do innych wy−

prowadzeń.

Zakresy częstotliwości konwertera

wraz z niezbędnymi elementami: wartoś−

ciami kondensatorów C i rezonatorów

X, zestawiono w tablicy.

Brakuje w niej najniższego pasma

amatorskiego, to znaczy 160m (1,81−

1,98MHz), ale ten zakres można osiągnąć

Komplet podzespołów z płytką jest

dostępny w sieci handlowej AVT jako

„kit szkolny” AVT−2167.

E LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 10/97

R2: 100

R5: 1k

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: