Metoda kinesiotapingu i jej zastosowanie w leczeniu zaburzeń narządu żucia. H. Chmielewska, B. Frączak, E. Sobolewska, D. Polak-Majcher, Z. Hamerlak, J. Serewa.pdf

Halina Ey-Chmielewska 1 , Bogumiła Frączak 1 , Ewa Sobolewska 1 , Dominika Polak-Majcher 1 ,

Zbigniew Hamerlak 2 , Joanna Serewa 3

Metoda kinesiotapingu i jej zastosowanie w leczeniu

zaburzeń narządu żucia – przegląd piśmiennictwa

The Kinesio Taping method and its usage

in the treatment of temporomandibular disorders – a literature review

1 Katedra i Zakład Protetyki Stomatologicznej Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie

2 Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 1 w Szczecinie

3 Lecznica Stomatologiczna Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie

Streszczenie

Dolegliwości bólowe w przebiegu zaburzeń czynnościowych funkcjonowania stawów skroniowo-żuchwowych są jed-

nym z bardziej uciążliwych objawów. Pacjenci z bólowymi postaciami dysfunkcji wymagają, w pierwszym etapie po-

stępowania terapeutycznego, zastosowania zabiegów pozwalających na zmniejszenie dolegliwości bólowych w celu

umożliwienia przeprowadzenia diagnostyki i zastosowania docelowej terapii. Celem pracy było omówienie, na podsta-

wie dostępnego piśmiennictwa, metody kinesiotapingu. Zdaniem autorów metoda ta, szeroko stosowana w medycynie

sportowej i rehabilitacji, może mieć także zastosowanie w stomatologii jako prosta i mało inwazyjna terapia we wstęp-

nym postępowaniu w bólowej dysfunkcji stawów skroniowo-żuchwowych.

Słowa kluczowe: dysfunkcja narządu żucia, leczenie fizykalne, kinesiotaping.

Abstract

Pain during functional TMD (Temporomandibular Disorder) is one of the most distressing symptoms. Patients with

pain dysfunction during the first stage of therapeutic treatment need intervention to decrease the pain level and make

conducting of diagnostics and the application of ultimate therapy possible. The aim of this study was to describe Kine-

sio Taping on the basis of existing studies. According to the authors, this method, widely used in sports medicine and

rehabilitation, can also be utilized in dentistry as a simple and non-invasive measure during the preliminary treatment

of mandibular pain dysfunction.

Key words: temporomandibular disorders, physical treatment, Kinesio Taping.

Wstęp

W Polsce na zaburzenia ze strony stawów

skroniowo-żuchwowych cierpi 40–90% dzieci

i młodzieży oraz 60–90% osób dorosłych. Gwał-

towny i postępujący wzrost liczby chorych na

przestrzeni kilkudziesięciu lat spowodował, że

dysfunkcje narządu żucia znalazły się na trzecim

miejscu wśród najczęstszych schorzeń w stoma-

tologii, po próchnicy i chorobach przyzębia [1].

W piśmiennictwie podkreśla się wieloczynnikową

etiologię zaburzeń czynnościowych układu ru-

chowego narządu żucia. Wymienia się zarówno

czynniki miejscowe tzn. zlokalizowanie w samym

układzie ruchowym narządu żucia, jak i czynni-

ki ogólne [2]. Dolegliwości bólowe w przebiegu

dysfunkcji stawów skroniowo-żuchwowych są

jednym z podstawowych objawów diagnostycz-

nych u pacjentów zgłaszających się z tym pro-

blemem. Ból pojawiający się w czasie ruchów

żuchwy może pochodzić z mięśni i ich przycze-

pów, jak również z samych stawów. Bóle mięśni,

zwłaszcza skrzydłowych bocznych i przyśrod-

kowych oraz żwaczy, mogą promieniować do

stawów skroniowo-żuchwowych. Równie często

bywają one mylnie rozpoznawane jako bóle sta-

wu lub jako bóle z niego promieniujące. Bóle gło-

wy, szyi i okolic twarzy są najczęściej związane

ze zmianami w pracy mięśni [3, 4]. W znoszeniu

bólu okolicy stawu skroniowo-żuchwowego od

dawna stosuje się zabiegi fizjoterapii. Obejmują

one między innymi: elektrolecznictwo, magne-

tostymulację, fizykoterapię. Stosuje się również

z powodzeniem zabiegi wykorzystujące efekty

termiczne: ciepłolecznictwo wilgotne i suche,

promieniowanie podczerwone (np. lampy sollux)

oraz krioterapię. Zastosowanie mają także me-

tody w oparciu o przepływ prądu elektrycznego,

takie jak: jonoforeza hialuronidazowa, leczenie

ultradźwiękami i laserem niskoenergetycznym [5,

6, 7, 8]. Wspomagająco można stosować masaż

klasyczny, masaż tkanki łącznej, automasaż mię-

śni żucia, akupunkturę (igłoterapia) oraz blokady

infiltracyjne z roztworem środka znieczulającego

DENTAL FORUM /1/2009/XXXVII

PRACE POGLĄDOWE

Halina Ey-Chmielewska, Bogumiła Frączak, Ewa Sobolewska, Dominika Polak-Majcher, Zbigniew Hamerlak, Joanna Serewa

lub toksyny botulinowej, a także metodę zrasza-

nia i rozciągania (ang. spray and stretch ) jako po-

łączenie techniki manualnej z chlorkiem etylu [9,

10, 11, 12]. Celem zabiegów fizjoterapeutycznych

jest usuwanie i łagodzenie bólu, zmniejszenie

nadmiernego napięcia mięśni i skutków wzmo-

żonej jej aktywności. Poprawiają również koor-

dynację ruchową układu mięśniowo-nerwowego

oraz wywierają korzystny wpływ na stan psycho-

fizyczny chorych [2].

pasek bądź w kształcie litery X lub Y. W celu po-

budzenia osłabionego mięśnia należy plastrować

mięsień od przyczepu początkowego wzdłuż jego

przebiegu aż do przyczepu końcowego. Nato-

miast, aby ograniczyć skurcz mięśnia i zapobie-

gać jego nadmiernej kurczliwości taśma powinna

być aplikowana od końcowego przyczepu mięśnia

do jego początku. Istnieje doniesienie, które udo-

wadnia hamowanie pobudliwości odruchowej ba-

danego mięśnia u zdrowego pacjenta po aplikacji

nieelastycznego plastra wzdłuż przebiegu jego

włókien. Przy aplikacji mięśniowej plastrów Kine-

sio Tape podkreśla się konieczność rozciągnięcia

plastra. Natomiast aby zmniejszyć stan zapalny

należy aplikować plaster nierozciągnięty, ale po

wcześniejszym naciągnięciu skóry [17, 18].

Cel pracy

Celem pracy jest omówienie filozofii kinesiota-

pingu oraz przedstawienie na podstawie dostęp-

nego piśmiennictwa zasad postępowania i uzy-

skanych wyników przez stosujących ją autorów.

Taping i kinesiotaping w rehabilitacji

Jedną z metod stosowanych w rehabilitacji jest

metoda tapingu. Polega ona na wykorzystaniu

sztywnej taśmy, która ma za zadanie ograniczyć

nadmierną ruchomość w stawie oraz wzmoc-

nić oklejane struktury. Jako taka jest stosowana

w medycynie sportowej i rehabilitacji [13, 15]. Od-

mianą tapingu jest tak zwany kinesiotaping. Me-

toda ta została opracowana i spopularyzowana

na początku lat osiemdziesiątych przez Japoń-

czyka dr. Kenzo Kase.

Oparta jest na filozofii, według której umożli-

wienie swobodnego zakresu ruchu przez wspo-

maganie układu mięśniowego może być pomocne

w procesie samoregeneracji. Zgodnie z tą ideą,

zastosowany elastyczny plaster ma pozwalać na

normalizację napięcia mięśniowego oraz korek-

cję nieprawidłowej pozycji powierzchni stawo-

wych. Zdaniem zwolenników, kinesiotaping, jako

metoda sensoryczna, ma pobudzać endogenny

system analgezji. Sugerują oni również istnienie

zależności między zmniejszaniem się bólu na

skutek plastrowania a efektem oddziaływania na

receptory skóry, tym samym na zmianę subiek-

tywnych odczuć pacjenta. Normalizacja napięcia

mięśniowego ma być możliwa dzięki poprawie

propriorecepcji. Ponadto uważa się, że opisywa-

na metoda ma wpływ na poprawę mikrokrążenia

oraz aktywację układu limfatycznego, a co za tym

idzie na szybsze gojenie i zmniejszenie obrzęków

[13, 14, 15, 16].

Materiałem wykorzystywanym do oklejania

jest plaster o specjalnej strukturze i elastyczności

130–140%. Plaster ten rozciąga się tylko na dłu-

gość. Jego ciężar i grubość zbliżone są do para-

metrów skóry, nie zawiera leków ani lateksu. Jest

odporny na działanie wody i umożliwia przepływ

powietrza dzięki falowemu utkaniu [13, 16].

Metoda ta polega na oklejaniu opisanym pla-

strem wybranych fragmentów ciała. Dzięki róż-

nym technikom aplikacji, plastry mogą wspoma-

gać mięsień bądź redukować jego wzmożone

napięcie. Mogą być aplikowane jako pojedynczy

Dyskusja

Jest bardzo niewiele prac naukowych po-

twierdzających działanie elastycznych plastrów

Kinesio Tape. P. Martin w swojej pracy stwierdził

pobudzający wpływ elastycznych plastrów na

mięśnie u dwójki dzieci z porażeniem mózgowym.

W celu poprawy zamykania jamy ustnej i zmniej-

szenia ślinienia zastosowano elastyczne plastry

do oklejenia mięśnia okrężnego ust. Terapia ta

odniosła pozytywne efekty. Co więcej u jednego

z dzieci zauważono również poprawę lateraliza-

cji języka, objawiającą się możliwością wymowy

głosek wargowych. W tej samej pracy opisano

również plastrowanie stawu skroniowo-żuchwo-

wego, dzięki czemu ograniczono hypermobilność

żuchwy po stronie plastrowanej, co pozwoliło na

bardziej symetryczne ruchy żuchwy [19]. Nato-

miast autorzy A. Yasukawa, P. Patel, C. Valete,

Ch. Sisung stwierdzili pozytywny wpływ plastrów

elastycznych na prace mięśni wśród badanych

dzieci z obniżoną siłą mięśniową. Przebadano 10

dziewczynek i 5 chłopców zakwalifikowanych do

intensywnego programu rehabilitacji w celu po-

prawy zdolności motorycznych kończyn górnych.

Badania przeprowadzono przed zastosowaniem

kinesiotapingu oraz w trakcie terapii z użyciem

plastrów. Autorzy zauważyli, że u badanych pa-

cjentów kinesiotaping efektywnie wspomógł le-

czenie czynności motorycznych i kontroli kończyn

górnych [20]. H. Murray natomiast opisał przypa-

dek, w którym po zastosowaniu kinesiotapingu

u pacjenta po rekonstrukcji przedniego więzadła

krzyżowego uda zwiększył się swobodny zakres

ruchów w badanym stawie [21]. Ten sam autor

podjął się badania wpływu kinesiotapingu na pro-

prioreceptory kostki. Ze swoich badań wyciągnął

wniosek, iż kinesiotaping poprawia propriorecep-

cję w stawie skokowym [22]. Natomiast T. Hal-

seth, J.W. McChesney, M. DeBeliso, R. Vaughn,

J. Lien nie potwierdzili wpływu propriorecepto-

rów na przywrócenie czucia w stawie po zasto-

sowaniu kinesiotapingu [13]. Zdaniem niektórych

autorów działanie wspomagające pracę mięśnia

70 PRACE POGLĄDOWE

DENTAL FORUM /1/2009/XXXVII

Metoda kinesiotapingu i jej zastosowanie w leczeniu zaburzeń narządu żucia – przegląd piśmiennictwa

tłumaczone jest również wpływem aplikacji pla-

stra na mechanoreceptory skóry [14]. Inni jednak

poddają w wątpliwość możliwości działania pla-

stra na mięsień poprzez aktywacje receptorów

skóry w zależności od kierunku jej pociągania

[18]. A. Słupik, M. Dwornik, D. Białoszewski, E.

Zych badali wpływ wspomagającej aplikacji kine-

siotapingu na potencjały EMG (elektromiograficz-

ne) przyśrodkowej głowy mięśnia czworogłowe-

go uda, rejestrowane przezskórnymi elektrodami.

Odnotowali oni znaczny wzrost aktywności bio-

elektrycznej mięśnia po 24 godzinach użytkowa-

nia plastra, który utrzymywał się jeszcze 48 godz.

[14]. Jednak badania przeprowadzone u zdro-

wych sportowców trenujących kickboxing nie

potwierdziły ich wpływu na siłę mięśniową ozna-

czaną dynamometrem izokinetycznym. Badania

przeprowadzone były przed aplikacją plastrów na

mięsień czworogłowy uda, zaraz po ich nałożeniu

oraz 12 godz. później [23]. W badaniach ocenia-

jących wpływ sztywnej taśmy na zmiany w obra-

zie w EMG mięśni uzyskane wyniki są niejedno-

znaczne. Zdaniem autorów rozbieżność może być

spowodowana zastosowaniem różnych procedur

badawczych [15, 24]. W badaniu przepływu krwi

w obwodowych naczyniach tapingowanych oko-

lic K. Kase, T. Hashimoto stwierdzili zwiększenie

cyrkulacji w porównaniu ze stanem początkowym

u chorych z przewlekłymi schorzeniami związa-

nymi z niewydolnością krążeniową. Zdaniem au-

torów plastry Kinesio Tape oddziaływują również

na układ limfatyczny. Ich działanie polega na tym,

iż plaster powoduje mikroskopijne uniesienie skó-

ry i pofałdowanie jej powierzchni [25].

Piśmiennictwo

[1] Kleinrok M.: Bólowe i bezbólowe objawy związane z za-

burzeniami czynności narządu układu ruchowego na-

rządu żucia oraz zasady rozpoznawania i leczenia tych

zaburzeń. Terapia , 2004; 10: 19-27.

[2] Baron S., Krasiński A.: Leczenie schorzeń stawów

skroniowo-żuchwowych w przypadku dyslokacji krąż-

ka i zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych. Prot. Stom. ,

2001; 11: 10-14.

[3] Kleinrok M.: Rola mięśni układu żucia w powstawaniu

zaburzeń czynności stawów skroniowo-żuchwowych.

Prot. Stom. , 1970; 20, 4, 223.

[4] Sipilä K. et al.: Temporomandibular disorders, occlu-

sion and neck pain in subjects with facial pain: a case

– control study. J. Craniomandibular Practise , 2002; 20,

3, 158-164.

[5] Majewski S., Sós W., Stós W.: Wskazania i metody ćwi-

czeń stosowanych w leczeniu układu ruchowego na-

rządu żucia. Stom. Klin. , 1992; 13: 23-33.

[6] Mika T.: Fizykoterapia. PZWL, Warszawa 1996.

[7] Wałach A., Pihut M., Loster J.: Charakterystyka zabie-

gów fizjoterapeutycznych stosowanych w leczeniu pa-

cjentów zaburzeniami czynnościowymi narządu żucia.

Prot. Stom. , 2006, 56, 4, 274-281.

[8] Frączak B., Biskup M., Ey-Chmielewska H.: Zastoso-

wanie jonoforezy hialuronidazowej u pacjentów w ob-

rębie twarzy utrudniającymi leczenie protetyczne. Prot.

Stom. , 1994, 44, 6, 311-314.

[9] Rakowski A.: Igłoterapia punktów spustowych jako

jedna z technik odruchowego oddziaływania w dys-

funkcjach narządu żucia. Med. Manulana , 2002; 6, 1-2,

15-31.

[10] Hong Cz., Hsueh T. C.: Difference in pain relief after tig-

ger point injections in myofacial pain patients with and

without fibromyalgia. Arch. Phys. Med. Rehab. , 1996;

77: 1161-1166.

[11] Domażał T.: Toksyna botulinowa w praktyce lekarskiej.

Wyd. Czelej, Lublin 2002.

[12] Lewit K.: Leczenie manualne zaburzeń czynności na-

rządu ruchu. PZWL, Warszawa 1984.

[13] Halseth T., McChesney J.W., DeBeliso M., Vaughn R.,

Lien J.: The effects of kinesio taping on proprioception

at the ankle. J. of Sports Science and Medicine , 2004;

3: 1-7.

[14] Słupik A., Dwornik M., Białoszewski D., Zych E.: Wpływ

aplikacji kinesiotapingu na aktywność bioelektrycz-

ną mięśnia obszernego przyśrodkowego. Doniesienie

wstępne. Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja , 2007;

6, 6, 9, 644-651.

[15] Cools A.M., Witvrouw E.E., Danneels L.A., Cambier

D.C.: Does taping influence electromyographic muscle

activity in the scapular rotators in healthy shoulders?

Manual Therapy , 2002; 7, 3, 154-162.

[16] Kase K., Tatsuyuki H., Tomoko O.: Development of

Kinesio tape. Kinesio Taping Perfect Manual. Kinesio

Taping Association , 1996; 6-10: 117-118.

[17] Brandon R., Paradiso L.: The use of Kinesio Tape in

patients diagnosed with Patellofemoral pain (PFP). [on-

line] 2005. [dostęp: 4 grudzień 2008]. Dostępny w In-

ternecie: http://www.kinesiotaping.com/patellofemoral-

pain-kt.php.

[18] Alexander C.M., McMullan M., Harrison P.J.: What is the

effect of taping along or across a muscle on motoneu-

rone excitability? A study using Triceps Surae. Manual

Therapy , 2008; 13: 57-62.

[19] Martin P.: Use of Kinesio Tape In Pediatrics to Improve

Oral Motor Control. 18th Annual Kinesio Taping Interna-

tional Symposium Review, Tokio, Japan 2003.

[20] Yasukawa A., Patel P., Valete C., Sisung Ch.: Pilot study:

investigating the effects of Kinesio Taping In acute pe-

diatric rehabilitation setting. Am. J. Occup. Ther. , 2006,

Jan-Feb; 60 (1): 104-110.

Podsumowanie

W dostępnych publikacjach zwraca uwagę co-

raz większa ilość doniesień mówiących o wzra-

stającej liczbie pacjentów z dolegliwościami

bólowymi układu ruchowego narządu żucia. Za-

biegi fizykoterapeutyczne stosuje się często jako

metody wspomagające podstawowe leczenie

protetyczne pacjentów. Wybór metody leczenia

fizykoterapeutycznego zależy od lekarza prowa-

dzącego. Zdaniem autorów kinesiotaping, sto-

sowany zamiast leków zwiotczających mięśnie

szkieletowe przy wzmożonym lub nadmiernym

skurczu oraz jako środek wspomagający walkę

ze stanem zapalnym, może okazać się pomocny.

Dzięki prostej i mało traumatycznej zasadzie apli-

kacji można uzyskać normalizację napięcia mię-

śniowego oraz prawidłową pozycję powierzchni

stawowych. Metoda szeroko stosowana w me-

dycynie sportowej i rehabilitacji może mieć także

zastosowanie we wspomagającym postępowaniu

terapeutycznym bólowych zaburzeń czynnościo-

wych narządu żucia.

DENTAL FORUM /1/2009/XXXVII

PRACE POGLĄDOWE

Halina Ey-Chmielewska, Bogumiła Frączak, Ewa Sobolewska, Dominika Polak-Majcher, Zbigniew Hamerlak, Joanna Serewa

[21] Murray H.: Effect of Kinesio Taping, Muscle Strength

and ROM after ACL Repair. J. of Orthopedic and Sports

Physical Therapy , 2000; 30: 1-5.

[22] Murray H.: The Effects of Kinesio Taping on Proprio-

ception In the Ankle and In the Knee. Journal of Ortho-

pedic and Sports Physical Therapy , 2001; 31: 1-6.

[23] Tieh-Cheng Fu., Wong A.M.K., Yu-Cheng Pei., Wu K.P.,

Shih-Wei Chou., Yin-Chou Lin.: Effect of Kinesio taping

on muscle strength in athletes – A pilot study. J. of Sci-

ence and Medicine in Sport , 2008; 11: 198-201.

[24] Kase K., Hashimoto T.: Changes in the Volume of the

Peripheral Blood Flow by using Kinesio Taping. [on-

line] 1997-1998. [dostęp: 12 grudzień 2008]. Dostępny

w Internecie: http://www.kinesiotaping.com/blood-flow-

-kt.php.

[25] Morin G.E., Tiberio D., Austin G.: The effect of upper

trapezius taping on electromyographic activity in the

upper and middle trapezius region. J. of Sports Reha-

bilitation , 1997; 6: 309-319.

Adres do korespondencji:

Katedra i Zakład Protetyki Stomatologicznej PAM

70-111 Szczecin, ul. Powstańców Wielkopolskich 72

tel./fax: 091 466-17-14; e-mail: eychmielewska@wp.pl

72 PRACE POGLĄDOWE

DENTAL FORUM /1/2009/XXXVII

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: