JĘZYK
- GRAMATYKA -
- rzeczowniki konkretne i abstrakcyjne,
A. W języku angielskim przy określaniu rodzaju rzeczowników kierujemy się wyłącznie znaczeniem danego wyrazu.
Tak więc nazwy mężczyzn, chłopców oraz samców zwierząt są rodzaju męskiego (zastępujemy je zaimkiem he - on ), np.: man, boy, lad, ram.
Nazwy kobiet, dziewczyn oraz samic zwierząt są rodzaju żeńskiego (zastępujemy je zaimkiem she - ona), np.: woman, girl, lass, ewe.
Nazwy przedmiotów i wszelkich rzeczy nieożywionych, pojęcia abstrakcyjne, a także zwierzęta, których płci nie znamy i czasami dzieci są rodzaju nijakiego (zastępujemy je zaimkiem it - ono).
Niekiedy rodzaju żeńskiego są nazwy statków, czasami samochodów i innych pojazdów, a także nazwy krajów : ship, England.
B. W języku angielskim kategoria rodzaju ma dużo mniejsze znaczenie niż w języku polskim. Po formie wielu rzeczowników nie można poznać płci osoby wspominanej, np. : teacher - nauczyciel lub nauczycielka.
Nazwy istot płci żeńskiej niekiedy są całkowicie różnymi rzeczownikami od nazw istot płci męskiej:
masculine
feminine
boy chłopiec
father ojciec
uncle wuj
son syn
nephew bratanek
king król
girl dziewczyna
mother matka
aunt ciotka
daughter córka
niece bratanica
queen królowa
C. Niekiedy rzeczowniki oznaczające istoty płci żeńskiej tworzymy za pomocą przyrostka -ess:
prince książę
actor aktor
lion lew
master pan
marquis markiz
poet poeta
princess księżna
actress aktorka
lioness lwica
mistress pani
marchioness markiza
poetess poetka
D. Często, tworząc nazwę istoty płci żeńskiej, zamieniamy -man na -woman: salesman - sprzedawca, saleswoman - sprzedawczyni.
E. Jak poprzednio nadmieniłem, niektóre rzeczowniki, szczególnie wśród nazw zawodów, mogą oznaczać istoty obu płci:
artist - artysta, artystka cook - kucharz, kucharka
cousin - kuzyn, kuzynka doctor - lekarz, lekarka
A. Liczba mnoga regularna.
W języku angielskim mamy niewiele końcówek. Najczęstszą spośród nich jest końcówka -s, używana m.in. do tworzenia liczby mnogiej rzeczowników. Ze względu na duże różnice między angielską pisownią a wymową, tworzenie liczby mnogiej w piśmie i w mowie trzeba omówić oddzielnie.
Wymowa końcówki -s:
[s] gdy rzeczownik kończy się w wymowie na spółgłoskę bezdźwięczną:
clocks, tops, mopes, cats, months, roofs
[z] gdy rzeczownik kończy się samogłoską lub spółgłoską dźwięczną:
dogs, tabs, gads, stoves, calls, teachers
[iz] gdy rzeczownik kończy się spółgłoską syczącą: dźwiękami [z], [s], [sz], [ż], [cz], [dż]:
gases, glasses, brushes, matches, batches, judges.
W pisowni dodajemy -s, natomiast po s, ss, sh, ch, x, z dodajemy -es:
lop - lops, tab - tabs, teacher - teachers, prince - princes, mope - mopes,
ale: gas - gases, boss - bosses, lash - lashes, batch - batches, match - matches, box - boxes.
Rzeczowniki zakończone na -y poprzedzone samogłoską otrzymują zwykłą końcówkę -s (plays, boys, journeys). Jeśli -y poprzedzone jest przez spółgłoskę, zmienia się przed dodaniem końcówki -s w -ie-: fly - flies, country - countries, sally - sallies.
Rzeczowniki zakończone na -o tworzą liczbę mnogą przez dodanie -es lub -s. Przez dodanie -es tworzą formę liczby mnogiej rzeczowniki często używane lub dawno zapożyczone: tomato - tomatoes, potato - potatoes, hero - heroes. Natomiast końcówkę -s przyjmują wyrazy obce lub skrócone: kilo - kilos, bamboo - bamboos. Duża grupa rzeczowników na -o może przyjmować obie końcówki.
B. Nieregularne formy liczby mnogiej:
1. Grupa rzeczowników zakończonych na -f oraz -fe tworzy liczbę mnogą
przez zmianę tego zakończenia na -ves:
life - lives
wife - wives
knife - knives
loaf - loaves
sheaf - sheaves
thief - thieves
calf - calves
half - halves
leaf - leaves
self - selves
shelf - shelves
wolf - wolves
Kilka innych rzeczowników na -f, -fe może tworzyć liczbę mnogą nieregularnie lub regularnie:
dwarf - dwarves lub dwarfs
scarf - scarves lub scarfs
Pozostałe rzeczowniki na -f lub -fe tworzą liczbę mnogą regularnie: roof - roofs.
2. Siedem rzeczowników tworzy liczbę mnoga przez zmianę samogłoski:
man – men
foot - feet
tooth - teeth
mouse - mice
woman – women
goose - geeese
louse - lice
Należy tu dodać, że liczne złożenia z man oraz woman, jak salesman , saleswoman tworzą liczbę mnoga w ten sam sposób: salesmen, saleswomen.
3. Następujące rzeczowniki zachowały w liczbie mnogiej końcówkę -en:
ox - oxen child – children
Rzeczownik brother tworzy liczbę mnogą na ogół regularnie: brothers. Jedynie na oznaczenie członków bractwa religijnego używa się jeszcze niekiedy starej formy liczby mnogiej: brethren.
4. Liczba mnoga naukowa:
Wielka liczba rzeczowników obcego pochodzenia, słabo jeszcze zadomowionych w języku angielskim, zachowała formy liczby mnogiej języka macierzystego. Są to na ogół nazwy naukowe, bardzo rzadko używane w języku potocznym. Pochodzą na ogół z łaciny i greki, jednak zdarzają się w tej grupie rzeczowniki pochodzenia francuskiego:
Pochodzenie francuskie
Pochodzenie włoskie
Pochodzenie hebrajskie
beau - beaux
bureau - bureaux
plateau - plateaus lub plateaux
tableau - tableaux
tempo - tempi lub tempos
virtuoso - virtuosi
libretto - libretti lub librettos
loggia - logge
cherub - cherubim
kibbutz - kibbutzim.
Niektóre , jak plateau, mogą tworzyć liczbę mnogą regularną obok nieregularnej, niekiedy z różnicą znaczenia:
index - indexes (indeksy)
indices (palce wskazujące, wskaźniki w matematyce)
formula - formulae (wzory matematyczne) formulas (wszelkie formuły, wzory)
antenna - antennae (czułki) antennas (anteny)
genius - genii (geniusze w znaczeniu: nadnaturalne istoty) geniuses (geniusze jako bardzo inteligentni ludzie)
appendix - appendices lub appendixes (wyrostki robaczkowe) appendices (załączniki)
Dalsze przykłady liczby mnogiej naukowej:
basis - bases
hypothesis - hypotheses
parenthesis - parentheses
thesis - theses
...
graczz124