Mikrokomputery

Komitet redakcyjny

Sekretarz              WOJCIECH CELLARY

ZUZANNA GRZEJSZCZAK

ANDRZEJ KOBUS

Przewodniczący              ROMUALD MARCZYŃSKI

PIOTR MISIUREWICZ

WOJCIECH NOWAKOWSKI

MACIEJ STOLARSKI

HALINA TEMPCZYK

JÓZEF WINKOWSKI

JAN ZABRODZKI

Bohdan Frelek

COMMODORE 64


Wydanie czwarte poprawione

Wydawnictwa Naukowo-Techniczne

Warszawa

Opiniodawca                                                                      Marcin Stegawski

Redaktor                                                                      Ewa Zdanowicz

Redaktor techniczny                                                        Barbara Chojnacka –Flisiuk

Projektant serii                                                        Juliusz Rybicki

Okładkę i strony tytułowe projektował              Andrzej Pilich

681.3 W książce podano podstawowe informacje dotyczące mikrokomputera Commodore 64 (C 64). Omówiono jego budowę, wykorzystanie oraz współpracę z urządzeniami zewnętrznymi. Opisano jego programowanie w Basicu i asemblerze. Przedstawiono możliwości uzyskiwania efektów dźwiękowych i graficznych. Podano również wiadomości

o mikrokomputerach pokrewnych takich jak: VC 20, C 16, Plus/4, C 128. Książka jest przeznaczona dla szerokiego kręgu czytelników interesujących się użytkowaniem i programowaniem popularnych mikrokomputerów osobistych.

© Copyright by Wydawnictwa Naukowo-Techniczne

Warszawa 1988, 1991, 1992

All rights reserved
Printed in Poland

ISBN 83-204-1516-0

WYDAWNICTWA NAUKOWO-TECHNICZNE ul. Mazowiecka 2/4, 00-048 Warszawa

tel. 26-72-71 do 79

Dział Upowszechniania i Sprzedaży
tel. 27-56-87

WNT Warszawa 1992. Wydanie IV.

Ark. wyd. 14,5 Ark. druk. 13,0 Format B5.
Symbol Et/82883/WNT.

Drukarnia Naukowo-Techniczna, Warszawa
Zam. 3271/11/92.

Spis treści

Do Czytelnika / 7
 

1.              Wiadomości wstępne / 9
 

1.1.               Trochę historii / 9
1.2.              Dane techniczne / 10
1.3.              Połączenia / I 1

1.4.              Klawiatura / 13

1.5.              Ładowanie i uruchamianie gotowych programów / 16

 

2.              Programowanie w języku Basic dla początkujących / 20
 

2.1.              Obliczenia w trybie bezpośrednim / 20
2.2.              Programy, ich edycja i uruchamianie / 22
2.3.              Liczby, zmienne, tablice / 28

2.4.              Definiowanie funkcji / 30

2.5.              Instrukcje wprowadzania i wyprowadzania danych / 31
2.6.              Łańcuchy i operacje na nich / 41

2.7.              Relacje i operacje logiczne / 43

2.8.              Instrukcje sterujące przebiegiem programu / 45
2.9.              Funkcje i instrukcje systemowe / 48

2.10.              Błędy / 50

 

3.              Programowanie w języku Basic dla zaawansowanych / 53
 

3.1.              Sposób przechowywania programu w pamięci / 53
3.2.              Organizacja pamięci dla programów w Basicu / 57
3.3.              Uwagi dotyczące sposobu pisania programów / 60
3.4.              Rozszerzenia Basicu / 64

3.5.              Przenoszenie programów z innych mikrokomputerów / 73
3.6.              Uwagi dotyczące oprogramowania / 75

4.              Programowanie w języku asemblera / 78
 

4.1.              Mikroprocesory rodziny 6502 i ich działanie / 78
4.2.              Tryby adresowania / 81

4.3.              Lista rozkazów mikroprocesora 6502 / 85
4.4.              Organizacja pamięci / 102

4.5.              Program monitora i asemblery / 111
4.6.              Programy ładujące / 118

 

5.              Grafika / 121
 

5.1.              Grafika niskorozdzielcza / 121

5.2.              Projektowanie własnych znaków / 127

5.3.              Tryb znakowy z różnokolorowym tłem i wielobarwny tryb znakowy / 131
5.4.              Grafika wysokorozdzielcza / 135

5.5.              Ruchome obiekty / 143
5.6.              Pakiety graficzne / 149

 

6.              Dźwięk / 154
 

6.1.              Generacja prostych dźwięków / 154

6.2.              Filtracja, synchronizacja, modulacja i inne efekty / 161
6.3.              Oprogramowanie / 165

 

7.              Urządzenia zewnętrzne / 166
 

7.1.              Monitor / 166

7.2.              Pamięć kasetowa / 169
7.3.              Dysk / 171

7.4.              Drukarka / 175

7.5.              Inny mikrokomputer / 187
7.6.              Drążek sterowniczy / 190
7.7.              Przycisk RESET / 191

7.8.              Inne urządzenia zewnętrzne / 192

8.              Commodore 64 wewnątrz / 193

8.1.              Elementy Commodore 64 / 193

8.2.              Sprawdzanie poprawności działania / 200

Literatura / 204

Skorowidz / 205

Do Czytelnika

 

Jeżeli czytasz tę książkę, to znaczy, że masz mikrokomputer Commodore 64, zamierzasz go kupić lub masz dostęp do takiego mikrokomputera. Celem postawionym przez autora jest dostarczenie Ci informacji, której nie możesz znaleźć w instrukcji obsługi, możesz znaleźć, ale nie potrafisz zinterpretować, bądź po prostu nie rozumiesz, gdyż posiadasz instrukcję w języku obcym, którego nie znasz wystarczająco dobrze.

Książka dotyczy tylko Commodore 64 i innych mikrokomputerów z tej samej rodziny. Oprócz pewnych pojęć wspólnych dla wszystkich mikrokompu­terów, nie znajdziesz w niej informacji, jak używać mikrokomputerów Spectrum, Atari i innych nie będących produktem firmy Commodore i wykorzystujących mikroprocesor nie pochodzący z rodziny mikroprocesora 6502. Znajdziesz w tej książce wiele wyjaśnień, które mogą Ci się przydać do zrozumienia działania twojego VIC-20, Plus/4, C 16 lub C 128, ale niestety nie wszystkie możliwości tych mikrokomputerów będą omówione, a do części informacji będziesz musiał podchodzić z rezerwą, gdyż każdy z tych mikrokomputerów ma nieco inną organizację, różne możliwości obliczeniowe i wymaga innego przyłączenia niektórych urządzeń zewnętrznych.

Przy pisaniu tej książki założono, że posiadasz przynajmniej wstępne wiadomości o programowaniu w języku Basic i o mikrokomputerach - na przykład przeczytałeś jedną popularno-naukową książkę i kilka artykułów w czasopismach poświęconych tej tematyce. Założono też, że masz lub możesz korzystać z podstawowej instrukcji obsługi mikrokomputera: User's Guide (Micro-Computer Handbuch), nie ma więc konieczności powtarzania wszystkich zamieszczonych w niej tablic.

Niestety ze względu na ograniczenie miejsca niektóre informacje zawarte w tej książce są pobieżne. Dotyczy to przede wszystkim spraw sprzętowych i związanych z działaniem systemu operacyjnego i interpretatora Basicu. Tym zagadnieniom są jednak poświęcone odrębne artykuły w łatwo dostępnych czasopismach - a poza tym nie leżą one w kręgu zainteresowań większości użytkowników Commodore 64.

Książka jest podzielona na osiem rozdziałów, które w zasadzie mogą być czytane w dowolnej kolejności.

Pisząc tę książkę w latach 1985-1986 nie przypuszczałem, że Commo­dore 64 okaże się tak popularnym i tak „trwałym" mikrokomputerem, i że będzie produkowany jeszcze w roku 1992. Po uważnym przejrzeniu książki doszedłem do wniosku, że większość zawartej w niej treści jest nadal aktualna. Niestety, w niniejszym wydaniu brakuje odwołań do najnowszej literatury, omówień ostatnich programów, a w szczególności pełniejszego opisu systemu GEOS. Proszę więc czytelnika o pewną wyrozumiałość przy lekturze tej książki.

Autor

Warszawa, w lutym 1992 r.

1. Wiadomości wstępne

 

1.1. Trochę historii

Commodore 64 (C 64) wywodzi się od pierwszego mikrokomputera tej firmy o nazwie PET, który powstał w roku 1977 jako jeden z pierwszych - obok Apple i TRS-80 - mikrokomputerów osobistych na świecie. Był on zbudowany na mikroprocesorze 6502 pochodzącym z firmy MOS Technology. Organizacja mikrokomputera Commodore 64 ma wiele wspólnego z organizacją następnego popularnego mikrokomputera firmy Commodore - VIC-20 znanego na rynku europejskim pod nazwą VC 20, który pojawił się w roku 1981, na rok przed Commodore 64.

Wewnątrz C 64 znajduje się mikroprocesor 6510 - nowsza wersja mikroprocesora 6502, która umożliwiła „zmianę organizacji" mikrokomputera w stosunku do VIC-20. Większość mikrokomputerów jest wyposażona w dwa zasadnicze programy: program koordynujący działanie poszczególnych elemen­tów systemu mikrokomputerowego - zwany systemem operacyjnym - i program tłumaczący instrukcje w języku Basic na rozkazy w kodzie maszyno­wym - zwany interpretatorem Basicu. Programy te są przechowywane w pamięci stałej ROM, a resztę możliwej pamięci [ Dla typowych mikrokomputerów 8-bitowych jest zwykle dostępne 64 KB pam...