PAMIĘTAJ !!!Nie podlega karze sprawca przestępstwa korupcyjnego, jeżeli korzyść majątkowa lub osobista albo ich obietnica została przyjęta bądź wręczona, a sprawca zawiadomił o tym fakcie organ powołany do ścigania przestępstw i ujawnił wszystkie istotne okoliczności przestępstwa - zanim organ ten o nim się dowiedział.
W przypadku posiadania informacji o zaistnieniu przestępstwa o charakterze korupcyjnym prosimy o pilny kontakt z właściwymi miejscowo wyspecjalizowanymi komórkami do walki z korupcją Komend Wojewódzkich Policji oraz Biurem Kryminalnym Komendy Głównej Policji:
"ZGŁOŚ KORUPCJĘ" (link do strony z adresami KWP)
Korupcją, zgodnie z definicją zawartą w ustawie o CBA, jest: "obiecywanie, proponowanie, wręczanie, żądanie, przyjmowanie przez jakąkolwiek osobę, bezpośrednio lub pośrednio, jakiejkolwiek nienależnej korzyści majątkowej, osobistej lub innej, dla niej samej lub jakiejkolwiek innej osoby, lub przyjmowanie propozycji lub obietnicy takich korzyści w zamian za działanie lub zaniechanie działania w wykonywaniu funkcji publicznej lub w toku działalności gospodarczej".
W podpisanej przez Polskę międzynarodowej Konwencji Cywilnoprawnej korupcję określono jako "żądanie, proponowanie, wręczanie lub przyjmowanie bezpośrednio lub pośrednio łapówki lub jakiejkolwiek innej nienależnej korzyści lub jej obietnicy, które wypacza prawidłowe wykonywanie jakiegokolwiek obowiązku lub zachowanie wymagane od osoby otrzymującej łapówkę nienależną korzyść lub jej obietnice.
Najczęściej spotykanymi działaniami o charakterze korupcyjnym są:
Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej i związany z tym napływ i dystrybucja środków finansowych spowodowało, że i ten obszar jest realne zagrożony korupcją. Aby więc skutecznie chronić interesy finansowe UE i RP bardzo istotnym jest uzyskiwanie zgłoszeń od obywateli, które dotyczyłyby korupcji przy dystrybucji środków unijnych.
_____________________________________________
Art. 228 – Łapownictwo bierne (sprzedajność urzędnicza)§ 1. Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 3. Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę za zachowanie stanowiące naruszenie przepisów prawa, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4. Karze określonej w § 3 podlega także ten, kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, uzależnia wykonanie czynności służbowej od otrzymania korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy lub takiej korzyści żąda.
§ 5. Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową znacznej wartości albo jej obietnicę, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
§ 6. Karom określonym w § 1-5 podlega odpowiednio także ten, kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej w państwie obcym lub w organizacji międzynarodowej, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę lub takiej korzyści żąda, albo uzależnia wykonanie czynności służbowej od jej otrzymania.
Art. 229 – Łapownictwo czynne (przekupstwo)§ 1. Kto udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną w związku z pełnieniem tej funkcji, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 działa, aby skłonić osobę pełniącą funkcję publiczną do naruszenia przepisów prawa lub udziela albo obiecuje udzielić takiej osobie korzyści majątkowej lub osobistej za naruszenie przepisów prawa, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4. Kto osobie pełniącej funkcję publiczną, w związku z pełnieniem tej funkcji, udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej znacznej wartości, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
§ 5. Karom określonym w § 1-4 podlega odpowiednio także ten, kto udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną w państwie obcym lub w organizacji międzynarodowej, w związku z pełnieniem tej funkcji.
§ 6. Nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w § 1-5, jeżeli korzyść majątkowa lub osobista albo ich obietnica zostały przyjęte przez osobę pełniącą funkcję publiczną, a sprawca zawiadomił o tym fakcie organ powołany do ścigania przestępstw i ujawnił wszystkie istotne okoliczności przestępstwa, zanim organ ten o nim się dowiedział.
Klauzula niekaralności zawarta w art. 229 § 6 kk oparta jest na założeniu, że zawiadomienie organu powołanego do ścigania przestępstw o przestępstwie i okolicznościach jego popełnienia uzasadnia bezkarność zawiadamiającego i służy ujawnianiu i pociąganiu do odpowiedzialności skorumpowanych osób pełniących funkcje publiczne. Ustawodawca dał więc prymat swobodzie i skuteczności ścigania przestępstwa korupcji urzędniczej nad ewentualnymi przestępczymi działaniami polegającymi np. na fałszywym czy nadmiernym oskarżaniu osób pełniących funkcje publiczne. Zgodnie z zapisem nie podlega karze sprawca przekupstwa w razie spełnienia łącznie czterech warunków:
1. Korzyść majątkowa lub osobista albo ich obietnica zostały przyjęte przez osobę pełniącą funkcję publiczną – przyjęcie korzyści lub jej obietnicy może mieć charakter dorozumiany[1]. Jeżeli łapówka nie została przyjęta osoba odpowiada karnie za łapownictwo czynne, a jeśli do przyjęcia doszło, a sprawca działał w celu skierowania przeciwko tej osobie postępowania karnego to na podstawie art. 24 kk pozostaje odpowiedzialność za prowokację, jednak przepis ten nie wyłącza przecież bezkarności dającego łapówkę określonej w art. 229 § 6 kk[2].
2. Zawiadomił o tym fakcie organ powołany do ścigania przestępstw – z uwagi na interes sprawcy przekupstwa zawiadomienie o przestępstwie powinno uzyskać formę procesową, a więc nie wystarczą tu informacje przekazane organowi ścigania w formie operacyjnej. Należy pamiętać, że ustawodawca wyłącza tylko objaw korupcji po stronie informującego, która jest przedmiotem zawiadomienia. Zawiadomienie i ujawnianie może nastąpić na piśmie, ustnie do protokołu lub w toku postępowania toczącego się w innej sprawie.
3. Ujawnił wszystkie istotne okoliczności dotyczące popełnionego przestępstwa – czyli okoliczności stanowiące znamiona przestępstwa i mające znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Informacje dotyczyć mogą zarówno sprawcy przyjmującego łapówkę i osób z nim współdziałających, jak i wszystkich znanych zawiadamiającemu faktów związanych z przebiegiem przestępstwa. Niewystarczające jest tutaj wybiórcze ujawnienie niektórych tylko okoliczności, a także nie popartych niczym przypuszczeń. Zatajenie niektórych faktów może wykluczyć niekaralność przestępstwa.
4. Zanim organ się o nim dowiedział – czyli zanim organ - w trybie procesowym wszedł w posiadanie informacji uzasadniającej podejrzenie popełnienia przestępstwa[3]. Nie ma znaczenia posiadanie przez organ ścigania wiedzy operacyjnej o zdarzeniu, gdyż taka wiedza ma charakter niejawny i nie może bezpośrednio stanowić podstawy wszczęcia postępowania karnego.
W sytuacji gdy przekupujący kilkakrotnie udzielił korzyści majątkowej lub osobistej tej samej osobie, a jednocześnie spełnione są warunki określone w art. 12 k.k. (bliskość czasowa, realizacja z góry powziętego zamiaru), to uzyskanie stanu bezkarności wymaga ujawnienia wszystkich istotnych okoliczności każdego z zachowań składających się na czyn ciągły (jedno przestępstwo). Ujawnienie wszystkich istotnych okoliczności przestępstwa to przyznanie się do całej przestępczej działalności, a nie tylko do jej fragmentów[4].
Należy zauważyć, że przepis art. 229 § 6 kk przewiduje tylko brak karalności, ale nie uchyla przestępności czynu, który pozostaje nadal bezprawny z wszystkimi tego konsekwencjami. Tak więc na podstawie art. 100 kodeksu karnego sąd będzie mógł orzec wobec sprawcy przepadek ewentualnych korzyści płynących z przestępstwa tytułem środka zabezpieczającego.
W opracowaniu korzystano z: R. Góral, Praktyczny Komentarz. Kodeks karny, Wydawnictwo Zrzeszenia Prawników Polskich, wydanie V, Warszawa 2007; komentarz do art. 229 kodeksu karnego (w:) A. Marek, Kodeks karny. Komentarz, Dom Wydawniczy ABC, 2006, wyd. III; komentarz do art. 229 kodeksu karnego (w:) A. Barczak-Oplustil, G. Bogdan, Z.Ćwiąkalski, M. Dabrowska-Kardas, J. Majewski, J. Raglewski, M. Rodzynkiewicz, M. Szewczyk, W. Wróbel, A. Zoll, Kodeks karny.Część szczególna. Tom II. Komentarz do art. 117-227 k.k, Zakamycze, 2006, wyd. II; publikację nr 45177, Prokuratura i Prawo 2004/11-12/35.
Art. 230 – Płatna protekcja (bierna)§ 1. Kto, powołując się na wpływy w instytucji państwowej, samorządowej, organizacji międzynarodowej albo krajowej lub w zagranicznej jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi albo wywołując przekonanie innej osoby lub utwierdzając ją w przekonaniu o istnieniu takich wpływów, podejmuje się pośrednictwa w załatwieniu sprawy w zamian za korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Art. 230a – Płatna protekcja (czynna)
§ 1. Kto udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej w zamian za pośrednictwo w załatwieniu sprawy w instytucji państwowej, samorządowej, organizacji międzynarodowej albo krajowej lub w zagranicznej jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi, polegające na bezprawnym wywarciu wpływu na decyzję, działanie lub zaniechanie osoby pełniącej funkcję publiczną, w związku z pełnieniem tej funkcji,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 3. Nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w § 1 albo w § 2, jeżeli korzyść majątkowa lub osobista albo ich obietnica zostały przyjęte, a sprawca zawiadomił o tym fakcie organ powołany do ścigania przestępstw i ujawnił wszystkie istotne okoliczności przestępstwa, zanim organ ten o nim się dowiedział.
Art. 231 – Nadużycie funkcji§ 1. Funkcjonariusz publiczny, który, przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 działa nieumyślnie i wyrządza istotną szkodę,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 4. Przepisu § 2 nie stosuje się, jeżeli czyn wyczerpuje znamiona czynu zabronionego określonego w art. 228.
§ 1. Kto, będąc uprawniony do głosowania, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo takiej korzyści żąda za głosowanie w określony sposób, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto udziela korzyści majątkowej lub osobistej osobie uprawnionej do głosowania, aby skłonić ją do głosowania w określony sposób lub za głosowanie w określony sposób.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.§ 4. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego w § 1 albo w § 3 w związku z § 1 zawiadomił organ powołany do ścigania o fakcie przestępstwa i okolicznościach jego popełnienia, zanim organ ten o nich się dowiedział, sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet może odstąpić od jej wymierzenia.
Art. 296a – Korupcja gospodarcza (biznesowa)
§ 1. Kto, pełniąc funkcję kierowniczą w jednostce organizacyjnej wykonującej działalność gospodarczą lub mając, z racji zajmowanego stanowiska lub pełnionej funkcji, istotny wpływ na podejmowanie decyzji związanych z działalnością takiej jednostki, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę w zamian za zachowanie mogące wyrządzić tej jednostce szkodę majątkową albo za czyn nieuczciwej konkurencji lub za niedopuszczalną czynność preferencyjną na rzecz nabywcy lub odbiorcy towaru, usługi lub świadczenia,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto w wypadkach określonych w § 1 udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 4. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 wyrządza znaczną szkodę majątkową,
§ 5. Nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w § 2 albo w § 3 w związku z § 2, jeżeli korzyść majątkowa lub osobista albo ich obietnica zostały przyjęte, a sprawca zawiadomił o tym fakcie organ powołany do ścigania przestępstw i ujawnił wszystkie istotne okoliczności przestępstwa, zanim organ ten o nim się dowiedział.
§ 1. Kto, organizując profesjonalne zawody sportowe lub w nich uczestnicząc, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę w zamian za nieuczciwe zachowanie, mogące mieć wpływ na wynik tych zawodów,
§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu określonego w § 1 lub 2
§ 4. Nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w § 2 albo w § 3 w związku z § 2, jeżeli korzyść majątkowa lub osobista albo ich obietnica zostały przyjęte, a sprawca zawiadomił o tym fakcie organ powołany do ścigania przestępstw i ujawnił wszystkie istotne okoliczności przestępstwa, zanim organ ten o nim się dowiedział.
Badania opinii publicznej
Z rankingów przeprowadzanych w 2005 roku przez międzynarodową organizację TRANSP ARENCY INTERNATIONAL (TI), badającą formy i częstotliwość przekupstwa występującego w wybranych krajach świata wynika, że Polska ze wskaźnikiem 3,4 punktu na 10 możliwych - uplasowała się na 70 miejscu wśród 159 badanych państw, ex equo z Syrią, Arabią Saudyjską, Lesoto, Egipt, Chorwacją i Burkina Faso.
Wyniki badań określające stopień postrzegania korupcji w Polsce wskazują, że od kilku lat rośnie w Polsce krytyka społeczna korupcji i jej negatywna ocena przez społeczeństwo. O ile w 1996 i 1997 roku poziom ten wynosił 5 punktów i Polska zajmowała wtedy 29 miejsce na 52 państwa, o tyle w kolejnych latach Polska uzyskiwała coraz mniej punktów: w 1998 - 4,6 punktu, w 1999 - 4,2 punktu, w 2000 i 2001 - 4,1 punktu, w 2002 - 4,0 punkty, w 2003 roku - 3,6 punktu, w 2004 roku-- 3,5 punktu, zaś w 2005 - 3,4 punktu. Wyniki te świadczą o bardzo wysokim poziomie postrzegania korupcji w Polsce.
Inne badania polskiej opinii publicznej przeprowadzone we wrześniu 2005 roku przez OBOP
wykazały, że:
- poczucie wszechobecności korupcji ustabilizowało się na bardzo wysokim poziomie: 68% badanych uważa, że korupcja występuje w Polsce bardzo często, a kolejne 25% często,
- panuje przekonanie, że w Polsce wszystko można załatwić za pieniądze - korzystny zapis ustawy w Sejmie (68%), korzystną decyzję w wysokim urzędzie państwowym (75%) i gminie (75%), korzystny wyrok w sądzie (65%) i przyjęcie do pracy (78%).
- w przewidywaniach dotyczących korupcji w Polsce dominuje pesymizm; jedynie 26% badanych spodziewa się, że w najbliższych kilku latach nastąpi poprawa; 9% spodziewa się pogorszenia, a 55 nie spodziewa się żadnej zmiany. Jednak w ostatnim czasie odsetek pesymistów wyraźnie zmalał,
- o sytuacji, w której ktoś z rodziny lub znajomych musiał dać łapówkę, aby załatwić jakąś sprawę słyszało w ciągu ostatnich 12 miesięcy niemal trzech na dziesięciu pytanych (29%).
Strategia Antykorupcyjna
Walka z korupcją jest jednym z priorytetów międzynarodowej polityki karnej. Wymagania związane z integracją Polski ze strukturami europejskimi wymusiły, w dużej mierze, potrzebę stworzenia skutecznych narzędzi oraz sprawnych ogniw wyspecjalizowanych w zwalczaniu korupcji.
W celu ograniczenia zjawisk o charakterze korupcyjnym Rząd RP przyjął Program Poprawy Bezpieczeństwa Obywateli "Bezpieczna Polska", w którym określone zostały cele strategiczne w zakresie systemowego zwalczania przestępczości, w tym korupcyjnej. Konieczność podjęcia skutecznej walki z ta patologią, uznana została przez Rząd za jeden z najwyższych priorytetów na najbliższe lata. W tym celu w dniu 17 września 2002 roku Rada Ministrów przyjęła program walki z korupcją - "Strategia Antykorupcyjna", w ramach której określone zostały główne kierunki działania:
- zmiany klimatu społecznego, sprzyjającego tolerowaniu korupcji,
- zmobilizowania organizacji społecznych i opinii publicznej do tworzenia atmosfery poparcia dla działań antykorupcyjnych,
- wspierania niezależnych mediów w ich działaniach na rzecz przejrzystości funkcjonowania władzy,
- wypracowania nowych, skuteczniejszych metod walki z korupcją, z zaangażowaniem organów ścigania i kontroli, po uprzednim przeanalizowaniu informacji nt. zjawisk korupcyjnych występujących w poszczególnych sferach życia publicznego,
- zapewnienia przy tworzeniu nowych aktów prawnych, odpowiedniego zabezpieczenia zawartych w nich przepisów, przed wykorzystywaniem do praktyk korupcyjnych,
- zwiększenia skuteczności wykrywania przestępstw korupcyjnych poprzez usprawnienie działania aparatu sądowego i ścigania.
W dniu 25 stycznia 2005 r. Rada Ministrów przyjęła dokument rządowy przygotowany przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji "Program zwalczania korupcji - Strategia Antykorupcyjna - II etap wdrażania 2005 - 2009", przewidujący realizację kolejnego pakietu przedsięwzięć legislacyjnych, organizacyjnych i edukacyjno - informacyjnych, uzupełnionych o nowe obszary zagrożenia korupcją oraz zadania związane z monitorowaniem efektywności podejmowanych działań. Program zakłada osiągnięcie 4 celów strategicznych:
- zapobieganie zjawiskom korupcji i wdrożenie mechanizmów umożliwiających jej skuteczne przeciwdziałanie,
- skoordynowanie działań zmierzających do respektowania antykorupcyjnych przepisów prawnych,
- ograniczenie tolerancji społecznej dla zjawisk korupcyjnych poprzez podnoszenie stopnia świadomości oraz promowanie odpowiednich wzorców postępowania,
- stworzenie przejrzystych i przyjaznych obywatelowi struktur administracji publicznej na miarę otwartego społeczeństwa informacyjnego.
[1]...
omegared