10 lat innowacji : Twórcza adaptacja pedagogiki Montessori –
Przedszkole Nr 8 w Jarosławiu.
Postać Marii Montessori od samego początku budziła wiele emocji. Była pierwszą kobietą we Włoszech, która została lekarzem. Największe jednak zdumienie wywołał fakt, że jako uznana lekarka wkrótce została pedagogiem i całe swoje życie poświęciła służbie dzieciom.
M. Montessori urodziła się 31 sierpnia 1870 r. w miasteczku Chiaravalle (prowincja Ancona) położonym w środkowych Włoszech. Zmarła w 1952 r. w Noordwijk aan Zee w Holandii.
W 1907 roku utworzyła w Rzymie pierwszy Dom Dziecięcy – Casa dei bambini dla dzieci 2 – 6 letnich. Sukcesy tej placówki, dzięki pracy badawczej M. Montessori, doprowadziły do rezygnacji z pracy lekarza. Studiowała antropologię, psychologię i filozofię wychowania. Jej idee pedagogiczne były prezentowane w prasie i szeroko dyskutowane. Stale powiększała się rzesza Jej zwolenników oraz organizowanych Towarzystw Montessori. W 1929 roku utworzyła Międzynarodowe Stowarzyszenie Montessori AMI (Assotiation Montessori Internationel), które funkcjonuje do dziś. Stowarzyszenie zajmuje się organizacją kursów szkoleniowych oraz przyczynia się do rozszerzenia myśli M. Montessori na świecie. Pomimo zawirowań wojennych M. Montessori pracowała nieustannie i wykształciła ponad 1000 nauczycieli. Jej kandydatura została wysunięta do Pokojowej Nagrody Nobla.
Prowadzone badania nad teorią i praktyką montessoriańską na całym świecie potwierdzają ogromne walory edukacyjne tego systemu. Przedszkola i szkoły typu Montessori można spotkać tak w Europie, jak i na innych kontynentach.
W Polsce zainteresowanie pedagogiką M. Montessori wzrosło na przełomie lat dziewięćdziesiątych XX w., kiedy nauczyciele i naukowcy zaczęli wyjeżdżać za granicę. Wówczas mieli okazję zapoznać się z różnymi sposobami edukacji alternatywnej, a szczególne uznanie zyskała pedagogika M. Montessori.
Obecnie w naszym kraju funkcjonuje wiele szkół i przedszkoli, które wdrożyły do swojej praktyki system edukacyjno - wychowawczy M. Montessori. Podczas III Międzynarodowej Konferencji Montessori-Europe zorganizowanej w Łodzi 2002 r., profesor Ryszard Kucha z UMCS w swoim wykładzie skierowanym do uczestników stwierdził: „Dziś, gdy placówki pracujące w oparciu o zasady pedagogiki montessoriańskiej istnieją w Lublinie, Łodzi, Katowicach, Krakowie, Jarosławiu, Opolu, Oleśnicy, Morawie k/Wrocławia i w samym Wrocławiu, Warszawie, Bogatyni i Lubinie, Poniatowej, Gdańsku, Stalowej Woli, Przemyślu, mało kto pamięta jakie były początki renesansu teorii Montessori w Polsce. A przecież naczelną przesłanką podejmowanych wtedy działań były prywatne fascynacje koncepcją montessoriańską oraz potrzeba szerokich kontaktów ze światem zewnętrznym”.
W województwie podkarpackim funkcjonują zaledwie trzy placówki przedszkolne, które pracują w oparciu o zasady pedagogiki Montessori.
Przedszkole Nr 8 w Jarosławiu podjęło się twórczej adaptacji systemu M. Montessori w pięciu oddziałach, jako pierwsze w regionie. Autorami tej innowacji są wszyscy nauczyciele naszej placówki, a wspomagającymi personel niepedagogiczny, rodzice, samorząd, nadzór pedagogiczny, pracownicy placówki doskonalenia nauczycieli i sympatycy, sponsorzy, a także wizytujący naszą placówkę nauczyciele różnych specjalności, goście spoza Polski (m.in.Anglia, Ukraina, Niemcy).
Wdrożenie innowacji pedagogicznej – koncepcji edukacyjnej M. Montessori na grunt przedszkola nie było łatwym przedsięwzięciem. Z perspektywy mijających 10 lat stwierdzamy, że idee pedagogiczne M. Montessori w sposób istotny wyznaczyły kierunek podejmowanych działań na rzecz rozwoju przedszkola.
Wprowadzone zmiany edukacyjno-wychowawcze przedszkola, zostały zainicjowane przez dyrektora przedszkola.
1. Przebieg przeobrażeń rzeczywistości przedszkolnej ma swoją historię. Zwiastunem zmiany stał się udział dyrektora w Międzynarodowej Konferencji poświęconej pedagogice Montessori zorganizowanej przez UMCS jesienią 1993 r. Przeżycie olśnienia pedagogicznego było niezwykle mocnym wyznacznikiem podejmowania określonych kroków w tej materii. Zarząd Miasta Jarosławia w grudniu tego samego roku po przedstawieniu wizji przedsięwzięcia zaaprobował inicjatywę dyrektora, zmierzającą do wdrożenia zmiany pedagogicznej. Autorytetem wspierającym dyrektora był wizytator wychowania przedszkolnego Kuratorium Oświaty. Poparcie inicjatywy przedszkola, umożliwiło przyjąć określony kierunek przygotowań. Podjęto nawiązaną w Lublinie współpracę z pracownikami naukowymi Uniwersytetu Łódzkiego, którzy posiadali już Dyplom Montessori AMI .
Szkolenia nauczycieli z zakresu koncepcji pedagogicznej Montessori organizowane były we współpracy z doradcą wychowania przedszkolnego, dzięki któremu udział dyrektora był możliwy na wspomnianej konferencji w Lublinie. Przygotowania zmierzające do wdrożenia zmiany programowej przedszkola miały następujący przebieg:
1. Zorganizowane seminarium nt. „Teoretyczne i praktyczne wprowadzenie w pedagogikę Marii Montessori”, prowadzone przez dr Małgorzatę Miksza i dr Ewę Łatacz z UŁ w Przemyślu i Jarosławiu (styczeń 1994 r.).
2. Udział w pracach tworzącego się Polskiego Stowarzyszenia Montessori z siedzibą w Łodzi (luty-marzec 1994r.).
3. Odbycie praktyki pedagogicznej w Przedszkolu Montessori im. Św. Jadwigi w Niemczech (Mőnchengladbach) w marcu 1994 r. za zgodą Zarządu Miasta Jarosławia.
4. Prezentacje zwiastunów wiedzy i umiejętności nabytych podczas praktyki poprzez liczne konsultacje i warsztaty dla nauczycieli naszej placówki oraz zaproszonych z innych przedszkoli.
5. Zorganizowanie Kursu Montessori na poziom I na gruncie przedszkola, w którym uczestniczyło około 50 osób. Z naszej placówki wzięli udział wszyscy nauczyciele oraz personel pomocniczy. Kurs był kontynuowany przez cały rok. I edycja tego Kursu została zorganizowana w lipcu 1994 r, natomiast II edycja w lipcu 1995 r.
6. Przygotowania czynione w czasie wakacji; wykonywanie pomocy rozwojowych wg określonych zasad przez naszych nauczycieli, tworzenie warunków materialnych – montowanie rolet, malowanie sal, renowacja parkietów, itp.
7 Podjęcie uchwały przez Radę Pedagogiczną o wdrożeniu innowacji pedagogicznej. Uzyskanie aprobaty rodziców dla planowanego przedsięwzięcia ( sierpień 2004 r). Przedstawienie dokumentacji innowacji.
8. Pierwsza grupa nauczycieli wizytująca naszą placówkę – uczestnicy Konferencji
„Promocja Zdrowia”,
9. Studia Podyplomowe Pedagogiki Montessori na UMCS cztero-semestralne realizowane przez nauczycielkę i dyrektora ( 1994/1995/1996) i zakończone w roku 1996.
10. Potwierdzenie KO - Karta Innowacji dla wszystkich nauczycieli.
11. Pomoc finansowa rodziców przeznaczona na zakup materiału rozwojowego – montessoriańskiego.
12. Pozyskiwanie środków finansowych na zakup materiału rozwojowego – budżet miasta, sponsorzy.
13. Przygotowanie zamówienia na pomoce dla dwóch grup. Otrzymanie zamówionych pomocy z Niemiec (Reutlingen) – grudzień 1994 r. Kolejne dostawy ; 1996 r. i 1998 r.
14. Katedra Teorii Wychowania UŁ pełni patronat merytoryczny nad twórczą adaptacją pedagogiki montessoriańskiej w naszej placówce. Inicjatywa podjęta przez Radę Pedagogiczną i Wydział Oświaty Urzędu Miasta.
15. Przyznanie przez Burmistrza Miasta Nagrody Honorowej „Jarosława 94” w dziedzinie nauki – 7.XII 1994 r.
16. Nauczyciele z wielkim entuzjazmem kontynuują wykonywanie materiałów rozwojowych na rzecz zindywidualizowanej pracy dzieci w pięciu oddziałach.
17. Udział dyrektora w konferencji nt. „Edukacja alternatywna” zorganizowanej przez UŁ (jesień 1995r. ). Prezentacja doświadczeń z pierwszego roku adaptacji pedagogiki M. Montessori na gruncie jarosławskiego przedszkola uczestnikom z różnych stron Polski i Niemiec.
18. Grupa inicjatywna rodziców na rzecz tworzenia klasy montessoriańskiej – lata 1995/1996/1997. Zorganizowane przez rodziców dwa wyjazdy do Łodzi – 10 osób, celem zebrania informacji o funkcjonowaniu klasy montessoriańskiej ( styczeń i marzec 1996 r.), organizatorem wyjazdów była dyrektor przedszkola.
19. Obserwacja zajęć w klasie Montessori zlokalizowanej w przedszkolu - Przedszkole Nr 220 w Łodzi oraz poznanie pracy montessoriańskiej w Przedszkolu im. Św. Franciszka z Asyżu prowadzonego przez Siostry Bernardynki w Łodzi.
20. Praktyka pedagogiczna w placówkach Montessori w Niemczech; przedszkola, szkoły, domy dziecka, itp. nauczycieli i doradca wychowania przedszkolnego. Praktyka z inicjatywy prof. hab. Olgi Czerniawskiej kierownika Katedry Teorii Wychowania UŁ (1995 r.)
21. Udział dwóch nauczycieli na warsztatach z zakresu wychowania religijnego zorganizowanych przez Fundację „Promyk Słonka” w Krakowie, z udziałem nauczyciela Montessori z Niemiec.
22. Praktyka pedagogiczna trzech nauczycieli w przedszkolu i szkole Montessori w Holandii (Hengelo) w roku 1996. Jeden nauczyciel reprezentował inną placówkę Przedszkole Nr 1 w Jarosławiu.
23. Praktyka pedagogiczna czterech nauczycieli naszej placówki – dyrektor i nauczyciele w Przedszkolu im. Św. Elżbiety w Niemczech (Hoeyswerda) w 2000 r. Organizatorem praktyki była dyrektor przedszkola. Dzięki temu 10 osób uczestniczyło we wspomnianej praktyce (1-Przemyśl, 1-Przeworsk, 2-Łódź Przedszkole 220, 2-Przedszkole Sióstr Bernardynek w Łodzi).
24. Pozyskane środki na wyjazd szkoleniowy do Niemiec od sponsora Huta Szkła ”Jarosław”.
25. Systematyczne utrzymywanie przez dyrektora i nauczycieli kontaktów o charakterze warsztatowym, szkoleniowym z Polskim Stowarzyszeniem Montessori w Łodzi, Przedszkolem Montessori Nr 220 i Przedszkolem im. Św. Franciszka z Asyżu (Sióstr Bernardynek).
26. Współpraca z rodzicami zaowocowała przygotowaniem przez dyrektora opisem nt. „Integracja Przedszkola Montessori z rodzicami”, w ramach III stopnia specjalizacji zawodowej (1998/99).
27. Sale zajęć zostały wyposażone w regały i sprzęt wykonany według wzorów katalogowych. Inicjatywa w tym zakresie należała w szczególności do nauczycieli i rodziców. Przygotowane otoczenie – środowisko rozwoju dziecka zostało zmienione od podstaw, tak jak tego wymagają zasady pracy montessoriańskiej.
28. Uczestnictwo dyrektora w Seminarium Montessori w Niemczech (Bensberg) – jesień 1996 r. Czynny udział w warsztatach muzycznych, których pokłosiem są materiały wykonane we własnym zakresie. Zostały już wielokrotnie wykorzystane na szkoleniach i kursach Montessori organizowanych w przedszkolu.
29. Udział 4 osób w Kursie Montessori II poziomu organizowanego przez Polskie Stowarzyszenie Montessori w Łodzi, z inicjatywy dyrektora i akceptacji nauczycieli (1997r.).
30. Studia Podyplomowe Pedagogiki Montessori na UMCS w Lublinie zakończone przez kolejnego nauczyciela przedszkola ( 2000 r).
31. Transport pomocy zakupionych w Niemczech przez rodzica. Uczestniczenie w tej wyprawie dyrektora. Zakup książek z zakresu pedagogiki Montessori (1996 r. jesień), sponsorowany przez rodzica.
32. Organizacja warsztatów nt. „Wychowanie religijne w pedagogice M. Montessori”, które na zaproszenie dyrektora prowadziły Siostry Bernardynki z Łodzi dla 30 osobowej grupy nauczycieli, także spoza Jarosławia.
33. Zorganizowany Kurs Montessori 90-godzinny z udziałem doradcy wychowania przedszkolnego i dyrektora pod patronatem Polskiego Stowarzyszenia Montessori dla 40 osobowej grupy nauczycieli z całego regionu. Prowadzącymi ćwiczenia i wykłady byli pracownicy naukowi UŁ, prezes PSM oraz 3 nauczycieli naszej placówki i dyrektor(1998)
34. W prasie ukazało się szereg artykułów popularyzujących edukację montessoriańską; np. „Montessori w Jarosławiu”- Pogranicze, „Przedszkole jedyne w swoim rodzaju”, „Wróciłam odmieniona”, „Maria Montessori w przedszkolu” – Gazeta Jarosławska, „Kontemplacja w przedszkolu”- dodatek Gazeta Wyborcza. Wiele artykułów zostało przedstawionych w Biuletynie Informacyjnym Miasta Jarosławia. W wydawnictwie KO został opublikowany artykuł będący pokłosiem praktyki pedagogicznej w Przedszkolu im. Św. Elżbiety w Hoyerswerda (Niemcy). Artykuły również były prezentowane w Biuletynie Polskiego Stowarzyszenia Montessori, np. z praktyki w przedszkolach i szkołach montessoriańskich w Niemczech i Holandii. Pobyt w Słowacji dyrektora i nauczyciela w ramach Promocji Zdrowia został zaprezentowany w biuletynie ODN.
Nauczyciele swoją wiedzą i doświadczeniem dzielili się – zamieszczając artykuły w wydawnictwie przeznaczonym dla nauczycieli, opracowali własne wewnętrzne wydawnictwo, w którym zamieścili artykuły będące pokłosiem opracowań związanych ze specjalizacją I i II stopnia.
Praca przedszkola została zaprezentowana przez Telewizję Rzeszów już w 1995 r., a wywiad z dyrektorem został zaprezentowany, jako pokłosie Konferencji dla nowatorów w Przemyślu (1998 r. ).
35. Wszyscy nauczyciele w mijającym dziesięcioleciu uzyskali stopnie specjalizacji
zawodowej; I, bądź II, bądź III oraz uzyskali awans nauczyciela dyplomowanego. Podjęta
innowacja znakomicie wszystkich motywowała do osobistego rozwoju, jak i rozwoju
placówki. Udział znaczący w tym przedsięwzięciu ma personel pomocniczy przedszkola.
36.Przedszkole stało się zaczynem innowacyjnym dla innych nauczycieli, którzy korzystając
z naszych doświadczeń , podjęli trud adaptacji pedagogiki Montessori na grunt jednej
grupy, jak np. Przedszkole Nr 18 w Stalowej Woli, stopniowo rozszerzając w kontekście
grup wymieszanych wiekowo na gruncie całego przedszkola. Elementy pedagogiki
montessoriańskiej zastosowało Przedszkole Nr 2 i Przedszkole im. M. Montessori w
Przemyślu oraz oddział przedszkolny w Szkole Podstawowej w Medyce.
37.Przedszkole opracowało folder , którego sponsorem są rodzice, posiada stronę www. oraz
korzysta z poczty elektronicznej i faxu.
38.Wdrażaniu innowacji towarzyszyły sprawozdania, kierowane do KO, organu
prowadzącego i placówki doskonalenia nauczycieli. Opinię o postępach realizowanej
innowacji przedstawiała pani Danuta Szczygieł-doradca wychowania przedszkolnego.
39.Przedszkole realizuje program rozwoju przedszkola w zgodzie z duchem pedagogiki
Montessori. Odpowiada skutecznie na Program – strategię rozwoju miasta Jarosławia na
lata 2000- 2010 w następującym aspekcie: „Wdrażanie nowych , sprawdzonych systemów
pedagogicznych (kontynuacja pedagogiki Marii Montessori........).
40.Wartość pracy prowadzona metodą M. Montessori potwierdza wypowiedź Ojca świętego
Jana Pawła II, który 6 sierpnia 1995 r. przypomniał słowa Pawła VI wygłoszone z okazji
100-lecia urodzin M.M. „Tajemnicy Jej sukcesu a w pewnym sensie samych korzeni Jej
zasług naukowych doszukiwać się należy w jej duszy, czyli w tej szczególnej wrażliwości
duchowej i jednocześnie kobiecej, która umożliwiła Jej dokonanie przełomowego odkrycia
dziecka i pozwoliła zbudować na tej podstawie system wychowawczy. M. Montessori
doskonale reprezentuje liczne kobiety, które wniosły ważny wkład w postęp kultury....”
Dzisiaj z perspektywy czasu możemy powiedzieć, że droga, którą wybrałyśmy jest warta wszelkich poniesionych trudów i kosztów.
Nasze doświadczenie w tym względzie wskazuje, że wdrażanie tego rozwiązania edukacyjnego pozwala traktować dzieci w sposób indywidualny, rozwijać ich zainteresowania, wspomagać ich wiedzę poprzez wielozmysłowe działanie i przeżywanie.
Doskonalenie wdrożonego programu pedagogiki Montessori daje nadzieję na przyszłość dzieci i rodziców. Plan rozwoju przedszkola daje gwarancję jakości edukacyjno-wychowawczej prowadzonej na rzecz naszej społeczności.
Najbardziej pomocnym narzędziem przy kształtowaniu wysokiego poziomu jakości w kontaktach międzyludzkich jest efektywny zespół pracowników przedszkola.
Działania na rzecz podnoszenia jakości są inicjowane przez dyrektora, jednak odpowiedzialnymi za nią są wszyscy pracownicy.
J a k o ś ć j e s t „w p i s a n a” w r e a l i z a c j ę t e g o p r z e d s i ę w z i ę c i a.
Albina Adameczek
Dyrektor Miejskiego Przedszkola nr 8 Montessori w Jarosławiu.
1
justynak5