Psychologia różnic indywidualnych - wykład 1.docx

Psychologia różnic indywidualnych – notatki 2010

W1:Wprowadzenie 15.02.2010

fakt istnienia różnic – np. szybkość reakcji
aktywność , sprawność intelektualna–  są dostrzegalne różnice

Cel zajmowania się różnicami indywidualnymi – psychologia osobowości opisuje to, jakimi ludzie są, różnice indywidualne – wyodrębnienie z problematyki osobowości;

Podejście anglosaskie – ‘okrojony Zimbardo’ – sprowadzenie różnic indywidualnych do inteligencji + trochę diagnozy

Polska, Niemcy, Rosja – różnice intelektualne jako osobna dyscyplina;

- różnice jako zjawisko istotne dla jednostki i zbiorowości.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Jednostka: np. proces selekcji, doboru zawodowego; diagnoza właśnie różnic indywidualnych;

- pomiar różnic indywidualnych – znaczenie dla każdej jednostki

- zainteresowanie psychopatologią; zainteresowanie – ta sama rodzina – pewna odmienność – czy członek rodziny choruje; spektakularny przykład – bliźnięta jednojajowe – często zgodność = 48% - dlaczego ?

Być może – różnice w zakresie czynników predysponujących do zachowania, np. cechy osobowości

RÓŻNICE INDYWIDUALNE BUDZĄ CIEKAWOŚĆ.

Przyczyny badań nad RI:

- nie jest nam znanym, jak duże są różnice

-nie są nam znane konsekwencje różnic.

- NA OGÓŁ FUNKCJONUJEMY WŚRÓD PODOBNYM NAM LUDZI – podlegamy tym samym wpływom środowiskowym

- nie zawsze mamy okazję do obserwacji w sytuacjach, w których różnice mogą się ujawniać

- ludzie dokonują pewnych  wyborów warunków, środowisk do funkcjonowania, najbardziej odpowiadających ich charakterystyce psychologicznej

- ludzie szukają towarzystwa osób o podobnej inteligencji

- osoby o niższym poziomie ‘znikają z otoczenia’

- ‘towarzyscy szukają towarzyskich’

= pewna część różnic.

KORELACJA GENOTYPU – GENETYCZNE UWARUNKOWANIE CECH A ŚRODOWISKO

Osoba vs środowisko – problem człowiek-sytuacja czy człowiek-środowisko – co kieruje człowiekiem ?

‘NATURE OR NURTURE’ FRANCIS GALTON

‘Każdy człowiek jest pod pewnym względem: Jak wszyscy inni ludzie; jak niektórzy inni ludzie; jak nikt poza nim’

Prymitywny przykład – dermatoglify

KLUCKHOLM I MURRAY

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

ŹRÓDŁA PSYCHOLOGII RÓŻNIC INDYWIDUALNYCH”

- sięgają XIX w. KANT -> WUNDT opis typologii temperamentu HIPOKREATESA-GALENA
odwołują się do formalnej charakterystyki zachowania;

JAMES MC KEEN CATTELL – 1890 pomiar inteligencji
wprowadził pojęcie testu umiejętności – stosował test umysłowy w stworzonym przez siebie laboratorium; baterią 10-ciu testów (proste reakcje psychomotoryczne) mierzył inteligencję.

WILLIAM STERN – 1900 – początek psychologii różnic indywidualnych
od książki Uber Psychologie der Individuellen Differenzen\

CHARLES SPEARMAN – 1904
wprowadził do badań ANALIZĘ CZYNNIKOWĄ ! ! ! ! ! ! oraz pojęcie inteligencji ogólnej g, stosując ową analizę czynnikową

(‘g’ – synonim inteligencji w literaturze anglosaskiej, często inteligencja jest tam zastępowana tym symbolem)

ALFRED BINET I TEOPHIL SIMON 1905 – opracowanie pierwszej skali inteligencji TEST BINETA-SIMONA

GERARD HEYMANS I ENNO WIERSNE (pierwsza dekada XX w.) – stosując po raz pierwszy metodę kwestionariusza wyodrębnili 3 cechy temperamentu – EMOCJONALNOŚĆ, AKTYWNOŚĆ, FUNKCJĘ PIERWOTNĄ/WTÓRNĄ (perseweracyjność - Perseweratywność (PE) — jedna z czasowych charakterystyk zachowania (obok żwawości), tendencja do trwania i powtarzania danego zachowania przez jednostkę, po zaprzestaniu działania bodźca wywołującego to zachowanie. Wprowadzona przez Jana Strelaua w regulacyjnej teorii temperamentu.)

UWAGA – funkcja pierwotna/wtórna nie zawsze pokrywa się w definicjach z perseweratywnością; nazwy te mogą oznaczać co innego.

IWAN PAWŁOW – początek XX w. – wprowadzenie do badań nad temperamentem psów metodą laboratoryjną, podstawowe cechy układu nerwowego jako podstawa fizjologiczna temperamentu ;

Badanie nad właściwościami układu nerwowego – wcześniej typ układu nerwowego jako odpowiednik temperamentu; wcześniej to traktowano za podstawę fizjologiczną cech temperamentu, które wyodrębniliśmy
(a Pawłow nie był stricte behawiorystą, przynajmniej wg Włodka ;-))

Koncepcja ekstrawersji-introwersji Eysencka powstała, gdy ten był pod wpływem ‘pawłowizmu’

1984- pierwsza w Polsce katedra psychologii różnic indywidualnych – założona na UW przez Jana STRELAUA.

- - - - - - - -

PROBLEMATYKA RÓŻNIC INDYWIDUALNYCH

2 obrazy –
- inteligencja
-temperament – składowa osobowości
może mieć zastosowanie do wszystkiego, co nas interesuje

POJĘCIE RI: zjawisko polegające na tym, że jednostki należące do tej samej populacji różnią się między sobą pod względem wszystkich porównywalnych charakterystyk psychicznych i fizycznych (Strelau, 2000)

Obok( MIĘDZYOSOBNICZYCH, INTERINDYWIDUALNYCH, MIĘDZYJEDNOSTKOWYCH) różnic występują także różnice WEWNĄTRZOSOBNICZE (wewnątrz jednej osoby).

Różnice międzyosobnicze – opierają się na pewnych odkryciach; typy układu nerwowego
przy mierzeniu reaktywności przy pomocy bodźca wzrokowego uzyskuje się pewien wynik A, przy bodźcu słuchowym – wynik B; A i B różnią się u tej samej osoby; bodziec A jest zwykle krótszy, choć układ nerwowy jest przecież ten sam;

PARCJALNOŚĆ UN – różne części UN funkcjonują z różną prędkością. Tu się mówi raczej o różnicach wewnątrzjednostkowych, np. wrażliwość na widok krwi własnej i cudzej ;-)

Piloci wojskowi – spore ryzyko pracy, pozorny brak wrażliwości – a przy pobieraniu krwi 80 % mdleje ;) przyczyną są więc różnice wewnątrzjednostkowe.

Można mieć wysoki poziom inteligencji akademickiej i brak zdolności specjalnej (np. naprawienie kranu) i odwrotnie – można być Nikiforem i malować wyrąbane obrazki, ale przy tym nie mieć potencjału w innych ‘działkach’.

Psychologii nie interesują różnice jakościowe między ludźmi. Na co dzień ludzie mają skłonność do dychotomii – różnice sprowadzają się do natężenia/poziomu cech 0 nawiązanie do zróżnicowania ilościowego;

Zakresem zmienności populacyjnej jest krzywa Gaussa.

Zróżnicowanie ilościowe/statystyczne, nie jakościowe

DYCHOTOMIA jakościowa – naprawdę nie odpowiadają rzeczywistości, ludzie dzielą się na bardziej i mniej mądrych, z dychotomią kojarzy się psychopatologia i podejście DYMENSJONALNE .

Jakościowe podejście okazało się nie do końca satysfakcjonującym.

INNE RODZAJE RÓŻNIC (poza indywidualnymi):

-międzypłciowe
-międzygrupowe (np. miasto-wieś)
-międzyrasowe – najbardziej wrażliwy obszar badań, poprawność polityczna do kwadratu, postulat równości ludzi.

(wrzucę, ile się da ;-) pozdrawiam,Zosia)