Wykład 9. ROZWÓJ W ŚREDNIEJ DOROSŁOŚCI

TEORIA STRUKTURY ŻYCIA

DANIELA J. LEVINSONA

1. Era przeddorosłości (dzieciństwo i dorastanie) - od poczęcia do około 22 roku życia;

2. Era wczesnej dorosłości (dojrzałości) - od 17 do 45 roku życia;

3. Era średniej dorosłości (wieku  średniego) - od 40 do 65 roku życia;

4. Era późnej dorosłości - od 60 roku życia do końca życia

1. Okres przejścia do wczesnej dorosłości - od 17 do 22 roku życia;

2. Okres przejścia między wczesną a średnią erą dorosłości - od 40 do 45 roku życia: wkraczanie w wiek średni;

3. Okres przejścia do późnej dorosłości - od 60 do 65 roku życia: wkraczanie w późną dorosłość.

WCZESNA DOROSŁOŚĆ

1. Okres przejścia do wczesnej dorosłości (od 17 do 22 roku życia)

              - zdobywanie niezależności;

              - opuszczanie domu rodzinnego i samodzielne zamieszkanie;

              - definiowanie swoich aspiracji, próby wcielania ich w życie;

              - zaręczanie się i narzeczeństwo.

d.c. Wczesnej dorosłości

2. Wstępowanie w świat dorosłych (debiut w świecie dorosłych) - od 22  do 29 roku życia

              - działalność zawodowa;

              - zawarcie małżeństwa i założenie rodziny;

              - utrzymanie rodziny;

              - zadania związane z indywidualnym rozwojem:

                            A) konfrontowanie z rzeczywistością swoich marzeń co do miejsca w świecie dorosłych;

                            B) próba tworzenia relacji między osobą doświadczoną (mentorem) a niedoświadczoną;

              - tendencje konfliktowe: niezależność i autonomia kontra oczekiwania społeczne co do zaangażowania się w życie społeczne.

d.c. Wczesnej dorosłości

3. Wejście w lata trzydzieste - od 29 do 33 roku życia

              - ocena dokonanych wyborów życiowych;

              - kryzys - gdy ocena jest negatywna.

4. Kulminacja wczesnej dorosłości - od 33 do 40 roku życia (stabilizacja)

              - koncentracja na określonej formie aktywności;

              - dążenie do zwiększania swego autorytetu, niezależności i samowystarczalności;

              - uniezależnianie się od społecznych nakazów i zakazów;

              - pozostawanie w zgodzie ze swoimi wartościami.

WIEK ŚREDNI

1. Okres przejścia - od 40 do 45 roku życia

              - dokonywanie ocen przeszłości;

              - przygotowanie się do przyszłości i do rozstania z erą wczesnej dorosłości;

              - integrowanie przeciwstawnych tendencji: młody/stary, destrukcyjny/twórczy, męski/kobiecy i przywiązany/izolowany.

2. Wejście w wiek średni - od 45 do 50 roku życia (debiut)

              - osiągnięcie szczytu swoich możliwości;

              - świadomość swych dążeń i planów zawodowych, rodzinnych, stylu spędzania wolnego czasu;

              - syndrom pustego gniazda.

d.c. Średniej dorosłości

3. Wkroczenie w lata pięćdziesiąte - od 50 do 56 roku życia

              - oszacowanie swoich osiągnięć;

              - podjęcie próby dokonywania zmian w niezadowalających dziedzinach życia.

4. Kulminacja wieku średniego - od 56 do 60 roku życia

              - okres wykorzystywania osiągnięć i zdobyczy (realizacja aspiracji z lat czterdziestych - stanowiska, pozycje, role i zasoby)

RODZINA

- Rola ojca i rola matki w koncepcji miłości rodzicielskiej E.Fromma:

                            - matka jako kapłanka domowego ogniska;

                            - ojciec jako łącznik ze społeczeństwem i kulturą

                            - miłość bezwarunkowa matki

                            - miłość warunkowa ojca

                            - sumienie matczyne

                            - sumienie ojcowskie

STYLE WYCHOWANIA W RODZINIE

- Autokratyczny

- Demokratyczny

- Liberalny

- Ciepły autokratyzm

                                          Kryteria:

                                          - kto podejmuje decyzje;

                                          - kto wykonuje zadania;

                                          - kto ocenia i jak;

                                          - komu przypisuje się zasługi

DOMINACJA

              Kontakt agresywny                                                        kontakt uporczywie

                                                                                                  korygujący

NADMIERNY                                                                      NADMIERNA

DYSTANS                                                                      KONCENTRACJA

Ucieczka od                                                                      kontakt zbyt bliski

Kontaktu

ULEGŁOŚĆ

MODEL M. ZIEMSKIEJ

   Odtrącająca                                                                               Nadmiernie

                                                                                                            wymagająca

                                            Akceptacja                            Uznanie

                                                                                    praw

                                            Współdziałanie                      Rozumna

                                                                               swoboda

   Unikająca                                                                              Nadmiernie

                                                                                                          chroniąca

Model postaw rodzicielskich M.Ziemskiej

Średnia dorosłość - w teorii E.Eriksona

GENERATYWNOŚĆ / STAGNACJA

Mężczyźni i kobiety w średniej dorosłości -

są w szczególnym stopniu skoncentrowani na dobrostanie i rozwoju przyszłych pokoleń.

Poprzez realizację planów życiowych – poczynając od rodzicielstwa a na działalności politycznej kończąc - dorośli GENERUJĄ POZYTYWNE DZIEDZICTWO dające w efekcie PRZEDŁUŻENIE TRWANIA WŁASNEJ OSOBY.

Z psychologicznego punktu widzenia GENERATYWNOŚĆ TO:

•                      DOŚWIADCZANIE WEWNĘTRZNEGO PRAGNIENIA LUB SKŁONNOŚCI;

•                      ODPOWIEDNIE DO WIEKU OCZEKIWANIE,  WYMAGANIE

Z punktu widzenia społeczeństwa (psychospołecznego) GENERATYWNOŚĆ TO:

•                      -         kluczowy zasób, który może zasilić różne instytucje społeczne i motywować do działania na rzecz dobra publicznego.

•                      Głównymi obiektami generatywnymi dla rodziców jest ich własne potomstwo, lub/i młodzi ludzie w najbliższym otoczeniu.

•                      Ale

•                      Generatywność może odnosić się do społeczeństwa jako całości – np. misja generatywna Gandhiego odnosząca się do dobrostanu ludzkości. Ale uwaga!: Gandhi zaniedbał swą funkcję generatywną wobec swych dzieci!!!!

•                      Sztuka kompromisu między generatywnością rodzicielską a publiczną jest ważnym problemem w historiach życia wybitnych ludzi, którzy wywarli wpływ na transformacje w społeczeństwach.

•                      - Generatywność może być także DOBREM dla generatywnej osoby. Jest świadectwem dojrzałości i współwystępuje wg Eriksona ze zdrowiem psychicznym i dobrostanem. Jest też kluczowym komponentem psychospołecznej adaptacji.

•                      Indywidualne różnice w uczuciach, postawach, w ekspresji generatywności mogą wywodzić się, m.in.:

–        z WIARY W LUDZKOŚĆ .

•                                    Trudno wg Eriksona bez tej wiary lub przynajmniej

•                                    umiarkowanego optymizmu podejmować trud, na którego efekty można się nie doczekać.

Syndrom Pustego Gniazda

to specyficzny stosunek rodziców (zwłaszcza matek) wobec dorosłego dziecka opuszczającego dom rodzinny, 

wyrażający się

dążeniem do pozostawania w bliskości swego dziecka, utrzymywania z nim relacji na znanych dotychczas zasadach, bez uwzglę...