Boles�awa Prusa Faraon spis tre�ci analiza utworu str. 2 tre�� str. 5 Powie��, uko�czona, jak g�osi data na jej r�kopisie, 2 maja 1895 r. o godz. 3 po po�udniu, by�a drukowana w "Tygodniku Ilustrowanym" od dnia 5 pa�dziernika 1895 r. do ko�ca roku nast�pnego. Wydanie ksi��kowe ukaza�o si� w roku 1897. Powie�� zaskoczy�a zar�wno czytelnik�w jak i krytyk�w. Znano bowiem Prusa jako zdeklarowanego przeciwnika powie�ci o tematyce historycznej, nami�tnego natomiast obserwatora wsp�czesno�ci, d���cego do jej poznania, zrozumienia i znalezienia dr�g naprawy. Szybko jednak przekonano si�, �e co prawda inspiracj� do napisania utworu by�y zainteresowania pisarza Egiptem, ojczyzn� najstarszej cywilizacji �wiata, ale w rzeczywisto�ci jest on nie powie�ci� historyczna, lecz traktatem o pa�stwie i w�adzy. Czas i miejsce akcji Wydarzenia tocz� si� w XI w. p. n.e., w okresie panowania dwudziestej dynastii faraon�w i okresie zwyci�stwa nad nimi kasty kap�a�skiej. Miejscem akcji jest Egipt, egzotyczna kraina rozci�gaj�ca si� wzd�u� Nilu, w kt�rej panuje politeizm, kult zwierz�t (w� Apis, krokodyle, skarabeusze), a kap�ani s� monoteistami. Powszechne przekonanie, �e zniszczenie cia�a uniemo�liwia unie�miertelnienie si� duszy sta�o przyczyn� powstania tradycji i obrz�dowo�ci (m. in. balsamowanie, piramidy). Faraon uznawany jest za "syna S�o�ca", a zatem istot� r�wn� bogom. Ramzes XII i jego syn to postacie wykreowane przez pisarza (rzeczywisto�ci Herhor obj�� w�adz� po Ramzesie XI). W powie�ci Ramzes XIII jest m�odszym, czwartym synem, jego starsze rodze�stwo nie wykaza�o potrzebnych w�adcy przymiot�w umys�owych i fizycznych, jedynie im, wnuk arcykap�ana, jest silny i m�dry. Fabu�a utworu G��wnym problemem powie�ci jest walka faraona z kast� kap�a�sk� o w�adz� w pa�stwie: Manewry wojskowe m�odego ksi�cia stanowi�ce dla niego egzamin na odpowiedzialnego wodza; Spotkanie z �yd�wka, Sar�; Narada w pa�acu i odroczenie terminu mianowania ksi�cia dow�dc� korpusu; Napad na folwark Sary; Podr�e ksi�cia po kraju i jego obserwacje; Sprawa �ydowskiego syna ksi�cia i zamordowanie dziecka; Wojna z Libi�. M�ody ksi��� faraonem Ramzesem XIII; Uroczysto�ci pogrzebowe starego faraona; Lykon w roli ob��kanego; Ramzes w otwartej walce z kap�anami. Prowokacja Herhora; Kl�ska i �mier� Ramzesa. Pa�stwo egipskie Prus ukazuje pa�stwo u schy�ku jego �wietno�ci. Przyczyna upadku s�: � wyniszczaj�ce kraj wojny (brak r�k do pracy, ja�owienie ziemi, zniszczenie rzemios�a powszechne zubo�enie), � zubo�enie skarbca, � niewystarczaj�ca liczba wojsk, � brak jedno�ci etnicznej (Fenicjanie, �ydzi, Grecy), � rosn�ce zad�u�enie u cudzoziemskich lichwiarzy, poci�gaj�ce za sob� zale�no�� polityczn�, � wzrost pot�gi ekonomicznej Felicjan, � nadmierny rozrost biurokracji, � walka kap�an�w z faraonami o w�adz�, � rozrzutny tryb �ycia mo�nych, Spo�ecze�stwo egipskie jest wyra�nie podzielone: � arystokracja religijna i �wiecka; � szlachta, � kap�ani, � lud (ch�opi, niewolnicy). Ch�opi (Prus nie odr�nia wyra�nie ch�op�w od niewolnik�w): s� ciemni, wyzyskiwani, krzywdzeni, bici, gn�bieni przez poborc�w podatkowych; cierpi� n�dz�, g��d, niedol�; musz� d�wiga� ca�kowity ci�ar faraona, jego dworu, arystokracji i kap�an�w; prac� swoj� tworz� fundament materialny dla rozwoju kultury, ale cierpi� najwi�ksze upokorzenia: � epizod ukazuj�cy ch�opa, kt�ry przez 10 lat kopa� kana�, by zdoby� wolno�� osobist�. Obity pope�ni� samob�jstwo, � po napadzie na will� Sary na wi�zienie skazano kilkuset niewinnych ch�op�w, bez udowodnienia im winy, � obrazy katowania ch�op�w w posiad�o�ci wydzier�awionej przez ksi�cia Dagonowi w zamian za po�yczk� finansow�, � opis piramidy Cheopsa jako krwawego owocu pracy i niedoli setek tysi�cy ludzi, Arystokracja:opanowa�a najwy�sze stanowiska w administracji pa�stwowej i wywiera wp�yw na ca�e spo�ecze�stwo; dzi�ki autorytetowi religii ma doskonale zorganizowany aparat szpiegostwa i zdrady; �yje w przepychu, my�li tylko o u�ywaniu i w�asnych korzy�ciach. Kap�ani dzi�ki religii utrzymuj� w pos�usze�stwie klasy panuj�ce i uciskane; elitarny charakter nauki sprawia, �e mog� wykorzystywa� j� dla spot�gowania swojej w�adzy (znajomo�� astronomii pozwala im wytycza� kierunek podr�y okr�t�w, budow� kana��w, wykorzystywa� za�mienie s�o�ca dla potrzeb politycznych; znajomo�� prawa pozwala Mentezefisowi bezkarnie zabija� je�c�w pod nieobecno�� faraona, aby wzbudzi� tym nienawi�� Libijczyk�w do w�adcy; znajomo�� mediumizmu pozwala wykorzysta� do swych cel�w Lykona); skupili olbrzymi maj�tek (od wiek�w gromadzony w Labiryncie), kt�rym mog� dysponowa� wed�ug woli; s� egoistyczni, samolubni; maj� ogromne do�wiadczenie w zarz�dzeniu sprawami pa�stwowymi. Herhor: ambitny, wykwintny i opanowany polityk, nie kryje ��dzy w�adzy; w jego przekonaniu interes pa�stwa ��czy si� z interesem kap�a�stwa; umie precyzyjnie i przebiegle obmy�la� i realizowa� swe plany. Mefres: jeden z najbli�szych wsp�pracownik�w Herhora; uparty, okrutny i m�ciwy starzec; nie przebiera w �rodkach, by zniszczy� znienawidzonego Ramzesa XIII (on nakazuje Lykonowi zabi� faraona). Mentezufis: drugi wsp�pracownik wielkiego kap�ana; zr�czny polityk. Pentuer: jedna z najszlachetniejszych postaci kasty kap�a�skiej; syn ch�opski; bezinteresowny obro�ca ludu; sympatyzuje z m�odym faraonem i s�u�y mu rad�. Ramzes XIII M�ody nast�pca tronu jest reformatorem: pragnie broni� ludu, kt�rego los i krzywda �ywo go porusza; chce przywr�ci� Egiptowi dawn� pot�g� maj� do wyboru pogodzi� si� z kast� kap�an�w i podporz�dkowa� ich woli lub rozpocz�� z nimi walk�, wybiera drog� konfrontacji; uniezale�ni� si� od oligarchii kap�a�skiej i znale�� oparcie u szlachty i ni�szych urz�dnik�w i kap�an�w; planuje si�gni�cie do skarb�w Labiryntu, by spo�ytkowa� je dla dobra kraju; Popada w otwarty konflikt z kap�anami (� czyni Herhorowi uwagi odno�nie ureusza zdobi�cego jego g�ow�, � Pentuer odmawia mu swego wsp�udzia�u w walce z kap�anami, � kap�ani odmawiaj� mu po�yczki, � wykorzystuj� sobowt�ra jako narz�dzia skompromitowania Ramzesa). Decydujaca rozgrywka ma nast�pi� dnia 23 Paofi (wydobycie skarb�w z Labiryntu i zbrojne wyst�pienie wiernego wojsk, ludu i ni�szych kap�an�w; Ramzes liczy te� na przyja�� Penteura i Tutmozisa). Wyst�pienie ko�czy si� kl�sk�: � za�mienie s�o�ca, � �mier� Ramzesa XIII. M�ody faraon przegra� poniewa�: nie doceni� roli nauki, a wierzy� tylko w si�� or�a (lekcewa�y doniesienie uczonego Menesa), jest bezmy�lny, porywczy, niecierpliwy, zmys�owy, lekkomy�lny i gwa�towny; kierowa� si� emocjami zamiast rozwag� i trze�wym przewidywaniem taktyki. W historii zapisa� si� jako nieodpowiedzialny m�odzieniec i "�owca kobiet". Pozostanie niedoceniony i bezimienny, ale jego idea pozostanie - reformy, o kt�re walczy�, zostana przeprowadzone przez Herhora. W�tki mi�osne Sara, �yd�wka, posta� bardzo szlachetna. Mi�o�� do Ramzesa sta�a si� tre�ci� jej �ycia; nie pami�ta mu upokorzenia i odepchni�cia, dla ratowania ukochanego przyjmuje na siebie domnieman� zbrodni� i umiera ob��kana. Kama, kap�anka fenicka, to zawistna, pr�na i ambitna kobieta, kt�ra chce upokorzy� rywalk�. Hebron, c�rka kr�la Teb jest lekkomy�ln� i pr�n� dziewczyn�, dbaj�c� tylko o w�asnych korzy�ciach. Boles�aw Prus - Faraon Tom pierwszy Wst�p W p�nocno-wschodnim k�cie Afryki le�y Egipt, ojczyzna najstarszej cywilizacji w �wiecie. Przed trzema, czterema, a nawet pi�cioma tysi�cami lat, kiedy w �rodkowej Europie odziani w surowe sk�ry barbarzy�cy kryli si� po jaskiniach, Egipt - ju� posiada� wysok� organizacj� spo�eczn�, rolnictwo, rzemios�a i literatur�. Nade wszystko za� wykonywa� olbrzymie prace in�ynierskie i wznosi� kolosalne budowle, kt�rych szcz�tki budz� podziw w technikach nowo�ytnych. Egipt - jest to �yzny w�w�z mi�dzy Pustyni� Libijsk� i Arabsk�. G��boko�� jego wynosi kilkaset metr�w, d�ugo�� sto trzydzie�ci mil, �rednia szeroko�� zaledwo mil�. Od zachodu - �agodne, ale nagie wzg�rza libijskie, od wschodu strome i pop�kane ska�y arabskie s� �cianami tego korytarza, kt�rego dnem p�ynie rzeka - Nil. Z biegiem rzeki, na p�noc, �ciany w�wozu zni�aj� si�, a w odleg�o�ci dwudziestu pi�ciu mil od Morza �r�dziemnego nagle rozchodz� si�, i Nil zamiast p�yn�� ciasnym korytarzem, rozlewa si� kilkoma ramionami po obszernej r�wninie maj�cej kszta�t tr�jk�ta. Tr�jk�t ten, zwany Delt� Nilow�, ma za podstaw� brzeg Morza �r�dziemnego, za� u wierzcho�ka, przy wyj�ciu rzeki z w�wozu, miasto Kair tudzie� gruzy przedwiekowej stolicy, Memfisu. Gdyby kto m�g� wznie�� si� o dwadzie�cia mil w g�r� i stamt�d spojrze� na Egipt, zobaczy�by dziwn� form� kraju i osobliwe zmiany jego koloru. Z tej wysoko�ci, na tle bia�ych i pomara�czowych piask�w, Egipt wygl�da�by jak w��, kt�ry w energicznych skr�tach posuwa si� przez pustyni� do Morza �r�dziemnego i -ju� zanurzy� w nim tr�jk�tn� g�ow�, ozdobion� dwojgiem oczu: lewym - Aleksandri�, prawym - Damiett�. D�ugi ten w�� w pa�dzierniku, kiedy Nil zalewa ca�y Egipt, mia�by b��kitn� barw� wody. W lutym, kiedy miejsce opadaj�cych w�d zajmuje wiosenna ro�linno��, w�� by�by zielony, z b��kitn� pr�g� wzd�u� cia�a i mn�stwem b��kitnych �y�ek na g�owie, z powodu kana��w, kt�re przecinaj� Delt�. W marcu b��kitna pr�ga zw�zi�aby si�, a cia�o w�a, skutkiem dojrzewania zb�, przybra�oby kolor z�oty. Wreszcie w pocz�tkach czerwca Nilowa pr�ga by�aby bardzo cienka, a cia�o w�a zrobi�oby si� szare, jakby przys�oni�te krep� skutkiem suszy i py�u. Zasadnicz� w�a�ciwo�ci� klimatu egipskiego jest upa�: w styczniu bywa dziesi�� stopni ciep�a, w sierpniu dwadzie�cia siedem; niekiedy gor�co si�ga czterdziestu siedmiu stopni, co u nas odpowiada temperaturze rzymskiej �a�ni. Nadto - w s�siedztwie Morza �r�dziemnego, nad Delt�, deszcz pada ledwie dziesi�� razy na rok, za� w G�rnym Egipcie raz na dziesi�� lat. W tych warunkach Egipt, zamiast kolebk� cywilizacj...
Poszukiwany