Karl Heinrich Marks

   Był filozofem i socjalistą niemieckim. Urodził się w 1818 roku w Trewirze, zmarł 1883 w Londynie. Był żydowskiego pochodzenia, studiował prawo, historię i filozofię. Od roku 1842 redagował radykalno-opozycyjną gazetę "Rheinische Zeitung". W 1843 wydawał w Paryżu "Deutsch-französische Jahrbucher" oraz skrajnie socjalistyczny dziennik "Vorwarts". W roku 1845 został wydalony Paryża i rozpoczął z Franciszkiem Engelsem w Brukseli czynną agitację. Został wiceprezesem Niemców w Międzynarodowym związku Demokratycznym i członkiem istniejącego od 1836 roku tajnego komunistycznego "Bund der Gerechten". W 1847 roku wydał "Discours sur le libre echange" i "Misere de la philosphie". W 1848 roku wraz z Engelsem ogłosił "Manifest komunistyczny". Podczas rewolucji lutowej uwięziony jako dyktator tajnego związku, został zmuszony do powrotu do Niemiec. W Kolonii rozpoczął wydawnictwo "Neue Rheinoishe Zeitung" - stając się zarazem przywódcą ruchu rewolucyjnego w Nadrenii. Wydalony w roku 1849 udał się do Badenu, stamtąd do Paryża, skąd ponownie wydalony przeniósł się do Londynu. Tu przeprowadził w 1864 roku założenie "Międzynarodówki" - tj. Międzynarodowego Związku Robotniczego (1866), kierowanego przez Marksa do roku 1872. W 1869 jego przyjaciel W. Liebknecht założył socjaldemokratyczną partię robotnicza, która połączywszy się z radykalnymi zwolennikami Lassale'a stworzyła Socjalistyczną Partię Robotniczą Niemiec. Marks uchodzi za założyciela tzw. naukowego socjalizmu, który wyrósłszy z jego poglądów filozoficznych, tylko w związku z nimi staje się zrozumiały. Marks pozostawał stale pod wpływem filozofii Hegla, zatrzymał też jego sposób dociekania, jego dialektyczną metodę i przekonanie o identyczności "bytu" i "myślenia". Szczytowym zakończeniem filozoficznego systemu Marksa jest jego materialistyczne pojmowanie dziejów, oparte na historycznym materializmie. Pod względem ekonomicznym Marks jest uczniem Ricarda, na którego teorii o wartości pracy, oparł swój własny system, a zwłaszcza teorię o wyzysku. Jak Ricardo zapatruje się Marks bardzo pesymistycznie na położenie klasy robotniczej i przepowiada upadek kapitalistycznego ustroju, wskutek ciągłego wzrostu klasy robotniczej i coraz bardziej zaostrzających się kryzysów (teoria katastrof). Ponieważ zaś według metody dialektycznej dokonuje się postęp w ten sposób, że w miejsce starego systemu przychodzi nowy, wręcz przeciwny, przeto potępiał Marks wszystkie reformy socjalne, dążąc do całkowitego zniszczenia systemu kapitalistycznego w drodze rewolucji i do ugruntowania władzy proletariatu w drodze dyktatury - Marks jest najwybitniejszym teoretykiem socjalizmu, przez swoją krytykę wpłynął również na "burżuazyjną" politykę ekonomiczną. Z dzieł należy wymienić: "Der 18.Brumaire des Louis Bonaparte" (1852), "Zur Kritik der politischen Ekonomie" (1859). Nieukończone dzieło "Das Kapital" zawiera jego socjalistyczne poglądy i krytykę istniejącego społeczeństwa.