Motywacja.pdf

Warunki działań dydaktycznych.

1. Warunki kształcenia – wszystko, co odnosi się do naszego działania.

- warunki wewnętrzne (motywacja, siła woli),

- warunki zewnętrzne (organizacja sytemu kształcenia, kadra, otoczenie, zaplecze szkolne).

Podział warunków kształcenia wg J. Pietera:

a. warunki psychiczne,

b. warunki organiczne (osobnicze),

c. warunki przedmiotowe (merytoryczne),

d. warunki społeczne (rodzina, szkoła).

WARUNKI WEWNĘTRZNE

2. Motywacja, pojęcie.

„motyw” (łac. „moveo” – poruszać, dźwigać, wprowadzać w ruch)

Motyw

jako „wewnętrzny

mechanizm uruchamiający

organizujący zachowanie się”

(L. Niebrzydowski). 1

Motywacja , według G. Mietzel, „to szereg świadomych przekonań i wartości, na które

początkowo wywierają wpływ najwcześniejsze doświadczenia zgromadzone w sytuacjach związanych

z osiągnięciami i cechy bezpośredniego środowiska, np. liczba sukcesów czy porażek”. 2

Rozumienie motywu:

- siła pobudzająca wszelkie działanie,

- pobudka wyjściowa ludzkich dążeń do zaspokajania potrzeb materialnych i duchowych,

- pobudka do działania świadomego i celowego. 3

Motywacja to ogół procesów w systemie nerwowym, które:

- przejawiają się tendencją lub przeciwtendencją ukierunkowanej działalności,

- wywołują i pobudzają tę aktywność,

- sygnalizuja satysfakcją lub dyssatysfakcją stopień zaspokojenia potrzeb lub realizacji zadań. 4

Cechy motywacji:

- motyw nie musi być czymś ciągłym, stałym,

- selektywność,

- maskowanie się motywu. 5

Nowy słownik pedagogiczny autorstwa W. Okonia podaje następującą definicję: „Motywacja to

ogół motywów występujących aktualnie u danej jednostki” . W dalszej części definicji

W. Okoń dokonuje podziału motywacji na: wewnętrzną i zewnętrzną. „Motywacja wewnętrzna

pobudza do działania, które ma wartość samo w sobie; jej przykładem jest zainteresowanie lub zami-

łowanie do czegoś. Motywacja zewnętrzna stwarza zachętę do działania, które jest w jakiś sposób

1 L. Niebrzydowski, Psychologia wychowawcza, PWN, Warszawa 1989, s. 95.

2 G. Mietzel, Psychologia kształcenia , GWP, Gdańsk 2002, s. 354.

3 L. Niebrzydowski, dz. cyt., s. 95, nn.

4 W. Pomykało, Encyklopedia Pedagogiczna, 1993, s. 384.

5 L. Niebrzydowski, dz. cyt., s. 102-106.

nagradzane lub które pozwala uniknąć kary; w szkole takiej motywacji sprzyja system nagród i kar

(np. stopnie, stypendia) oraz cały zbiór przepisów regulujących tok nauki (studiów).” 6

3. Motywacja zewnętrzna.

„Osiągnięcia szkolne uczniów – pisał L. Niebrzydowski – zależne są od wzajemnego układu

i współdziałania różnorodnych bodźców składających się na tak zwaną motywację zewnętrzną

i motywację wewnętrzną.” 7

Autor za najważniejsze składniki motywacji zewnętrznej uznaje:

 osobowość nauczyciela – „…na kształtowanie się stosunku uczniów do szkoły

i poszczególnych przedmiotów nauczania niemały wpływ ma nauczyciel. Bez przesady można

powiedzieć, że szkoła – to przede wszystkim nauczyciel (grono pedagogiczne) wraz

z całokształtem stosowanych przez niego metod oceny, nagradzania, karania i współpracy

z domem rodzinnym wychowanka.”

Z badań przeprowadzonych przez L. Niebrzydowskiego wynika, iż nauczyciel może występować

w potrójnej roli sprawczej – jako przyczyna chętnego uczenia się przez dzieci przedmiotu, którego on

uczy; przyczyna zapisania się do kółka zainteresowań; osoba opiniująca i kształtująca opinię o uczniu.

Zdaniem Autora, nauczyciel może odgrywać aktywizującą rolę w nauczaniu szkolnym, gdy:

a) będzie dostatecznie dobrze znał swój warsztat pracy i ucznia, którego mu powierzono,

b) będzie posiadał takie cechy osobowości, które zapewnią mu autorytet i sympatię w gronie uczniów,

c) do swojej funkcji nauczania podchodzić będzie ze zdecydowaną chęcią wpojenia w uczniów jak

największej sumy wiadomości, z chęcią nauczenia ich jak najlepiej materiału przeznaczonego do

opanowania,

d) będzie wyzwalał w uczniach świadomą i aktywną postawę prowadzącą do samokształcenia;

 ocenę szkolną – ocena szkolna, wraz z kontrolą, stanowi jeden z najważniejszych składników

i ogniw procesu nauczania. L. Niebrzydowski podczas swych badań stwierdził, iż wysoka ocena

jest jednym z istotnych motywów aktywizujących pewien procent uczniów do większego wysiłku,

ponieważ wielu z nich traktuje ją jako środek do realizacji przyszłych swoich planów oraz dążeń

życiowych, niektórzy uczniowie natomiast wiążą z nią nadzieję na otrzymanie nagrody. Samo

pobudzenie potrzeby nie wystarczy, aby powstał motyw, musi pojawić się wzmocnienie.

 Istnieją dwa rodzaje wzmocnień: dodatnie (nagroda – zdobycie czegoś wartościowego)

i ujemne (kara – utrata czegoś wartościowego).

Kara – z psychologicznego punktu widzenia rozumiana jako jeden z przykrych rezultatów

postępowania uczniów, ponieważ kojarzona jest z pojęciem strachu, bólu, wstydu, upokorzenia lub

krzywdy, jaką może wyrządzić dziecku osoba ją wymierzająca.

Nagroda udzielana z rozsądkiem i umiarem kojarzy się z miłym doznaniem, któremu towarzyszy

zwykle radość, zachwyt lub uczucie powodzenia.



Nie bez znaczenia jest tutaj sytuacja rodzinna ucznia . Poważny stosunek rodziców do pracy

zawodowej i społecznej może wpływać mobilizująco na stosunek ucznia do nauki, jak i na ogólną

jego postawę wobec szkoły. Z taką postawą wiąże się czynnik, który sprzyja kształtowaniu

pozytywnego stosunku do nauki; jest nim budzenie, podtrzymywanie i utrwalanie pozytywnej

motywacji uczenia się, przejawiającej się w sumiennym i dokładnym wykonywaniu wszelkich

obowiązków szkolnych.

6 W. Okoń, Nowy słownik pedagogiczny , Wyd. Akademickie „Żak”, Warszawa 2007.

7 L. Niebrzydowski, Wpływ motywacji na uczenie się , Nasza Księgarnia, Warszawa 1972, s. 60.

Jeśli rodzice mają pozytywną postawę wobec szkoły i nauki szkolnej oraz przekonani są

o wartości zdobywanej przez dziecko wiedzy, a jednocześnie potrafią wytworzyć klimat, sprzyjający

uczeniu się, to dziecku trudno jest oprzeć się temu oddziaływaniu. Ulega ono wówczas przekonaniu,

że nauka szkolna jest jego podstawowym i najważniejszym obowiązkiem. 8

4. Motywacja wewnętrzna.

L. Niebrzydowski za motywację wewnętrzną uważa motywy uczenia się rozumiane jako

pragnienia powstałe pod wpływem wewnętrznych stanów, wyrażające się w czynnym dążeniu do

działania. Za najważniejsze motywy wewnętrzne Autor uznaje:

 bezinteresowną potrzebę zdobywania i rozumienia wiedzy,

 zainteresowanie nauką szkolną,

 ambicje,

 plany i dążenia życiowe,

 przekonanie uczniów o praktycznej przydatności zdobywanej wiedzy. 9

5. Wskazania pedagogiczne dla nauczycieli (wybrane).

 Kształtowanie pozytywnej motywacji uczenia się wymaga od nauczyciela dokładnej znajomości

środowiska domowego ucznia oraz jego zdolności, zainteresowań, zamiłowań.

 Niezbędne jest oparcie nauczania na demonstracji lub opisie zjawisk, wynalazków, odkryć, co

pozwoli uczniowi dostrzec zawartą w nich tajemniczość i harmonię.

 Proces przekazywania wiedzy oprzeć należy na materiale interesującym, atrakcyjnym,

pobudzającym do myślenia, stawiającym ucznia wobec zagadek i tajemnic przyrody.

 Naukę szkolną uczynić trzeba procesem samodzielnych poszukiwań, doświadczeń i odkryć,

poprzez wskazanie uczniom odpowiedniej lektury, narzędzi i problemów do rozwiązywania.

 Wskazywać, jaką funkcję spełnia ocena i za co uczniowie ją otrzymują.

 Nauczyciel winien oceniać ucznia wg jego zasług i wkładanego wysiłku, a nie za same tylko

zdolności.

 Nie wolno nadużywać kar, gdyż częste kary mogą doprowadzić do ukształtowania się postawy

krnąbrnej do przeciwstawiania się nauczycielowi. 10

8 L. Niebrzydowski, Psychologia wychowawcza , s. 120-153.

9 Tamże, s. 154-190.

10 Tamże, s. 216-221.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: