EBOOK_Krzysztof_Kledzik_Kasparow-Karpow_partie.pdf

Krzysztof Kledzik : Analiza wybranych partii szachowych rozegranych podczas meczów o mistrzostwo świata

pomiędzy Anatolijem Karpowem i Gary Kasparowem

Analiza wybranych partii szachowych

rozegranych podczas meczów o mistrzostwo świata

pomiędzy Anatolijem Karpowem i Gary Kasparowem

Wprowadzenie

W dniu 10 września 1984 roku w sali koncertowej im. Czajkowskiego w Moskwie rozpoczął się mecz

pomiędzy obrońcą tytułu mistrza świata w szachach, będącym w szczytowej formie twórczej Anatolijem

Karpowem, a młodym niezwykle dynamicznie rozwijającym się szachistą młodego pokolenia, Garri

Kasparowem. Wtedy jeszcze nikt nie przypuszczał, że właśnie rozpoczęła się nowa era w historii

szachów, związana z epickimi bojami panów K-K. Pierwszy mecz okazał się pojedynkiem, jakiego nie

widział świat sportowy. Mecz gigant, mecz maraton, jednocześnie ostatni z meczów z nielimitowaną

ilością partii. Zgodnie z uchwalonym regulaminem, grano do sześciu zwycięstw, remisy się nie liczyły.

Faworytem był Anatolij Karpow, który łatwo wygrał pięć partii i był bliski zwycięstwa w meczu.

Natomiast Kasparow, świadomy swojej niekorzystnej sytuacji meczowej, przyjął strategię wyczekiwania

i grania na remis. Koncepcja ta sprawdziła się w praktyce, gdyż pod koniec meczu, Fortuna opuściła

wyczerpanego obrońcę tytułu, który przegrał trzy pojedynki. Po rozegraniu czterdziestu ośmiu (!) partii

przy stanie meczu 5 : 3 dla Karpowa, ówczesny prezydent Międzynarodowej Federacji Szachowej FIDE

Florencio Campomanes, podjął kontrowersyjną decyzję o przerwaniu meczu i uznaniu go za niebyły.

Oficjalnie uzasadniono ten werdykt troską o zdrowie uczestników meczu, ale nieoficjalnie szeptano, że

była to próba ratowania „skóry” niezdolnego do walki Karpowa.

Kolejne mecze panów K-K zmieniły zasadniczo swój charakter, gdyż FIDE zrezygnowała

z nielimitowanej ilości partii. Grano więc do sześciu zwycięstw, lub uzyskania przewagi punktowej

w dwudziestu czterech partiach (12 i ½ punktu). W przypadku remisu, tytuł mistrza świata pozostawał

w rękach aktualnego championa. Nowy mecz rozpoczął się we wrześniu 1985 roku w Moskwie. Garri

Kasparow i jego zespół poczynił wielkie postępy w przygotowaniach do tego pojedynku, co było

szczególnie dobrze widoczne w technice rozgrywania końcówek. Po zaciętej walce, której losy

rozstrzygnęły się w ostatniej, dramatycznej, dwudziestej czwartej partii, tytuł mistrza światach przeszedł

w ręce Kasparowa.

Anatolij Karpow bezskutecznie próbował odzyskać tytuł mistrzowski w meczu rewanżowym,

granym w 1986 roku w Londynie i Leningradzie. Podobne zakusy czynił w pojedynkach w Sewilli (rok

1987) oraz w Nowym Jorku i Lyonie (1990), ale niestety bezskutecznie.

Krzysztof Kledzik : Analiza wybranych partii szachowych rozegranych podczas meczów o mistrzostwo świata

pomiędzy Anatolijem Karpowem i Gary Kasparowem

Wstęp do analizowania partii, czyli chciałbym/chciałabym, ale boję się…

Skoro boisz się zadać pytania, pozwól że zrobię to za Ciebie i odpowiem na nie. Mam nadzieję, że jednak

przekonasz się do analizowania partii szachowych i przyznasz, że ma to swój urok.

Czy można grać w szachy bez analizy?

Gdyby ktoś uparł się, to w początkowym etapie rozwoju szachowego może grać nie analizując swoich

partii, chociaż nie jest to zalecane. Jednak pragnąc podnieść swój poziom gry zawodnik (tak amator jak

i zawodowiec) szybko dojdzie do wniosku, że analiza jest jednak potrzebna (czy wręcz niezbędna). I to

analizowanie swoich partii: zarówno tych przegranych jak i wygranych. Analiza przegranych partii

pomaga poznać przyczyny porażek i następnie wyeliminować je, natomiast analiza wygranych partii

wykaże, czy zwycięstwo rzeczywiście było wynikiem naszej dobrej gry, czy może jedynie dziełem

przypadku (albo grubej pomyłki przeciwnika). Każdy szachista powinien analizować partie swoje oraz

innych szachistów – zwłaszcza jeżeli zależy mu na tym, aby poznać prawdziwe powody wygrywania czy

też przegrywania partii.

Czy można analizować partie bez aktywnej gry?

Właściwie tak. Są szachiści (np. tacy jak ja), którzy nie specjalnie palą się do aktywnej gry

z przeciwnikiem, zarówno tym prawdziwym jak i wirtualnym (czyli programem komputerowym),

natomiast ich żywiołem jest analiza. Z oczywistych względów analiza głównie cudzych partii. Może paść

pytanie, w takim razie po co to robią, skoro nie chcą grać i praktycznie wykorzystywać nabytej wiedzy?

Na przykład robią to dla własnej satysfakcji, w celu poznania głębi szachów i piękna samej analizy.

Dobrze jest, gdy pozyskaną wiedzą dzielą się z innymi szachistami, pełniąc rolę nauczycieli, czy po

prostu służąc dobrą, koleżeńską radą.

Nie będę zajmować się analizą, bo nie potrafię.

To nieprawda, potrafisz analizować partie szachowe, choć pewnie jeszcze o tym nie wiesz. Co, zdziwiony?

Nie będę zajmować się analizą, bo to zadanie tylko dla arcymistrzów.

Oj, oj, nieuważnie przeczytałeś pierwszy akapit, proszę zrób to jeszcze raz. Analiza to zadanie dla

każdego szachisty, bez względu na jego kategorię czy ranking ELO. To czy analiza będzie lepszej jakości

zależy od poziomu i zrozumienia szachów danej osoby, ale absolutnie każdy może analizować partie.

Nie będę zajmować się analizą, bo nie mam programu komputerowego, który to zrobi.

A po co Ci komputer do tego? Sam potrafisz to robić, tak jak potrafili inni szachiści przed

upowszechnieniem się komputerów domowych. Nie pozwól, aby szachowy program komputerowy stał

się protezą Twojego mózgu, zwalniającą Cię od myślenia. Program komputerowy powinien (po zrobieniu

samemu analizy) pokazać ci słabe punkty w których Twoja analiza nie była dokładna – przede wszystkim

znakomicie ukaże przeoczenia taktyczne i ruchy, których mogłeś nie wziąć pod uwagę podczas analizy.

Krzysztof Kledzik : Analiza wybranych partii szachowych rozegranych podczas meczów o mistrzostwo świata

pomiędzy Anatolijem Karpowem i Gary Kasparowem

Interesuje mnie poznawanie analiz zrobionych przez innych szachistów.

Mnie też. W Internecie znajdziesz wiele stron zawierających analizy partii, wykonanych zarówno przez

arcymistrzów jak i przez amatorów. Polecam też książki, szczególnie te poświęcone meczom szachowym.

Zamieszczone w nich partie są zazwyczaj bardzo obszernie i szczegółowo skomentowane.

No dobrze, prawie mnie przekonałeś, ale jak mam analizować partie szachowe? To pewnie bardzo

trudne.

Niekoniecznie. Proszę weź zapis swoich partii, najlepiej tych przegranych. Zastanowimy się razem,

dlaczego je przegrałeś. Popatrz proszę, w 10 posunięciu postawiłeś skoczka na polu h4. To niedobre

miejsce, skoczek na nim ma ograniczone pole rażenia, ostrzeliwuje zaledwie dwa pola. Lepiej więc,

gdybyś wykonał posunięcie nim na d4, ku centrum, stąd skoczek będzie siał zniszczenie po aż ośmiu

polach! Przez to posunięcie, Twój przeciwnik otrzymał trochę lepszą pozycję. No tak, w 15 posunięciu

nie zauważyłeś czarnego piona na g5, teraz on zbije Twojego gońca i wobec utraty figury partia nadaje

się do poddania. Trzeba było ustawić gońca na b4, planując atak po przekątnej na skrzydło królewskie.

Teraz sprawdź proszę, czy w takim wariancie czarne nie zbiją Ci gońca w kilku najbliższych ruchach.

Nie? To dobrze. Zastanów się nad ich odpowiedzią, co mogą zrobić? Pewnie będą usiłowały wymienić

taką aktywną figurę, jak więc chciałbyś przeciwdziałać temu?

O!, widzę że zainteresowałeś się taką oceną i komentowaniem pozycji, a to jest właśnie analiza.

Twoja pierwsza analiza. Nie było wcale tak trudno, prawda? Nic nie szkodzi, że na razie analizujesz

warianty jedynie na 2, może 3 posunięcia naprzód. Na początek to zupełnie wystarczy. Ważne, że

uświadomiłeś sobie jak to robić i że podoba Ci się analizowanie i komentowanie partii szachowych. Im

więcej będziesz robić takich analiz, tym łatwiej zrozumiesz idee szachowe, będziesz mógł lepiej

przewidywać rozwój wypadków, oceniać „w locie” pozycję na szachownicy oraz cieszyć się grą takich

geniuszy jak panowie K-K. Nie martw się, gdy niektóre warianty będą na początku całkiem

niezrozumiałe i dziwne. Nie zrażaj się i wróć do nich za jakiś czas. Sam doświadczam co pewien czas

tych wspaniałych chwil, gdy jakaś pozycja na szachownicy, początkowo kompletnie niezrozumiała,

w pewnym momencie staje się jasna jak przysłowiowe słońce. Często bywa tak, że nagle przychodzi

olśnienie… i bierki, które kiedyś wydawały się stać bez sensu na szachownicy, obecnie układają się

w logiczny i harmonijny wzór. Ten wzór – to rozmieszczenie poszczególnych figur i pionków –

zaczynam postrzegać już nie oddzielnie, ale całościowo, jako spójny system odzwierciedlający pewną

idee gry.

W trakcie robienia analizy warto zapisać ją, stosując zarówno opis słowny (osobiście preferuję

taki typ komentarzy ze względów dydaktycznych) jak i oparty na powszechnie stosowanych szachowych

symbolach. Oba rodzaje zapisu dobrze uzupełniają się. Staraj się znaleźć kluczowe momenty gry, zmiany

planów i dopuszczalne warianty. Pamiętaj, aby oceniać pozycję i znajdować najlepsze warianty dla obu

stron, bez względu na to jakim kolorem grasz – to absolutnie konieczny warunek obiektywnej oceny.

Jeżeli zdołałem przekonać Cię do analizy partii szachowych, to zapraszam do poniższej lektury

jak i samodzielnych przemyśleń.

Krzysztof Kledzik

Krzysztof Kledzik : Analiza wybranych partii szachowych rozegranych podczas meczów o mistrzostwo świata

pomiędzy Anatolijem Karpowem i Gary Kasparowem

O notacji używanej w poniższych analizach

1. Symbole: - posunięcie, O-O krótka roszada, O-O-O długa roszada, : bicie, + szach, # mat, ! dobry

ruch, !! doskonały ruch, !? interesujący ruch, ?! wątpliwy ruch, ? zły ruch, ?? bardzo zły

(przegrywający) ruch. Ocena posunięcia w nawiasie np. (?!) oznacza moją subiektywną ocenę

ruchu

2. zapis ruchu tłustym drukiem np. e4-e5 oznacza wykonane posunięcie w partii (nawet, gdy nie

podano numeru ruchu)

3. zapis ruchu zwykłym drukiem np. e4-e5 oznacza rozważany wariant lub cytowany fragment

zapisu innej rozegranej partii

4. zapis np. Sf6-d7 -e5-d3 oznacza, że w partii biały skoczek przeszedł (lub przejdzie) z pola f6 na

d7, natomiast ruch z d7 na e5 i dalej na d3, zostały (zostaną) niezrealizowane

5. zapis np. e4-e5 oznacza ruch białym pionkiem

6. zapis np. He3-e4-e5 oznacza posunięcia białym hetmanem, kolejno po polach e3, e4 i e5

7. zapis np. ...Sa4-b2:d3 oznacza, że czarne przesuwają skoczka z pola a4 na b2 i biją na d3

8. zapis np. (m. 2) oznacza drugi mecz Kasparowa z Karpowem o MŚ

9. pod diagramami umieszczono zapis pozycji w notacji FEN. Można go skopiować i wkleić do

programu szachowego, aby szybko uzyskać („ustawić”) omawianą pozycję (obecnie to powszechne

i bardzo praktyczne rozwiązanie, gdyż nie trzeba tracić czasu)

W opisach korzystałem z informacji zawartych w książkach:

1. J. L. Awerbach, M. E. Tajmanow „Karpow-Kasparow. Mecze o mistrzostwo świata”,

Wydawnictwo TPPR Współpraca, Warszawa 1986

2. Ireneusz Łukasik, Sławomir Wach „Wielki mecz”, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza,

Warszawa 1989

3. Krzysztof Pytel „Karpow-Kasparow o koronę szachową. Moskwa-Londyn-Leningrad”, Instytut

Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1986

4. Garri Kasparow „Mecz o mistrzostwo świata”, Wydawnictwo Sport i Turystyka, Warszawa 1987

5. Dawid Bronstein „Mecz o mistrzostwo świata w szachach. Kasparow- Karpow, Sewilla-87”,

Wydawnictwo Raduga Moskwa, Wydawnictwo Sport i Turystyka Warszawa, 1988

6. Jan Przewoźnik „Kasparow-Karpow. Mecz piąty. Nowy Jork-Lyon 1990”, ZKS Stilon Gorzów,

Wydawnictwo Magazyn Szachowy, Gorzów 1991.

Pełen zapis rozegranych partii (bez analizy) można znaleźć na stronie

http://www.chessebook.com/history.php

Wszelkie uwagi i sugestie są bardzo mile widziane, proszę je kierować na adres

kledzik@pro.wp.pl

Krzysztof Kledzik : Analiza wybranych partii szachowych rozegranych podczas meczów o mistrzostwo świata

pomiędzy Anatolijem Karpowem i Gary Kasparowem

Pierwszy mecz, Moskwa 1984-1985 r.

Mecz 1, partia 1, A. Karpow-G. Kasparow, Obrona sycylijska

Pierwsza partia w meczach o mistrzostwo świata prawie zawsze ma charakter rekonesansowy, a więc nie

ma co oczekiwać, że zakończy się zwycięstwem którejś ze stron. Tak też było w omawianym przypadku.

1k1r3r/1pqbbpp1/p1nppn2/6B1/4PP1P/1NN3R1/PPP2QB1/2KR4

W odpowiedzi na posunięcie czarnych 17...Kc8-b8 (patrz diagram powyżej) ówczesny mistrz świata,

Anatolij Jewgieniewicz Karpow zagrał 18.f5!? . Plan białych polega na stworzeniu przeciwnikowi słabego

pionka e6 przez zwiększenie na niego nacisku pionkowo-figurowego. Jeżeli czarny piechur przesunie się

na e5, wtedy białe opanują figurami centralny punkt d5. Będzie to znaczący atut pozycyjny, gdyż czarne

nie będą w stanie przepędzić obcej figury przez atak pionkami z sąsiednich linii „c” i „e”. Ale plan ten ma

istotny mankament, gdyż czarne uzyskują pole e5 (białe nie kontrolują tego pola) jako punkt przerzutowy

dla swojego skoczka, co znacznie zwiększa jego aktywność. Arcymistrz Gufeld proponował dla białych

plan spokojniejszy, bardziej „karpowowski”. Anatolij Jewgieniewicz mógł zwiększyć nacisk w centrum

po 18.a3 (zapobiega ...Sc6-b4 z atakiem na pole d3) z dalszym Wg3-d3, po czym czarne stanęłyby w

obliczu silnego ataku przeciwnika w centrum i na skrzydle królewskim. Obecnie, po posunięciach:

18...Se5 19.Gh3 (wzmocnienie ataku na punkt e6) Sc4 białe usilnie dążą do wyeliminowania aktywnej

figury przeciwnika ruchem 20.Sd2 . Po: 20...S:d2 21.W:d2 Wc8 22.f:e6 , następuje kolejny ciekawy

moment. Po intuicyjnym odbiciu czarnych 22...f:e6(?!) ich białopolowy goniec byłby związany obroną

słabego pionka e6. Kasparow zagrał więc 22...G:e6! proponując wymianę białopolowych gońców i

likwidując (na razie) słabość na e6. Na zakończenie partii, ciekawy motyw taktyczny. Po 35 posunięciach

gracze doszli do pozycji:

k1r5/1p4p1/p1qbpn2/4Q1B1/7P/P7/1PP1R3/2KN4

Ostatni ruch to 35...Ge7-d6! . Posunięcie kryje w sobie pułapkę. Czarne atakują hetmana, pozostawiając

słabego pionka e6 bez ochrony, wprost na „pożarcie”. No dobrze, spróbujmy bić H:e6(??). Czarne na to

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: