ZARZĄDZANIE MAŁYM PRZEDSIĘBIORSTWEM

Prowadzący: Dr Kazimierz Robaszkiewicz

Małe przedsiębiorstwo wyodrębnia się na podstawie kryteriów ilościowych oraz cech jakościowych. Do małych firm zalicza się podmioty:

-zatrudniające do 50 pracowników (firmy średnie do 250)

-posiadające kapitał do 5 mln euro (średnie do 27 mln euro)

-realizujące sprzedaż roczną do 7 mln euro (średnie do 47 mln euro)

Wynika to z Ustawy o działalności gospodarczej (ostatnia poprawka - 2000r)

Jednocześnie stosuje się wyróżniki jakościowe małych przeds. do których należą:

-powiązania z lokalnymi rynkami zbytu

-czerpanie z lokalnej bazy surowcowej, często w ramach recyklingu lub w procesie utylizacji odpadów

-stosowanie raczej pracochłonnych, a nie kapitałochłonnych metod wytwórczości

-funkcje aktywizacji obszaru mało rozwiniętych, absorpcje małej siły roboczej

Tworzenie i rozwój małych firm jest przejawem przedsiębiorczości. Pojęcie to oznacza bowiem przede wszystkim właśnie  uruchomienie nowych przedsiębiorstw, rozwinięcie firm istniejących oraz działalności innowacyjnej (wynalazek, wzór użytkowy, projekt racjonalizatorski)

Źródła pomysłów na nowe małe przedsiębiorstwa:

-obserwacje, badania rynku – poszukiwanie nisz marketingowych

-kompetencje zawodowe kandydatów na małego przedsiębiorcę

-wielkoformatowe innowacje

-naśladownictwo

-włączenie się w kompleksy produkcyjne (korporacje)

Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, która jednocześnie jest kierownikiem i właścicielem przedsiębiorstwa

We współczesnych przeds. stosuje się kilka wzajemnie współpracujących procedur:

1.formułowanie wizji przeds.

2.formułowanie misji przeds.

3.formułowanie systemu strategii

4.formułowanie planu operacyjnego (planu biznesu)

5.formułowanie planu dyspozytywnego (wykonawczego, inżynierskiego)

ad.1) Wizja stanowi koncepcję pomysł na nowe przeds., ale może też odnosić się do przeds. istniejącego (redefinicja wizji). Wizja ujmuje:

-przedmiot działalności

-rynek zbytu

-skalę działania

-technologię

-oczekiwane efekty finansowe

Wizja jako produkt intelektualny powinna być traktowana poufnie i szybko wdrażana, ponieważ w przeciwnym przypadku łatwo może być przejęta przez inne osoby. Twórcy wizji pozostaje wtedy prawo naśladowcy.

ad.2) Misja przeds. powstaje w wyniku konkretyzacji wizji, czyli przez wzbogacenie jej treści wskaźnikami liczbowymi i istotnymi faktami jakościowymi.

-przedmiot działania konkretyzuje się podając produkty, liczby produktów

-rynek zbytu konkretyzuje się podając odbiorców, ich grupy

-skalę działalności w miernikach naturalnych lub wartościowych, a w innym przedziale w miernikach chłonnościowych (moc urządzeń, przepustowość urządzeń) lub wydajnościowych (skalę sprzedaży)

-technologię – należy podać ich nazwę

-oczekiwane efekty – w ujęciu absolutywnym lub relatywnym, wskaźnik rentowności sprzedaży

Misję w odróżnieniu od wizji należy opublikować. Spełnia ona ważne funkcje we wnętrzu przedsiębiorstwa (integruje załogę, mobilizuje jej wysiłki w realizacji celów i zadań firmy). Misja spełnia też ważne funkcje w otoczeniu przeds. – identyfikuje podmioty przyjazne (dostawców, kooperantów, dystrybutorów, serwisantów), a także przedmioty wrogie – konkurencje. Misję można formułować w sposób narracyjno-opisowy lub tzw. relatywistyczny.

ad.3) System strategii. Istnieją dwa główne uporządkowania strategii biznesowych

- wg rozwiązań szczeblowych struktury rzeczowo-organizacyjnej

- wg faz cyklu życia produktu (strategie marketingowe)

System strategii w układzie szczebli rzeczowo-organizacyjnych        

    ...[Tutaj schemat klasyfikacji strategii]...

1.Strategie funkcjonalne:

Strategie budowania potencjału marketingowego firmy, w tym

- strategia produktów (portfele produktów)

- strategie cen

- strategia komunikacji

- strategia dystrybucji

2.Strategie rozwoju potencjału technicznego:

- strategia badań i rozwoju (tego nie ma w małej firmie)

- strategia rozwoju zdolności wytwórczych

- strategia eksploatacji zdolności wytwórczych

- strategia logistyki, czyli obsługi wyjść

3.Strategie pozyskiwania i doskonalenia kadry

- strategia motywacji

- strategia wobec związków zawodowych

4.Strategie kształtowania potencjału finansowego

- strategia pozyskiwania kapitału (struktury pasywnej)

-strategia alokacji zasobów finansowych

-strategia dywidend

-strategia kapitału pracującego

Proces formułowania systemu strategii w przeds. zaczyna się od sformułowania strategii generalnej. W tym celu stosuje się właściwą metodykę:

1.metodę budowania tzw. mapy grupy konkurencyjnej

2.metodę analizy SWOT

3.metodę scenariuszy

ad.1) W pierwszej kolejności w procesie formułowania strategii generalnej dokonuje się delimitacja oraz identyfikacji konkurentów na nim działających. Delimitacja rynku zmierza do wyboru takiej przestrzeni rynkowej, aby jej pojemność (skala popytu) umożliwiała rozwój przeds. w horyzoncie strategii. W dalszym ciągu dokonuje się identyfikacji konkurentów przy pomocy:

-kryterium podobieństwa produktów (funkcje produktów, jakość typu - sposób rozwiązania konstrukcyjnego, skład chemiczny, jakość wykonania);  

-kryterium podobieństwa działań marketingowych (cena, forma sprzedaży, sposób zapłaty, metody reklamy i promocji, estetyka pomieszczeń handlowych kultura obsługi itd.).

Na podstawie powyższych kryteriów dokonuje się identyfikacji konkurentów rozpatrywanej firmy, a także ustala ich rozmieszczenie w przestrzeni rynkowej.

ad.2) Po identyfikacji konkurentów można podjąć prospektywną analizę SWOT. Jej celem jest określenie pozycji konkurencyjnej przeds., a następnie sformułowanie strategii generalnej. Procedura ta obejmuje cztery etapy badawcze.

1.identyfikacja, ocena liczbowa i obliczenie średniej ważonej mocnych stron (S)

Wspomniana powyżej pozycja konkurencyjna przeds. zależy od wielu czynników w tym od konkurencyjności produktów. Konkurencyjność produktu (obiektu, przeds. miasta, regionu) – jest pochodną relacji istotnych cech ilościowych i jakościowych danego produktu oraz innych produktów tego samego rodzaju oferowanych na tym samym rynku.

2.identyfikacja, ocena liczbowa i obliczenie średniej ważonej słabych stron (W)

Tabela jak powyżej tylko zamiast S wpisujesz W. Im gorsza sytuacja na tle innych konkurentów tym wyższa ocena.

3.identyfikacja, ocena liczbowa i obliczenie średniej ważonej szans (O)

Tabela jak wyżej tylko zamiast S wpisujesz O i w pionie szanse wpisujesz to:

Otoczenie bliskie:

1.siła konkurencji w sektorze

2.niebezpieczeństwo pojawienia się nowych konkurentów

3.niebezpieczeństwo substytutów

4.siła przetargowa odbiorców

5.siła przetargowa dostawców

Wszystkie pięć w/w punktów nazywany siłami Portera

Makrootoczenie:

1.zjawiska polityczno-prawne [P]

2.zjawiska ekonomiczne [E]

3.zjawiska społeczno kulturowe [S]

4.zjawiska techniczne [T]

Wszystkie dziewięć w/w punktów stanowi metodę scenariuszową

4.identyfikacja, ocena liczbowa i obliczenie średniej ważonej zagrożeń (T)

Tabela taka jak pozostałe tylko w pierwszej rubryce piszemy zagrożenia (T)

Przedstawione powyżej badania dotyczą określonego momentu czasu, co oznacza, że jest to statyczny obraz pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstwa. Zmiany w tym zakresie określa się poprzez kolejne badanie SWOT dla nowego scenariusza.

Identyfikacja pozycji konkurencyjnej firmy i wyznaczenie strategii generalnej

            strategie wysokiego piętra                                                                                                                                          

            strategie niskiego piętra

Max - Max: strategia agresywna

Max - Mini: strategia konkurencyjna

Mini - Max: strategia konserwatywna

Mini - Mini: strategia defensywna

Strategia agresywna polega głownie na:

-przejmowaniu przedsiębiorstw jednoimiennych

-ulepszanie produktów

-kreacja nowych produktów

-obniżka kosztów

-potęgowanie działań konkurencyjnych przy użyciu wszystkich możliwych instrumentów

-inwestowanie

-opanowywanie nowych rynków

Strategia konkurencyjna polega głownie na:

-ulepszaniu produktów

-wprowadzaniu nowych produktów

-ulepszaniu instrumentów walki konkurencyjnej

-inwestowanie

-opanowywanie nowych rynków

-obniżka kosztów

Strategia konserwatywna

-umacnianie produktów

-eliminacja produktów nie konkurencyjnych

-wstrzymanie inwestycji

-obniżka kosztów

Strategia defensywna

-ograniczanie działalności

-eliminacja części produktów

-obniżka kosztów

-redukcja zatrudnienia

-wycofanie się z niektórych rynków

-silne dążenie do przywrócenia równowagi finansowej firmy i odzyskanie płynności finansowej

Potencjalne strategie SJB(Samodzielna Jednostka Biznesu)

Potencjalne strategie dziedziczone

Potencjalne strategie funkcjonalne