POSTĘPOWANIE EGZEKUCYJNE W ADMINISTRACJI.
Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji – 17-06-1966 r. tekst jednolity Dz. U. 110 poz. 968, 2002 r.
Literatura.
Tomasz Jędrzejewski –Postępowanie egzekucyjne w administracji.
Postępowanie egzekucyjne – to zorganizowany ciąg czynności procesowych podejmowanych przez organy egzekucyjne i inne podmioty w celu przymusowego wykonania obowiązków objętych egzekucją w administracji.
Wykonanie obowiązków – to wprowadzenie ich w życie.
Egzekucja administracyjna to stosowanie przez powołane do tego organy środków przymusu państwowego służących do doprowadzenia do wykonania przez zobowiązanie obowiązków poddanych tej egzekucji.
Środki przymusu:
1. Sankcje karne – najczęściej kary pieniężne.
2. Środki egzekucyjne – mają doprowadzić do wykonania obowiązku, można stosować tak długo aż obowiązek zostanie wykonany, w wielu wypadkach można stosować oba środki.
Postępowanie egzekucyjne podejmują organy egzekucyjne, mogą je również podejmować organy nie egzekucyjne np. gminy – wpływy z opłat lokalnych. Cel jest taki sam – doprowadzenie do wyegzekwowania nałożonych obowiązków.
Postępowanie administracyjne – konkretyzacja prawa rzeczowego.
Postępowanie egzekucyjne – doprowadzenie do wykonania obowiązku.
Wyjątek: - samo postępowanie, gdy decyzja administracyjna zostanie wykonane bez egzekucji.
Zakres stosowania egzekucji w administracji.
Zakres podmiotowy.
-podmioty czynne – to organy, które są uprawnione do stosowania środków egzekucyjnych, to organy egzekucyjne, uprawnione do stosowania części lub wszystkich środków egzekucyjnych. Mogą też zabezpieczać wykonanie obowiązku.
-podmioty bierne – to podmioty w stosunku do których stosuje się środki egzekucyjne.
-organy rekwizycyjne - to organy egzekucyjne o tej samej właściwości rzeczowej co organy egzekucyjne prowadzące egzekucje, to organy którym organ egzekucyjny zlecił wykonanie czynności egzekucyjnych.
Podmiotem czynnym jest poborca skarbowy – jest to pracownik organu egzekucyjnego, który dokonuje czynności egzekucyjne, dotyczy to tylko egzekucji o charakterze pieniężnym.
Egzekutor – pracownik organu egzekucyjnego, który dokonuje czynności egzekucyjnych.
Wierzyciel – podmiot uprawniony do żądania wykonania obowiązków.
Podmioty bierne – zobowiązany
- osoba prawna,
- jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej,
- osoba fizyczna,
która nie wykonała w terminie obowiązku.
Wyjątki – osoby korzystające z przywilejów immunitetu.
Przedmiotem egzekucji w administracji są obowiązki o charakterze publicznoprawnym, wynikające ze stosunku administracyjno-prawnego.
Egzekucji administracyjnej można poddać także inne obowiązki. Może to zrobić Rada Ministrów np. ustawa z 1966 r – przekazuje obowiązki egzekucji administracyjnej np. na spółki wodne, opłaty za przewóz i pobyt osób w jednostkach policyjnych, opłaty za świadczenia i usługi z pomocy społecznej.
Przedmiotem postępowania egzekucyjnego są 2 rodzaje obowiązków.
Obowiązki o charakterze pieniężnym:
- podatki,
- inne płatności do których stosuje się ordynacje podatkową,
- grzywny i kary pieniężne, które nakładają organy administracji publicznej /policja, inspekcja sanitarna, budowlana, ochrona środowiska, itp./,
- inne należności pieniężne pozostające we właściwości organów administracji publicznej,
- wpłaty na fundusze, kary, mandaty,
- pomoc udzielana innym państwom w ściąganiu należności pieniężnych na podstawie umów międzynarodowych.
Obowiązki o charakterze niepieniężnym.
Muszą pozostawać we właściwości organu administracji publicznej.
Mogą polegają na:
- spełnianiu czynności,
- wykonaniu świadczeń rzeczowych lub osobistych,
- wydaniu jakiejś rzeczy np. opuszczeniu lokalu, oddaniu broni, wywłaszczenie.
- Zaniechaniu bądź na znoszeniu czynności – np. zniesienie zakazu wstępu przez służbę geodezyjną na teren prywatny,
- oddanie prawa jazdy.
- Wykonaniu obowiązków z zakresu BHP nałożonych w drodze decyzji przez organ Państwowej Inspekcji Pracy.
Źródła powstania obowiązku poddanego egzekucji.
- decyzja administracyjna, akt administracyjny,
- przepisy prawa,
- deklaracje lub zeznania podatkowe,
- zgłoszenia celne.,
- deklaracje rozliczeniowe składek ZUS na ubezpieczenie społeczne pod warunkiem, że w dokumencie zaznaczono, że będzie stanowił podstawę do tytułu wykonawczego.
Źródłem powstania obowiązku egzekucji mogą być także decyzje, akta, deklaracje wydane przez obce państwa.
Jeżeli decyzja lub orzeczenie jest prawomocne, podlega wykonaniu.
Zasady postępowania egzekucyjnego.
W postępowaniu egzekucyjnym stosujemy ogólne zasady systemu prawnego. Ustawa przewiduje, że stosuje się przepisy ogólne KPA.
Stosujemy zasady charakterystyczne do postępowania egzekucyjnego.
1. Zasada celowości – wyprowadzona zostaje z całokształtu przepisów, określa, że celem egzekucji jest zapewnienie wykonanie obowiązku.
2. Zasada obowiązku prowadzenia egzekucji – wierzyciel ma obowiązek prowadzenia egzekucji, można złożyć skargę na bezczynność wierzyciela.
3. Zasada stosowania środków egzekucyjnych przewidzianych w ustawie. Oznacza, że można stosować tylko środki wymienione w ustawie.Katalog środków jest zamknięty. Art. 1.
4. Zasada stosowania racjonalnych środków łączy się z zasadą celowości. Jeśli jest to możliwe, stosujemy środek najmniej dolegliwy. Ocena co do wyboru środka należy do organu egzekucyjnego. Wg NSA podstawową wyboru środka cel egzekucji.
5. Zasada niezbędności - w pewnych sytuacjach egzekucja jest zbędna.
- gdy obowiązek został wykonany,
- gdy obowiązek stał się bezprzedmiotowy / np. gdy obowiązek jest niemożliwy do wykonania/ - umarza się.
6. Zasada poszanowania minimum egzystencji. Wyłączone spod egzekucji są rzeczy osobiste oraz przedmioty służące do wykonywania pracy. Cechą wyłączenia tych przedmiotów jest to, że muszą być one niezbędne do zapewnienia minimum egzystencji.Wyłączeniu podlegają:
a. gotówka w wysokości 1miesięcznego wynagrodzenia,
b. kwoty odszkodowań z ubezpieczenia,
c. pościel, ubranie
d. zapasy żywności, opału
e. dokumenty osobiste, obrączki
f. przedmioty codziennego użytku również mające szczególną wartość dla zobowiązanego.
Ponadto na wniosek zobowiązanego jeżeli zgodzi się na to wierzyciel, organ egzekucyjny może wyłączyć inne przedmioty spod egzekucji.
- Zasada zagrożenia Przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego zobowiązany musi dostać wezwanie /7 dni wcześniej/ do dobrowolnego wykonania obowiązku. W wezwaniu musi być zawarte zagrożenie, że sprawa stanie się przedmiotem postępowania egzekucyjnego. Po tym terminie wszczyna się postępowanie.
Wyjątek: mandaty, od razu kieruje się do postępowania egzekucyjnego.
- Zasada niezależności stosowania środków egzekucyjnych od środków represyjnych
– można stosować równocześnie.
- Zasada prowadzenia egzekucji w porze najdogodniejszej dla zobowiązanego.
W dni pracy od 7.00 – 21.00.
Wyjątek: można w dni wolne od pracy i w porze nocnej, ale tylko wówczas gdy egzekucjatego wymaga. Na takie prowadzenie egzekucji wymagane jest pisemne zezwolenie organu egzekucyjnego, oraz wymagana jest obecność świadka.
- Zasada gospodarczego prowadzenia egzekucji. Zgodnie z tą zasadą postępowanie powinno być tak prowadzone w taki sposób aby był on jak najmniej kosztowny dla zobowiązanego. Ta zasada przerzuca ten obowiązek także na organ egzekucyjny. Organ egzekucyjny odpowiada za stan rzeczy zajętych.
Podmioty biorące udział w postępowaniu egzekucyjnym.
Podmioty czynne – Organ egzekucyjny – uprawniony do stosowania środków egzekucyjnych, których celem jest doprowadzenie zobowiązanego do wykonania nałożonych obowiązków.
Ze względu na charakter, na właściwość rzeczową wyróżniamy:
Organ uprawniony do prowadzenia egzekucji należności pieniężnych.W pełnym zakresie środki egzekucyjne może stosować tylko jeden organ, jest to Naczelnik Urzędu Skarbowego. W ograniczonym zakresie egzekucje mogą prowadzić następujące organy:
Dyrektor Oddziału ZUS /ograniczony zakres przedmiotowy egzekucji/, może stosować 4 środki egzekucyjne.
- Z wynagrodzenia za pracę.
- Ze świadczeń ubezpieczenia społecznego.
- Z rachunków bankowych.
- Z wierzytelności pieniężnych.
Gdy nie może skutecznie ściągnąć należności, występuje do Naczelnika Urzędu Skarbowego, który może w pełnym zakresie stosować środki egzekucyjne.
Organ uprawniony do prowadzenia egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym.
Dyrektor Urzędu Celnego /ogranicz zakres przedmiotowy egzekucji, w zakresie związanym ze wszelkimi należnościami celnymi/. Może stosować 3 środki egzekucyjne.
- Z zajętych w celu zabezpieczenia pieniędzy, ruchomości, wierzytelności pieniężnych czy innych praw majątkowych.
Dyrektor Regionalnego Oddziału Wojskowej Agencji Mieszkaniowej. /ogranicz zakres przedmiotowy/.
- Ze świadczeń zaopatrzenia emerytalnego lub ubezpieczenia społecznego.
Przewodniczący Organu Orzekającego w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych I instancji.
- Z wynagrodzenia za pracę u karanego.
Organy gmin o statusie miasta, ale nie wszystkie.
Dotyczy to gmin wchodzących w skład powiatu warszawskiego.
Niektórych miast o liczbie mieszkańców powyżej 100 000.
/zakres przedmiotowy/.
Podatki i opłaty lokalne – mogą stosować wszystkie środki egzekucyjne z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości.
1. Organem, który takie obowiązki może egzekwować jest wojewoda. Może egzekwować obowiązki związane z zadaniami z zakresu administracji rządowej w województwie. /jest to stosunkowo szeroki zakres/.
2. Organy jednostek samorządu terytorialnego /wójt, burmistrz, prezydent, starosta, marszałek/ Obowiązki związane z zadaniami własnymi, zleconymi oraz z zadaniami z zakresu administracji rządowej.
3. Kierownik Wojewódzkiej Służby Inspekcji i Straży. /Straż pożarna. Policja. Inspekcja Weterynaryjna. Inspekcja Ochrony Środowiska. Inspekcja Nasion i Ochrony Roślin/.
4. Kierownicy powiatowych Służb Inspekcji i Straży /Straż Pożarna. Policja. Inspekcja Budowlana. Inspekcja Weterynaryjna/.
5. W przypadkach określonych szczególnymi przepisami każdy organ policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego lub Straży Granicznej, organy Państwowej Inspekcji Pracy wydający decyzje I instancji. Organ Straży Pożarnej kierujący akcją ratowniczą a także inne organy powołane do ochrony spokoju, bezpieczeństwa, porządku, zdrowia publicznego lub mienia społecznego.
Właściwość miejscowa. /Naczelnik US/.
Właściwość związana z różnymi środkami egzekucyjnymi.
Egzekucja z nieruchomości – właściwość ta jest ustalana wg miejsca położenia nieruchomości /wg większej części położenia/ gdy części są równe, organ egzekucyjny wyznacza Minister Finansów.
Przy egzekucji wszelkich pozostałych należności, wyznaczona jest wg miejsca zamieszkania lub siedziby zobowiązanego. Właściwość ustala się wg umiejscowienia majątku.
Egzekucja o charakterze niepieniężnym: zasada wg miejsca zamieszkania, siedziby lub miejsca pobytu.
Gdy chodzi o egzekucję z należności niepieniężnych, opuszczenie lokalu, zabranie rzeczy lub pomieszczenia wg lokalizacji rzeczy, pomieszczenia, lokalu.
W jaki sposób organ egzekucyjny bierze udział w postępowaniu.
- bezpośrednio,
- za pośrednictwem swoich pracowników /poborców skarbowych-pieniężnych, egzekutorów-niepieniężnych/.
Pracownicy mogą prowadzić wszelkie czynności lub być wyznaczeni do wykonania określonej czynności zgodnie z procedurą.
Wykonują działania:
- faktyczne , na własną odpowiedzialność.
- prawne, wydawanie postanowień - organ egzekucyjny.
Nad organami egzekucyjnymi mamy organy sprawujące nadzór na wszystkich szczeblach. Ustawa określa, nadzór nad egzekucją sprawuje organ wyższego stopnia określony w KPA. Jeżeli nie ma takiego organu to organem sprawującym nadzór jest Naczelnik Izby Skarbowej
Organy nadzoru.
1. Są organami odwoławczymi od postanowień organów egzekucyjnych.
2. Sprawują kontrolę organów egzekucyjnych.
3. Organy nadzoru mogą w szczególnie uzasadnionych przypadkach na czas określony wstrzymać postępowanie egzekucyjne lub czynności egzekucyjne.
Na postanowienie w sprawie wstrzymania służy zażalenie:
1. Może złożyć je zobowiązany.
2. Wierzyciel nie będący organem egzekucyjnym.
Organem, który może wstrzymać czynności egzekucyjne na czas określony jest wojewoda.
Nadzór zwierzchni.
Organem nadzoru zwierzchniego nad wszystkimi organami jest Minister Finansów. Ustaw przyznała mu prawo kontroli nad wszystkimi organami egzekucyjnymi i wierzycielami.
Egzekucja obowiązkowa o charakterze niepieniężnym.
Ustawa nie używa już pojęcia nadzoru zwierzchniego tylko nadzoru.
Nadzór sprawują:
- Ministrowie
- Centralne Organy Administracji Rządowej.
- Organy nadzoru nad samorządem terytorialnym.
Organy udzielające pomocy.
Organ egzekucyjny i egzekutor mogą w razie potrzeby wezwać pomocy:
- gdy natrafia na opór,
- gdy jest uzasadnione przypuszczenie, że natrafią na opór.
Zasadą jest, że pomocy udziela policja.
Wyjątki:
1. Straż Graniczna, gdy dzieje się na przejściu grani...
prawozaoczne