Języki śródziemia.doc

Języki śródziemia, pisma…

Khuzdul

Khuzdul - sztuczny język stworzony przez J. R. R. Tolkiena, którym w stworzonej przez niego mitologii Śródziemia posługują się krasnoludowie.

Wyrazy w khuzdulu, jak w językach semickich, oparte są na rdzeniach trójspółgłoskowych. Do zapisu tego języka używa się alfabetu cirth.

Niewiele wiadomo o tym języku, jako że krasnoludowie skrywali swój język przed innymi plemionami. Nawet swoich prawdziwych imion używali tylko w ścisłym gronie krasnoludów. Imiona krasnoludów, przedstawiane innym plemionom były zapożyczane z Języków Północy.

Wyjątkami są niektóre nazwy geograficzne (np. Kheled-zâram - Jezioro Zwierciadlane), które krasnolud Gimli zdradził przyjaciołom podczas wędrówki do Morii.

Podczas oblężenia Gondoru Gimli wzniósł okrzyk "Baruk Khazâd! Khazâd ai-mênu!" co miało oznaczać: "Topory krasnoludów! Krasnoludowie biją!"

Za drugi z przykładów, można wziąć runiczną inskrypcję na grobie Balina, w Khazad-dûm (Morii) która głosiła: "Balin Fundinul Uzbad Khazad-dumu" - "Balin, syn Fundina, władca Morii".

Język ten został najprawdopodobniej nadany krasnoludom przez Aulëgo, po stworzeniu ich cielesnych powłok. Krasnoludy chroniły go przed poznaniem przez inne rasy (wolały posługiwać się obcymi językami niż uczyć inne istoty własnego), więc nie zmienił się bardzo od początku swego istnienia.

·         Azanulbizar - Dolina Półmroku

·         Khazad-dûm - Moria (przed pojawieniem się Balroga zwana była "Pałacem Krasnoludów")

·         Gabilgathol - Belegost

·         Kheled-zâram - Jezioro Zwierciadlane

·         Khazad - Krasnolud

·         Tumunzahar - Nogrod

·         Barazinbar - Caradhras

·         Bundushathur - Fanuidhol

·         Nulukkizdin - Nargothrond

·         Zirakzigil - Celebdil

·         Baruk - Topory

·         Uzbad - Władca

Język adûnaicki (adûnaic, język zachodu) to jeden z języków stworzonych przez J. R. R. Tolkiena na potrzeby stworzonej przez niego mitologii Śródziemia.

Adûnaicki był językiem mieszkańców Númenoru i pochodził od taliski, języka, którymi posługiwały się rody Hadora i Bëora w Pierwszej Erze. Choć większość ludzi z rodu Bëora zginęła w Dagor Bragollach, bëoriański akcent przetrwał w niektórych częściach Númenoru.

Westron, używany podczas Trzeciej Ery jako wspólna mowa, w dużym stopniu wywodził się od adûnaicu. Czarni Númenorejczycy z Umbaru i innych númenorejskich kolonii mówili pokrewnym językiem zwanym czarnym adûnaickim, bardziej zbliżonym do dawnego języka ze względu na mniejszą liczbę elfich wpływów.

Avari, (pl. "Niechętni") - w stworzonej przez J. R. R. Tolkiena mitologii Śródziemia, określenie w języku quenya jednego z pierwotnych szczepów elfów, którzy obudzili się na brzegach jeziora Kuiviénen. W odróżnieniu od Eldarów, nie podjęli oni wędrówki za Oromë na Zachód.

Wielu wszakże odrzuciło wezwanie, woląc od blasku Drzew światło gwiazd i otwarte przestrzenie Śródziemia; tych nazwano Avarimi, co znaczy >>Niechętni<<; Avari rozłączyli się podówczas z Eldarami i wiele wieków miało upłynąć, zanim się te dwa odłamy elfów spotkały znowu.

Wielu spośród Avarich zginęło w walkach z Melkorem i jego sługami, a wielu zdołał uprowadzić, stopniowo upodlając ich i zmieniając w orków. Czyn ten był uważany za najgorszą zbrodnie Melkora.

Avari, razem z Eldarami, którzy nie ukończyli Wędrówki do Amanu i nigdy nie widzieli światła rzucanego przez Drzewa Valinoru, zwani byli z tego powodu Elfami Ciemności.

Czarna Mowa to sztuczny język stworzony przez J. R. R. Tolkiena na potrzeby stworzonej przez niego mitologii Śródziemia.

Czarna Mowa została stworzona przez Saurona, Czarnego Władcę, aby ułatwić porozumiewanie się między jego sługami, w zastępstwie licznych dialektów orków. Nie udało mu się osiągnąć tego celu, jednak wiele ze słów używanych przez orków pod koniec Trzeciej Ery wywodziło się z tego języka.

W Pierwszej Erze istniała wcześniejsza wersja Czarnej Mowy wymyślona przez Morgotha.

Jedynym znanym dłuższym fragmentem w Czarnej Mowie jest inskrypcja z Jedynego Pierścienia:

Ash nazg durbatulûk, ash nazg gimbatul,
ash nazg thrakatulûk agh burzum-ishi krimpatul

Co po przetłumaczeniu na polski brzmi:

Jeden, by wszystkimi rządzić, Jeden, by wszystkie odnaleźć,
Jeden, by wszystkie zgromadzić i w ciemności związać. (tł. z ang. Maria Skibniewska)

Czarna Mowa była przynajmniej częściowo oparta na języku valaryjskim - przykładem może być słowo "nazg" (pierścień), bardzo podobne do valaryjskiego "nashkâd".

Czarna mowa została zaprojektowana przez Tolkiena, jako język twardy, szorstki i niemiły dla uszu. Nie znamy wielu słów w tym języku. Przykładowe słowa Czarnej Mowy:

·         burz - ciemny

·         ghash - ogień

·         gûl - upiór (np. w Nazgûl)

·         lug - wieża

·         nazg - pierścień

·         snaga - niewolnik (określenie często używane przez orków na określenie współbratymców)

·         sharku - staruszek

Doriathrin - martwy język stworzony przez J. R. R. Tolkiena na potrzeby stworzonej przez niego mitologii Śródziemia. Sindarowie z Beleriandu byli podzieleni na kilka grup, a ich język posiadał kilka dialektów. Doriathrin, dialekt Sindarów z Doriathu, serca Beleriandu, uważany za najbardziej archaiczną ówczesną odmianę sindarinu, była przeciwieństwem "współczesnego" dialektu Falathrin, chociaż elfowie mówiący nimi, mogli się bez problemu zrozumieć. Doriathrin zachował wiele archaicznych słów, zwrotów, które zaniknęły w Falathrinie, a były uznawane za bardziej szlachetne. Doriathrin, w przeciwieństwie do innych dialektów, pozostał bez wpływów quenyi, jednak po wyjeździe Turina z Doriathu, zaczął stopniowo zanikać. Doriathin zginął wraz z końcem Pierwszej Ery, po zniszczeniu Beleriandu, chociaż w Númenorze zachowało się trochę pism w tym języku.

Język entyjski - język wymyślony przez J.R.R.Tolkiena, którym w jego dziełach opisujących świat Śródziemia posługiwali się entowie.

Został stworzony przez entów prawdopodobnie po ich zetknięciu z Eldarami, którym zawdzięczają chęć posługiwania się mową. Język entyjski był bardzo nietypowym językiem: powolny, pełen zlepków słów, powtórzeń. Posiadał różnorodne odcienie samogłosek i akcentów, tak skomplikowane, że nawet uczeni Eldarowie nie próbowali się ich uczyć.

Część słów była zapożyczona z języka quenya i posklejana na sposób entów, niektóre słowa są zapożyczeniami z języka sindarińskiego.

Język drúedainicki - jeden z języków stworzonych przez J. R. R. Tolkiena na potrzeby stworzonej przez niego mitologii Śródziemia.

Posługiwali się nim Drúedainowie (Dzicy Ludzie), zamieszkujący Las Drúadan. Był to bardzo stary język, pochodzący jeszcze z Pierwszej Ery. Znane są tylko dwa jego słowa, Drûghu - Drúedainowie i gorgûn - ork.

Inglishmêk – w Śródziemiu, fikcyjnym świecie stworzonym przez J. R. R. Tolkiena, język migowy stworzony przez krasnoludów. W przeciwieństwie do języka mówionego (khuzdul), inglishmêk był bardzo podatny na zmiany. Jeden z dwóch (oprócz Czarnej Mowy) sztucznych języków Śródziemia.

Mátengwië (quen. Język rąk) - w fikcyjnym świecie Śródziemia stworzonym przez J. R. R. Tolkiena elficki język gestów. Gesty te zazwyczaj towarzyszyły mowie, szczególnie przy recytacji i przemowach.

Przykładowe gesty:

·         Jedna ręka zwrócona wnętrzem dłoni w górę - gest osoby obdarowywanej lub proszącej o dar (rozchylone palce - rozpacz, nagłość potrzeby)

·         Dwie dłonie zwrócone wnętrzem dłoni w górę - gest osoby będącej w służbie/pod dowództwem innej osoby

·         Ręka wyciągnięta do przodu z płaszczyzną dłoni skierowaną do innej osoby - zakaz (rozchylone palce - z towarzyszącą wrogością, agresją) - im wyżej znajdowała się ręka, tym mocniejsze zaakcentowanie

·         Rozchylenie obu ramion na boki (poniżej linii ramion, z dłońmi na zewnątrz) - brak broni

Nie o słowie tym razem, ale o geście - jednak w kontekście języka. Wiemy już z lektury Quendi and Eldar (HoMe XI), że krasnoludy posiadały swój język gestów, czyli iglishmék. W tym samy tekście Tolkien informuje, że elfy posiadały również taką formę komunikacji.

(HoMe XI 394-395)

W przypisie do tego fragmentu (HoMe XI 416, przypis 34) czytamy jeszcze następujące słowa:

Do tych informacji bardzo ciekawym dodatkiem jest fragment tekstu Eldarin Hands, ...