Muzeum Narodowe w Kielcach.doc

Muzeum Narodowe w Kielcach – placówka muzealna z ponad 100-letnią tradycją. W swoich zbiorach posiada cenne eksponaty z dziedziny malarstwa, rzemiosła artystycznego, sztuki ludowej, archeologii i przyrody.

Główną siedzibą muzeum jest pałac z XVII w., należący niegdyś do biskupów krakowskich.

Na ekspozycji stałej można podziwiać:

§                     wnętrza XVII i XVIII- wieczne,

§                     wystawę Dawne uzbrojenie europejskie i wschodnie,

§                     Sanktuarium Marszałka Józefa Piłsudskiego,

§                     Galerię malarstwa polskiego i sztuki zdobniczej.

Muzeum organizuje również liczne wystawy czasowe. W pałacu odbywają się koncerty, wykłady, warsztaty dla dzieci i młodzieży a także imprezy adresowane do rodzin.
We wrześniu 2009 Muzeum zostało uhonorowane Certyfikatem ISO 9001:2008, w 2010 r. pałac został przystosowany dla osób niepełnosprawnych.

Muzeum posiada również sale wystawowe przy Rynku i od ul. Orlej oraz dwa oddziały: Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego i Muzeum Henryka Sienkiewicza w Oblęgorku.

Historia Muzeum

Muzeum zostało powołane do życia przez Kielecki oddział Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w 1908, a pierwszym dyrektorem zostałSzymon Tadeusz Włoszek. W księdze inwentarzowej jako pierwszy eksponat figuruje okaz skamieniałego drzewa z Miedzianej Góry ze zbiorów Feliksa Rybarskiego, byłego nauczyciela szkól kieleckich; jako drugi wpisany został białogoński odlew popiersia Stanisława Staszica z oryginału Tatarkiewicza. W 1910 Muzeum posiadało już 1986 skatalogowanych obiektów. Już w 1922 czyniono starania, aby zbiory ulokować w dawnym pałacu biskupim, lecz spełzły one na niczym.

Po śmierci Szymona Włoszka w 1933 kierownictwo Muzeum obejmuje Sylwester Kowalczewski, nauczyciel szkół powszechnych w Bodzentynie, Oblęgorku i Kielcach, znawca regionu. Istotną, podjętą przez niego akcją było zorganizowanie w 1936 w Warszawie wystawy Świętokrzyskiej, na której zaprezentowano dorobek regionu i miasta. Od tegoż roku muzeum przybrało miano Świętokrzyskiego. W 1938 w płd.-zach. części parteru kieleckiego pałacu (siedzibie Urzędu Wojewódzkiego w latach 1919 -1939 i 1945-1971) powstało Sanktuarium Marszałka Józefa Piłsudskiego i Muzeum Legionów.

Muzeum Świętokrzyskie zostało wskrzeszone po II wojnie światowej w nowej formie prawnej przez powołane w 1945 Towarzystwo Muzeum Świętokrzyskiego, a otwarte oficjalnie przez Ministra Kultury Dybowskiego latem 1947 (jednak jego sytuacja prawna została uregulowana dopiero w 1949, kiedy zostało upaństwowione). Pierwszym dyrektorem po wojnie został Juliusz Nowak Dłużewski. W 1946 otwarto już pierwszą ekspozycję. Dyrektorem Muzeum w latach 1946-61 był Edmund Massalski - przyrodnik i regionalista. Będąc w latach trzydziestych prezesem PTK, któremu podlegało Muzeum, otoczył je szczególną troską, przyczynił się do ocalenia cennych zbiorów w czasie wojny. Należał do komitetu organizacyjnego Muzeum. Przeobraził je z lamusa staroci w placówkę o specjalistycznych wystawach, prowadzącą badania naukowe; inspirował powstawanie nowych muzeów na Kielecczyźnie.

Pierwszą wzorowo urządzoną wystawą Muzeum Świętokrzyskiego w okresie powojennym była otwarta w listopadzie 1958 wystawa archeologiczna autorstwa Zygmunta Włodzimierza Pyzika i Janusza Kuczyńskiego, której towarzyszył przewodnik "Pradzieje ziem województwa kieleckiego". Muzeum organizowało również placówki regionalne, m.in. w 1958 r. otwarto Muzeum Sienkiewicza w Oblęgorku, następnie w Szydłowie i w Czarnolesie.

W 1961 dyr. Massalski przeszedł na emeryturę, a jego miejsce zajął Alojzy Oborny historyk sztuki, dotychczasowy dyrektor muzeum w Raciborzu. Fatalny stan budynków sprawił, że pierwszymi czynnościami nowego dyrektora były kroki w celu podjęcia remontu, który trwał do 1967. Nie przeszkadzało to w działalności muzeum. W 1965 dzięki inwencji i zapałowi Aleksandry Dobrowolskiej otwarto Muzeum Stefana Żeromskiego. Trwa dobra passa Muzeum Sienkiewicza w Oblęgorku, które w 1967 zostało odwiedzone przez ponad 80 tys. osób. Zaczął się ukazywać Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego. W związku z planami otwarcia Galerii Malarstwa Polskiego dokonywane są zakupy: do kolekcji trafiają obrazy takich artystów jak Lampi, Siemiradzki,Kostrzewski, Grottger, Brandt, Wyspiański, Pankiewicz, Boznańska i wielu innych. Działalność staje się coraz bardziej prężna. Następuje inauguracja Ogólnopolskiego Przeglądu Filmów o Sztuce; w 1968 w sześćdziesiątą rocznicę powstania Muzeum udostępniono stałe ekspozycje: historyczną, etnograficzną i galerię malarstwa polskiego. Wciąż trwały starania o pozyskanie na cele muzealne dawnego Pałacu Biskupów Krakowskich.

W 1971 Uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej przekazano Muzeum Świętokrzyskiemu w Kielcach zespół pałacowy wraz z przynależnymi budynkami. Ale na życzenie władz miejskich i wojewódzkich w bardzo krótkim czasie, bo w osiem miesięcy, ma zostać otwarta stała ekspozycja w pałacu. Przestrzeń 1306,5 m zostaje zagospodarowana, a podczas uroczystego otwarcia, z ust Profesora Stanisława Lorentza pada określenie "kielecki Wawel". W 1975 Muzeum w uznaniu zasług dla rozwoju kultury i nauki polskiej oraz wielkiego znaczenia tej placówki zarządzeniem Ministra Kultury i Sztuki podniesiono do rangi Muzeum Narodowego. Staje się jednym z siedmiu Muzeów Narodowych w Polsce.

W Muzeum stale przebiegają prace konserwatorsko – budowlane. Najważniejsze to odtworzenie schodów elewacji zachodniej z loggii do ogrodu, renowacja pierwszej kaplicy pałacowej, wymiana stolarki okiennej na parterze pałacu, odtworzenie murów obwodowych od strony północnej z rekonstrukcją siedemnastowiecznego puntone, rozpoczęto prace konserwatorskie przy stropie ramowym w Pierwszym Pokoju Senatorskim[1].

Dyrektorzy muzeum

§                     1908-33 - Szymon Tadeusz Włoszek

§                     1933-39 - Sylwester Kowalczewski - Muzeum Świętokrzyskie od 1936

§                     1945-46 - Juliusz Nowak Dłużewski

§                     1946-61 - Edmund Massalski

§                     1961-2003 - Alojzy Oborny - Muzeum Narodowe od 1975

§                     1987-1990 i 2003-2008 - Krzysztof Urbański

§                     2009 - Robert Kotowski

Struktura organizacyjna

Zbiory: Ryciny:

Przysłowia toskańskie i Widoki historyczne Polski to najliczniejsze cykle rycin w zbiorach obejmujących 3340 odbitek na papierze. W ich skład wchodzi również największa w kraju kolekcja prac Stefana Mrożewskiego ( 1894 - 1975) wybitnego twórcy drzeworytów.

Grafikę europejską reprezentują ryciny: niemieckie, włoskie francuskie, angielskie, najstarsze z nich pochodzą z końca szesnastego wieku, większość powstała w epoce baroku. Wśród tematów dominują sceny religijne oparte na Biblii oraz motywy mitologiczne nawiązujące do dziedzictwa antyku. Do najcenniejszych przedstawień można zaliczyć miedzioryty Aegidiusa Sadelera II Minerwa wprowadzająca malarstwo do grona muz, około 1592 r.; Francoysa van der Steen Ukrzyżowanie Chrystusa, 1658 r. Obok stale obecnych wątków związanych z antykiem i chrześcijaństwem, wielu grafików nawiązywało do wydarzeń im współczesnych, lub niezbyt odległych w czasie.  Na portrecie Marii Stuart królowej Szkocji, autorstwa Jeana Couvay w tle odnajdujemy scenę kaźni przez ścięcie głowy, które miało miejsce 8 lutego 1587 r. Inne dramatyczne wydarzenie utrwalone w miedziorycie to wybuch magazynu prochu w  francuskim mieście Abbeville, 23 listopada 1773 r., przedstawiony przez Charlesa Francoisa Maczet.

W kręgu zainteresowań twórców rycin odnajdujemy również sferę moralności, którą porusza cykl „Proverbi toscani’, „Przysłowia toskańskie”, złożony z 28 akwafort, autorstwa Giuseppe Piattoli. Każda z nich poza obrazem jest zaopatrzona w sentencję i krótki tekst. Tablica pierwsza ukazuje siedzącego pod drzewem młodzieńca trzymającego za rękę wyrywającą się dziewczynę, napis głosi „ Kobieta, której nie kusi złoto, cenniejsza jest niż skarb”.

Najbogatszą część zbiorów Działu Rycin stanowią grafiki polskie, najwcześniejsze z nich powstały w okresie rozwoju nowej techniki litografii przypadającym na początek XIX. Polegała ona na wykorzystaniu płyty kamiennej, na której nanoszono farbami obraz odbijany następnie na papierze. Wykorzystano ją do rozpowszechnienia tematyki rodzimej historii, przedstawiając portrety królów oraz licznych zasłużonych dla państwa osobistości, wydarzenia, zarówno te rzeczywiste jak i legendarne. Do tego samego nurtu podtrzymującego pamięć narodową można zaliczyć monumentalne dzieło Widoki historyczne Polski. Obejmujące 260 rysunków Napoleona Ordy, przeniesionych na kamień litograficzny i odbitych w znanym zakładzie Maksymiliana Fajansa w latach 1873 -1883.

Grafiki polskie pochodzące z XX wieku charakteryzują się różnorodnością tematyki i bogactwem zastosowanych technik. W zbiorach znajdują się ryciny wielu znanych artystów związanych z odrodzeniem drzeworytu w okresie międzywojennym, są też prace wybitnych przedstawicieli sztuki współczesnej z lat osiemdziesiątych. Szczególne miejsce zajmuje dorobek Stefana Mrożewskiego określanego przez krytyków mianem „Czarodzieja Rylca”. Licząca 474 obiekty kolekcja obejmuje m.in. cykl ilustracji do Boskiej Komedii Dantego, które były dziełem jego życia, po za nimi należy wymienić komplet używanych przez artystę narzędzi drzeworytniczych.

Maria Stuart

Jean Couvay ( 1622 – 1675 ok.),  ok. 1640-1660
Rodzaj: grafika
Technika: miedzioryt
Materiał: papier 54,2 x 39,0 cm

Konie świętego Marka

Konrad Srzednicki (1894 -1993), 1963 r.
Rodzaj: grafika
Technika: akwaforta
Materiał: papier 49,0 x 64,5 cm

Kielce - widok bramy krakowskiej i katedry (rekonstrukcja)

Rodzaj: rysunek,
Technika: ołówek,
Materiał: papier 30,7 x 43,0 cm,
Autor: Ryszard Prauss (1902 – 1955)
Czas powstania 1938 - 1943

Kobieta i zwierzę (Inassouvissement)

Jan Lebenstein (1930-1999)
Rodzaj: grafika
Technika: litografia
Materiał: papier 35, 5 x 48,2 cm

Studia i szkice

Rodzaj: rysunek,
Technika: tusz, ołówek, sepia, pióro,
Materiał: papier,16,5 x 9,0 cm
Autor: Rafał Hadziewicz ( 1803 –1886)
Czas powstania: przed 1886

Adoracja Dzieciątka przez Polonię

Rodzaj: klocek drzeworytniczy opracowany dwustronnie,
Technika: drzeworyt sztorcowy
Materiał: drewno 13,8 x 9,5 x 2,3 cm  
Autor: Stefan Mrożewski ...