SAMOBÓJSTWO – UTRATA INNYCH MOŻLIWOŚCI ISTNIENIA

Z pewnością w życiu każdego z nas są okresy , kiedy po prostu nie potrafimy sobie wyobrazić, jak zdołamy przeżyć następny dzień; gdy życie nie wydaje się warte męki i cierpień, do których znoszenia nas zmusza.

Może straciliśmy ojca, matkę lub bliskiego przyjaciela;

zawiedliśmy się na ukochanej osobie; nie zaliczyliśmy roku lub straciliśmy pracę, którą lubiliśmy.

Jednak jakkolwiek "uzasadnione" i silne są te uczucia ostatecznej  beznadziejności i towarzyszące im przelotne pragnienia, aby skończyć z tym wszystkim, większość z nas nie poddaje się temu impulsowi.

Jak kiedyś powiedział Nietzsche: "Myśl o samobójstwie jest wielkim pocieszeniem. Dzięki niej udaje się przetrwać wiele złych nocy".

Tragiczne jest to, że każdego dnia dla ponad tysiąca ludzi samozniszczenie jest czymś znacznie więcej niż przelotnym pragnieniem, jest ostatnim zdarzeniem w ich życiu.

Według Światowej Organizacji Zdrowia, prawie pół miliona ludzi rocznie popełnia samobójstwo, a liczba ta staje się jeszcze bardziej przerażająca, gdy uświadomimy sobie, że znacznie więcej nieskutecznie próbuje odebrać sobie życie. Jako przyczyna śmierci samobójstwo zajmuje obecnie siódme miejsce w Stanach Zjednoczonych, jest zaś w pierwszej dziesiątce w uprzemysłowionych krajach świata.

Jakie są tego przyczyny i jakiego rodzaju ludzie przyczyniają się do powstania tej statystyki?

Co wiemy o czynniku ludzkim w tym równaniu życia i śmierci ?

Samobójstwo najzwięźlej definiuje się w kategoriach dwóch podstawowych cech: zamiaru i wyniku. "Prawdziwe" samobójstwo popełniają ludzie, którzy zamierzają się zabić i którzy rzeczywiście to czynią.

Aczkolwiek wyniki są oczywiste - jednostka albo przeżyje, albo umrze - to jednak zamiarów nie da się określić tak łatwo. Niektóre przypadki zupełnie wyraźnie wskazują na zamiar odebrania sobie życia: skok z dachu wysokiego budynku czy strzał w głowę.

Inne, takie jak zażycie kilku dodatkowych pigułek nasennych (po czym natychmiast telefonuje się do przyjaciela, by poinformować go o podjętym działaniu), czy też powierzchowne przecięcie nadgarstków w chwili, gdy wóz męża wjeżdża do garażu, zdają się wskazywać, że zadanie śmierci nie było tu rzeczywistym zamiarem.

Być może, najbardziej ze wszystkich przerażającym samobójczym zamiarem jest to, co nazywano "grą ze śmiercią".

W tym przypadku zamiarem danej jednostki jest umrzeć lub nie umrzeć, w całkowitej zależności od sił zewnętrznych działających w jakiejś sztucznie stworzonej sytuacji. Gra w "rosyjską ruletkę" jest skrajnym przykładem tego zjawiska.

Szczególnie fascynujące jest to, że ten typ aktu samobójczego może być zinstytucjonalizowany w społeczeństwie.

Czynniki społeczne a samobójstwo

Autodestrukcję najlepiej można zrozumieć rozpatrując ją w powiązaniu    z czynnikami środowiskowymi - sytuacjami społecznymi i naciskiem życia - które odgrywają poważną rolę w samobójstwach wielu osób.

Wykazano, że wskaźniki samobójstw są związane z wielką liczbą zmiennych w złożonym zbiorze czynności, zależności i instytucji, które składają się na życie społeczne mężczyzn i kobiet w dzisiejszym społeczeństwie.

Płeć. Jeśli chodzi o próby samobójstw, to kobiety są reprezentowane trzykrotnie liczniej niż mężczyźni. W jednym z badań stwierdzono, że 69% wszystkich usiłowanych samobójstw w Stanach Zjednoczonych popełniają kobiety, natomiast próby mężczyzn są skuteczniejsze - popełniają oni 70% udanych samobójstw. Stwierdzono, że gospodynie domowe podejmują dwa razy więcej prób samobójczych niż wszystkie inne kobiety.

W przeszłości społeczeństwo skłonne było wychwalać bezpieczną pozycje pani domu, to jednak obecnie badacze sądzą że wiele kobiet należących do tej kategorii w rzeczywistości pragnie uciec od tego, co w wielu wypadkach równa się życiu w samotności i w odosobnieniu. Rozbieżność między liczbą usiłowanych i udanych samobójstw wśród mężczyzn i kobiet może wynikać z faktu, że mężczyźni są bardziej doświadczeni w używaniu śmiercionośnych broni, które zapewniają skuteczną realizację destrukcyjnych zamiarów. Mężczyźni najczęściej popełniają samobójstwo przez zastrzelenie się lub powieszenie, podczas gdy kobiety prawie zawsze stosują jakąś bardziej bierną metodę samounicestwienia:

lekarstwa, trucizny lub gaz.

Wiek. Samobójstwa wśród dzieci są rzadkie. Dla wieku od 5 do 15 lat utrzymuje się stały wskaźnik 0,2 na 100 tysięcy, który nie zmienia się ani z upływem czasu, ani nie jest zależny od zmiennych demograficznych.

W ogólnej populacji młodzieży dorastającej (wiek od 15 do 19 lat) wskaźnik samobójstw skacze do 5,5 na 100 tysięcy chłopców i 2,0 na 100 tysięcy dziewcząt i zajmuje czwarte miejsce jako przyczyna  śmierci - drugie zaś w przypadku studentów wyższych uczelni.

Statystyki opublikowane przez Ośrodek Zapobiegania Samobójstwom w los Angeles wykazują że coraz większa liczba młodych ludzi ucieka się do samobójstw, w samym okręgu Los Angeles wskaźnik samobójstw wśród osób od kilku do dwudziestu paru lat przekracza wskaźnik dla osób w wieku ponad 30 lat -alarmujące   odwrócenie tradycyjnej zależności, że częstość samobójstw wzrasta z wiekiem.

Co tłumaczy ten wzrost liczby młodych ludzi, którzy chcą ze sobą skończyć? Badacze podają oklepane wyjaśnienia wskazujące na nadużywanie narkotyków i naciski ze strony szkoły, lecz po prostu nie potrafią wyjaśnić tego tragicznego marnotrawstwa życia ludzkiego.  Wywiady przeprowadzone  z ofiarami nieudanych prób samobójczych oraz retrospektywne analizy przypadków samobójstw udanych, ujawniły intensywny strach przed naciskiem ze strony rodziców, poczucie skrajnej beznadziejności, które jest rzutowane na ocenę całej sytuacji społecznej, najczęściej zaś - przytłaczające poczucie samotności

W odniesieniu do osób w średnim wieku wskaźniki samobójstw stale rosną, co koreluje ze wzrastającymi naciskami ze strony pracy i rodziny, jak również psychicznymi i fizjologicznymi zmianami, które zwiastują starość. Wykazano, że chociaż wskaźniki usiłowanych samobójstw są najniższe wśród osób w starczym wieku, to jednak wskaźniki skutecznych samobójstw są wtedy najwyższe. Ludzie starsi podchodzą zatem najbardziej serio do aktu samodestrukcji. Nie jest zaskakujące, że w tak licznych przypadkach samotności - w wyniku śmierci ukochanej osoby, odrzucenia przez własną rodzinę, braku kontaktów społecznych, ostrego fizycznego bólu czy też braku zabezpieczenia finansowego - samobójstwo jest uważane za najlepsze rozwiązanie, pozwalające uciec przed szybkim zbliżaniem się tego, co nieuchronne.

Wykształcenie. Wśród dorosłej populacji Stanów Zjednoczonych wskaźnik samobójstw jest odwrotnie skorelowany z poziomem wykształcenia. Ludzie o wykształceniu wyższym niż przeciętne rzadziej popełniają samobójstwo niż ludzie o wykształceniu niższym od przeciętnego.

Jedyną przyczyną śmierci studentów wyższych uczelni wyprzedzającą samobójstwa są wypadki. Zawód. Wykazano, że uprawiany zawód jest czynnikiem, który ma istotny wpływ na wskaźnik samobójstw. Badania wykazały, że samobójstwa wśród lekarzy, dentystów, prawników są trzy razy częstsze niż wśród pracowników umysłowych, którzy nie wykonują wolnych zawodów.

Stan cywilny. Jednym z najbardziej rzetelnych społecznych predykatorów samobójstwa, zwłaszcza w odniesieniu do mężczyzn, jest informacja, czy dany osobnik jest żonaty.

W przeciwieństwie do poglądów wielu cyników, w małżeństwie jest   coś   takiego,   co   wyraźnie   zmniejsza prawdopodobieństwo samobójstwa związanych nim osób, w porównaniu z ludźmi samotnymi. Owdowienie lub rozwód znacznie zwiększają   prawdopodobieństwo   śmierci    spowodowanej samobójstwem i jest on znacznie większy dla mężczyzn niż dla kobiet w każdej grupie wieku.

Warunki ekonomiczne. Mówi się ,że "Samobójstwo jest luksusem bogaczy". Takie stwierdzenie jest fałszywe. We wszystkich klasach społecznych niepewność ekonomiczna i niedostatek finansowy przynoszą poczucie beznadziejności i rozpaczy. Samobójstwa zdarzają się nie tylko w domach bogaczy, lecz także mieszkaniach czynszowych ubogich ludzi i w domach opieki dla ludzi w podeszłym wieku.

Wskaźnik samobójstw wzrasta w okresach depresji ekonomicznej zarówno w klasach wyższych, jak i w niższych.

Jednostki skłonne do samobójstwa często prześladuje miażdżąca kombinacja poczucia beznadziejności i bezradności uczucie rozpaczy, że nic nie można zrobić i że nikt nie może niczego zrobić. Niewątpliwie najbardziej charakterystyczną cechą tych, którzy próbują popełnić samobójstwo jest depresja.

Brak miłości i właściwej komunikacji między dzieckiem a rodzicami zagraża prawidłowemu funkcjonowaniu rodziny. Rodzice odsuwający się od dziecka tracą z nim możliwość porozumienia -nie słyszą komunikatów dziecka oraz swoich własnych. Wtedy w rodzinach występuje brak poczucia wspólnoty i bliskości emocjonalnej, brak wspólnych zainteresowań i rozrywek.

Występowanie samobójstw jest dla społeczeństwa ponurym przypomnieniem, że nie potrafiło ono sprawić, aby dla wszystkich jego członków życie było coś warte.

Jest rzeczą zaskakującą, że od niedawna zaczęliśmy podchodzić do samobójstwa poważnie - jako do ludzkiego problemu zasługującego na naukowe zainteresowanie i humanitarną troskę.