Baza adresowa woj. podlaskiego. Vadamecum turysty.pdf

BAZA ADRESOWA

województwa

podlaskiego

Vademecum turysty

105

Zabytki

POWIAT AUGUSTOWSKI

w XVIII w., we wnêtrzu freski, obraz MB z Dzie-

ci¹tkiem z pocz. XVII w., rzeŸba Chrystusa

Ukrzy¿owanego z prze³. XVII i XVIII w.

• plebania w stylu dworkowym , murowana z 1939 r.,

wzniesiona na miejscu dawnego klasztoru

• koœció³ pw. Œw. Rocha z 1870 r.

• pomnik nagrobny Wiktorii Rymaszewskiej

z 4 kolumnami z lanego ¿elaza z XIX w.

Augustów

• zespó³ Yacht Clubu z lat 1933-37, w sk³ad

którego wchodz¹ budynek Yacht Clubu, drew-

niana portiernia, budynek przystani oraz park

leœny)

• uk³ad urbanistyczny z po³. XVI w. z Rynkiem

Zygmunta Augusta przekszta³conym w 1860 r.

w park oraz pierzeje zabudowane XIX-wiecz-

nymi kamienicami

• Bazylika Mniejsza pw. Najœwiêtszego Serca Je-

zusowego z lat 1906-11 w stylu eklektycznym

• Stara Poczta wraz z parkiem wed³ug typowe-

go projektu H. Marconiego z 1829 r. Obecnie

Szko³a Muzyczna I stopnia

• nagrobki na cmentarzu paraialnym z 1800 r.

Najstarsze i najbardziej okaza³e pomniki na-

grobne skupiaj¹ siê wokó³ kaplicy cmentarnej,

ufundowanej przez rodzinê Truszkowskich

w 1820 r. Kilka odlewów ¿eliwnych wykonanych

zosta³o w Hucie Sztabiñskiej

• Kana³ Augustowski – najbardziej atrakcyjny

szlak wodny województwa podlaskiego. Zos-

ta³ wybudowany w latach 1823-1839 przez

in¿. gen. Ignacego Pr¹dzyñskiego. W 1939 r.

wojsko polskie zbudowa³o schrony bojowe

w: Promiskach, Gliniskach, Augustowie i Su-

chej Rzeczce.

Lipsk

• uk³ad urbanistyczny z 2 po³. XVI w ., z rozpla-

nowaniem ulic opartym na siatce prêtowej

• koœció³ neogotycki z 1906 r., wewn¹trz cen-

na ikona Matki Boskiej „Bazylianki” z Dzieci¹t-

kiem z prze³. XVI i XVII w.

• dom katolicki z lat 20. XX w.

• Kopiec Wolnoœci usypany jako wotum za od-

zyskanie niepodleg³oœci w 1918 r.

• zabudowa mieszkalna z pocz. XX w.

• schrony tzw. linii Mo³otowa z lat 1940-41

Ciekawostka

Mikaszówka

• drewniany, jednonawowy koœció³ pw. Œw. Ma-

rii Magdaleny z 1907 r. z dwiema wie¿ami

i oryginalnym wystrojem wewnêtrznym z po-

ro¿ami. Obok drewniana dzwonnica i ¿eliwny

pomnik z huty sztabiñskiej

• Mikaszówka – jedna ze œluz Kana³u Augus-

towskiego z 1828 r.

ARCHITEKTURA DREWNIANA WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO

CIEKAWOSTKA

Pograniczny charakter dzisiejszego woj. podlaskiego zaowocowa³ mozaik¹ kulturow¹,

etniczn¹, religijn¹ jego mieszkañców. Od wieków region zamieszkiwali: Polacy, Bia³orusini,

Litwini, ¯ydzi, Rosjanie, Niemcy, Ukraiñcy, Tatarzy, którzy byli katolikami, wyznawcami pra-

wos³awia, unitami, ewangelikami i muzu³manami. Specyiczny krajobraz kulturowy Polski

pó³nocno-wschodniej, zró¿nicowanie narodowoœciowe i wyznaniowe, bogactwo obrzêdo-

woœci i obyczajów nadal pozostaje cech¹ charakterystyczn¹ tego obszaru. Wspomniana

ró¿norodnoœæ widoczna by³a i jest obecna tak¿e w architekturze regionu, m.in. w drewnia-

nym budownictwie wiejskim.

Zabudowa drewniana typowa jest dla wielu wsi woj. podlaskiego, które niejednokrotnie

przypominaj¹ „¿ywe” muzea na wolnym powietrzu. Ciekawostk¹ jest, ¿e do dnia dzisiejszego

w pó³nocno-wschodniej Polsce mo¿na zobaczyæ zwarte zespo³y starej drewnianej zabudowy

wsi, zachowane w ca³oœci – rzadkoœæ na skalê europejsk¹. W ma³ych miasteczkach regionu

i wioskach wystêpuj¹ te¿ ciekawe drewniane budynki u¿ytecznoœci publicznej np. urzêdy

i szko³y, dworce kolejowe. Podró¿uj¹c po województwie podlaskim zobacz¹ Pañstwo w wiej-

skim krajobrazie drewniane wiatraki, m³yny wodne, kuŸnie, kapliczki, krzy¿e przydro¿ne,

tradycyjne ogrodzenia.

Cenne zabytki budownictwa wiejskiego gromadzone s¹ w ekspozycjach skansenows-

kich w Bia³ostockim Muzeum Wsi (Oddzia³ Muzeum Podlaskiego), Muzeum Rolnictwa w Cie-

chanowcu, Skansenie Kurpiowskim w Nowogrodzie, Skansenie w Puñsku. W muzeach tych

oraz innych tego typu placówkach (np. Muzeum Regionalne w Lipsku) zgromadzono te¿

unikatowe kolekcje ruchomych zabytków kultury ludowej.

Ochronie budownictwa drewnianego s³u¿y organizowany od 2005 r. Konkurs na Najlepiej

Zachowany Zabytek Budownictwa Wiejskiego.

Augustów – Studzieniczna

• zespó³ koœcio³a paraialnego pw. MB Szkap-

lerznej z 1836 r., ze zdobieniami z poro¿a dzi-

kich zwierz¹t, a tak¿e kaplica, do której pro-

wadzi w¹ska grobla z 1920 r. W kaplicy znaj-

duje siê obraz Matki Boskiej Studzienicza-

skiej. Obok niej znajduje siê studnia, wed³ug

miejscowej legendy zawiera ona “cudown¹

wodê, która leczy choroby”. Od tej w³aœnie stud-

ni pochodzi nazwa jeziora oraz miejscowoœci

• Kana³ Augustowski z zespo³em budowli i urz¹-

dzeñ 1825-39

Rudawka

• Kudrynki i Kurzyniec – œluzy na Kanale Augus-

towskim wybudowane w 1829 r. Przez œluzê

Kurzyniec przebiega granica pomiêdzy Rzecz-

pospolit¹ Polsk¹ a Republik¹ Bia³oruœ.

Sztabin

• uk³ad urbanistyczny z XVIII w ., zaprojektowa-

ny przez Joachima Chreptowicza

• neogotycki koœció³ pw. Œw. Jakuba Aposto³a

z lat 1905-10

• zegar s³oneczny i ¿eliwne popiersie Joachima

Chreptowicza z XIX w.

Gabowe Gr¹dy

• drewniana, zbudowana na osi wschód –

– zachód molenna staroobrzêdowców

Œwiête Miejsce

• uroczysko nad rzek¹ Rospud¹ , w okolicy wsi

Jaœki, miejsce starodawnego kultu pogañ-

skiego, póŸniej przejête przez koœció³ ka-to-

licki. Odbywaj¹ siê tu uroczystoœci na Œw.

Jana (24 czerwca).

Krasnybór

• koœció³ pw. Zwiastowania NMP , niegdyœ cer-

kiew unicka wybudowana ok. 1614 r.

• wie¿a wzmiankowana w po³. XIX w. , prawdo-

podobnie wybudowana przez dominikanów

106

107

POWIAT BIA£OSTOCKI

• barokowy pa³ac goœcinny Branickich (obecnie

Pa³ac Œlubów) z 1771 r.

• dawna lo¿a masoñska (obecnie Ksi¹¿nica

Podlaska) z lat 1803-1806

• zespó³ koœcio³a katedralnego p.w. Wniebo-

wziêcia NMP. PóŸnorenesansowy koœció³ z lat

1617-26 ufundowany przez Wiesio³owskich,

przebudowany w latach 1750-52 przez J. K.

Branickiego. W podziemiach krypta z XVIII-wiec-

znymi pochówkami, przebudowana i powiê-

kszona w koñcu lat 80. XX w., spoczywaj¹ tu

doczesne szcz¹tki biskupów bia³ostockich.

• barokowa plebania z lat 1760-62 (obecnie

kuria biskupia). Neogotycki koœció³ katedralny

wybudowany w latach 1900-05 wg projektu

Józefa Piusa Dziekoñskiego, jako „dobudów-

ka” do istniej¹cej wczeœniej œwi¹tyni, koœcio³a

ufundowanego przez Wiesio³owskich, w któ-

rym zosta³o wówczas rozebrane prezbiterium.

W pobli¿u œwi¹tyni – na skwerze pomiêdzy kate-

dr¹ i parkiem pa³acowym pomniki – Jana Paw³a

II z 1994 r. i ks. Jerzego Popie³uszki z 1990 r.

• koœció³ p.w. Chrystusa Króla i Œw. Rocha z lat

1926-1947 zbudowany wg. projektu Oskara

Sosnowskiego na planie oœmioboku zbli¿o-

nego do gwiazdy

• cerkiew p.w. Œw. Miko³aja Cudotwórcy wybu-

dowany na planie krzy¿a greckiego w latach

1843-46 na miejscu drewnianej œwi¹tyni unic-

kiej, wewn¹trz freski z 1910 r., w ikonostasie

ikony z 1844 r.

• kaplica cmentarna p.w. Œw. Marii Magdaleny

z 1758 r.

• uk³ad urbanistyczny centrum z XVIII w ., obec-

ny Rynek Koœciuszki z Ratuszem z lat 1745-61,

zrekonstruowanym w latach 1954-58 z wie¿¹ ze-

garow¹ (obecnie siedziba Muzeum Podlaskiego)

• kamienice z koñca XIX i pocz. XX w . przy ul.

Kiliñskiego, Rynek Koœciuszki, Lipowej, Nowy

Œwiat, Krakowskiej, Sienkiewicza, Warszawskiej

• dworzec kolejowy z 1862 r.

• szpital z 1762 r. (obecnie kino „Ton”)

• dawna zbrojownia z XVIII w. (obecnie Archi-

wum Pañstwowe)

• kamienica z 1771 r. (dawna austeria), (ul. Sien-

kiewicza 2)

• koœció³ (pierwotnie ewangelicko-augsburski)

p.w. Œw. Wojciecha z lat 1906-1912

• zespó³ fabryki Beckera z prze³. XIX i XX w.

sk³adaj¹cy siê z hali fabrycznej, budynku za-

rz¹du i willi (Obecnie Muzeum RzeŸby Alfon-

sa Karnego)

• zespó³ pa³acowy Kruzenszternów (Rüdygierów,

Lubomirskich) z 2 po³. XIX w. (obecnie WSAP)

wraz z parkiem

• eklektyczny pa³ac Hasbacha z koñca XIX w.

(obecnie siedziba Wojewódzkiego Konserwa-

tora Zabytków)

• zabudowania browaru „Dojlidy” z XIX-XX w.

• budynki dawnych bó¿nic z XIX i XX w . przy ul.

Branickiego (Szmuel Beth Midrasz), Piêknej

(Bó¿nica „Piaskower”) i ul. Waryñskiego (bó¿-

nica Cytrona)

• miejsce po Synagodze G³ównej , spalonej przez

Niemców w 1941 r., obecnie pomnik z 1995 r.

ufundowany przez bia³ostockich ¯ydów z ca-

³ego œwiata,

• park miejski Planty za³o¿ony w latach 30. XX w.

z inicjatywy wojewody Koœcia³kowskiego wg.

projektu St. Gralli. Od wschodu do Plant przy-

lega Park Stary, za³o¿ony po 1895 r. wg. pro-

jektu Waleriana Kronenberga, na miejscu osu-

szonego wielkiego stawu pa³acowego. Od stro-

ny pd.-zach. Planty ³¹cz¹ siê z parkiem leœ-

nym Zwierzyniec

• Park Zwierzyniecki – w czasach Branickich

mieœci³ siê tu zwierzyniec dworski, obecnie

w jego pd.-zach. czêœci urz¹dzono rezerwat

przyrodniczy. Na skraju parki znajduje siê

cmentarz wojskowy z grobami ¿o³nierzy z lat

1919-20 oraz z okresu II wojny œwiatowej, z obe-

liskiem w kszta³cie równoramiennego krzy¿a,

poœwiêconym Nieznanemu ¯o³nierzowi.

Gródek

• uk³ad urbanistyczny z XV w.

• drewniana cerkiew cmentarna p.w. Opieki

Matki Boskiej z 1862 r.

• murowana cerkiew p.w. Narodzenia NMP z lat

1946-1947

• murowany koœció³ p.w. Najœwiêtszego Serca

Pana Jezusa z 1936 r.

• murowany budynek dawnej karczmy z 2 po³. XIX w.

• drewniane domy z koñca XIX w.

Bia³ystok

• zespó³ pa³acowo-parkowy Branickich z 1 po³.

XVIII w. Barokowy pa³ac wzniesiony w miejs-

cu XVI-wiecznej rezydencji Wiesio³owskich,

której mury zachowa³y siê w centralnej czêœci

budowli. Rozbudowany na pocz. XVII w. i po-

nownie w latach 1691-97 wg. projektu Tylma-

na z Gameren, gruntownie przebudowany

i rozbudowany w latach 1720-72 przez archi-

tektów: Jana Zygmunta Deybla, Jana Henryka

Klemma i Józefa Sêkowskiego. Zniszczony

w czasie wojen napoleoñskich, odbudowany

w uproszczonej formie i przystosowany w koñ-

cu lat 30. XIX w. do potrzeb Instytutu Panien

Szlacheckich. W czasie I wojny w pa³acu

mieœci³ siê wojenny szpital niemiecki, w okre-

sie miêdzywojennym Urz¹d Wojewódzki. Spa-

lony przez wycofuj¹ce siê oddzia³y niemiec-

kie w 1944 r. Odbudowany po zniszczeniach

wojennych przez Stanis³awa Bukowskiego

w latach 1945-62. Obecnie mieœci Akademiê

Medyczn¹. Sk³ada siê z trójkondygnacyjne-

go korpusu g³ównego i dwóch skrzyde³ w uk-

³adzie zbli¿onym do podkowy. Dziedziniec

honorowy pa³acu oddzielony od dziedziñca

wstêpnego dekoracyjnym murem z tzw. Sin-

ksami d³uta J. Chr. Redlera. W murze ogro-

dzeniowym dziedziñca wstêpnego dwie deko-

racyjne studnie, zaœ na osi za³o¿enia g³ówna

brama wjazdowa „Gryf”, wzniesiona ok. 1745 r.

Po stronie po³udniowej pa³acu park francus-

ki, z ogrodem górnym i dolnym: w ogrodzie

górnym na osi za³o¿enia g³ówna aleja par-

kowa, w której pierwotnie ustawione by³y

rzeŸby, obecnie stopniowo po pracach kon-

serwatorskich wprowadzane z powrotem. Po

jej obu stronach tzw. haftowane partery buk-

szpanowe. W ogrodzie dolnym, g³ównym ak-

centem kompozycyjnym jest dekoracyjnie

potraktowana fosa, w której przegl¹da siê

pa³ac. Przy po³udniowej granicy parku pawi-

lon w³oski, od strony pó³nocnej pawilon toska-

ñski. Przy pd.-wsch. skrzydle pa³acu budynek

arsena³u z 1755 r. Obok niego zachowane

wschodnie skrzyd³o oran¿erii z 1763 r. W kom-

pleksie zabudowañ pa³acowych znajduj¹ siê

tak¿e budynki dydaktyczne Instytutu Panien

Szlacheckich, wzniesione w koñcu XIX w.,

mieszcz¹ce obecnie ró¿ne zak³ady dydakty-

czne Akademii Medycznej i przedszkole.

£apy

• murowany koœció³ p.w. Œw. Œw. Piotra i Paw³a

z lat 1918-1927

• osiedle kolejarkie „Wygwizdowo” z 1924 r.

• osiedle kolejarski „£apy-Osse” z lat 1921-1926

• wie¿a ciœnieñ z pocz. XX w.

• domy murowane i drewniane z koñca XIX

i pocz. XX w.

Micha³owo

• drewniana cerkiew p.w. Œw. Miko³aja z lat

1906-1910 oraz plebania z pocz. XX w.

• murowany budynek dawnej fabryki w³ókien-

niczej z pocz. XX w.

Supraœl

• zespó³ klasztorny Bazylianów , XVI-XVIII w.,

w sk³ad którego wchodzi rekonstrukcja cerk-

wi p.w. Zwiastowania NMP z lat 1503-1511,

dawna cerkiew p.w. Œw. Jana Ewangelisty,

klasztor, brama oraz pa³ac archimandrytów

(Chodkiewiczów)

• zespó³ pa³acowy Buchholza z prze³. XIX i XX w.,

w sk³ad którego wchodz¹ pa³ac, ogród, ko-

niusznia – wozownia i stró¿ówka, obecnie Li-

ceum Sztuk Plastycznych

• cmentarz ewangelicki z kaplicami grobowymi

– klasycystyczn¹ Zachertów z 1885 r. i neogo-

tyck¹ Buchholzów z 1904 r.

• cerkiew p.w. Œw. Jana Teologa z lat 1889-1891

• koœció³ p.w. Œw. Trójcy wybudowany w latach

1861-65

• koœció³ ewangelicko-augsburski z 1870 r., obe-

cnie katolicki

• drewniany budynek „Stara Poczta” z XVIII w.

• dwór z 1822 r. , obecnie siedziba Parku Krajo-

brazowego Puszczy Knyszyñskiej

• drewniane domy tkaczy z po³. XIX w.

Choroszcz

• barokowy zespó³ klasztorny Dominikanów

z XVIII w., w sk³ad którego wchodz¹ koœció³

pw. Œw. Jana Chrzciciela i Œw. Szczepana

Mêczennika

• barokowy Letni pa³ac Branickich z lat 1752-

1759 (obecnie Muzeum Wnêtrz Pa³acowych)

z za³o¿eniem parkowym z lat 1726-1763

• zabudowania dawnej fabryki sukna i kortów

Ferdynanda Moesa z 2 po³. XIX w. i pocz. XX w.,

od 1930 r. szpital psychiatryczny

Cibory-Ko³aczki

• drewniany, barokowy koœció³. p.w. Narodzenia

NMP z 1742 r., o konstrukcji zrêbowej z po-

lichromi¹ neoklasycystyczn¹ z 1839 r. wew-

n¹trz, obok znajduje siê drewniana dzwon-

nica z XVIII w

Sura¿

• grodzisko wczesnoœredniowieczne „Góra kró-

lowej Bony”

108

109

• uk³ad urbanistyczny z XV-XVI w . z dwoma rynkami

• murowany koœció³ p.w. Bo¿ego Cia³a z lat

1873-1876

• kirkut za³o¿ony po 1865 r.

• drewniane domy z koñca XIX i pocz. XX w.

• zabudowa miejska z XIX i XX w .

POWIAT GRAJEWSKI

POWIAT BIELSKI

Domanowo

• drewniany koœció³ paraialny p.w. Œw. Doroty

z lat 1763-1779 wraz z dzwonnic¹ z koñca XVII w.

• drewniana zabudowa z koñca XIX i pocz. XX w.

Grajewo

• murowany neogotycki koœció³ p.w. Œw. Trójcy

z lat 1879-1882, trójnawowy, bazylikowy, obok

murowana dzwonnica z 1860 r.

• kaplica cmentarna p.w. Œw. Anny z 1839 r.

wewn¹trz marmurowe epitaia Wilczewskich

• dworzec kolejowy z koñca XIX w.

Tykocin

• rozplanowanie przestrzenne miasta z XV-XVIII w.

• rynek barokowy w kszta³cie trapezu, na któ-

rym znajduje siê pomnik Stefana Czarnieckie-

go z lat 1761-1763 d³uta Piotra Coudray oraz

murowane i drewniane domy z XVIII-XIX w.

• zespó³ koœcio³a paraialnego: koœció³ p.w.

Œwiêtej Trójcy z lat 1742-1750, trójnawowy, ba-

zylikowy z rozbudowan¹ elewacj¹ – frontowa

œciana po³¹czona arkadami z dwoma wie¿a-

mi, wewn¹trz polichromie œcienne z 1749 r.;

barokowa plebania (wczeœniej klasztor Ksiê¿y

Misjonarzy) z lat 1748-1759 i 1769-1771, bu-

dynki gospodarcze, oraz ogrodzenie z bram¹,

na której umieszczono postaci ewangelistów

• zespó³ klasztorny Bernardynów (obecnie Dom

Pomocy Spo³ecznej) z lat 1771-1791, w sk³ad

którego wchodz¹: trójskrzyd³owy, piêtrowy kla-

sztor z dziedziñcem i bram¹ – dzwonnic¹,

kaplica p.w. Œw. El¿biety, zabudowania gos-

podarcze, ogród

• barokowa synagoga z 1642 r. z mansardo-

wym dachem i wie¿¹ z XVIII w. (od 1977 r.

oddzia³ Muzeum Podlaskiego)

• Dom Talmudyczny z XVIII w. (Beith Hamidrasz),

wybudowany w XVIII w., zniszczony w czasie

ostatniej wojny, po odbudowie przeznaczony

na Oddzia³ Muzeum Podlaskiego

• kirkut – cmentarz ¿ydowski z XVI w. (najstarsze

nagrobki z XVIII w.)

• dworek administratora dóbr tykociñskich z XVIII w.

(obecnie Dom Kultury)

• alumnat wojskowy z lat 1633-1645, póŸnore-

nesansowy, na planie kwadratu (obecnie o-

biekt noclegowo-gastronomiczny)

Bielsk Podlaski

• grodzisko œredniowieczne z XII-XIII w.

• uk³ad przestrzenny miasta z XV-XIX w.

• ratusz miejski – póŸnobarokowy wzniesiony

w latach 1776-79, na iglicy he³mu wie¿y syl-

wetka szarañczy, upamiêtniaj¹ca nalot tych

owadów w 1779 r.

• zespó³ koœcio³a paraialnego p.w. narodzenia

NMP i Œw. Miko³aja z lat 1783-1784, w sk³ad

którego wchodz¹: murowany koœció³ z 1873r.,

murowana dzwonnica z 1843 r., cmentarz oraz

drewniana plebania z 1900 r.

• zespó³ klasztorny Karmelitów trzewiczkowych

z po³. XVII w. w sk³ad którego wchodz¹: klasz-

tor, koœció³, oicyna, kapliczka, ogrodzenie

z basztami i bram¹ (obecnie Pañstwowa Szko-

³a Muzyczna)

• drewniana cerkiew p. w. Narodzenia NMP „Pre-

czystieñska” z koñca XVII w.

• drewniana (obmurowana) cerkiew p.w. Zmar-

twychwstania Pañskiego „Woskriesienska”

z pocz. XVIII w.

• drewniana cerkiew p.w. Œw. Micha³a „Michaj-

³owska” z 1789 r., przy cerkwi jedyna w Polsce

Szko³a Ikonograiczna

• drewniana cerkiew cmentarna p.w. Œw. Trójcy

z XVI w. (gruntownie odnowiona w XVIII w.)

• drewniany dwór Smulskich z koñca XIX w.

Orla

• drewniana cerkiew p.w. Œw. Micha³a Archa-

nio³a z 1797 r., obok drewniana dzwonnica

– wie¿a z 1874 r.

• cmentarz z XVIII w . z drewnian¹ cerkwi¹ cmen-

tarn¹ p.w. Œw. Œw. Cyryla i Metodego z 1870 r.

• murowana synagoga z 2 po³. XVII w.

• kirkut z XVIII w. z kilkunastoma zachowanymi

macewami

Kramarzewo

• drewniany barokowy koœció³ p.w. Œw. Barbary

z 1739 r., przeniesiony w latach 80-tych XX w.

z Radzi³owa

• drewniana dzwonnica z 1778 r.

Rudka

• murowany koœció³ p.w. Trójcy Œwiêtej z lat 1753-1759

• zespó³ pa³acowy Ossoliñskich : pa³ac z 1763 r.

przebudowany w latach 1913-1914, tzw. „nowy

pa³ac” z ok. 1930 r., murowana oran¿eria z 2

po³. XVIII w., murowane i drewniane budynki

gospodarcze i czworaki z XIX i XX w., park

z 1763 r. park krajobrazowy z 1763 r. (obecnie

Zespó³ Szkó³ Rolniczych im. Krzysztofa Kluka)

• dwie murowane kapliczki z 2 po³. XVIII w.

• murowany zajazd z XIX w.

• uk³ad przestrzenny z XVII w . z drewnian¹ zabu-

dow¹ wsi z koñca XIX i pocz. XX w.

NiedŸwiadna

• murowany póŸnogotycki koœció³ p.w. Œw. Sta-

nis³awa Bp . z 1 po³. XVI w., wewn¹trz pó³koliste

zamkniête portale, barokowe rzeŸby z XVIII w.

• drewniana dzwonnica z z 1760 r.

• murowana plebania z lat 20-tych XX w., muro-

wana kaplica cmentarna z koñca XIX w.

Radzi³ów

• murowana plebania z 1881-1883 (koœció³ z 1981 r.)

• drewniana i murowana zabudowa z koñca XIX

i pocz. XX w.

Rajgród

• grodzisko œredniowieczne (X-XIII w.), jeden

z punktów systemu obronnego Jaæwingów

• trójk¹tny rynek z XVI w. z zabudow¹ z koñca XIX w.

• murowany koœció³ p.w. Narodzenia NMP z lat

1906-1912, w o³tarzu obraz MB Rajgrodzkiej

z XVII w.

Strabla

• murowany koœció³ p.w. Wniebowst¹pienia Pañ-

skiego z z 1617 r. oraz dzwonnica z 1779r.

• zespó³ pa³acowo-parkowy : z XVIII-XIXw.,

w sk³ad którego wchodzi: dwór, park, lamus,

czworaki, stajnia, obora i kuŸnia

Boæki

• uk³ad urbanistyczny z XVI-XVIII w . z prosto-

k¹tnym rynkiem lokacyjnym

• klasztor Reformatorów z lat 1730-1739 z koœ-

cio³em p.w. Œw. Œw. Józefa Oblubieñca i Anto-

niego Padewskiego z dzwonnic¹, ogrodze-

niem z kapliczkami oraz cmentarz

• murowana cerkiew p.w. Zaœniêcia NMP z 1820 r.

z murowan¹ dzwonnic¹ z 1 po³. XIX w.

Szczuczyn

• klasztor Pijarów z lat 1697-1700 z koœcio³em

p.w. Imienia Marii z lat 1701-1711 trójnawo-

wy, bazylikowy w nawie g³ównej barokowa de-

koracja sztukatorska i kolegium przylegaj¹ce

do koœcio³a

• pozosta³oœci pa³acu Szczuków z lat 1705-1709

• rynek zabudowany parterowymi murowanymi

domami z 2 po³. XIX w., zespó³ dawnej poczty

z 1824 r.

Szczyty-Dziêcio³owo

• drewniana cerkiew p.w. Œciêcia G³owy Œw. Ja-

na Chrzciciela z 1785 r.

• cmentarz przycerkiewny z II po³. XVIII w.

• kamienna igura Œw. Jana Nepomucena z 1758 r.

Zab³udów

• uk³ad urbanistyczny z XVI w.

• klasycystyczna cerkiew Zaœniêcia NMP zbu-

dowana w latach 1847-1855 na rzucie krzy¿a

greckiego, z wie¿¹ frontow¹ przykryt¹ kopu³¹

• klasycystyczny murowany koœció³ p.w. Œw.

Œw. Piotra i Paw³a z lat 1805-1840

• kaplica cmentarna p.w. Œw. Rocha z 1850 r.

• kaplica cmentarna p.w. Œw. Marii Magdaleny

z 1848 r.

• pozosta³oœci pa³acu Radziwi³³ów : oicyna i park

z II po³. XIX w.

Brañsk

• grodzisko wczesnoœredniowieczne

• uk³ad urbanistyczny z XV-XVIII w.

• klasycystyczny koœció³ p.w. Wniebowziêcia

NMP z lat 1861-1863, spalony i odbudowany

w latach 1944-45, obok murowana dzwonnica

• cerkiew p.w. Szymona S³upnika z prze³. XIX i XX w.

• drewniane koszary carskie wybudowane w latach

1875-1890 (obecnie Dom Pomocy Spo³ecznej)

Wyszki

• murowany neogotycki koœció³ p.w. Œw. And-

rzeja Aposto³a z lat 1901-1905, z elementami

w elewacji frontowej naœladuj¹cymi wystrój

elewacji koœcio³a p.w. Œw Anny w Wilnie

W¹sosz

• murowany koœció³ p.w. Przemienienia Pañs-

kiego z lat 1508-1534

• drewniana dzwonnica z XVIII w.

110

111

• koœció³ Karmelitów p.w. Nawiedzenia NMP

z ok. 1625 r.

• murowana kaplica cmentarna z 1913 r.

• drewniane i murowane domy z XIX i XX w.

• drewniany m³yn wodny z pocz. XX w.

• murowana kuŸnia z lat 20-tych XX w.

Hajnówka

• nowoczesna murowana cerkiew p.w. Œw. Trój-

cy z 1982 r., projekt Jerzego Grygorowicza,

wewn¹trz ceramiczny ikonostas i polichromie

Dymitrosa Andropulasa

• murowany koœció³ p.w. Podwy¿szenia Krzy¿a

Œwiêtego i Œw. Stanis³awa Bp. z lat 1957-1966

• drewniane domy z koñca XIX i pocz. XX w . oraz

drewniane domy osiedla robotniczego z 1934 r.

• skansen Kolejki Leœnej

Siemianówka

• murowana cerkiew p.w. Œw.Jerzego z XVIII w.

oraz drewniana plebania z pocz. XX w.

• drewniana tradycyjna zabudowa wsi

Stawiski

• zespó³ klasztorny Franciszkanów z XVII-XIX w.

z póŸnobarokowym murowanym trójnawowym

bazylikowym koœcio³em p.w. Œw. Antoniego

• gmach dawnej synagogi odbudowany w 1963 r.

obecnie siedziba stra¿y po¿arnej

• cmentarz ¿ydowski z 1 po³. XIX w.

• cmentarz ¿ydowski z II wojny œwiatowej

• poczta z 1 po³. XIX w.

• park dworski z XIX w.

Stare Lewkowo

• drewniana cerkiew p.w. Œw.Piotra i Paw³a z XVIII w.

• drewniana tradycyjna zabudowa wsi

POWIAT HAJNOWSKI

Trzeœcianka

• rozplanowanie wsi z okresu pomiary w³ócznej

w XVI w., tradycyjna drewniana zabudowa

z koñca XIX i 1 po³. XX w.

• drewniana cerkiew p.w. Œw Micha³a Archanio³a

z lat 1864-67

• drewniana cerkiew cmentarna pw. Oiarowa-

nia NMP z 1 po³. XIX w.

Bia³owie¿a

• park pa³acowy , urz¹dzony pod koniec XIX w. wg

projektu Waleriana Kronenberga, jest on jed-

noczeœnie ogrodem botanicznym o powierz-

chni 48 ha, roœnie tu ok. 90 gat. drzew i krzewów

• drewniany carski dwór myœliwski z 1846 r.

• obelisk upamiêtniaj¹cy ³owy króla Augusta III

Sasa w 1752 r.

• murowana cerkiew p.w. Œw. Miko³aja Cudo-

twórcy z lat 1889-1893 z ceramicznym iko-

nostasem

• drewniana cerkiew cmentarna p.w. Œw. Cyryla

i Metodego z 1873 r.

• drewniana plebania prawos³awna z koñca XIX w.

• murowany koœció³ p.w. Œw. Teresy od Dzie-

ci¹tka Jezus wybudowany w latach 1927-35,

wewn¹trz kaplica Œw. Huberta, patrona leœni-

ków i myœliwych

• drewniany dworzec kolejowy z koñca XIX w.

(obecnie Restauracja Carska).

• Uroczysko Stara Bia³owie¿a z grup¹ pom-

nikowych dêbów

Kleszczele

• uk³ad przestrzenny z XVI w. , drewniana zabu-

dowa z koñca XIX i pocz. XX w.

• murowana cerkiew p.w. Zaœniêcia NMP z ok.1870 r.

• drewniana dzwonnica , obecnie cerkiew p.w.

Œw. Miko³aja z 1709 r.

• murowany koœció³ p.w. Œw. Zygmunta Bur-

gundzkiego z lat 1907-1910

• drewniany dworzec kolejowy z ok. 1900 r.

Turoœl

• drewniany koœció³ p.w. Œw. Jana Chrzciciela

z lat 1871-1873 z drewnian¹ dzwonnic¹ z lat

30-tych XX w. oraz drewniana plebania z 1911 r.

• drewniana kaplica cmentarna z prze³. XVIII i XIX w.

• wiatrak koŸlak drewniany z XIX w.

POWIAT KOLNEÑSKI

POWIAT £OM¯YÑSKI

Kuraszewo

• kurhan z III w.

• drewniana cerkiew p.w. Œw. Antoniego Peczer-

skiego z 1868 r.

• Œwiête ród³o z kaplic¹ prawos³awn¹ p.w. Œw.

Œw. braci Machabeuszów z lat 30-tych XX w.

Grabowo

• murowany koœció³ p.w. Œw. Jana Chrzciciela

z lat 1842-1845, póŸklasycystyczny, bazyliko-

wy, pierwotnie jednonawowy z wie¿¹, w 1937 r.

powiêkszony o nawy boczne i przed³u¿enie

prezbiterium

• klasycystyczna murowana plebania z 1859 r.

• zespó³ dworski z po³. XIX w. wybudowany dla

Antoniego Wagi.

Drozdowo

• zespó³ dworski , XVIII-XIX w, w sk³ad którego

wchodz¹: dwór Lutos³awskich z XIX w. (obec-

nie Muzeum Przyrodnicze z dodatkow¹ eks-

pozycj¹ poœwiêcon¹ Lutos³awskim i Roma-

nowi Dmowskiemu), park dworski oraz kapli-

ca grobowa Lutos³awskich z 1870 r.

• murowany koœció³ p.w. Œw. Jana z lat 1868-1878

• plebania z 1895 r. pierwotnie neoromañska

Narewka

• uk³ad urbanistyczny z XVIII w ., drewniana za-

budowa z koñca XIX w. i 1 po³. XX w.

• murowana cerkiew p.w. Œw. Miko³aja z 2 po³. XIX w.

• cmentarz ¿ydowski z 1 po³. XIX w.

Kolno

• synagoga z 2 po³. XVIII w. oraz cmentarz ¿y-

dowski z ok. 1817 r.

• murowany koœció³ p.w. Œw. Anny z lat 1834-1835 r.

rozbudowany w póŸniejszych latach o neogo-

tyckie kaplice, wewn¹trz neorokokowy o³tarz

g³ówny z 1893 r. i barokowe o³tarze boczne

• murowana dzwonnica z 1862 r.

• zbiorowa mogi³a ¿o³nierzy niemieckich i rosyj-

skich z I wojny œwiatowej

• mogi³a ¿o³nierzy Wojska Polskiego z 1920 r.

Jedwabne

• koœció³ p.w. Œw. Jakuba z lat 1926-1935, neo-

barokowy, trójnawowy z transeptem i dwu-

wie¿ow¹ fasad¹

• plebania z koñca XIX w. , neoklasycystyczna

• dwór z 2 po³. XVIII w. przebudowany w 1959 r.

(obecnie Dom Kultury) z parkiem dworskim

• pomnik na miejscu kaŸni ¯ydów w 1941 r.

Czeremcha

• drewniano-murowana nastawnia kolejowa

i dró¿niczówka z pocz. XX w.

• drewniana i murowana zabudowa z koñca XIX

i pocz. XX w.

Nowoberezowo

• drewniana cerkiew p.w. Œw. Jana Teologa

z ok. 1771 r.

• murowana cerkiew p.w. Wniebowst¹pienia

Pañskiego z lat 1873-1876

• drewniana cerkiew cmentarna p.w. Przemie-

nienia Pañskiego z 1840 r.

• murowana kapliczka prawos³awna p.w. Œw.

Aleksandra Newskiego z 1868 r.

• drewniana kapliczka prawos³awna p.w. Œw.

Jerzego z 1888 r.,

• drewniana zabudowa wsi z koñca XIX i 1 po³. XX w.

Czeremcha Wieœ

• cerkiew p.w. Œw. Œw. Kosmy i Damiana z 1816 r.

£om¿a

• katedra p.w. Œw. Micha³a Archanio³a i Jana

Chrzciciela , XV – XVI w., póŸnogotycka, pse-

udobazylikowa trójnawowa z lat 1504-26,

z dzwonnic¹. Przebudowana ok. 1588 r. oraz

w latach 1691092 w stylu barokowym. Odbu-

dowana w latach 1953-56 ze zniszczeñ wojen-

nych. Sklepienia nawy gwiaŸdzisto-sieciowe,

w nawach bocznych i kaplicy kryszta³owe.

W kaplicy MB Ró¿añcowej o³tarz z po³. XVIII w.

z obrazem MB z Dzieci¹tkiem z XVI w. Rene-

sansowe grobowce starostów ³om¿yñskich.

Czy¿e

• uk³ad przestrzenny wsi z XVI w . z okresu pomia-

ry w³ócznej, drewniana zabudowa z koñca

XIX i 1 po³. XX w.

• drewniana cerkiew cmentarna p.w. Œw. Œw.

Kosmy i Damiana z 1812 r.

• dwa cmentarze prawos³awne z najstarszymi

nagrobkami z 1847 i 1872 r.

Ma³y P³ock

• murowany neobarokowy trójnawowy koœció³

p.w. Znalezienia Krzy¿a Œwiêtego z 1881 r. w o³-

tarzu g³ównym obraz MB z Dzieci¹tkiem z da-

t¹ 1738 r.

• murowany dwór (obecnie posterunek Policji)

wzniesiony po 1835 r.

• grodzisko wczesnoœredniowieczne z XII w.

Saki

• cerkiew p.w. Œw. Dymitra z koñca XVIII w.,

wraz z drewnian¹ dzwonnic¹ z XIX w.

• drewniana prawos³awna kaplica z XIX w. nad

Ÿróde³kiem „Krynoczka”

Dubicze Cerkiewne

• drewniana cerkiew p.w. Opieki Matki Boskiej z 1946 r.

112

113

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: