EMIGRACJA POLAKÓW.pdf

(190 KB) Pobierz
Warszawa, październik 2011 roku
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY
DEPARTAMENT BADAŃ DEMOGRAFICZNYCH
Informacja o rozmiarach i kierunkach emigracji z Polski
w latach 2004 – 2010
Wprowadzenie
Główny Urząd Statystyczny po raz kolejny prezentuje szacunek liczby mieszkańców
Polski przebywających czasowo za granicą. Pierwszy szacunek uwzględniający lata 2004-
2006 został opublikowany w październiku 2007 r., następne – w kolejnych latach 2008-2010.
Należy zaznaczyć, że przez osoby przebywające czasowo za granicą należy rozumieć takie
osoby, które przebywają poza krajem (często nawet przez wiele lat), ale nie dokonały
wymeldowania z pobytu stałego w Polsce w związku z wyjazdem na stałe za granicę.
W początkowym okresie członkowstwa Polski w UE obserwowany był znaczący wzrost
emigracji z Polski. Otwarcie rynków pracy zachęcało Polaków do podejmowania pracy za
granicą. W 2007 r. liczba Polaków przebywających czasowo za granicą osiągnęła najwyższą
wartość szacowaną na 2270 tys.
Kryzys finansowy, który wybuchł w 2008 r. na dużą skalę w USA, miał wpływ nie tylko
na gospodarki wielu krajów ale również na wielkość i kierunki migracji zagranicznych.
Polska statystyka migracji również odnotowała zmiany w liczbie przyjazdów do Polski i
wyjazdów za granicę. W 2008 r. zaobserwowano niewielki spadek liczby Polaków
przebywających czasowo za granicą. W latach 2009-2010 liczba ta kształtowała się na
niższym poziomie i ulegała wahaniom.
1
Wyniki szacunku
Szacunki emigracji opracowane przez GUS (p. tabl. 1) przedstawiają liczbę
emigrantów z Polski przebywających czasowo za granicą w latach 2004-2010 – według
stanów w końcu każdego roku. Dane te obrazują zatem tzw. zasoby imigracyjne Polaków w
innych krajach. Nie są to strumienie migracji w poszczególnych latach i dlatego dane te nie
mogą być sumowane. Wyniki szacunków z założenia nie obejmują emigracji sezonowych
Polaków, które z uwagi na czas ich trwania – najczęściej do trzech miesięcy – w większości
krajów Wspólnoty podlegają uproszczonym procedurom formalno-prawnym lub w ogóle nie
są rejestrowane 1
.
Prezentowana tabela zawiera szacunkowe dane dla krajów „starej UE-15” (poza
Luksemburgiem) oraz – spośród krajów, które wstąpiły do UE po 2004 roku – Republiki
Czeskiej i Cypru. Z krajów nie należących do UE pokazano Norwegię (kraj należący do
obszaru EEA), która stała się ważnym kierunkiem polskiej emigracji. Dane za lata 2007-2010
dotyczą osób przebywających czasowo za granicą powyżej 3 miesięcy
2
, natomiast dane do
2006 r. obejmują osoby przebywające czasowo powyżej 2 miesięcy. Należy podkreślić, że
różnice wyników tych badań ,wynikające ze zmiany kryterium okresu nieobecności są jednak
bardzo niewielkie i dane te mogą być porównywane w czasie.
Ze względu na różne systemy ewidencjonowania przepływów migracyjnych oraz
dostępne dane administracyjne, rzadziej statystyczne (tak w Polsce, jak i w poszczególnych
krajach członkowskich UE) wyniki szacunku opracowanego przez GUS powinny być
traktowane jako przybliżone. Dodatkowym utrudnieniem przy szacowaniu danych dla
poszczególnych krajów jest fakt, że wiele osób po opuszczeniu Polski zmienia kraj
przebywania, wyjeżdżając np. z Wielkiej Brytanii do Norwegii lub innego kraju – bardziej
atrakcyjnego pod względem oferowanych wynagrodzeń czy dostępu do szerszych świadczeń
społecznych.
1 Liberalizacja dostępu do europejskich rynków pracy po 1 maja 2004 r. spowodowała rejestrowanie się wielu
Polaków, którzy już wcześniej przebywali (najczęściej pracując w szarej strefie) w wielu krajach UE. Niestety
brak jest rzetelnej informacji o skali tego zjawiska, a zatem niezwykle trudne są do oszacowania strumienie
emigracji, jakie miały miejsce począwszy od 2004 roku.
2 Kryterium czasowe powyżej 3 miesięcy zostało wprowadzone do badań statystycznych w 2006 roku w
związku z nowelizacją Ustawy z dn. 14 lipca 2006 o wjeździe na terytorium RP, pobycie oraz wyjeździe z tego
terytorium obywateli państw członkowskich UE i członków ich rodzin (Dz.U.06.144.1043 z późn. zm.)
2
Tabl. 1. Emigracja z Polski na pobyt czasowy w latach 2004-2010 a
(stan w końcu roku)
Liczba emigrantów w tys.
Kraj przebywania
NSP
2002 b
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Ogółem
786 1 000 1 450 1 950 2 270
2210 1 870
1990
Europa
461
770 1 200 1 610 1 925
1887 1 635
1690
w tym:
Unia Europejska (27 krajów) c
451
750 1 170 1 550 1 860
1820 1 570
1615
w tym:
Austria
11
15
25
34
39
40
38
32
Belgia
14
13
21
28
31
33
34
45
Cypr
.
.
.
.
4
4
3
3
Dania
.
.
.
.
17
19
20
19
Finlandia
0,3
0,4
0,7
3
4
4
3
3
Francja
21
30
44
49
55
56
47
55
Grecja
10
13
17
20
20
20
16
16
Hiszpania
14
26
37
44
80
83
84
50
Irlandia
2
15
76
120
200
180
140
125
Niderlandy
10
23
43
55
98
108
84
108
Niemcy
294
385
430
450
490
490
415
455
Portugalia
0,3
0,5
0,6
1
1
1
1
1
Republika Czeska
.
.
.
.
8
10
9
7
Szwecja
6
11
17
25
27
29
31
37
Wielka Brytania
24
150
340
580
690
650
555
560
Włochy
39
59
70
85
87
88
85
92
Kraje spoza Unii Europejskiej
10
20
30
60
65
67
65
75
w tym:
Norwegia
36
38
.
.
.
.
45
46
a Dane dotyczą liczby osób przebywających za granicą czasowo: dla lat 2002-2006 – powyżej 2 miesięcy, dla
lat 2007-2010 – powyżej 3 miesięcy.
b Po rozszacowaniu liczby emigrantów o nieustalonym kraju czasowego pobytu liczba emigrantów
przebywających w krajach Europy wynosi 547 tys., w krajach UE – 535 tys.
c Do 2006 r. 25 krajów.
Szacuje się, że w końcu 2010 roku poza granicami Polski przebywało czasowo
około 1990 tys. mieszkańców naszego kraju, tj. o 120 tys. więcej niż w 2009 roku (około
1870 tys.). Wydaje się jednak, że wyniki szacunku za 2009 r. zostały zaniżone. W Europie
w 2010 r. przebywało 1690 tys. osób (w 2009 roku – około 1635 tys.). przy czym
zdecydowana większość – około 1615 tys. – emigrantów z Polski przebywała w krajach
członkowskich UE. Liczba ta zwiększyła się o 45 tys. w stosunku do 2009 roku. Spośród
3
780891970.008.png 780891970.009.png 780891970.010.png 780891970.011.png 780891970.001.png 780891970.002.png 780891970.003.png 780891970.004.png 780891970.005.png 780891970.006.png 780891970.007.png
 
krajów UE, nadal najwięcej osób przebywało w Wielkiej Brytanii (560 tys.), Niemczech
(455 tys.), Irlandii (125 tys.) oraz Niderlandach (108 tys.).
Z uwagi na fakt, że okres, jaki upłynął od spisu 2002 – którego wyniki stanowiły bazę
do prezentowanych szacunków – jest już stosunkowo duży, a w ostatnich latach występowała
znaczna dynamika zmian zarówno liczby wyjazdów za granicę jak i powrotów, szacowanie
staje się trudniejsze. Należy podkreślić, że na wielkość zasobów migracyjnych wpływa
zarówno liczba wyjazdów jak i powrotów, które zawsze – w mniejszym lub większym
stopniu – towarzyszą wyjazdom.
W 2010 r. dla kilku krajów z obszaru UE odnotowano wzrost liczby Polaków, co
oznacza, że liczba wyjazdów do tych krajów przewyższyła liczbę powrotów. Wyhamowanie
powrotów było spowodowane prawdopodobnie faktem zmniejszenia się potencjalnego zasobu
osób, które nie osiągnęły w kraju wyjazdu stabilizacji zawodowej oraz zadowalającego
poziomu życia i zdecydowały się wracać do Polski. Polacy, którzy mają ustabilizowaną
sytuację ekonomiczną w kraju goszczącym, zdecydowali się na pozostanie w nim. Z drugiej
strony wiele osób – głównie młodych – w dalszym ciągu widzi szanse na poprawę swojej
sytuacji życiowej za granicą i podejmuje decyzję o wyjeździe na pewien czas z kraju. Część
osób wyjeżdża w celu połączenia się z członkami rodziny, którzy wyjechali kilka lat
wcześniej i najczęściej nabyli prawa do pobytu, mają pracę i szerszy dostęp do świadczeń
społecznych.
Znaczny spadek liczby Polaków przebywających w Hiszpanii, był spowodowany
prawdopodobnie utratą miejsc pracy w związku z kryzysem ekonomicznym panującym w
tym kraju. Według Eurostatu bezrobocie w Hiszpanii w 2010 r. przekroczyło 20%, co
usytuowało ją na pierwszym miejscu wśród krajów UE. Większość mieszkających w
Hiszpanii Polaków boleśnie odczuło skutki kryzysu. Tak zawsze popularny wśród Polaków
sektor hotelarski, odnotował w 2010 r. roku znaczny spadek zatrudnienia w stosunku do roku
ubiegłego. Z budownictwa, w którym również pracowało wielu naszych rodaków,
zwolnionych zostało najwięcej pracowników. Polacy zdecydowali się na powrót do kraju lub
częściej – na zmianę kraju przebywania.
Jednocześnie zaobserwowano wzrost liczby osób przebywających w krajach
europejskich nienależących do UE. Rośnie zainteresowanie Polaków podejmowaniem pracy
w Szwajcarii. Należy podkreślić, że pomimo kryzysu gospodarczego na rynkach światowych
sytuacja na rynku pracy w Szwajcarii pozostaje dobra. Niskie bezrobocie i wysoki kurs CHF
zachęca pracowników z Polski do podejmowania pracy w różnych sektorach gospodarki tego
kraju.
4
Szacuje się, że około 80% czasowych emigrantów z Polski przebywa za granicą co
najmniej 12 miesięcy. Osoby te zaliczane są do emigrantów długookresowych i – razem z
osobami, które wyemigrowały na stałe – powinny być uwzględnione w stanach ludności
poszczególnych krajów (są rezydentami krajów przyjmujących).
Zdecydowana większość polskich emigrantów przebywa za granicą w związku z
pracą, aczkolwiek wraz z upływem czasu zwiększa się odsetek osób – członków rodzin
polskich emigrantów, pozostających na ich utrzymaniu (małżonkowie, dzieci). Osoby, które
wyjechały w okresie od maja 2004 r. do końca 2010 r., w 80-90% przypadków przebywały za
granicą podejmując pracę lub jej poszukując.
Źródła danych o emigracji Polaków za granicę
Przy szacowaniu emigracji czasowej dla poszczególnych lat korzystano z różnych
źródeł. Podstawą szacunków były wyniki powszechnego spisu ludności 2002 (w maju 2002 r.
przebywało za granicą 786 tys. mieszkańców Polski, z czego ponad 626 tys. przez okres co
najmniej 12-tu miesięcy). Do oszacowania liczby emigrantów z Polski przebywających
czasowo powyżej 3 miesięcy (do 2006 r. – powyżej 2 miesięcy) za granicą zostały
wykorzystane zarówno źródła krajowe jak i zagraniczne.
Wśród krajowych źródeł danych należy wymienić :
1. Wyniki Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL), które pokazują trend i
główne kierunki emigracji. Należy podkreślić, że z wyników badania nie można
korzystać wprost, ponieważ nie odzwierciedla ono w pełni skali zjawiska (próba
gospodarstw domowych objętych badaniem jest zbyt mała do badania migracji
zagranicznych, pomimo dwukrotnego jej zwiększenia począwszy od 2010 r. Ponadto
badanie BAEL nie obejmuje wszystkich grup migrantów, np.: osób, które wyemigrowały
z całymi rodzinami, emigrantów – osób tworzących jednoosobowe gospodarstwa
domowe – zamieszkałych samodzielnie itp.). Tym niemniej wyniki tego badania
stanowią podstawowe źródło danych o polskich emigrantach, dostarczające jednocześnie
informacji o migracjach w związku z pracą;
2. Badanie ludności nieobecnej w związku z wyjazdem na pobyt czasowy za granicę –
przeprowadzane przez GUS według stanu z 31 grudnia każdego roku. Badanie obejmuje
wyłącznie te osoby, które formalnie – w miejscu swojego zamieszkania lub przebywania
– zgłosiły swój wyjazd na pobyt czasowy za granicę. Badania te nie odzwierciedlają skali
zjawiska, ale dobrze obrazują trendy i strukturę emigracji według krajów emigracji;
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin