biolroz1.pdf

Edukator

Zadania maturalne • BIOLOGIA

BIOLOGIA: przykadowe zadania maturalne

z poziomu rozszerzonego z rozwizaniami

Zadanie 4 (2 pkt)

Azot jest podstawowym sk-adnikiem powietrza (78,1% obj.to,ci

i 75,5% masy). Jest wa*nym sk-adnikiem aminokwasów – podsta-

wowych jednostek budulcowych wszystkich organizmów *ywych.

Jako minera- wyst.puje pod postaci2 azotanów b.d2cych m.in.

produktem rozpadu zwi2zków organicznych. Du*e ilo,ci azotanu

sodu znajduj2 si. w Chile (saletra chilijska). Jego zawarto,(

w skorupie ziemskiej to 1×10 -2 % wagowego. Tylko nieliczne

organizmy maj2 zdolno,( wi2zania azotu cz2steczkowego.

Wymie 4 rodzaje tych organizmów:

a) .........................................

O sukcesie na egzaminie maturalnym decyduje przede wszystkim

rzetelna i dog-.bna wiedza biologiczna zdaj2cego oraz umiej.tno,(

jej wykorzystania do rozwi2zywania problemów. Nie bez znaczenia

dla poprawno,ci odpowiedzi jest te* umiej.tno,( czytania polece

ze zrozumieniem i sprawno,( j.zykowa maturzysty.

Dlatego nale*y zwróci( szczególn2 uwag. na kszta-towanie takich

umiej.tno,ci jak:

1. Udzielanie odpowiedzi zgodnie z poleceniem i wy-2cznie

na temat.

2. Zwi.z-e i logiczne formu-owanie odpowiedzi.

3. Operowanie pe-nymi nazwami procesów, zwi2zków

chemicznych itp.

4. Interpretacja materia-ów ród-owych (tekstów, rysunków, tabel,

schematów).

5. Przetwarzanie informacji przedstawionej w formie schematu,

wykresu.

6. Czytanie ze zrozumieniem tekstów i wyci2ganie wniosków na

ich podstawie.

7. Podawanie odpowiednich przyk-adów ilustruj2cych omawiane

procesy i zjawiska biologiczne.

8. Analizowanie wykresów.

c) ..................................................

b) ........................................

d) ..................................................

Zadanie 5 (3 pkt)

W XIX wieku Duczyk Gram wprowadzi- sposób ró*nicowania

bakterii bior2c pod uwag. ich barwienie 'oletem goryczkowym.

Na tej podstawie wyró*ni- bakterie Gram+ i Gram–. Podaj trzy

cechy ró*ni2ce te bakterie.

Porównywane cechy

Gram+

Gram–

Zadanie 1 (1 pkt)

W rozwoju zarodkowym pierwoustych i wtóroustych pierwsze

ró*nice ujawniaj2 si. w postaci innego u-o*enia blastomerów po

podziale:

a) pi2tym

b) czwartym

c) trzecim

d) drugim

e) twierdzenie jest b-.dne

Zadanie 6 (2 pkt)

Wska zdanie, które bdnie okrela funkcjonowanie mini;

popraw je.

a) W procesie skurczu mi.,nia uczestnicz2 jony wapnia, uwalnia-

ne z siateczki sarkoplazmatycznej.

b) Acetylocholina jest neurotransmiterem przenosz2cym pobu-

dzenie z motoneuronu na w-ókno mi.,niowe.

c) W czasie skurczu mio'lamenty miozynowe nie ulegaj2 skróce-

niu, skracaj2 si. tylko mio'lamenty aktynowe.

......................................................................................................

Zadanie 2 (4 pkt)

Zadanie 7 (1 pkt)

Rysunki przedstawiaj2 drog. promieni UV padaj2cych na skór.

niechronion2 *adnym kremem (rys. 1) oraz padaj2cych na skór.

pokryt2 kremem z wysokim 'ltrem UV (rys. 2).

(rys. 1)

(rys. 2)

.................................... ......................................

Wska* podpisuj2c schematy, który przedstawia podzia- mitotyczny,

a który mejotyczny. Podaj nazw. fazy podzia-u komórkowego

przedstawionego na schemacie A i B. Wymie 2 ró*nice w przebiegu

tej fazy w mitozie i mejozie.

Faza – ..........................................

......................................................................................................

Wyja,nij dzia-anie 'ltru UV znajduj2cego si. w kremie.

......................................................................................................

Zadanie 3 (3 pkt)

Adkrustacja polega na odk-adaniu na powierzchni mikro'brylli ce-

lulozowych pierwotnej ,ciany komórkowej ró*nych substancji.

Podaj 3 mody'kacje ,ciany komórkowej zwi2zane z tym procesem

i krótko wyja,nij na czym polegaj2.

1. ...................................................................................................

2. ...................................................................................................

3. ...................................................................................................

Zadanie 8 (1 pkt)

Nast.pstwem odpowiedniego s2siedztwa ro,lin s2 wy*sze ich

plony, lepszy smak oraz zwi.kszona odporno,( na choroby

i szkodniki. Efekt ten najlepiej wida( na zagonie cebuli uprawianej

wspó-rz.dnie z marchwi2. Nazwij ten typ oddziaywa.

......................................................................................................

Ekukator

Edukator

BIOLOGIA • Zadania maturalne

Zadanie 9 (2 pkt)

Poni'ej przedstawiono komórk( nerwow*, której g)ówn* funkcj*

jest przewodzenie impulsu nerwowego.

Wska' struktur( nasienia, w której gromadzone s* materia)y

zapasowe oraz okre#l jej ploidalno#.

a) mak – ...............................................– ................n

b) fasola – ............................................– ................n

Podaj dwa sposoby na zwi(kszenie szybko#ci przewodzenia im-

pulsu nerwowego wzd)u' neuronu.

a) .........................................

Zadanie 15 (2 pkt)

Schemat przedstawia budow( kosmka

jelitowego

Przyporz*dkuj nast(puj*ce produkty tra-

wienia: glicyna, glukoza, kwas palmitynowy,

witamina A, B, C i D do naczy A lub B, do

których traaj* one po wch)oni(ciu do kosm-

ków jelitowych.

b) ..................................................

Zadanie 10 (1 pkt)

T)uszcze ro#linne posiadaj* wi(kszy odsetek nienasyconych

kwasów t)uszczowych ni' zwierz(ce i dlatego z regu)y s* ciek)e.

Wyst(puj* one jako tzw. oleje ro#linne. Wyja#nij dlaczego margaryna

wytwarzana z t)uszczów ro#linnych sprzedawana jest w kostkach.

......................................................................................................

Naczynie A

– tu traaj*: ..............................................

Naczynie B

– tu traaj*: ..............................................

Zadanie 11 (1 pkt)

Jezioro to jest zbiornikiem wody ubogim w zwi*zki organiczne

i mineralne, g)(bokim oraz przezroczystym. Opis dotyczy jeziora:

a) oligotrocznego

b) mezotrocznego

c) eutrocznego

d) dystrocznego

Zadanie 16 (4 pkt)

Poni'ej przedstawiono kilka stwierdze odnosz*cych si( do

warunków 'ycia na Ziemi. Oce prawdziwo zda, zaznaczajc

swój wybór znakiem „+” w odpowiedniej rubryce.

Zadanie 12 (4 pkt)

„W*troba to prawdziwa fabryka” – uzasadnij stwierdzenie czterema

argumentami wykorzystuj*c okre#lenia:

1. produkuje – ...............................................................................

2. magazynuje – ...........................................................................

3. reguluje – ..................................................................................

4. neutralizuje – ............................................................................

Zdanie

Prawda

Fasz

Dobowe i roczne wahania temperatury w lesie s*

mniejsze ni' na odkrytej przestrzeni

Warunki #wietlne w zbiornikach wodnych polep-

szaj* si( wraz z g)(boko#ci*.

Wody s)odkie stanowi* 3% zasobów wodnych

Wg)(bszych warstwach wody wyst(puje ni'sze

ci#nienie.

Zadanie 13 (2 pkt)

Do trzech plastikowych butelek wrzucono po 5 dag pokruszonych

dro'd'y i po 3 )y'eczki cukru oraz dolano tyle wody, 'eby poziom

wka'dej butelce wynosi) 5 cm. Woda dolewana do kolejnych

butelek mia)a ró'n* temperatur(. W pierwszej butelce by)o to

20°C, w drugiej 35°C, w trzeciej 50°C. Po umieszczeniu wszystkich

sk)adników na szyjk( ka'dej butelki na)o'ono gumowy balonik.

Butelki trzymano w )ani wodnej utrzymuj*cej odpowiedni* tem-

peratur( wody. Wyniki do#wiadczenia by)y nast(puj*ce:

Zadanie 17 (2 pkt)

Uro#lin okrytonasiennych wyst(puje tzw. po-

dwójne zap)odnienie. Pos)uguj*c si( cyframi

ze schematu, wska' elementy woreczka za-

l*'kowego, które w nim uczestnicz* oraz

podaj co rozwija si( zka'dej zap)odnionej

komórki.

..................................................................

Zadanie 18 (2 pkt)

Wady wzroku mog* mie ró'ne przyczyny. Na ilustracjach A i B

przedstawiono powstawanie obrazu w oku z pewn* wad*. Pod

ka'd* z ilustracji umieszczono przyczyn( wady. Na ilustracji C

znajduje si( zdrowe oko.

Sformu)uj problem badawczy do powy'szego do#wiadczenia

......................................................................................................

Jaka substancja znajduje si( w baloniku?

......................................................................................................

Zadanie 14 (4 pkt)

Na poni'szym rysunku przedstawiono 2 rodzaje nasion (a) maku,

(b) fasoli.

maa elastyczno

duga

zdrowe oko

soczewki

gaka oczna

Edukator

Zadania maturalne • BIOLOGIA

Podaj nazw+ wady wzroku widocznej na ilustracjach oraz rodzaj

szkie,, które nale*y zastosowa do jej korekcji.

......................................................................................................

Zadanie 23 (2 pkt)

Oddzia,ywanie hormonu na komórk+ zale*y od wyposa*enia jej

w swoiste bia,ka receptorowe. W zale*no'ci od budowy chemicznej

hormonów i zwi.zanej z tym mo*liwo'ci transportu przez b,on+

komórkow. receptory s. ró*nie umiejscowione.

Zadanie 19 (2 pkt)

U pewnego owada stwierdzono nast+puj.ce cz+stotliwo'ci wyst+-

powania zjawiska crossing-over.

symbol genu

% crossing-over midzy genami

1,5

4,5

a) Zapisz geny a, b, w oraz t w odpowiedniej kolejno'ci i odleg,o-

'ci na chromosomie.

chromosom

b) Podaj wszystkie pozosta,e odleg,o'ci mi+dzy tymi genami.

......................................................................................................

Biologia 2. Nowa Era

a) Wska* rodzaj hormonu, którego schemat dzia,ania przedsta-

wiono na powy*szym schemacie.

......................................................................................................

b) Nazwij elementy schematu oznaczone cyframi 1, 2, 3.

1. .............................

Zadanie 20 (2 pkt)

Wewn.trzkomórkowym sygna,em wyzwalaj.cym skurcz w,ókna

mi+'niowego jest wzrost st+*enia jonów wapnia w sarkoplazmie.

Jony te wi.*. si+ z troponin. C, której konformacja ulega prze-

kszta,ceniu, wymuszaj.c zmian+ po,o*enia innego bia,ka wcho-

dz.cego w sk,ad miolamentu cienkiego – tropomiozyny. Umo*liwia

to po,.czenie aktyny z miozyn. i przesuni+cie wzgl+dem siebie

miolamentów.

2. ....................

3. ...................................

Zadanie 24 (2 pkt)

Schemat przedstawia w sposób uproszczony wytwarzanie moczu

w nefronie.

Wska* w których cz+'ciach nefronu (1, 2, 3, 4) zachodzi:

a) resorpcja zwrotna nadobowi.zkowa – ....................................

b) zag+szczanie – .........................................................................

c) ltracja – ...................................................................................

d) resorpcja zwrotna obowi.zkowa – ..........................................

Na podstawie powy*szego schematu sarkomeru wska* dwie

zmiany zachodz.ce w czasie skurczu.

......................................................................................................

Zadanie 25 (3 pkt)

Gen warunkuj.cy barw+ sier'ci u kotów jest sprz+*ony z p,ci..

Gen warunkuj.cy barw+ *ó,t. dominuje nad genem warunkuj.cym

barw+ czarn.. Heterozygoty s. szylkretowe (mozaika czarno-

*ó,ta). Skrzy*owano *ó,tego samca z czarn. samic.. Podaj:

Genotypy rodziców – ...................................................................

Gamety przez nich produkowane – .............................................

Fenotyp potomstwa: kota – .................... kotki – ........................

Zadanie 21 (2 pkt)

Je*eli bia,ko 'wini zbudowane jest z 100 aminokwasów, a w koduj.cym

go genie sekwencje niekoduj.ce (introny) zajmuj. 50% liczby

nukleotydów, to z ilu nukleotydów zbudowany jest ca,y gen. Od-

powied uzasadnij uwzgl+dniaj.c sekwencj+ terminaln..

......................................................................................................

Zadanie 26 (3 pkt)

Barwa skóry cz,owieka uwarunkowana jest dwoma genami kumu-

latywnymi A i B.

Jaki b+dzie genotyp potomstwa m+*czyzny o czarnej barwie skóry

(AABB) i kobiety o barwie skóry bia,ej (aabb). Rozwi.* zadanie

podaj.c gamety oraz genotyp i fenotyp pokolenia F 1

......................................................................................................

Pytania maturalne opracowaa: Ma,gorzata upiska,

egzaminator, nauczyciel biologii III LO w Bia,ymstoku

Zadanie 22 (2 pkt)

Skóra i b,ony 'luzowe zdrowego cz,owieka s. skutecznymi

barierami dla penetracji grzybów. Mog. one jednak powodowa

choroby zwierz.t i cz,owieka. Infekcje b,on 'luzowych jamy ustnej,

pochwy lub grzybica mi+dzypalcowa skóry stóp nale*. do naj-

cz+stszych chorób pochodzenia grzybiczego. Liczne grzyby atakuj.

tkanki i narz.dy wewn+trzne. Wi+kszo' grzybów powoduje infekcje

tylko wówczas, gdy nast.pi zmniejszenie odporno'ci organizmu.

Podaj przyk,ad stanu, w którym cz,owiek jest szczególnie podatny

na tego typu infekcje. Odpowied uzasadnij jednym argumentem.

Ekukator

Edukator

BIOLOGIA • Zadania maturalne

Klucz odpowiedzi

Maksymalna

liczba punktów

Nr zad.

Przykadowe odpowiedzi

Punkty czstkowe

Za wskazanie punktu c) trzecim

Schemat A – mitoza, schemat B – mejoza

Faza – odpowiednio anafaza i anafaza I

Ró5nice: w mitozie do przeciwleg7ych biegunów odci3gane s3 chromosomy potomne, a w mejozie

po jednym z chromosomów homologicznych. W mitozie liczba chromosomów jest sta7a, a w mejozie

liczba chromosomów ulega redukcji.

Za przyporz3dkowanie podzia7ów – 1 pkt

Za podanie fazy – 1 pkt

Za podanie ró5nicy po 1 punkcie

Kutynizacja – odk7adanie kutyny

Korkowacenie – odk7adanie suberyny

luzowacenie – odk7adanie 0luzu

1 pkt za ka5d3 modykacj.

Bakterie: Rhizobium, Clostridium, Azotobacter (bakterie glebowe), Nostoc, Gleocapsa (sinice)

Za ka5de dwa organizmy po 1 punkcie

Porównywana cecha

Gram+

Gram–

Grubo0* 0ciany komórkowej

gruba

cienka

1 pkt za prawid7owe wype7nienie

ka5dego wiersza

(15-50 nm)

(2-10 nm)

Obecno0* zew. b7ony

brak

wyst.puje

Wra5liwo0* na antybiotyki

du5a

ma7a

c) – 1 pkt

uzasadnienie: w czasie skurczu miolamenty aktynowe w0lizguj3 si. miedzy miolamenty

miozynowe, ich d7ugo0* nie ulega zmianie

Za wskazanie punktu c) – 1 pkt

Za prawid7owe uzasadnienie – 1 pkt

Filtry UV zmniejszaj3 ilo0* promieni docieraj3cych do materia7u genetycznego

(j3dra) komórek warstwy rozrodczej

Allelopatia

Zwi.kszenie grubo0ci neurytu, wytworzenie os7onki mielinowej (a w niej przew.5e Ranviera)

1 pkt za ka5dy sposób

Poniewa5 poddawana jest procesowi utwardzania polegaj3cemu na uwodornieniu kwasów

t7uszczowych

Za wskazanie punktu a) – 1 pkt

1. produkuje – aminokwasy endogenne, (bia7ka osocza krwi, heparyn., kwasy 5ó7ciowe)

2. magazynuje – 5elazo, witamin. A, D

3. reguluje – poziom glukozy we krwi

4. neutralizuje – toksyny (amoniak), alkohol

1 pkt za ka5dy argument

Problem badawczy: Wp7yw temperatury na intensywno0* oddychania dro5d5y?

(Jak temperatura wp7ywa na intensywno0* oddychania dro5d5y?)

W baloniku znajduje si. CO 2

1 pkt za problem badawczy

1 pkt za podanie substancji

mak – bielmo wtórne – 3n, fasola – li0cienie – 2n

1 pkt za prawid7owe uzupe7nienie ka5dej luki

Naczynie A – kwas palmitynowy, witamina A, D

Naczynie B – glicyna, glukoza, witamina B, C

Po 1 punkcie za prawid7owe przyporz3dko-

wanie do ka5dego naczynia

a) P, b) F, c) P, d) F

1 pkt za 2 poprawne odpowiedzi

1 – komórka jajowa, po zap7odnieniu powstaje z niej zygota, a nast.pnie zarodek

2– wtórne j3dro woreczka zal35kowego ( jadro centralne), po zap7odnieniu powstaje bielmo wtórne

1 pkt za opisanie ka5dego elementu

budowy zal35ka

1 pkt za nazwanie wady,

1 pkt za podanie rodzaju szkie7

Jest to krótkowzroczno0*. Wad. t. koryguje si. soczewkami wkl.s7ymi (minusami)

1 pkt za umieszczenie genów

w prawid7owej kolejno0ci

1 pkt za podanie brakuj3cych odleg7o0ci

Kolejno0* genów w chromosomie batw – 1 pkt

Odleg7o0ci: at – 3%, bw – 6,5% – 1 pkt

Skracanie pr35ka I i pr35ka H

Po 1 pkt za podanie ka5dej zmiany

1 pkt za obliczenie liczby nukleotydów

buduj3cych egzony

1 pkt za uwzgl.dnienie, 5e introny stano-

wi3 50%, a zatem egzony równie5 50%

Egzony sk7adaj3 si. ze 303 nukleotydów(100x3+3=303), skoro introny stanowi3 50%

(egzony pozosta7e 50%), to gen sk7ada si. z 606 nukleotydów

Antybiotykoterapia, poniewa5 antybiotyki niszcz3 naturaln3 or. bakteryjn3 jelita cz7owieka,

która produkuje witamin. B o dzia7aniu przeciwgrzybiczym

1 pkt za okre0lenie stanu

1 pkt za podanie argumentu

a) hormon bia7kowy,

b) 1 – receptor b7onowy, 2 – enzym b7onowy, 3 – synteza bia7ka

1 pkt za podanie rodzaju hormonu

1 pkt za 3 prawid7owe nazwy

resorpcja zwrotna nadobowi3zkowa – 4, zag.szczanie – 3

ltracja – 1, resorpcja zwrotna obowi3zkowa – 2

1 pkt za dwa prawid7owe

przyporz3dkowania

A – sier0* 5ó7ta a– sier0* czarna

Genotypy rodziców: X A Y – samiec, X a X a – samica

Gamety przez nich produkowane: X A , Y, X a

Fenotyp potomstwa: kot – czarny, kotka – szylkretowa

Po 1 punkcie za podanie obu genotypów,

gamet i fenotypów

AABB x aabb

Gamety AB, ab

F 1 AaBb – mulat

Po 1 punkcie za podanie obu gamet,

genotypu i fenotypu pokolenia F 1

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: