- 2 -
Daniel Domagalski gr. 3
Spis treści
Strona główna …………………………………………………………… 1
Spis treści ………………………………………………………………….. 2
Wstęp …………………………………………………………………………. 3
Rozdział I - jednostka anatomiczna i czynnościowa stopy …………….. 5
Rozdział II - amortyzatory stopy ……………………………………....... 13
Rozdział III - progresja stopy …………………………………………….. 18
Rozdział IV - utrzymanie równowagi …………………………………….. 28
W pozycji stojącej środek ciężkości wypada normalnie mniej więcej 4 centymetry przed stawem skokowym i utrzymywany jest w ustawicznej akcji przez mięsień płaszczkowaty, czyli "soleus" w płaszczyźnie strzałkowej. Mięsień ten jest jedynym mięśniem stopy, wykazującym wtedy aktywność elektryczną
.
1. Wystarczy chwycić poręcz krzesła, aby aktywność mięśnia soleus została anulowana. Mięsień "soleus" jest mięśniem czerwonym statycznym (w przeciwieństwie do mięśnia brzuchatego łydki, czyli "gastrocnemius", który jest mięśniem białym dynamicznym). Wystarczyłoby odciąć prąd od mięśnia "soleus”, aby zacząć chodzić. Ale poprzez skrócenie mięśnia piszczelowego przedniego, „tibialis anterior", można uzyskać to samo, bo powoduje on przeniesienie środka ciężkości do przodu. W taki sposób działa tibialis anterior, ilekroć chcemy przyspieszyć kroku. Mięśnie zginacze trzonu także mogą przemieścić środek ciężkości do przodu, zmuszając ciało do pochylenia się do przodu i w ten sposób ruszyć z miejsca, (co często zdarza się u starców).
Najczęściej, zwłaszcza w czasie chodzenia, miesień "tibialis anterior" wydłuża się, hamując upadek przodostopia Interweniuje on w pierwszym momencie fazy podparcia, tuż po dotknięciu ziemi przez piętę. Jest to jego podstawowe działanie fizjologiczne.
2. Akcja ekscentryczna tibialis anterior
3. Akcja koncentryczna
Chodzenie jest, więc wynikiem pochylenia tułowia do przodu, spowodowanego przez miesień "tibialis anterior", który przyciąga goleń na dół i przechyla całe ciało na stopę. Jest to akcja koncentryczna, wymagająca dużo energii, ale która trwa tylko w momencie ruszenia z miejsca, gdy zaczyna się chodzenie, a więc podczas pierwszego kroku. Środek ciężkości przemieszcza się do przodu i człowiek "podąża za nim". Podczas chodzenia mięsień "tibialis anterior" działa w ten sposób tylko w wypadku nagłego przyspieszenia.
Tylne mięśnie stopy uniemożliwiają upadek ciała do przodu poprzez nieustanne hamowanie przez akcję ekscentryczną - to znaczy wydłużającą mięśnie . Ta akcja ekscentryczna charakteryzuje się słabym użyciem energii.
4. Kąt między golenią a stopą jest pod kontrolą systemu trójgłowo-podeszwowego
Mięśnie te działają od dołu do góry, to znaczy od stopy lub od segmentu stopy, który ma kontakt z ziemią; wystarczy sobie wyobrazić osobę chodzącą po przezroczystej podłodze, spod której byśmy ją obserwowali.
Po ruszeniu z miejsca osoba musi utrzymać równowagę. W przypadku nierówności terenu mięśnie boczne stawu skokowego interweniują natychmiastową akcją koncentryczną umożliwiającą równowagę. Wymaga ona większej energii, więc w terenie nierównym lub piaszczystym chód jest bardziej męczący.
W szkołach jednak nadal uczono, że mięsień tibialis anterior jest grzbietowym zginaczem stopy, bo potwierdzały to badania na zwłokach. Oczywiście po fazie wykrocznej podczas odciążenia, jest on zdolny działać właśnie w taki sposób: jego elastyczność pozwala stopie wrócić do kąta prostego. Karpovic twierdzi, że 45% energii zostaje nam dodatkowo oddanej podczas ruchu, gdyż część energii akumuluje się, aby w drugiej fazie ją zużytkować. Można to porównać do napiętego łuku, który pozwala strzałce odlecieć po akumulacji energii.
Aby zdać sobie sprawę z akcji koncentrycznej mięśnia tibialis anterior wystarczy w pozycji siedzącej poruszyć 500 razy ten miesień grzbietowo, aby poczuć zmęczenie, którego wcale nie odczuwa się nawet po bardzo długim marszu.
Chodzenie odbywa się według zasady najmniejszego wysiłku Wszystkie mięśnie kończyny dolnej działają akcją ekscentryczną, (ale są też zdolne zadziałać koncentrycznie w razie potrzeby).
5. Zasada najmniejszego wysiłku
ROZDZIAŁ I
Jednostka anatomiczna i czynnościowa stopy :
WIĄZAR STOPY
Lapidus porównuje stopę do architektonicznego wiązara dachowego
6. Wiązar dachowy: dwie krokwie skośne, które znoszą siły kompresji oraz ściąg poziomy, który jest poddany sile pociągowej.
W pojęciu architektonicznym wiązar dachowy przedstawia się w kształcie dachu. Jest on utworzony przez dwie skośne krokwie, powiązane na dole przez ściąg. Dla architekta, "przęsło" (wyraz używany przez francuskich ortopedów) trzyma się dzięki ciężarowi swoich składników i to określenie nie powinno się odnosić do stopy
7. Przęsło trzyma się samo dzięki ciężarowi swoich składników.
Na poziomie stopy obie krokwie są reprezentowane przez elementy kostne: jedna, przez talus i kości śródstopia aż do główek, przodostopia, druga, przez talus i kość piętową, czyli calcaneus. Ściąg jest reprezentowany przez więzadła podeszwowe, które są wzmacniane przez krótkie mięśnie podeszwowe
8. Wiązar stopy : dwie krokwie kostne i ściąg więzadłowy. W pozycji stojącej jedynie więzadła odgrywają rolę ściągu.
W czasie chodu mięśnie podeszwowe wykazują aktywność elektryczną, bo przychodzą z pomocą z powodu zwiększenia nacisku.
9. Nacisk 200 funtów, (co odpowiada naciskowi w pozycji stojącej) nie powoduje reakcji mięśni krótkich podeszwowych. Przy większym nacisku (odpowiadającym chodzeniu) mięśnie te reagują.
Przetnijmy więzadła: wiązar załamuje się.
10. Przecięcie ściągu więzadłowego załamuje wiązar dachowy
Trójkąt wiązaru jest sam w sobie bardzo silnym amortyzatorem, któremu pomagają długie i krótkie mięśnie podeszwowe.
Krokiew tylna składa się z kości skokowej i kości piętowej (guz piętowy).
Krokiew przednia zaczyna się od kości skokowej i zawiera wszystkie kości (kość łódkowata, kości klinowate, przednia część kości piętowej i kość sześcienna), przez które ciężar kończy się na pięciu głowach śródstopia. W pozycji stojącej jak i podczas chodzenia, wszystkie pięć główek uczestniczą w nacisku i wszystkie mają kontakt z ziemią.
11. Równe rozłożenie nacisku między tylną a przednią część stopy. Pierwsza kość śródstopia przyjmuje 2,5 razy większy ciężar od swoich sąsiadek.
(a) Źródło światła odbite od lusterka pozwala zmierzyć amplitudę ruchomości każdej kości śródstopia.
(b) jest pojęciem chirurgicznym stosowanym przy operacjach szybkiego odcięcia skalpelem przodostopia. Tak samo jest ze szczeliną, Chopart-a która składa się z dwóch stawów.
Na poziomie szczeliny Lisfranc’a istnieją trzy stawy Lisfranc’a, które opisaliśmy i których obecność udowodniliśmy przez wstrzyknięcie produktu nieprzepuszczającego promieni X
(c) Wstrzyknięcie produktu nieprzepuszczającego promieni X pozostaje zlokalizowane w stawie środkowym a wstrzyknięcie w stawach sąsiednich ukazuje, że są to stawy oddzielne. Istnieje, więc staw przyśrodkowy z własną maziówką i ze swoimi własnymi więzadłami. Łączy on pierwszą kość klinową z pierwszą kością śródstopia. Następnie staw środkowy między drugą i trzecią kością klinową, a drugą i trzecią kością śródstopia. I wreszcie jeden staw boczny, który łączy kość sześcienną z czwartą i piąta kością śródstopia
(d) Istnieją trzy stawy w szczelinie Lisfranc’a, które mają własne maziówki i więzadła. Studiowaliśmy kształt powyższych stawów i ich ruchomość. Tylko stawy drugiej i trzeciej kości klinowej mają powiechrznię dość płaską.
(e) Powierzchnie II i III-ej kości klinowej są płaskie.
Pierwsza kość klinowa prezentuje powiechrznię zaokrągloną w płaszczyznach pionowych i czołowych.
(f) Pierwsza kość klinowa ma powiechrznię wypukłą.
Kość sześcienna prezentuje dwie podobne powierzchnie, także zaokrąglone, które łączą się z IV i V kością śródstopia.
(g) Kość sześcienna prezentuje dwie powierzchnie zaokrąglone.
Zaznaczamy, że wypukłość stawów tłumaczy ich ruchomość. Tak jak u ręki, kości II i III są mało ruchome, szczególnie druga, która jest zamocowana między kośćmi klinowymi.
(h) II kość śródstopia jest wgłębiona miedzy kośćmi klinowymi.
Przeciwnie, kość I i kości IV i V są bardzo ruchome
(i) Koła reprezentują ruchomość kości I, II, III, IV i V.
Ta ruchomość pozwala główkom kości śródstopia odgrywać ważną rolę amortyzatora, ponieważ w czasie odciążenia, przedstawiają się one w kształcie krzywej o wklęsłości zwróconej w dół. Natomiast podczas fazy podparcia, wszystkie układają się w płaszczyźnie poziomej.
j) Sprężyna przodostopia : głowy śródstopia są kolejno odciążone i obciążone przez ciężar ciała.
Staw środkowy (II i III promienie) ma ruchomość ograniczoną, a po każdej jego stronie staw przyśrodkowy (I promień) i staw boczny (IV i V promienie) mają ruchomość o wiele większą.
12. Jedynie kości I i IV-V mają większą ruchomość.
Ta ruchomość pozwala stawom przyśrodkowym i bocznym ułożyć główki śródstopia na tej samej płaszczyźnie lub według krzywej zwróconej w góre lub w dół.
13. Ruchomość kości śródstopia I i IV-V pozwala im ustawiać się na równej linii poziomej lub w sposób wygięty w dół lub w górę, (co tłumaczy wypukłość przodostopia w jego przeciążeniach).
Słaba ruchomość kości II i III pozwala określić więzar elementarny, czyli podstawowy stopy, którego przednią krokiew reprezentują kości środkowe śródstopia II i III (środkowa łopatka).
Jest to forma trójkątna prawie niezmienna stopa zredukowana do minimum.
14. W kolorze szarym: „więzar podstawowy", który odciśnięty jest na podłożu przez swoje skrajne elementy: guzowatość kości piętowej i główki II i III kości śródstopia.
* PIERWSZA KOŚĆ ŚRÓDSTOPIA, (czyli łopatka przyśrodkowa lub jeszcze skrzydełko przyśrodkowe).
Skrzydełko przyśrodkowe, czyli pierwsza kość śródstopia, pełni głównie rolę nośnika. Razem z łopatką (paletą) centralną jest ono talo-zależne. Pozwala na wykroki i zmiany kierunku chodu.
* KOŚCI ŚRÓDSTOPIA IV I V, (czyli skrzydełko boczne).
Skrzydełko boczne pełni ponadto rolę równoważnika: jest ono zależne całkowicie od kości piętowej. Wyróżnia się stopę skokową i piętową. Trzy palety (paleta centralna, II i III i dwa skrzydełka boczne) odpowiadają trzem stawom stępowo-środstopnym.
Paleta centralna jest ustabilizowana w sposób podobny jak małe kółeczka u dziecięcego rowerka
15. Dwa małe kółeczka boczne w rowerku stabilizują równowagę w ten sam sposób jak skrzydełka przyśrodkowe i boczne przodostopia
* KOŚĆ SZEŚCIENNA (filar boczny więzara podstawowego).
Podtrzymuje trzy kości klinowe, ułożone ukośnie w górę i na zewnątrz.
16. Na kości sześciennej opiera się trzecia kość klinowa
Kość sześcienna łączy się z kością łódkowatą.
17. Punkt połączenia między stopą skokową (talową) a stopą piętową ; podobnie jak w stawie sześcienno -klinowym i stawie skokowym.
To złączenie jednoczy system talo-zależny i piętowo-zależny. Kość sześcienna pozwala obciążać krawędź zewnętrzną stopy. Ta część stopy, choć otrzymuje mniejszy nacisk, bierze udział przez dłuższy czas w rozkładzie obciążenia podczas chodzenia. Dzięki kości sześciennej stopa może być porównana do side-car’a, którego koło przednie jest równoważone przez dwa kółeczka boczne.
18. Siedzenie boczne porównuje się do krawędzi zewnętrznej stopy, a koło przednie do przodostopia. Porównanie byłoby trafniejsze, gdyby kółeczko przyśrodkowe było większe od bocznego, gdyż reprezentuje pierwszą kość śródstopia.
Jeżeli głowy kości śródstopia zarówno w pozycji stojącej jak i w czasie chodzenia rozkładają cały nacisk na podłoże, dzięki swemu zaokrąglonemu ułożeniu w płaszczyźnie poziomej, pozwalają one na kroki w różnych kierunkach.
19. Ułożenie główek według łuku w układzie poziomym pozwala na kroki w różnych kierunkach.
Więzar stopy składa się wtedy z tych główek, które pozwalają wykroki. Koncepcję więzaru statycznego musimy zastąpić opcją DYNAMICZNEGO WIĘZARA. Jest, więc tyle więzarów ile możliwych wykroków. Widzimy to już w pozycji stojącej, gdy wskutek wibracji mamy do czynienia z przeniesieniem pryncypalnych nacisków w różnych częściach przodostopia. Podczas chodzenia nacisk przemieszcza się sukcesywnie od V-tej do I-ej głowy a sukcesja nacisków następuje w różnych momentach. Lecz gdy pięta odrywa się od podłoża a kość piętowa odgrywa rolę trzeszczki, czy można jeszcze mówić o "więzarze”? Z pewnością w tym momencie powyższe określenie jest nieaktualne i pozostaje tworem czysto abstrakcyjnym. Skłaniającym jednak praktykantów do refleksji i ułatwiającym im wizualizację problemu. Pojęcie więzara może o wiele łatwiej wytłumaczyć funkcjonowanie stopy w jej trzech wymiarach, gdy się bierze pod uwagę "skręcenie", które odbywa się na jego szczycie. Jeżeli tylna krokiew przechyla się w koślawość, to przednia krokiew skręca się supinacyjnie. A gdy tylna krokiew przechodzi w szpotawość to przednia skręca się pronacyjnie.
Mimo że szczyt więzara stanowi kość skokowa, skręcanie odbywa się poniżej w sposób bardzo oryginalny, na poziomie skrzyżowania stawów skokowym dolnym i Chopart’a, czyli stawu poprzecznego stępu („moment skręcający”). Jest to miejsce spotkania się okrągłej głowy kości skokowej z rozległą miseczką kości łódkowatej, powiększoną więzadłem piętowo-lódkowym podeszwowym („spring ligament”), w której ona się obraca. Dodajmy, że staw skokowy górny uczestniczy w swój sposób w tym skręcaniu.
- ROZDZIAL II -
AMORTYZATORY STOPY
...
tomeczekf16