Bernard_z_Clairvaux_św_-_O_stopniach_pokory_i_pychy.pdf

O STOPNIACH POKORY

I PYCHY

Wstp

Prosite mnic. clro.ti Gotfl^yclziel. abyrn ci w obszcrniejszym

traktacic powtrzy trenauk o stopniach pokory. ktre gosi.

ern do braci zakonnych' Prai:lli1c r-rczyni zadotwej woIi,

a.ieclnoczcnie lkaj4c si wasnej Ilieudolnoci. przystpiern

do pracy

tyln rozwazcIlit-t' czy jestetn w stanie dclprowaclzic< dzieo do

ko ca (por. k l4. 28).

Jakkolwick Illio poltlouit llli przezwycizyc. obaw

przecl truchoc:ianli lll.t1lisitllilt zalllierzonego traktattr. alici

ogarIla tlli wi1tpliwoinncgo rocizaju' Irliulowicie: czy nie

bardziej nri zaszkodzi uznanie z powodu uskutccznicnia tej

prlrcy niz llicsawa. gdvbyln .jej poniccha. Tak wic. posta-

wiclny na rozclrozu. nlidzy bo.jani i rnioci. dugo zastana-

rviactn si. jltki obra kierirnek: obawiaetll si tego. Ze roz-

prlrrvia.jl1c tl pokorze , salll ttjawtli brak pokory wasnc.j. albo

lnilcz,c ptlktlrtlic' nic bcl LlZytec:Zny. Ponicwaz wicln. ze

zaclnlt z owych clrtig rlic Intlze by w peni bezpicczIlii' posta-

norvie tll raczcj poclzicli si z tob4. iak tylko potra1.i. owoca-

I (lotlrvtl clc ia Roclrc. przcor klusztoru u'Cluirvaux

- pomny na rad Ewangelii - clopiero po na|ezy-

lnil.1c wyptlwieclzi uzIlitsz za goclnc

pochwa'y' two.ic lnocllilwy zachowzq rni ocl pychy' Gclybyrn

atoli, bo i to lnozliwc. llie clokonttl rliczego. co byoby goclne

twcj Lrrvagi. Ilie bd Ilia ptlwoclu clo grzeszIlc.j zarozulniaoci.

PoKoRA DROG PRAWDY

Z jakim poytkiem wstpu.ie si

po stopniach pokory

l. Zanierzlnl lnwi o stilpniach pokory. ktlre w. Beneclykt

przeclstawia. nie po to. bylnv jc IiczvIi. Iec.z byIrry po nich si

wspinali. Przedc wszystkill.t chcia,lbvrn wykazir. jaki jest cel

do osi4gnicia, pozniinie go zagoclzi bowieln trucly wspinania

si. Sanl Pan odsania przecl naIni clrog i nagrod za .1ej

pokotlanie: '.Jir jcstcm

powiirda

- drog i priiwcl' i zy.

cicm'' (J l4. 6). Drog4 llizywa pokor, prowadz4c clo praw-

dy. Pierrvsza.jest llclzoctn. drttga ow()ce}n nlozou.

Powicsz lllozc: ..W.iaki sptls b poznallly. ze Pirn, nlowi4c

<<Ja jestenl droel1>. rllyla tl pokorze ?.'. Rozwaz Za(ctl gbiej

stlrva: ..[Jczcie si tldc Mnie. bo.jeslctn cichy i pokorny scr.

ce|ll'. (Mt tl.29). Siebic stawia za przykacl pokory. zlL picr_

wtlwz r la.9tldnoci. .Iezeli p.jclziesz ztr Nilll. ..nic bclzicsz

chodzit w cicIllntlci. lccz bdziesz Inia wiato

zycia.'(por'

zycia. jak nic prawdlr/ ()na to

..orvicc:llkltzclegtl czlorvicka przyc:hoclz,ccgo l)a wiat.' (J l' 9;

i trkazu jc lt.ltl prltr,clzirve z,ycic' Dlatcgo kictly rzek: ..Ja .je-

stcln clrog4 i prawcl4.'. cloda zltraz: ..i zycienl''. Jakby' rnwi:

Ja jestcrn tlrclu. ktrlt prowirdzi do pra''vdyljlr.jestelll prawcl'

kt ra tlbiccu jc zycic; ja .jeste nl zycie tll. kt rc dlr j. ..A to jcst

zycie wiecznc: aby zltali Cicbic. jcilyncgo ltrawdziweeo Bogl.

lni lnL-j Ilauki' niZ Zarnkn si bczpiecznie w przyStani mil-

czenia. MyI tc," 'cjcli

J 8. 12). Lccz' c(ll'.jest wiatoci

orIZ tego, ktrego postae'Jezusa Chrystusa'' (] |7, 3). To

tak,.1akby ty pclwicdzia Mu: ',O droclze myl, czyli o poko-

rzc' pragn owocu, to jest prawdy. Ale co czyni, kiedy trud

zycia.je st tak ciiki' iz wylnarzonej nagrody nie sposb osi4g_

n4:)''. Pan pouczyby ci wtedy: ,,Jajestell drog4''' to znaczy:

.,Ja jestern pokartncll posilaj4cynl wrd drogi''. Woa wic

clo b4dzi1cych i drogi niewiadornych: ,,Ja jestem drog!''. Do

w4tpii1cych i niewierz4cych: ,.Ja jcstern prawd4''. Do tych za,

kt rzy s4 juz w clrodzc, ale oclczuwaj znuzenie: ,,Ja .iestem

z.yciem".

Sqdz, ezprzy|oczonego tekstu wynika jasno, iz poznanie

prawdy jest skutkict'n pokory. Rozwa takze i te sowa: ,,Wy_

sawizim Ci, ojczc, Panie nieba i ziel-rli, ze zakrye |C rzeczy

|bez w4tpienia: tii1niki prawdyl przcd lndrymi i roztrclpnyrni

fczyli przed pyszllyllli], a objawie.icprostaczkonl fto Z|1aCZy

pokornym]'' (k l0' 2l). Z tego tcz wypywa wniosek, ze

prawda, zakryta przed pysznyrni. objawiona zostaje pokornytn.

wskazujc drog pokory, by powrcili ni do prawdy. Dajc

sposobno do odzyskania zbawienia. albowiern jcst dobry'

chociaz nie bez cizaru prawa, gdy.jest tez sprawiedliwy. Jest

dobry, poniewaz nic chce potpienia; .jest sprawiedIiwy, bo

nie zapomina o karzc.

3. owo prawo wiod4ce do prirwdy w. Bcnedykt przedstawia

w postaci dwunirstu stopni. Podobnic .iakprzez' dziesi przy-

kaza i dwa obrzezania (co razenl dtrje liczb dwanacie)

dochodzi si clo Chrystusa, tak po osi4gniciu owych dwuna-

stt-t stopni pokory zdobywa si prawd. Cz'y.l to, ze na wierz-

choku drabin1, wiclzianej przez Jakuba. a wyobrazajcej po-

kor, objawit si Pan (por. Rdz 28, |f-l3), nie wiadczy. ii:

1lclznallie prrrwdy clokonu.je si na szczycie pokory.l Z tcgo oto

wierzchoka drabiny pLLtrZy Pan na synciw ludzkich jako praw-

da' ktrej oczy nie chc4 oszukiwa i nie mog4 by oszukane,

i widzi. czy ktorozlttrrie i szuka Boga. Wyobra Go sobie. jak

z wysokoci woa do tych' kt(lrzy Go szukirj (zna bowiem

swoich): ,,Przyjdcic do lnnie wSZyScy. ktrzy mnie pragnie-

c:ie' i nasycie si owocami lnoimi'' (Syr 24' 26), i podobnic:

.'Pojdcie dcl lllllic wSZyScy, ktlrzy utrudzeni i obcizeni.jeste.

cie. a jii was pokrzepi'' (Mt l|. 2B)' Woa: ,,Pjdcie!''.

Dok4d./ Do Irnie. do prawdy. Jak4 drog.7 Drog4 pokory.

W 1akirn celu.J Ja was pokrzepi. A.iakie .jest to pokrzepienie.

ktorc prawda obiccr"l.jc wstpujcynr i cl;rje tym, ktrzy dotarli

do celr'r? Czy nie.jcst nitl sama mio / Do niej przeciez, .jak

zapewnia wityBcnedykt, dochodzi zakonnik' osi4gll4wszy

wszystkie szczcble pokory. Prawdziwie sodkim i rozkosznym

1lokarmem 'iest lnio, ktra podIlclsi ztnczonych. ulnacnia

sabych, pociesza strapionych. Mio

szc si duchowo, wStptu4 ze sttlpllill Ilil Stopic|i' czy|i l' cl^toty

lla Cnot, a do szczyttr pokory, skd jakby z Syjonr"r. albo

lepiej: z wysokoci konternplacji- ogldaj4 prawd. Dlatego

tez czytalny w Psaltnie: ,,Da bogosawie stwo Zitkonodaw-

ca'' (Ps 83' 8). Tctl bowieln, co da prawo, udzie|i bogosa-

wie stwit' itlllyllli sowy: nakaza pokor l doprowadzi do

prawdy. Ktz je st owyl}l prawodawc.l - oto '.dobry i prawy

Pan. d|atego poucza grzesznikw o drodze'' (Ps 24. 8). Bdzq

bowiern na drodze ci, kt rzy porzucili prawd. Ale czy dobry

Pan porzuca ich.? Dla nich prz'ecie ',dobry i prawy Pan''

tez sprawia, ze brzemi

1lrawdy staje si lekkie, a jarztno soclkic (por. Mt l l' 30).

2. Definicja pokory rnoze by nastpu.'ca: pokoraJeSt cnot,

clziki ktrej czowick. poznawszy si dokadnie. wiclzi sw

lnarno.Jest ona - pokorir - waciwa tym. ktrzy wzllo-

oraz tego, ktrcgo posae,Jezusa Chrystusa'' (J l7' 3). To

tak, jakby ty powicdzia Mu: ,,o clrodze myl, czy|i <> poko-

rzc. pragn owocu' to jest prawdy. A|e co czylli, kiedy trud

zycia jest tak cizki' iz wylnarzonc.i nagrody nie spos b osiz1g-

n4.7''. Pan pouczyby ci wtedy: .,Ja.jestern drogi1'', to znac7'y..

.,Ja jestem pokarIncIrr posilzrj4cyrll wrd drogi.'. Woa wic

do bdzcych i drogi niewiadortlych: ,,Ja jestern clrog4!''' Do

w4tpicych i niewierzi1cych: ,,Ja jcsteIl prawd''. Do tych za'

ktrzy s jr"rz w drodzc, ale odczuwiti4 znuzenie: .,Ja .jestem

zyciem".

Sdz, ze z przyt<lczonego tekstu wynika jasno, iz poznanie

prawdy jest skutkict-n pokory. Rclzwaz takze i tc sowa: ''Wy-

sawiam Ci. o.icze, Panie nieba i zietni, ze zakryte Ie rzeczy

[bez wtpienia: tajnikl prawdyl przecl tndrymi i roztropnyrni

|czy|i przeclpysznyrrli], a objawie.jc prostaczkoln [to zn,dczy

pokornym]'' (k l0' 21). Z tego tcz wypywa wniosek. ze

prawda, zakryta przed pysznyrni. objawiona zostajc pokornyrn.

wskazujc drog pokory, by powrcili ni do prawdy. Daje

sposobno do odzyskania zbawienia' albowiem jest dobry,

chociitz nie bez cizaru prawa, gdyz.jest tez sprawiedliwy. Jcst

dobry. poniewaz nie chce potpienia; .1est sprawied|iwy, bo

nie zapomina o karzc.

3. owo prawo wiod4ce do prirwdy w. Bcnedykt przedstawia

w postzrci dwunirstu stclptli. Podobnic iakprzez dziesi przy-

k,aza i dwa obrzezania (co razenl da.ie liczb dwanacie)

dochodzi si do Chrystusa, tak po osi4gniciu owych dwuna-

stt-t stopnipokory zdobywa si prawd. Czy'i to, ze na wierz-

choku c'lrabiny wiclziancj przez Jakuba. a wyobrazaicej po_

kor, objawit si Pan (por. Rdz 28, |f- |3), nie wiadczy. iz

1lclznanie prawdy dokonu.je si na szczycie pokory./ Z tc.qo oto

wierzclroka drabiny patrzy Pan na synw ludzkich jako praw-

da, ktrej oczy nie chc4 oszukiwa i nie mog4 by oszukane,

i widzi' czy ktorozttllie i szuka Boga. Wyobra Go sobie . jak

z wysokoci woa do tych' ktlrzy Go szukaj (zna bowiem

swoich): ,,Przyjdcic clo mnie wSZyScy, ktrzy mnie pragnie.

cie' i nasycie si clwocami tnoimi'' (Syr 24, 2 )' i podobnie:

.'Po.jdzcie dcl llll-lic wSZyScy' ktrzy utrudzcni i obci4zeni.jcstc-

cie. a jir was pokrzepi'' (Mt ll. 28)' Woa: ,,Pjdcie!''.

Dokd./ Do Innie. clo prawdy. Jak drog4? Drog4 pokory.

W.jakim celu.? Ja was pokrzepi' A jakic.jcst to pokrzepienie.

kt rc prirwda obiecujc wStpujcyln i clirjc tyrn, ktrzy dotarli

d<l celu? Czy nie.jest niln sama mio.] Do niej przeciez' .jak

zapewnia wityBcncdykt, dochodzi zakonnik' osign4wszy

wszystkie szczcble pokory. Prawdziwic sodkim i rozkosznym

pokarnlet-t .iest lnio. ktra podnosi znlczonych. umacnia

sabych, pocieszit strapionych. Mio

2. Definic1a pokory moze by rlastpuj4ca: pokora jest cnot,

dziki ktrej czowick. poznawszy si dokadnie. widzi sw4

tnarno.Jest ona - pokorit - waciwa tym, ktrzy wzllo-

tez czytamy w Psalmie: ',Da bogosawie stwo Zakilnodaw-

ca'' (Ps 83' 8). Tctl bowietn. co da prawo' udzieli bogosir_

wie stwlt, illtlylni sowy: nakaza pokor i doprowadzi do

prawdy. Ktciz jcst owym prawodawc4'l - oto ''dobry i prawy

Pan' dlatego poucza grzeszniklw o drodze'' (Ps 24. B). Bqdzq

bowiem na drodze ci, ktrzy pclrzucili prirwd. Ale czy clobry

Pan porzuca ich.J Dla nich prl'ccie' ,,clobry i prawy Pan''

tez sprawia, ze brzemi

prawdy staje si lckkic, a jarztno sodkic (por. Mt ll,30).

sz4c sl duchowo. wstpuj11 Ze stopllill lla Stopicli, czyIi z cnoty

l1l Cllot, a do szczytu pokory. sk4d jakby z Syjonu. a|bo

lepiej: z wysokoci konternplacji - ogl4daj prawd. Dlatego

4. ]ak-c dobrym pokarmel-l jest lnio. C)na ttl za.jInu3c nlic.1-

Sce w rodku lektyki Saloll-lona (por. Pnp 3' l0) izapachcm

r(lznych cnlt. niby wcxli wieIu traw, pokrzepia akn4cych

i rozwesela pokrzcpioIlych. Taln bclwictr spotkasz rowniez:

pokoi. cierpliwo. irskawo. wyrozutrria'o i rado w Du-

cy. Biacla mi" Boze Zastpow! Jak dustl w zlrgniewetliu

bclziesz sucllarrlodlitwy sugi twego, karnli4c tnnie chle-

bcm sIllutku i pojc,lzanll goryczy (por. Ps 79. .5-6)? Ktz mi

zaprosi clrociazby tylko lla ow sodk -

chu Switylll (p()r. Ga 5' 22)' I jczcli s.jeszczc it-ltlc owtlce

prawdy i lni1dl.oci - zobaczysz je talll wszystkie. Podobnie z

i pokora Ilra w tcj lektycc wasIle potrawy. tO z'nL\C7'y - chletl

uczt nlioci.gdzic sprawledliwi radu.j si w obIiczu Bogit

i ptl.|i1 si szczciell.l, zcbyl'l-l w utrapictliu zycia rnojego nic

lnusia woa dcl Fana: ..Nic potpiitj lnnic!''. lccz byrn SpoZy.

wzl.jc .,przany chleb szczerocii prawdy''' picwa radonic

na droclze PaIla' iz wiclka.jcst chwaa Jego (por. l Kor .5, 8).i

Dob.ra jednllkze jest clroga pokory, na kttirej szuka si prawcly.

zdobywa mio

bolcci i witlil skrtrchy,.jakie prirwdLL pr,Z'e7'n^C7'a clla pocztku-

j4cych' albowieIn dtl llich to odnosz4 si slowlt: .,WstaIicie.

ktlrzycicsiedzieli. ptlz,ywzrj4c chleba boleci'' (por. Ps If(l,f).

RlwIliez kontetllplacja znirjdLr1e tiitll pokanll z dorodIlc.j psze-

nicy'. podobnie i wino rozweselajllcc sercc ludzkic. T'e jednak

potrawy zachowu.jc ;lrawcia dlit doskonirych' rn wi4c: ,.Jedz.

ciez. przyjacielc. pijcie. u|a]e.icie si. rlitjclrozsi'' (Pnp 5. l).

Na stpnie clocla.1e:,. roclek .jcj wysa rnioci 4 cll a cclrck .i erozcl-

lirnskich''. to lnl.C,/'y - dla clusz rnnie.j doskonaych, clusze te

i lna trdzia w owocitch nldroci . I wreszcic.

jak Chrystus je st ,,krcsenr Prawa" (por. I{z I 0. 4), tak doskona-

o pokory .jcst lltlzniuliern prawdy. Gdy przychodzi Chry.

Stus. przyn(lsi ask. Prawda przynosi lllio

tynl. ktrym dajc

si ptlzna' A poniewaz dajc si poztla pokornytn, dlatego tcz

'.pokortlyln d.rjc ask'' (por. Jk'1' ).

bowiem, clop ki rlie bcl4 w stanie przy.jrlowa pokannu statego,

pclwillny by kaI.rniollc tnlekienl lniclcizamiast chlcberrl. i oli.

w4 -

zalrriast winet.l.t. Strsznie porviedziztllo. ze nlio

.jest

..w roclku''.poniewltz.iej soclycz bywa llicdostprla dla pocz4t-

ku.j4cych. zc wzgldu lla przcszkod bo.jaIli. lttli tlic- wysti]rcZi.r

closktlnaynr. poIliewaz jcszcze wiksz rozkosz4 jcst kontctn-

1llac.ja' Pocz4tkujcycll zc szkoclliwych ucicch cielcstlych musi

tlczyci gorycz cier1licnia. i wtedy bd;1 rnogli smakowa so-

dycz rnleka. Ci druclzy za.oclstawicni juz ocl tnlckit. radtrj4 si

W jakim porzdku stopnie pokory

prowadz4 do prawdy

' Przcdstawicrn, jak r.rl-rliael.n. pozytck zdtlbywaIlilt stopni

pokory: telaz wyjani..je li zdoam, w.jakirrr porz4dku pro-

wadz olle clo nagrody. to jcst prawdy, ktori1 natn obiecano.

Ponicwaz jednak sar.no poznanie prawdy obelrnuje trzy sto-

pnie, postaralll si opisa jc tak, aby lepie.j zrozumie, ktremu

z Irz,ech stopni prawdy odpor.viada dwunasty stopicli pokory.

Szukarlly bowiellr 1lrawdy W lllis salnych, w bliIlich i w .iej

wasnej istocic. W llas szukalrry 1lrawdy, badaj4c siebie;

Tylko ci, ktrzy s w,'rodku''. t(l zllaczy postpuj4 na droclze

closkonaclci^ pij4 nickt(lre napo.je przygotoWanc z Il.ticlclu tni-

oci. zc wzglclu na Sw4 dcliklitno.

na wlc1ok chway - barclzic.i clrwalcbIlyt.t-l ucztowatrienr.

-5. Picrwszyrr zaterr pokanncnt, oczyszczajiycynl swoj4 gory-

cz. jcst pokora. Drtr.qim lllio, pokann radu.j4cy swoj so-

dycz't1. TrzcciIn - kontetnplac.ja, pokal.In stay i wzlnacnia.j-

''rodkow'' -

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: