3
Patologia kończyn dolnych
Ortopedia (gr. orthos – prosty, prawidłowy oraz pais, paidos – dziecko) i chirurgia urazowa inaczej ortopedia i traumatologia (gr. trauma – rana, uraz) zajmuje się diagnostyką i leczeniem operacyjnym chorób i urazów narządów ruchu: szkieletu (z wyjątkiem kości czaszki), układu więzadłowo-stawowego oraz uszkodzeń mięśni, nerwów i naczyń.
Patologia (z języka greckiego πάθος "pathos - cierpienie" i -λογία "-logia" - przyrostek tworzący rzeczowniki oznaczające gałęzie nauki) - nauka skupiająca ogół chorób organizmów żywych, badająca ich przyczyny, mechanizmy (patogeneza) i skutki. Osteopatologia, dział patologii zajmujący się zmianami chorobowymi układu kostnego i kości.
Zmiany te powstają w wyniku:
- osłabienia mięśni i/lub przeciążenia stopy,
- przeniesienia funkcji na układ więzadłowo- torebkowy,
- deformacji struktur miękkich,
- deformacji kośćca.
- ograniczenie aktywności ruchowej
Zmiany patologiczne mogą być również:
- pourazowe
- poinfekcyjne
- nowotworowe
- mogą być też wrodzone.
Ważny jest także styl życia, który również może mieć wpływ na wystąpienie zmian chorobowych.
Do patologii kończyn dolnych możemy zaliczyć choroby stawów i deformacje. Będą to min.:
- nierówność kończyn dolnych
- paluchy koślawe (halluksy)
- palce młotkowate
- metatarsalgia
- stopa płaska - płaskostopie
- palce szpotawe lub koślawe
- stopa piętowa
- stopa przywiedziona
- kolana szpotawe
- kolana koślawe
- ubytki kończyn spowodowane: wypadkiem, odmrożeniem itp.
Nie leczone patologie mogą prowadzić do wad postawy i chodu. Wady te można korygować na różne sposoby:
- za pomocą wkładek ortopedycznych
- poprzez obuwie ortopedyczne
- ćwiczenia rehabilitacyjne
- zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjno-ortopedyczny
- jak również protezami kończyn.
Płaskostopie:
Przeciążenie stopy i jednoczesne osłabienie mięśni odpowiedzialnych za jej wysklepienie powoduje przerzucenie funkcji wysklepienia na układ więzadłowo-torebkowy i doprowadza do obniżenia łuków stóp .W stopie płaskiej podłużnie największe zmiany zachodzą w stawach najbardziej ruchomych: w stawie piętowo-skokowym i skokowo-łódkowym. Kość piętowa może ustawić się koślawo, głowa kości skokowej zsuwa się w dół do środka i ku przodowi, pociągając za sobą kość łódkowatą, co przyczynia się do odwiedzenia przodostopia . W wyniku tych zmian następuje spłaszczenie łuku dynamicznego. Dynamicznego miarę zużywania się stawów przeciążonych wadliwym rozkładem sił statycznych pojawiają się zmiany zniekształcające pod postacią kondensacji kostnej: tkanki gąbczastej, wyrośli brzeżnych i zwężeń szczelin stawowych. Występuje bolesność. Utrwalone zmiany w strukturze kości, zablokowanie stawów, może z czasem nie dawać objawów bólowych. Jednocześnie ze zmianami o charakterze morfologicznym powstaje nawyk nieprawidłowego ustawienia stóp.
Ze względu na lokalizację spłaszczenia rozróżniamy:
1. Stopy płaskie podłużnie z koślawością kości piętowej lub bez koślawości;
2. Stopy płaskie poprzecznie z koślawością lub bez koślawości palucha;
3. Stopy płasko – koślawe ze zniesieniem obu łuków.
Ze względu na stopień zaawansowania procesu patologicznego patologicznego stopach płaskich podłużnie wyróżniamy następujące okresy:
Stopy płaskie niewydolne mięśniowo – najlżejsza forma. W odciążeniu łuki stóp są prawidłowe. W obciążeniu ciężarem ciała ulegają spłaszczeniu. Jeżeli występuje koślawość pięty – znika ona w wysokim wspięciu na palce. Bolesność może występować po długotrwałym staniu czy marszu i lokalizuje się w obrębie przyśrodkowej strony sklepienia podłużnego.
Stopa płaska wiotka ( niewydolność więzadłowa). Stopa ulega spłaszczeniu już w odciążeniu. Koślawość pięty nie znika w wysokim wspięciu na palce. Po stronie przyśrodkowej stopy uwidacznia się uwypuklenie utworzone przez przemieszczoną głowę kości skokowej i kość łódkowatą. Bolesność lokalizuje się w stawie skokowo – łódkowatym i w rozścięgnie podeszwowym (w miejscu przyczepu do guza piętowego). Jest ona spowodowana zwyrodnieniem chrząstki i torebki stawowej oraz pojawieniem się wyrośli kostnych.
Stopa płaska przykurczona – może towarzyszyć poprzedniej postaci stopy płasko – koślawej statycznej, lub stanowi odrębną jednostkę chorobową. Przyczyną są zmiany zniekształcające lub zapalne stawów stępu. Przykurcz dotyczy mięśni strzałkowatych i jest wyrazem ochronnego ich napięcia przed bólem w czasie ruchów stępu. Występuje koślawość stępu, odwiedzenie i nawrócenie przodostopia, bolesność mięśni strzałkowych oraz okolicy zatoki stępu nasilające się przy próbie biernego odwrócenia pięty i przodostopia .
Stopa płaska zesztywniała – występują zmiany strukturalne. Utrwalona nie daje bolesności .
Stopa poprzecznie płaska – towarzyszy najczęściej niedomodze mięśniowej lub więzadłowej stopy. Polega na obniżeniu główek drugiej i trzeciej kości śródstopia i spłaszczeniu łuku poprzecznego przedniego. Często łączy się z paluchem koślawym. Nie daje objawów bolesności.
W tych przypadkach należy zastosować odpowiednie wkładki korekcyjne i ćwiczenia.
Amputacja nogi to osobisty i społeczny dramat człowieka. Nawet jeśli dzięki terapii poradzi sobie z akceptacją niepełnosprawności, czeka go jeszcze walka o powrót do aktywności.
Wielu osobom, które po amputacji otrzymują z NFZ tymczasową protezę do nauki chodzenia, odechciewa się nauki. Jest to prosta, toporna proteza, której wykonanie za 600 zł finansuje NFZ. Muszą w niej chodzić do uformowania się kikuta, niektórzy dwa miesiące, a inni ponad pół roku. Tylko porządna proteza pozwala na prowadzenie aktywnego życia. Daje pacjentowi komfort psychiczny, ponieważ nie widać, że w niej chodzi, potrzebuje pomocy, że jest niepełnosprawny. Dlatego w Polsce tysiące osób po amputacji, choć mogłyby chodzić, siedzą w domach, skarżą się na coraz większą izolację społeczną.
Najtańsze są kolana mechaniczne, najdroższe hydrauliczne i elektroniczne, gdyż pozwalają na największą swobodę chodzenia. Kolana hydrauliczne mają zwykle kilka trybów pracy, pozwalając na schodzenie i wchodzenie po schodach, stromych zboczach, na bieg i jazdę rowerem. Układ hydrauliczny działa inaczej w każdym trybie. Najbardziej zaawansowane technologicznie kolana sterowane są za pomocą pilota. Pozostałe trzeba regulować ręcznie.
Większość osób po amputacji całej nogi nie decyduje się na protezę. Takie protezy mają bardzo wysoki i twardy kosz biodrowy (sięgający do żeber), wymagają od pacjenta ogromnej determinacji i wielu dni ćwiczeń w opanowaniu chodu. Dlatego osoby po amputacji całej nogi z reguły siadają na wózki.
Protezy kończyn dolnych
-Protezy uzupełniające stopę
-Protezy podudzia
-Protezy uda
-Protezy przy wyłuszczeniu w stawie biodrowym
dziubusek30