August_Mocny.pdf

Monety kolekcjonerskie

Narodowy Bank Polski

Monety

kolekcjonerskie

nomina¸

10 z¸

nomina¸

2 z¸

metal

925/1000Ag

metal

stop CuAl5Zn5Sn1

stempel

lustrzany

stempel

zwyk¸y

ærednica

32,00 mm

ærednica

27,00 mm

masa

14,14 g

masa

8,15 g

wielkoæ emisji (nak¸ad)

30.000 szt.

wielkoæ emisji (nak¸ad)

620.000 szt.

Awers: Wizerunek or¸a ustalony dla god¸a Rzeczypospolitej

Polskiej, po bokach or¸a oznaczenie roku emisji: 20-02, pod

or¸em napis: Zü 10 Zü, w otoku napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA

poprzedzony oraz zakoÄczony pi«cioma pere¸kami. Pod lew

¸ap or¸a znak mennicy: .

Awers: Wizerunek or¸a ustalony dla god¸a Rzeczypospolitej

Polskiej, po bokach or¸a oznaczenie roku emisji: 20-02, pod

or¸em napis: Zü 2 Zü, w otoku napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA

poprzedzony oraz zakoÄczony szeæcioma pere¸kami. Pod lew

¸ap or¸a znak mennicy: .

Rewers: Popiersie krla Augusta II Mocnego. Z lewej strony

odznaka Orderu Or¸a Bia¸ego. U gry p¸kolem napis: AUGUST

II MOCNY. U do¸u p¸kolem daty: 1697-1706; 1709-1733.

Rewers: Popiersie krla Augusta II Mocnego. Wok¸ napis:

AUGUST II MOCNY 1697-1706; 1709-1733.

W dniu 4 wrzeænia 2002 r. Narodowy

Bank Polski wprowadza do obiegu

monety kolekcjonerskie, przedsta-

wiajce popiersie krla Augusta II

Mocnego, o nomina¸ach:

¥ 10 z¸ - wykonan stemplem lustrza-

nym w srebrze;

¥ 2 z¸ - wykonan stemplem zwy-

k¸ym w stopie CuAl5Zn5Sn1,

tzw. Nordic Gold.

Monety stanowi kontynuacj« serii

ãPoczet krlw i ksiýt polskichÓ,

zapocztkowanej przez Narodowy

Bank Polski w 1979 r.

Elektor saski Fryderyk August

z dynastii Wettinw, zwany pniej

Augustem II Mocnym, urodzi¸ si«

12 maja 1670 r. w Drenie jako syn

elektora Jana Jerzego III i Anny Zofii,

ksi«ýniczki duÄskiej. Lata m¸odzieÄ-

cze przeýy¸ w okresie najwi«kszego

rozkwitu wp¸yww krla Francji Lu-

dwika XIV, podrýujc po dworach

zachodniej Europy. Bra¸ udzia¸

w wojnie z Francj (w latach 1689-92)

i Turcj (w latach 1695-96). Posta

Ludwika XIV i absolutyzm w duchu

francuskim stanowi¸y dla niego, jako

elektora saskiego i pniejszego pol-

skiego krla, wzr do naæladowania.

W 1697 r. obj¸ tron saski. Realizujc

plany polityczne ojca (uzyskania

przez Saksoni« samodzielnoæci

w Rzeszy i niezaleýnoæci od Austrii),

przeszed¸ na katolicyzm i podj¸ sta-

rania o polsk koron«. Obj«cie w¸adzy

w rozleg¸ym paÄstwie, liczcym si«

w Europie i opromienionym s¸aw

niedawnego zwyci«stwa nad Turkami

pod Wiedniem, pozwala¸o Augustowi

snu marzenia o uniezaleýnieniu si«

od cesarzy Habsburgw drog zdobycia

dziedzicznej korony poza Rzesz, np.

w ktrymæ z dawnych terytoriw

lennych Rzeczypospolitej.

Podczas elekcji, wi«kszoæ szlachty

wypowiedzia¸a si« za kandydatem

Na boku oæmiokrotnie powtrzony napis: NBP, co drugi

odwrcony o 180 stopni, rozdzielony gwiazdkami.

Projektant monet: Ewa Tyc-KarpiÄska

Monety zosta¸y wyprodukowane w Mennicy PaÄstwowej SA

w Warszawie.

Sk¸ad i druk: Drukarnia NBP

Ð Poczet krlw i ksiýt polskich Ð

Ð w

Ð Poczet krlw i ksiýt polskich Ð

Monety kolekcjonerskie

Francji, ksi«ciem de Burbon Conti, natomiast przeciwnicy

Contiego zjednoczyli swe si¸y i przy poparciu Rosji i Austrii

27 czerwca 1697 r. og¸osili Fryderyka Augusta Wettina krlem

polskim. Polska elekcja ujawni¸a g¸wn pozytywn cech«

Augusta II jako polityka Ð konsekwencj« i szybkoæ dzia¸ania.

Po elekcji Ð nie czekajc na inicjatyw« wybraÄca wi«kszoæci,

ksi«cia Conti Ð 27 lipca August zaprzysig¸ pacta conventa (tj.

umow« szlachty z nowo obranym krlem, okreælajc g¸wne

zobowizania polityczne i finansowe elekta), a 15 wrzeænia

koronowa¸ si« na Wawelu jako August II.

sojuszniczy z Rosj, w ktrym car Piotr I zapowiedzia¸ udzielenie

Augustowi II dalszej pomocy, a po wojnie zapewnia¸ oddanie

Inflant. W wyniku dalszych kl«sk Sasw i wkroczenia Szwedw

do Saksonii August II wycofa¸ si« z wojny i abdykowa¸ na rzecz

Stanis¸awa LeszczyÄskiego, podpisujc w 1706 r. traktat w Al-

transtdt. Dopiero zwyci«stwo rosyjskie pod Po¸taw w 1709 r.

umoýliwi¸o Augustowi Ð po odwo¸aniu swojej abdykacji jako

wymuszonej Ð powrt na tron polski. Traktat przymierza z carem

Piotrem Wielkim zawarty w 1709 r. w Toruniu, uzaleýni¸ jednak

pozycj« Augusta II od poparcia rosyjskiego.

W okresie panowania Augusta Mocnego nastpi¸a kulminacja

konfliktw powsta¸ych w czasach Jana III Sobieskiego. Dalszy

upadek sejmu jako organu najwyýszej w¸adzy, a takýe totalny

kryzys gospodarczy oraz kryzys wartoæci wærd szlachty sprawi¸y,

ýe wi«kszoæ panowania Augusta cechowa¸ g¸«boki upadek

Rzeczypospolitej szlacheckiej we wszystkich dziedzinach.

Tragedia rzdw Augusta II wynika¸a z wielu niekorzystnych

splotw polityki mi«dzynarodowej, niweczy¸a plany monarchy

lub zgo¸a obraca¸a je przeciw niemu. Wielbiciel absolutyzmu

musia¸ w haniebny sposb zrzec si« korony. Planujc pocztkowo

wykorzysta Piotra I jako narz«dzie w¸asnej polityki, sta¸ si«

w koÄcu w¸adc formalnie i faktycznie zaleýnym od Rosji.

Po obj«ciu rzdw pragn¸ przekszta¸ci swoje paÄstwa na

wzr monarchii Ludwika XIV. Marzy¸ o polsko-saskiej unii, dzie-

dzicznym tronie dla Wettinw w Rzeczypospolitej, wzmocnieniu

w¸adzy monarszej, a w konsekwencji o utworzeniu duýego,

silnego cesarstwa pod ber¸em swych nast«pcw. Plany te za-

wiera¸y wiele elementw korzystnych dla Rzeczypospolitej,

m.in. zdobycie dla projektowanego cesarstwa Mo¸dawii, ål-

ska, Inflant czy Kurlandii. Przy ca¸ej swej atrakcyjnoæci nie

uwzgl«dnia¸y jednak realiw mi«dzynarodowych. Z jednej strony

w Polsce obawiano si« przewagi ýywio¸u niemieckiego, z drugiej

zaæ fanatyczni religijnie Sasi obawiali si« wymuszania konwersji

religijnych (tj. zmiany wyznaÄ) przez æwieýo ochrzczonego

w obrzdku rzymskim krla. Powodzenie tych zamys¸w utrud-

nia¸ rwnieý brak bezpoæredniej granicy mi«dzy obu paÄstwami.

Po 1710 r. August II Mocny wrci¸ do planw wzmocnienia w¸adzy,

podejmujc program reform skarbowo-wojskowych oraz prb«

zniesienia liberum veto, a takýe kroki zmierzajce do uwolnie-

nia si« od zaleýnoæci od Rosji, m.in. poprzez zbliýenie do Francji.

Prbowa¸ zaszczepi w Polsce niektre wzory saskie, a takýe Ð

bez powodzenia Ð ograniczy wszechw¸adz« hetmanw; walczy¸

teý o zapewnienie sobie wp¸ywu na obsadzanie godnoæci du-

chownych. Chcia¸ wzmocni skarb krlewski drog racjonalnego

zagospodarowania krlewszczyzn. rde¸ wzrostu zamoýnoæci

kraju upatrywa¸ w rozwoju handlu i rzemios¸a, std stara¸ si«

o rozszerzenie przywilejw miast, uzdrowienie polityki celnej,

inicjowa¸ rozwj grnictwa. Duýo jego pomys¸w by¸o cieka-

wych i s¸usznych. Szlachta jednak w wi«kszoæci odczuwa¸a g¸«-

bok obaw« przed wprowadzeniem tyranii krlewskiej. Zdawa¸a

sobie co prawda spraw« z trudnej sytuacji kraju, ale nie akcep-

towa¸a w wi«kszoæci reform z obawy, ýe przynios one zag¸ad«

jej przywilejw.

August Mocny nie tylko nie potrafi¸ realizowa swych niejedno-

krotnie ciekawych zamys¸w, ale wiele z nich przynosi¸o skutki

wr«cz odwrotne do zamierzonych. Prby reform wzmocni¸y

nastroje konserwatywne i niech« do wszelkich reform na

d¸ugo zakorzeni¸a si« w sercach i umys¸ach szlachty.

August II odegra¸ duý rol« jako mecenas sztuki, zw¸aszcza

architektury; Drezno zawdzi«cza mu wiele pi«knych budowli,

zw¸aszcza pa¸ac Zwinger, Warszawa zaæ m.in. tzw. Oæ Sask,

pa¸ac i Ogrd Saski oraz Pa¸ac Brhla. W¸adca udzieli¸ zgody

pijarom na za¸oýenie w Warszawie pierwszego czasopisma

oglnokrajowego ãKuriera PolskiegoÓ.

W polityce zagranicznej August II kontynuowa¸ pocztkowo

dzia¸ania Jana III Sobieskiego, w polityce wewn«trznej zaæ

zmierza¸ do rozwini«cia handlu i przemys¸u, szkolnictwa i reor-

ganizacji armii oraz do wzmocnienia pozycji monarchy. Plany te

z powodzeniem realizowa¸ w Saksonii, ktra pod jego rzdami

przeýywa¸a okres rozkwitu gospodarczego i kulturalnego.

W Polsce natomiast jego projekty, szczeglnie wprowadzenia

dziedzicznoæci tronu i wzmocnienia w¸adzy krlewskiej, wywo¸a¸y

ostry sprzeciw ze strony przywizanej do swych przywilejw

szlachty. Opr ten wzmg¸ si« po przystpieniu Augusta II jako

elektora saskiego do sojuszu z Rosj. Ostatecznie projekty krla

wplta¸y Rzeczpospolit w d¸ug i rujnujc wojn« p¸nocn

(1700-21) ze Szwecj, rozgrywajc si« w latach 1701-09 na

terenie Polski, formalnie nie biorcej udzia¸u w tej wojnie.

W 1705 r. August II ustanowi¸ pierwsze polskie odznaczenie Ð

Order Or¸a Bia¸ego.

Absolutyzm nie cieszy¸ si« poparciem starych rodw magnac-

kich, dlatego teý August II tworzy¸ now magnateri«. To on

podnis¸ rang« starego rodu Czartoryskich, on teý wprowadzi¸

na scen« polityczn bardzo utalentowanego szlachcica Stani-

s¸awa Poniatowskiego.

August II Mocny odznacza¸ si« niezwyk¸ si¸ fizyczn (std je-

go przydomek) i ognistym temperamentem, ýy¸ z rozmachem

i fantazj.

Zmar¸ w nocy z 31 stycznia na 1 lutego 1733 r. w Warszawie.

Kryzys gospodarczy i polityczny, zaogniony ekscesami wprowa-

dzonych do Polski wojsk saskich, a takýe obawa szlachty

przed zamachem absolutystycznym, doprowadzi¸y do zawiza-

nia przez szlacht« w 1715 r. nowego ruchu antykrlewskiego Ð

konfederacji w Tarnogrodzie na Lubelszczynie. W celu

unikni«cia rozlewu krwi w walkach domowych obie strony

zgodzi¸y si« na poærednictwo cara Piotra I i wkroczenie wojsk

rosyjskich. Warunki porozumienia mi«dzy Augustem II i jego

poddanymi zatwierdzi¸ w 1717 r. tzw. Sejm Niemy (w obawie

przed zerwaniem obrad pozwolono na nim zabra g¸os tylko

marsza¸kowi i pos¸owi odczytujcemu tekst konstytucji),

utrwalajcy protekcj« rosyjsk nad Polsk. Car sta¸ si«

wtedy arbitrem w sporach mi«dzy polskim krlem a jego

poddanymi. Umowa uregulowa¸a stosunki mi«dzy Rzeczpo-

spolit a Saksoni. Oba paÄstwa mia¸a ¸czy jedynie osoba

panujcego.

Opracowano w NBP na podstawie:

1. ãPoczet krlw i ksiýt polskich", Czytelnik 1978

2. ãKsi«ga krlw i ksiýt polskich" pod red. naukow

Stefana K. KuczyÄsiego, åwiat Ksiýki 1999

3. ãPolskie dzieje od czasw najdawniejszych do wsp¸czesnoæci"

Alicji Dybkowskiej, Jana ûaryna, Ma¸gorzaty ûaryn, PWN 1994

oraz rde¸ encyklopedycznych

August II na czele wojsk saskich zaatakowa¸ z terytorium

Rzeczypospolitej szwedzkie Inflanty. Wojska saskie zosta¸y jednak

rozbite, a Szwedzi wtargn«li w g¸b paÄstwa polskiego. Opozycj«

przeciwko zamierzeniom reformatorskim i opr przeciwko

udzia¸owi Polski w wojnie oraz sojuszowi z Rosj wykorzysta¸

krl szwedzki Karol XII do uzyskania poparcia cz«æci szlachty,

skupionej w konfederacji warszawskiej. Wypowiedzia¸a ona

pos¸uszeÄstwo Augustowi II i przy poparciu szwedzkim dokona¸a

12 lipca 1704 r. elekcji Stanis¸awa LeszczyÄskiego. LeszczyÄski

zawar¸ ze Szwecj przymierze uzaleýniajce Rzeczpospolit od

Karola XII i odda¸ Szwecji Kurlandi«. Wi«kszoæ szlachty, ktra

nie uzna¸a rzdw szwedzkich, pozosta¸a wierna Augustowi jako

legalnemu w¸adcy i zawiza¸a w jego obronie konfederacj«

w Sandomierzu. W 1704 r. jej przedstawiciele podpisali traktat

S¸aboæ Rzeczypospolitej i k¸opoty krla spowodowa¸y kilka-

krotne wysuni«cie przez Prusy propozycji rozbioru Polski,

jednak nie zosta¸y one przyj«te przez Augusta II.

Wszystkie monety kolekcjonerskie s prawnym

ærodkiem p¸atniczym w Polsce.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: