grupa społeczna.doc

Cechy konstytuujące grupę społeczną:

Składa się z minimum trzech osób. W niektórych przypadkach zakłada się, że do utworzenia grupy społecznej wystarcza dwie osoby, jednakże dopiero przy trzech osobach występować może struktura społeczna i niektóre typy stosunków społecznych (m.in. tworzenie koalicji, opozycji, mediacji), kontroli społecznej.

Zachodzą w niej trwałe, częste i bezpośrednie interakcje nastawione na wspólne osiąganie wyznaczonego celu. Socjologami, którzy podkreślali te cechę jako konstytuującą grupę społeczna byli przede wszystkim George Homans i Robert K. Merton.

1.       Grupa społeczna charakteryzuje się względnie trwałą strukturą społeczną. Każdy jej członek zajmuje określoną pozycję i między nim a innymi członkami występują więzi społeczne. Miejsce w strukturze jest powiązane z przestrzeganiem przez jednostkę przyjętych w grupie norm społecznych.

2.       Grupę społeczną ująć można więc jako system statusów społecznych a także jej strukturę można ujmować jako powiązane ze sobą role społeczne wynikające z pozycji społecznych odgrywających je członków.

3.       Członkowie należący do grup społecznych mają świadomość przynależności do grupy oraz istnieją mniej lub bardziej wyraźne kryteria wyodrębniające tę grupę z szerszego otoczenia. Aspekt świadomościowy podkreślany był przede wszystkim w socjologii humanistycznej, m. in. przez Floriana Znanieckiego.

Wzrost liczebności grupy:

Wraz ze wzrostem liczebności grupy pogarsza się aktywne uczestnictwo członków grupy w jej działaniu (Prawo Olsona), rozrost grupy nie jest uzasadniony funkcjonalnie (Prawo Parkinsona).

·         zwiększanie liczby członków obniża możliwość osiągnięcia celu, chyba, że dokonamy podziału na grupy zadaniowe (wtedy możliwość osiągnięcia wyznaczonych zadań wydatnie się zwiększa)

·         zwiększanie liczby członków zmniejsza jednolitość grupy

·         w dużych grupach obniża się częstość i jakość komunikacji

·         tylko proste idee są w stanie poruszać masy - to, co ma być wspólne dla wszystkich musi zostać przystosowane przez najprymitywniejszych (Georg Simmel)

Rodzaje grup społecznych:

·         Grupa społeczna zazwyczaj posiada określone kryteria rekrutacji członków i funkcje członka grupy (czyli jego powinności względem niej). Ze względu na kryteria przyjęć do grupy można wyróżnić grupy ekskluzywne, w których kryteria te są fundamentalne przy rekrutacji nowych członków oraz grupy inkluzywne, w których kryteria są mniej istotne.

·         Można różnicować grupy ze względu na wielkość. Grupy małe to takie, gdzie członkowie mają możliwość kontaktu bezpośredniego. W grupach dużych niemożliwy jest model komunikacji "każdy z każdym". W niektórych ujęciach duże grupy określane są jako Wielkie struktury społeczne i nie są uznawane za grupy społeczne.

·         Ze względu na formalizację struktury i stosunków społecznych w grupie jak również stosunków społecznych członków grupy z zewnętrznym środowiskiem, wyróżnić można grupy formalne i grupy nieformalne

·         Ze względu na utożsamianie się jednostek z grupą, jej normami i wartościami wyszczególniane są grupy odniesienia.

·         Typologia grup społecznych Charelsa Cooley'a wyróżnia także grupy pierwotne oraz grupy wtórne.

Rola społeczna:

Jest to zespół oczekiwań wobec jednostki związany z posiadaniem określonego statusu społecznego. Jest to zespół praw i obowiązków wynikających z zajmowania pozycji społecznej (np. rola ucznia, rola nauczyciela, rola lekarza, rola matki). Każda rola posiada swoje nakazy, zakazy i wyznacza margines swobody.
We współczesnym świecie każdy odgrywa kilka ról społecznych (np. rolę nauczycielki i matki, rolę ucznia i dziecka). Czasami role te są trudne do pogodzenia ze sobą (np. człowiek będący lekarzem i ojcem, ze względy na czas pracy ma mało czasu dla swoich dzieci). Role społeczne mogą mieć charakter przypisany lub osiągany.