Adam Mickiewicz
WIRTUALNA BIBLIOTEKA LITERATURY POLSKIEJ
VIRTUAL LIBRARY OF POLISH LITERATURE
Adam MICKIEWICZ
Dr Bolesław Oleksowic
Urodził się 24 grudnia 1798 r. w Zaosiu niedaleko Nowogródka lub w
Nowogródku. Na chrzcie (12 II 1799) otrzymał imiona: Adam Bernard.
Pochodził z rodziny drobnoszlacheckiej. Jego ojciec, Mikołaj, był
nowogródzkim adwokatem, matka, Barbara z domu Majewska, córką ekonoma z
Czombrowa. W 1807 r. rozpoczął naukę w prowadzonej przez dominikanów
powiatowej szkole w Nowogródku. Z tego okresu pochodzą pierwsze próby
poetyckie. 16 maja 1812 r. umiera ojciec poety; jego śmierć spowoduje
pogorszenie warunków materialnych rodziny. Latem tegoż roku na Litwę
wkraczają wojska Napoleona, maszerujące na Moskwę. Nowogródek gości króla
westfalskiego Hieronima. Mieszkańcy uroczyście świętują rocznicę urodzin
cesarza. W kilka miesięcy później Mickiewicz obserwuje odwrót resztek
Wielkiej Armii. W szkole dominikanów, w której się uczył, urządzono
lazaret.
W 1815 r. wyjeżdża do Wilna, gdzie wstępuje na tamtejszy uniwersytet,
który wówczas stanowił ważny ośrodek kultury oświeceniowej na Litwie.
Studiuje na Wydziale Nauk Fizycznych i Matematycznych. Uczęszcza też na
wykłady na Wydziałach: Nauk Moralnych i Politycznych oraz Literatury i
Sztuk Wyzwolonych. Równocześnie stara się o przyjęcie do działającego przy
uniwersytecie Seminarium Nauczycielskiego. Ze względu na swoją sytuację
materialną ubiega się też o stypendium rządowe, przyznawane kandydatom
sposobiącym się do stanu nauczycielskiego. Po skończeniu studiów będzie je
musiał odpracować w szkole wskazanej przez władze uczelni. Był jednym z
założycieli tajnego Towarzystwa Filomatów (1817), którego celem była praca
samokształceniowa i naukowa, później też działalność wychowawcza i
patriotyczna wśród młodzieży uniwersyteckiej. "Tygodnik Wileński" (1818,
VI, s. 254 - 256) zamieszcza na swoich łamach Zimę miejską, pierwszy
drukowany wiersz Mickiewicza. W 1819 r. kończy naukę, uzyskując stopień
magistra. Ze studiów wyniesie dobre przygotowanie humanistyczne w zakresie
filologii klasycznej, historii, teorii poezji i wymowy. Zostaje skierowany
do pracy w powiatowej szkole w Kownie ( 1819 - 1823). W 1822 w Wilnie
ukazuje się, dedykowany przyjaciołom, pierwszy tom Poezyj (tu m.in.
Ballady i romanse ).Nowatorstwo zbioru spowoduje, że rok 1822 zostanie
uznany za datę przełomu romantycznego w Polsce. W rok później Mickiewicz
wydaje drugi tom Poezyj, w jego skład weszły: Grażyna, II i IV cz.
Dziadów.
W lipcu 1823 r., w Wilnie, rozpoczyna się śledztwo w sprawie tajnych
związków młodzieży na Litwie. W nocy z 4 na 5 listopada tegoż roku zostaje
aresztowany Mickiewicz. Przebywa w więzieniu, w klasztorze bazylianów, do
maja 1824. Skazany za "szerzenie nierozsądnego polskiego nacjonalizmu przy
pomocy nauczania" na pracę nauczyciela w "oddalonych od Polski guberniach"
jesienią 1824 opuszcza Litwę.
Pięcioletni pobyt w Rosji odegrał ważną rolę w życiu Mickiewicza. Najpierw
przebywał krótko w Petersburgu, potem w Odessie ( skąd odbył w r. 1825
wycieczkę na Krym, jej owocem będą Sonety krymskie ). Okres od grudnia
1825 do kwietnia 1828 spędził w Moskwie, zatrudniony formalnie w
kancelarii generała - gubernatora. W Moskwie i Petersburgu wszedł w
środowisko elity intelektualnej i towarzyskiej. Zyskał sławę poety
romantycznego, jego improwizacje wzbudzały w salonach powszechny zachwyt.
Poznał poetów rosyjskich, m.in. Puszkina, zaprzyjaźnił się z niektórymi
dekabrystami (K. Rylejew, A. Biestużew). Wiedzę, jaką zdobędzie na temat
imperium rosyjskiego, despotyzmu carskiego, wykorzysta w późniejszej
twórczości. W 1826 r. w Moskwie publikuje Sonety, w 1828 r. w Petersburgu
Konrada Wallenroda. Ostatni rok pobytu w Rosji spędził w Petersburgu.
Dzięki pomocy zaprzyjaźnionych Rosjan uzyskał paszport i w maju 1829, na
angielskim parowcu płynącym do Hamburga, opuścił Rosję.
Podróżował po Europie: Niemcy (w Berlinie słuchał wykładów Hegla, w
Weimarze poznał Goethego, w Bonn A. W. Schlegla), Czechy (poznał V.
Hankę), Szwajcaria, Włochy. W Rzymie doszła go wieść o wybuchu powstania w
Warszawie. Nie wziął w nim udziału, choć z fałszywym paszportem wyruszył
do kraju (dotarł do Wielkopolski).
W marcu 1832 r. jedzie do Drezna. Tu powstają: III cz. Dziadów (wyd. Paryż
1832), fragmenty tłumaczenia Giaura Byrona. W lipcu tego roku wyjeżdża do
Paryża, w którym z niewielkimi przerwami spędzi resztę życia. Początkowo
włączył się w prace emigracji. Został członkiem Towarzystwa Literackiego,
Towarzystwa Litwy i Ziem Ruskich, w 1833 był redaktorem i głównym
publicystą "Pielgrzyma Polskiego". Swoje przemyślenia na temat misji
Polski i zadań emigracji zawarł w Księgach narodu polskiego i
pielgrzymstwa polskiego (1832). W 1834 wydaje Pana Tadeusza.
Zawiedziony w nadziejach na bliski przewrót polityczny w Europie,
zniechęcony "potępieńczymi swarami" emigracji, odsuwa się od życia
publicznego. Przeżywa wówczas okres pogłębienia życia religijnego, czyta
mistyków: Boehmego, Saint-Martina.
W 1834 ożenił się z Celiną Szymanowską. Mickiewicz nie miał stałych
dochodów, założenie rodziny pogłębiło i tak trudną sytuację materialną (w
l. 1835 - 1850 urodziło się 6 dzieci). Od listopada 1839 wykładał
literaturę łacińską w Akademii w Lozannie, lecz jesienią 1840 r. przerywa
działalność wykładową , by objąć katedrę literatury słowiańskiej w Collége
de France. Wykłady paryskie cieszyły się żywym zainteresowaniem nie tylko
emigracji polskiej. Wśród słuchaczy byli też m.in. Rosjanie, Włosi, Czesi,
Francuzi (J. Michelet, E. Quinet, George Sand ).
W lipcu 1841 r. Mickiewicz poznaje Andrzeja Towiańskiego. Po rozmowie z
nim uwierzy w jego posłannictwo i przyjmie głoszone przezeń nauki.
Niebawem stanie się głównym ich głosicielem i przywódcą, założonego przez
Towiańskiego, Koła Sprawy Bożej. Poglądy polityczne Mickiewicza, którym
daje wyraz w swoich wykładach oraz propaganda towianizmu spowodują, że w
maju 1844 władze zawieszą Mickiewicza w czynnościach profesora.
W marcu 1848 zorganizował Legion, walczący we Włoszech do lipca 1849. Cele
ideowe walki przedstawił w Składzie zasad. Wraz z grupą emigrantów
różnych narodowości zakłada w Paryżu dziennik "La Tribune des Peuples",
głoszący radykalny program społeczny. Wkrótce pismo zostało zawieszone a
Mickiewicz wraz z innymi Polakami, wskutek interwencji ambasady
rosyjskiej, porzuca redakcję. W 1852 otrzymał posadę w Bibliotece
Arsenału.
W 1855, podczas wojny krymskiej, udał się do Turcji, by wesprzeć akcję
organizowania legionu polskiego do walki z Rosją. Zmarł w Stambule,
prawdopodobnie na cholerę, 26 listopada 1855 r. Zwłoki przewieziono do
Francji i pochowano na cmentarzu w Montmorency. W 1890 trumna została
przeniesiona do katedry wawelskiej w Krakowie.Born on 24 December 1709 in
Zaosie near Nowogródek or in Nowogródek itself. He was baptised on 12
February 1799 and given the names Adam Bernard. He came from a family of
minor gentry. His father, Mikołaj, was an attorney in Nowogródek, and his
mother, Barbara (née Majewska) was the daughter of a steward from
Czombrów. In 1807 he commenced his education in the district school in
Nowogródek, which was run by the Dominicans. His first poetic attempts
came from this period. On 16 May 1812 the poet’s father died, which
brought about a deterioration in the family’s material conditions.
In the
summer of the same year Napoleon’s troops, heading for Moscow,
marched
into Lithuania. Nowogródek hosted Hieronim, the Westphalian king. The
citizens celebrated the emperor’s birthday with due ceremony. A few
months
later Mickiewicz observed the retreat of the remnants of the Grand Army. A
field hospital was organised in the Dominican school which he used to
attend.
In 1815 he left for Vilnius where he entered the university which at that
time was an important centre of Enlightenment culture in Lithuania. He
studied at the Physics and Mathematics Faculty. He also attended lectures
at the Faculties of Moral and Political Studies and Literature and Liberal
Arts. He simultaneously applied for admission to the Teachers’
Seminary
which was also at the university. Because of his material situation he
also applied for a state scholarship which was awarded to candidates
preparing for the profession of teacher. After graduation he would have
to work off the scholarship by teaching in a school appointed by the
university. He was one of the founders of the secret society, Towarzystwo
Filomatów (Philomats’ Society) (1817). Its aim was self-educational
and
scientific work, but also the patriotic upbringing and education of
university youth. "Tygodnik Wileński" (1818, VI, pp. 254-256) published
Mickiewicz’s first printed poem: Zima Miejska. In 1819 he graduated
from
university with an MA degree. He received a good humanistic education in
the fields of classical philology, history, the theory of poetry and
pronunciation. He was sent to a district school in Kowno (1819-1823). In
1822 the first volume of Poezyje (including Ballady i romanse), which was
dedicated to his friends, was published in Vilnius. The novelty of this
collection meant that the year 1822 is considered as the breakthrough of
Romanticism in Poland. One year later Mickiewicz published his second
volume of Poezyje. It included Grażyna and Dziady II and IV (Parts II and
IV of "Forefathers’ Eve").
In July 1823 in Vilnius an investigation into secret youth unions in
Lithuania was commenced. On the night of 4/5 November 1823 Mickiewicz was
arrested. He was imprisoned in a Basilian monastery until 1824. He was
sentenced for "the spread of unreasonable Polish nationalism through
teaching" to working as a teacher in "provinces remote from Poland" and
left Poland in the autumn of 1824.
His five-year stay in Russia played an important role in
Mickiewicz’s
life. At first he briefly stayed at Petersburg, then in Odessa, from where
he travelled in 1825 to the Crimea, which resulted in the publication of
Sonety krymskie ("Sonnets from the Crimea"). From December 1825 until
April 1828 he lived in Moscow, where he was formally employed in the
office of the governor-general. He entered the environment of the
intellectual and social élites in Moscow and Petersburg. He achieved the
fame of a Romantic poet; his improvisations evoked general admiration in
the salons. He met Russian poets, Pushkin among others; he made friends
with some Decembrists (K. Rylejew, A. Biestuzew). In his later works he
would use the knowledge which he gained here about the Russian Empire and
the tsar’s despotism. In 1826 he published Sonety ("Sonnets") in
Moscow,
then in 1828 Konrad Wallenrod ("Konrad Wallenrod") in Petersburg. He spent
the last year of his stay in Russia in Petersburg. In May 1829 he received
a passport thanks to the help of Russian friends and left Russia on an
English steamboat heading for Hamburg.
He travelled around Europe: in Berlin he listened to Hegel’s
lectures, in
Weimar he met Goethe, in Bonn A.W. Schlegel, in today’s Czech
Republic V.
Hanka. He also visited Switzerland and Italy. When in Rome he learned
about the outbreak of a rebellion in Warsaw. He did not take part in it
although he set off for his country with a false passport (he reached
Wielkopolska) (Great Poland).
In March 1832 he went to Dresden. There he wrote the third part of Dziady
("Forefathers’ Eve" III) (published in Paris 1832), and fragments of
translations from Byron. In July he left for Paris where, apart from brief
intervals, he would spend the rest of his life. At the beginning he became
involved in the work of émigré groups. He became a member of the Literary
Society and the Lithuanian and Russian Lands Society; in 1833 he was the
editor and main journalist of "Pielgrzym Polski" ("Polish Pilgrim"). He
included his thoughts on Poland’s mission and the tasks facing the
émigrés
in Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego ("Books of the Polish
Nation and its Pilgrimage") (1832).
Mickiewicz, disappointed in his hopes for an early political coup
d’état
in Europe and disheartened by "the hellish arguments" among the émigrés,
separated himself from public life. He then went through a period of a
deepening of religious life, he read mystical writers: Boehme,
Saint-Martin.
In 1834 he married Celina Szymanowska. Mickiewicz did not have any regular
income, and setting up a family worsened his financial situation, which
was already bad enough (in 1835-1850 his six children were born). From
November 1839 he lectured in Latin literature at the Lausanne Academy. He
abandoned, however, his lecturing activity in the autumn of 1840 in order
to take up the Chair of Slavic literature at the Collège de France.
His
Parisian lectures aroused lively interest, and not only among Polish
émigrés. His audience also included Russians, Italians, Czechs and
Frenchmen (J. Michelet, E. Quinet, George Sand), among others.
In July 1841 Mickiewicz met A. Towiański. After a conversation with him
Mickiewicz became convinced about Towiański’s mission and accepted
his
teachings. He would soon become their main propagator. He became a leader
of the Divine Matter Circle, which was founded by Towiański.
political views (which he expressed in his lectures) and the propaganda of
Towiański’s ideas brought about his suspension as a professor by the
authorities in May 1844.
In March 1848 he organised the Legion, which fought in Italy until July
1849. Mickiewicz presented the ideals of this struggle in Skład zasad.
Along with a group of emigrants of various nationalities Mickiweicz
founded in Paris "La Tribune des Peuples", which propagated a radical
social programme. Soon the paper was suspended and Mickiewicz, together
with other Poles, abandoned the editorial office as a result of the
Russian Embassy’s intervention. In 1852 he obtained a post in the
Arsenal
Library.
In 1855, during the Crimean War, he went to Turkey to support the action
of the organisation of a Polish legion for the struggle against Russia. He
died, probably of cholera, in Istanbul on 26 November 1855. His corpse was
transported to France and buried in the cemetery in Montmorency. In 1890
the coffin was transferred to the Wawel Cathedral in Kraków.
BIBLIOGRAFIA - BIBLIOGRAPHY
- Kronika życia i twórczości Mickiewicza: M. Dernałowicz, K.
Kostenicz, Z. Makowiecka, Kronika życia i twórczości Mickiewicza. Lata
1798 - 1824, Warszawa 1957; M. Dernałowicz, Od "Dziadów" części trzeciej
do "Pana Tadeusza". Marzec 1832 - czerwiec 1834, Warszawa 1966; M.
Dernałowicz, Paryż, Lozanna. Czerwiec 1834 - październik 1840, Warszawa
1996; Z. Makowiecka, Mickiewicz w Collège de France. Październik
1840 -
maj 1844, Warszawa 1968; Z. Makowiecka, Brat Adam. Maj 1844 - grudzień
1847, Warszawa 1975; K. Kostenicz, Legion włoski i "Trybuna Ludów".
Styczeń 1848 - grudzień 1849, Warszawa 1969; Z. Kostenicz, Ostatnie lata
Mickiewicza. Styczeń 1850 - 26 listopada 1855, Warszawa 1978
- A. Ł. Pogodin, Adam Mickiewicz. Jego żizń i tworczestwo. T. I -
II, Moskwa 1912
- J. Kleiner, Mickiewicz. T. I: Dzieje Gustawa, Lwów 1934;T. II (
cz. 1 - 2 ): Dzieje Konrada, Lublin 1948
- W. Wentraub, The poetry of Adam Mickiewicz, S-Gravenhage (Haga )
1954
- Adam Mickiewicz in World Literature, Berkeley and Los Angeles
1956
- W. Borowy, O poezji Mickiewicza. Przedmowę napisał K. Górski, T.
I - II, Lublin 1958
- Z. Stefanowska, Próba zdrowego rozumu. Studia o Mickiewiczu,,
Warszawa 1976
- Cz. Zgorzelski, O sztuce poetyckiej Mickiewicza. Próby zbliżeń i
uogólnień, Warszawa 1977
- A. Witkowska, Mickiewicz. Słowo i czyn, Warszawa 1983
- J. - Ch. Gille - Maisani, Adam Mickiewicz, poéte national de la
Pologne. Etude psychanalytique et caractérologique, Montreal 1987, Paris
1987
- Adam Mickiewicz aux yeux des Français. Textes reunis, établis et
présentés avec l´introduction, commentaires, et notes par Z. Mitosek.
Préfaces L. Le Guillon, D. Beauvois, Warszawa 1992
- Z. Sudolski, Mickiewicz. Opowieść biograficzna, Warszawa 1995
- J. Łukasiewicz, Mickiewicz, Wrocław 1996
DZIADY WILEŃSKIEDZIADY DREZDEŃSKIEKSIĘGI PIELGRZYMSTWA
I NARODU POLSKIEGO
OBJAŚNIENIA DO "SOFIJÓWKI" PAN TADEUSZWIERSZE
BIOGRAMY
OPRACOWANIE: MAREK ADAMIEC
wojtek8180