Neuropatie - uszkodzenia obwodowego neuronu ruchowego (nerwów obwodowych), które albo towarzyszą różnego rodzaju schorzeniom ogólnoustrojowym, albo też stanowią odrębne jednostki chorobowe. Neuropatia dotyczy pojedynczego nerwu, a jeśli proces chorobowy dotyczy wielu nerwów - wówczas mówi się o polineuropatii. Pierwotne uszkodzenie może dotyczyć komórki nerwowej i wtedy jest nieodwracalne, lub też wypustki tej komórki i wtedy może podlegać regeneracji.
Etiologia i patogeneza.
Uszkodzenie nerwów obwodowych może mieć podłoże zapalne, zwyrodnieniowe, metaboliczne, hormonalne, toksyczne, niedoborowe, urazowe oraz uwarunkowane genetycznie.
Uszkodzenie nerwów obwodowych może przebiegać jako:
1. Mononeuropatia - uszkodzenie jednego nerwu obwodowego na skutek zadziałania ucisku, stłuczenia, działania promieni rentgenowskich, nacieku zapalnego lub nowotworowego.
2. Mononeuropatia rozsiana- uszkodzenie wielu nerwów obwodowych z powodu szkodliwego wpływu czynnika zapalnego, toksycznego lub niedokrwienia.
3. Polineuropatia - rozlane uszkodzenie nerwów obwodowych na podłożu niedoborowym, zapalnym, metabolicznym, toksycznym lub genetycznym.
Z uwagi na miejsce uszkodzenia wypustki wyróżniamy:
1. Neuropatie aksonalne-w których pierwotne uszkodzenie dotyczy czuciowego lub ruchowego aksonu. W badaniach elektroneurograficznych stwierdzamy obniżenie amplitudy wywołanego potencjału mięśniowego lub amplitudy potencjału czuciowego przy niezmienionej lub tylko nieco zwolnionej szybkości przewodzenia w nerwach obwodowych.
2. Neuropatie demielinizacyjne -w których pierwotnym uszkodzeniem jest demielinizacja, zazwyczaj związana z pierwotnym uszkodzeniem komórek Schwanna. W badaniach elektroneurograficznych charakterystyczną nieprawidłowością jest zwolnienie szybkości przewodzenia w nerwach obwodowych.
Z uwagi na rodzaj uszkodzonych włókien wyróżniamy neuropatie:
1) ruchową,
2) czuciową,
3) wegetatywną,
4) mieszaną.
Klasyfikacja neuropatii jest dość trudna i zależy od przyjętych kryteriów klasyfikacyjnych. Najistotniejsze jest ustalenie czynnika etiologicznego, gdyż jego usunięcie lub złagodzenie może mieć istotne znaczenie dla uzyskania sukcesu w leczeniu.
Etiologiczny podział neuropatii uwzględnia:
1. Neuropatie toksyczne, w tym polekowe.
2. Neuropatie z niedoboru witamin (B, PP, B5, B12, E).
3. Neuropatie infekcyjne:
a) bakteryjne, np. w przebiegu boreliozy,
b) wirusowe, np. w przebiegu półpaśca.
4. Neuropatie autoimmunologiczne:
a) zespół Gullain-Barre,
b) przewlekła zapalna polineuropatia demielinizacyjna,
c) neuropatia ruchowa wieloogniskowa z blokiem przewodnictwa.
5. Neuropatie w przebiegu dysproteinemii:
a) makroglubulinemia Waldenstroma,
b) szpiczak mnogi,
c) łagodna gammapatia monoklinalna.
6. Neuropatie w zapaleniach naczyń:
a) guzkowe zapalenie tętnic,
b) toczeń trzewny,
c) reumatoidalne zapalenie stawów,
d) twardzina,
e) zespół Sjögrena,
f) zespół Churg-Straussa,
g) ziarniak Wegenera.
7. Neuropatia nowotworowa.
8. Neuropatie w zaburzeniach hormonalnych:
a) w cukrzycy,
b) w nadczynności nadnerczy,
c) w niedoczynności tarczycy.
9. Neuropatia alkoholowa.
10. Neuropatie metaboliczne:
a) w schorzeniach wątroby,
b) w schorzeniach nerek.
11. Neuropatie dziedziczne:
a) ruchowo-czuciowe,
b) w porfirii,
c) w amyloidozie,
d) w rodzinnej nadwrażliwości na ucisk. [3 ]
Zespoły uszkodzenia nerwów obwodowych – podział Seddona [6]
podział Sunderlanda (1951):
I stopień:
- oznacza utratę lub zaburzenie przewodzenia aksonu przy zachowanej jego ciągłości
- ustąpienie zaburzenia trwa di kilku lub kilkunastu dni
odpowiednik neuropraxis wg soddona
- w przypadku uszkodzenie n. mieszanego zaburzenia ruchowe wybijają się z reguły na pierwsze miejsce i jako ostatnie ustępują, zachowana jest jednak pobudliwośc obwodowego odcinka nerwu poniżej miejsca urazu
II stopień:
- uszkodzenie ciągłości aksonu
- nie dochodzi do jednoczesnego uszkodzenia osłonki łącznotkankowej i pochewki Schwanna, dzięki temu są doskonałe warunki do regeneracji
- utrata funkcji ruchowej i czuciowej nerwu oraz zaburzenia komponenty współczulnej
- zazwyczaj powraca odpowiednia czynność nerwu
- axonotmesis Seddon'a
III stopień
- uszkodzenie aksonów, pochewek Schwanna, osłonek łącznotkankowych i wewnętrznych pęczków,
- nieuszkodzona jedynie pochewka łącznotkankowa – onerwie
- czas regeneracji jest przedłużony z powodu pokonywania przez pączkujące aksony barier łącznotkankowych
IV stopień:
- przerwanie pęczków i ich zawartości, nie dochodzi do całkowitego przerwania ciągłości całego pnia nerwu
- jedynie operacja przywróci funkcję nerwu
V stopień:
- uszkodzenie całego pnia nerwu
- zabieg operacyjny jest koniecznością [1]
Kliniczna charakterystyka uszkodzenia nerwu obwodowego
- Porażenie wiotkie
• obejmuje obszar anatomiczny zaopatrywany przez mchowy lub mieszany nerw obwodowy
• osłabienie lub zniesienie odpowiednich odruchów
• zanik mięśni widoczny po trzech tygodniach
• bardzo rzadko drżenia pęczkowe
- Zaburzenia czucia
• poza uszkodzeniem wyłącznie ruchowych gałęzi nerwów
• dotyczy wszystkich rodzajów czucia
• odpowiadają obszarowi anatomicznego unerwienia skóry
- Ewentualnie parestezje i ból
• początkowo ograniczony do obszaru unerwienia czuciowego
• później o charakterze rozlanym
- Zmniejszenie wydzielania potu lub brak potliwości
- Ewentualnie bolesność uciskowa w miejscu uszkodzenia, w przypadku uszkodzenia mechanicznego
- Bolesność zajętego nerwu przy jego naciąganiu [5]
Badania pomocnicze
- badanie elektromiograficzne
- elektroneurografia pozwala określić szybkość przewodzenia ruchowego w nerwach, a także czuciowe przewodzenie orto- i antydromowe
- test potliwości: test ninhydrynowy pozwala np. wykazać i udokumentować samoistne wydzielanie potu, próba Minora [5]
Ogólne uwagi dotyczące regeneracji nerwów obwodowych
Szybkość regeneracji wynosi 1 mm na dzień, tzn. 3 cm miesięczni, aksony wrastają w kierunku obwodowym [5]
· Zasadnicze znacznie w procesie regeneracji ma osłonka Schwannna
· U ludzi młodych i zdrowych regeneracja jest szybsza niż u starszych i wyniszczonych
· Im bliżej ośrodkowego układu nerwowego znajduje się uszkodzenie, tym prawdopodobieństwo regeneracji jest mniejsze.
· W nerwach czaszkowych regeneracja jest znikoma Np. w nerwach węchowymi wzrokowym. Wyjątek stanowi część obwodowa nerwu twarzowego.
http://fizjoterapia.baran.be/wp-content/uploads/2006/11/rehabilitacja-chorych-z-uszkodzeniem-obwodowego-ukladu-nerwowego.doc.
Przyczyny uszkodzeń pojedynczych nerwów i splotów (uzupełnione wg Mumenthalera, 198...
fizjo.awf