Autyzm.doc

AUTYZM

Definicja

Termin „autyzm” wywodzi się z greckiego słowa autos – „sam”. Zaburzenie to po raz pierwszy zostało opisane przez amerykańskiego psychiatrę Leo Kannera, który przedstawił 11 dzieci z tym zespołem.

Autyzm jest zaburzeniem rozwojowym, które najczęściej ujawnia się w ciągu pierwszych trzech lat życia jako rezultat zaburzenia neurologicznego, które oddziałuje na funkcje pracy mózgu. W autyzmie mamy do czynienia z równoczesnym zaburzeniem funkcjonowania we wszystkich podstawowych sferach: relacji społecznych, porozumiewania się (werbalnie i niewerbalnie), mimiką, gestem i w zachowaniach. Początek zaburzenia występuje przed 36 miesiącem życia i jest często trudny do zdiagnozowania w pierwszych okresie rozwoju dziecka.

Epidemiologia

Problem dotyczy w Polsce około 10 000 dzieci i młodzieży oraz trudnej do określenia, ze względu na braki w diagnozowaniu, liczby dorosłych osób z autyzmem, szacowanej na kilka tysięcy. Razem z rodzinami, również ciężko dotkniętymi skutkami choroby, obejmuje bezpośrednio ponad 50 000 osób. Autyzm, jak podaje statystyka, występuje cztery razy częściej u chłopców niż dziewczynek. Dochody, stopa życiowa, czy wykształcenie rodziny nie mają żadnego wpływu na występowanie autyzmu.

Objawy

Objawy autyzmu w/g Leo Kannera:

·         autystyczna izolacja

·         przymus stałości otoczenia

·         niezdolność do interakcji społecznych

·         stereotypowe, powtarzające się czynności

·         zaburzenia mowy (echolalia, odwracanie zaimków) lub całkowity brak mowy

·         łatwość mechanicznego zapamiętywania

Dzieci autystyczne rozwijają się w zasadzie normalnie aż do 24-30 miesiąca, kiedy to rodzice mogą zauważyć opóźnienie w mowie, zabawach lub kontakcie z dzieckiem. Autyzm może się objawiać w następujących sferach:

1. Zachowania społeczne

Osoby z autyzmem mają uszkodzony tak zwany mózg społeczny, odpowiedzialny za

przetwarzanie informacji na niskim poziomie: wyrażanie i odróżnianie uczuć (radość,

smutek, poczucie utraty), czy rozpoznawanie stanów zagrożenia oraz planowanie działań

społecznych, zgadywanie myśli innych ludzi.

Dzieci z autyzmem nie wykazują prawidłowych zachowań niewerbalnych – nie reagują adekwatnie mimiką, gestykulacją – nie posługują się gestami (na przykład, nie wykonują gestu na do widzenia, pa, pa).

Cechuje je brak wyraźnego zainteresowania osobami, unikają kontaktu wzrokowego, nie odpowiadają mimiką (na przykład, nie reagują uśmiechem na uśmiech), podczas rozmowy sprawiają wrażenie obojętnych. Najczęściej podczas interakcji stoją z boku, w określonej, sztywnej pozycji – z opuszczonymi rękoma, pochyloną głową, nie przesuwając wzroku na osoby aktualnie mówiące, najczęściej patrząc w jeden punkt.

W relacjach z rówieśnikami dziecko z autyzmem cechuje niechęć do brania udziału we wspólnej zabawie, nieumiejętność inicjowania kontaktów z innymi dziećmi, naprzemiennego udziału w interakcji. Kiedy nawet dziecko z autyzmem inicjuje kontakt, to nie kontynuuje go, nie podtrzymuje po uzyskaniu odpowiedzi.

Dzieci z autyzmem nie potrafią bawić się w zabawy w udawanie – w mamę, tatę oraz nie rozumieją zasad gier, na przykład w berka.

Nie przejawiają spontanicznego zainteresowania ludźmi, nie wykazują oznak emocjonalnego przywiązania, nie różnicują swoich zachowań w odniesieniu do rodziców i obcych osób. Nie wodzą wzrokiem za bliskimi, nie odwracają się na dźwięk swojego imienia, nie wyciągają rączek do bliskich, nie naśladują mimiki rodziców.

Osoby z autyzmem nie rozumieją, że inne osoby mogą mieć odmienne upodobania od ich własnych.

Są skłonne do autoagresji

2. Mowa

Mowa u osób z autyzmem jest często zaburzona lub wcale nie występuje.

Obserwując przebieg rozwoju mowy u tych osób, możemy stwierdzić jej:

- opóźnienie,

- regres,

- zahamowanie lub zaburzenie od urodzenia

- niewykształcenie

Echolalie (powtarzanie usłyszanych słów) są jedną z najbardziej charakterystycznych cech mowy dzieci z autyzmem.

Szacuje się, że ok. 25% dzieci z autyzmem w ogóle nie posługuje się mową. Określane jest to jako mutyzm.

Dużą przeszkodą dla osoby z autyzmem jest zrozumienie pojęć abstrakcyjnych niemających materialnych, dostępnych zmysłom odpowiedników.

Następną cechą mowy osoby z autyzmem jest tendencja do odwracania zaimków. Dzieci z autyzmem często mówią o sobie ty, on lub używają swojego imienia, rzadziej posługują się zaimkiem ja.

W wypowiedziach dzieci z autyzmem uderza odbiegający od normy ton głosu oraz rytm wypowiedzi, brak płynności mowy, przerwy, skandowanie oraz monotonia. Wynika to z niezdolności do naśladowania przez osoby z autyzmem melodii mowy.

3. Powtarzające się i stereotypowe wzory zachowań, zainteresowań i czynności

Dzieci z autyzmem bywają zaabsorbowane określonymi, stereotypowymi wzorami zachowań, zainteresowaniami, na przykład pociągami, zegarami. Potrafią obsesyjnie mówić na ten temat, rysować określone obiekty, ustawiać, na przykład ogromna wieżę z klocków, układać puzzle.

Można zauważyć u nich przywiązanie do jednego schematu czynności.

Bardzo często dzieci z autyzmem kiwają się, mruczą, wprawiają przedmioty w ruch wirowy

(talerze, baki), uderzają się ręką lub przedmiotami, skrobią przedmioty, uderzają w ich powierzchnie w sposób monotonny i powtarzający się.

Fascynuje je gra świateł, obiekty, czy układy wizualne.

Różnice miedzy dziećmi autystycznymi są ogromne. Niektóre, z mniejszym stopniem autyzmu, mogą okazywać tylko niewielkie opóźnienie mowy i większe problemy w kontaktach ze środowiskiem. Mogą mieć przeciętnie lub ponadprzeciętnie rozwiniętą mowę, lecz maja kłopoty z wyobraźnią, lub ze współuczestniczeniem w grze z rówieśnikami. Inne dzieci, z większym stopniem autyzmu, mogą potrzebować pomocy z codziennymi potrzebami jak przejście przez ulice lub zrobienie zakupów.

Diagnozowanie autyzmu jest szczególnym procesem opartym na starannej i wnikliwej obserwacji dziecka w różnych sytuacjach: w trakcie spontanicznej aktywności, w samotności, z rodzicami, z terapeutami, w sytuacjach społecznych, w relacjach z innymi ludźmi, we współpracy, w zabawie, przy realizacji zadań.

Według DSM-IV podstawowe cechy autyzmu, to:

1) Jakościowe uszkodzenie w zakresie społecznej interakcji, mogące się manifestować poprzez :

a/ widoczne uszkodzenia w zakresie posługiwania się złożonymi zachowaniami niewerbalnymi takimi jak wymiana spojrzeń, ekspresja mimiczna, pozycje ciała oraz gesty w celu regulacji społecznej interakcji;

b/ niepowodzenia w nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami stosownie do poziomu rozwoju;

c/ brak spontanicznego dążenia do dzielenia z innymi przyjemności, zainteresowań lub osiągnięć;

d/ brak odwzajemniania społecznego lub emocjonalnego.

2) Jakościowe uszkodzenia w zakresie komunikacji mogące przejawiać się jako:

a/ opóźnienie w rozwoju mowy lub całkowity jej brak, czemu nie towarzyszy próba kompensacji za pomocą alternatywnych sposobów komunikowania się, jak gesty czy mimika;

b/ widoczne uszkodzenie zdolności do inicjowania lub podtrzymywania rozmowy u jednostek z rozwiniętą mową adekwatną;

c/ stereotypowe i naśladownicze używanie języka lub języka idiosynkratycznego; d/ brak zróżnicowanych, spontanicznych zabaw w udawanie lub społecznych zabaw naśladowczych właściwych dla poziomu rozwojowego.

3) Ograniczone, powtarzające się i stereotypowe wzorce zachowania, zainteresowań i aktywności mogące mieć następujący charakter:

a/ pochłaniające zajmowanie się jednym lub większą ilością stereotypowych i ograniczonych wzorców zainteresowań będące nienormalnymi zarówno pod względem intensywności jak i zogniskowania uwagi;

b/ ewidentnie sztywne trzymanie się specyficznych, niefunkcjonalnych rutyn i rytuałów;

c/ stereotypowe i powtarzające się manieryzmy ruchowe /np. trzepotanie lub wykręcanie rąk lub palców, bądź złożone ruchy całego ciała/;

d/ uporczywe zajmowanie się częściami obiektów.

Autyzm dziecięcy w ICD-10

A. Nieprawidłowy lub upośledzony rozwój wyraźnie widoczny przed 3 rokiem życia w co najmniej jednym z następujących obszarów:

1. rozumienie i ekspresja językowa używane w społecznym porozumiewaniu się,
2. rozwój wybiórczego przywiązania społecznego lub wzajemnych kontaktów społecznych,
3. funkcjonalna lub symboliczna zabawa.

B. W sumie co najmniej sześć objawów spośród wymienionych w punktach (1), (2) i (3), przy czym co najmniej dwa z nich z punktu (1) i po co najmniej jednym z punktów (2) i (3):

1. Jakościowe nieprawidłowości wzajemnych interakcji społecznych przejawiane co najmniej w dwóch z następujących obszarów:
2. 1. niedostateczne wykorzystanie kontaktu wzrokowego, wyrazu twarzy, postaw ciała i gestów do odpowiedniego regulowania interakcji społecznych,
   2. niedostateczny (odpowiednio do wieku umysłowego i mimo licznych okazji) rozwój związków rówieśniczych obejmujących wzajemnie podzielane zainteresowania, czynności i emocje,
   3. brak odwzajemniania społeczno-emocjonalnego, przejawiający się upośledzeniem lub odmiennością reagowania na emocje innych osób, albo brak modulacji zachowania odpowiedniej do społecznego kontekstu, albo słaba integracja zachowań społecznych, emocjonalnych i komunikacyjnych,
   4. brak spontanicznej potrzeby dzielenia się z innymi osobami radości, zainteresowań lub osiągnięć (np. brak pokazywania, przynoszenia lub podkreślania wobec innych osób przedmiotów swego indywidualnego zainteresowania).
       
3. Jakościowe nieprawidłowości w porozumiewaniu się przejawiane co najmniej w jednym z następujących obszarów:
4. 1. opóźnienie lub zupełny brak rozwoju mówionego języka, które nie wiążą się z próbą kompensowania za pomocą gestów lub mimiki jako alternatywnego sposobu porozumiewania się (często poprzedzane przez brak komunikatywnego gaworzenia),
   2. względny niedostatek inicjatywy i wytrwałości w podejmowaniu wymiany konwersacyjnej (na jakimkolwiek występującym poziomie umiejętności językowych), w której zachodzą zwrotne reakcje na komunikaty innej osoby, ...