Raport roczny - NPR 2004-2006 i NSP 2007-2013.pdf - Materiały - dzas

2009

Raport roczny

Część I: omówienie wyników

Cykliczne badania ewaluacyjne na temat:

„Wpływ realizacji polityki spójności na kształtowanie się głównych

wskaźników dokumentów strategicznych – Narodowego Planu Rozwoju 2004-

2006 i Narodowej Strategii Spójności 2007-2013 oraz innych wybranych

wskaźników makroekonomicznych na poziomie krajowym i regionalnym”

Instytut Badań Strukturalnych

Raport powstał w ramach projektu cyklicznych badań ewaluacyjnych na temat:

„Wpływ realizacji polityki spójności na kształtowanie się głównych wskaźników

dokumentów strategicznych – Narodowego Planu Rozwoju 2004-2006 i Narodowej

Strategii Spójności 2007-2013 oraz innych wybranych wskaźników

makroekonomicznych na poziomie krajowym i regionalnym”

Autorzy:

Maciej Bukowski

Dorota Pelle

Współpraca:

Piotr Dworczak

Jan Gąska

Opracowane dla Ministerstwa Rozwoju Regionalnego przez:

Instytut Badań Strukturalnych

ul. Rejtana 15 lok. 24/25

02-516 Warszawa, Polska

e-mail: ibs@ibs.org.pl

www.ibs.org.pl

tel/fax: + 48 22 629 33 82

Streszczenie

W raporcie przedstawiono główne rezultaty badania prowadzonego w ramach projektu „Wpływ

realizacji polityki spójności na kształtowanie się głównych wskaźników dokumentów strategicznych

– Narodowego Planu Rozwoju 2004-2006 i Narodowej Strategii Spójności 2007-2013 oraz innych

wybranych wskaźników makroekonomicznych na poziomie krajowym i regionalnym”. Analiza

obejmuje lata od 2004 do 2020 roku, przy czym dla okresu 2004-2008 ma ona charakter ex post.

Celem badania była analiza efektów wdrażania polityki spójności w sferze gospodarczej i społecznej,

zarówno na poziomie krajowym, jak i regionalnym. W tym sensie niniejsze badanie umożliwia

sformułowanie argumentów na rzecz zapewnienia Polsce dodatkowych środków na realizację ściśle

sprecyzowanych celów strategicznych po roku 2013. Analizę przeprowadzono w oparciu o

dynamiczny, stochastyczny model równowagi ogólnej (DSGE) dużej skali EUImpactMod II,

opracowany w Instytucie Badań Strukturalnych, skalibrowany dla gospodarek województw i

zagregowany do poziomu kraju przy użyciu mechanizmu oddolnego.

Model EUImpactMod II integruje w jednej, w pełni spójnej metodologicznie teorii wiele gałęzi

makroekonomii w tym: (i) teorię wzrostu gospodarczego, (ii) teorię realnego cyklu

koniunkturalnego, (iii) ekonomię monetarną i teorię pieniądza, (iv) nową ekonomię Keynesowską

uwzględniającą nominalne i realne frykcje gospodarcze, (v) ekonomię pracy, (vi) teorię finansów i

rynków finansowych, (vii) teorię handlu międzynarodowego i gospodarki otwartej, (viii) ekonomię

sektora publicznego i teorię wydatków publicznych i opodatkowania. Model wsparty jest przez

moduł ekonometryczny.

Analiza prowadzona była zgodnie z następującą konwencją. Za punkt odniesienia służył scenariusz

bazowy, w którym gospodarka nie jest beneficjentem funduszy unijnych. Dla okresów historycznych

(2004-2008) scenariusz bazowy odpowiada rzeczywistym zmianom zachodzącym w gospodarce

pomniejszonym o szacunki wpływu funduszy w tym okresie. Drugi ze scenariuszy, określany

mianem NPR+NSS, opisuje sytuację w której gospodarka w pełni wykorzystuje fundusze opisane w

analizowanych dokumentach strategicznych. 1 Różnica między powyższymi scenariuszami umożliwia

określenie skali i kierunku oddziaływania funduszy.

Raport obejmuje 2 części. W ramach Części I raportu wyodrębniono trzy następujące rozdziały: (i)

skrócony opis metody badawczej, która została szczegółowo przedstawiona w Raporcie

metodologicznym IBS 2009, (ii) podsumowanie wyników analizy łącznego wpływu programów NPR i

NSS dla kraju i województw oraz (iii) wnioski oraz dalsze pytania badawcze. W Części II raportu

przedstawiono szczegółowe zestawienie wartości wszystkich wskaźników objętych analizą przy

założeniu pełnego wykorzystania środków przewidzianych w perspektywach finansowych 2004-

2006 i 2007-2013 realizacji polityki spójności.

Scenariusz NPR+NSS odpowiada w okresie 2004-2008 obserwacjom historycznym (dostępnym danym statystycznym

dla gospodarki polskiej), a w okresie 2009-2020 jest wynikiem prognoz nałożonych na scenariusz bazowy.

Przedstawione w raporcie wyniki analizy wpływu funduszy unijnych prowadzą do następujących

konkluzji:

Po pierwsze, wykorzystanie przez Polskę funduszy unijnych w latach 2004-2015 w ramach NPR

2004-2006 oraz NSS 2007-2013 przyspieszy proces konwergencji realnej gospodarki do krajów

Unii Europejskiej. Pierwsze pozytywne, choć niewielkie efekty napływu środków unijnych są już

dostrzegalne: w latach 2004-2008 PKB Polski wzrósł dzięki ich wykorzystaniu o 0.8 proc. - skala

przyspieszenia wzrostu była więc stosunkowo niewielka. Także w następnych latach nie będzie

ona duża - do roku 2015 można w następstwie bezpośredniego oddziaływania środków UE

spodziewać się, że PKB Polski wzrośnie o ok. 6.2 proc ponad poziom w jakim znalazłby się gdyby

tych funduszy nie było. Dla porównania w całym okresie 2004-2015 realny PKB per capita

zwiększy się niezależnie od wydatkowanych środków unijnych o około 51 proc. Oznacza to, że

średnioroczna stopa wzrostu produktu zwiększy się w wyniku oddziaływania funduszy z

poziomu 3.9 proc do 4.3 proc tj. o około 0.4 pkt proc. Dzięki wykorzystaniu funduszy zmniejszy

się jednak dystans dzielący Polskę od wysoko rozwiniętych gospodarek Unii Europejskiej.

Po drugie, podniesienie poziomu i tempa wzrostu PKB na przestrzeni lat wynikać będzie z

czynników popytowych i podażowych. Do roku 2008 przeważają czynniki popytowe – produkt w

Polsce rośnie szybciej niż w sytuacji bez funduszy strukturalnych gdyż wzrósł popyt

zagregowany. W dłuższej perspektywie obok efektów popytowych ujawnią się także, jak dotąd

niemal niewidoczne, czynniki podażowe wywołane przez głownie akumulację kapitału

publicznego oraz wsparcie dla akumulacji kapitału prywatnego, a co za tym idzie wzrostu

produktywności pracy. Ze względu na specyfikę procesu kształcenia wydatki na rozwój zasobów

ludzkich w najmniejszym stopniu z wszystkich rozpatrywanych kategorii wydatków przełożą się

na gospodarkę polską dzięki czynnikom podażowym – w ich wypadku największa część

obserwowanych efektów powodowana będzie kanałem popytowym. Mieszany popytowo

podażowy powoduje, że utrzymanie poziomu PKB powyżej poziomu bazowego wymagać będzie,

przy innych warunkach niezmienionych, dalszej absorpcji środków unijnych po roku 2015 lub ich

zastąpienia po tej dacie prywatnymi lub publicznymi środkami polskimi. W przeciwnym

wypadku osiągnięte w wyniku realizacji NPR i NSS rezultaty ekonomiczne będą stopniowo

zanikać - najpierw szybciej w wyniku zniknięcia efektów popytowych, a potem wolniej wraz z

wyczerpywaniem się mechanizmów podażowych tak, że już w roku 2020 produkt per capita

będzie zaledwie o 4.5 proc, a poziom inwestycji o 5.6 proc. wyższy niż w scenariuszu bazowym.

Po trzecie, obok wzrostu produktu fundusze unijne wywołają wzrost zatrudnienia i spadek

bezrobocia. Ze względu na ograniczoną skalę zaangażowanych w NPR 2004-2006 środków

wpływ ten był w roku 2008 bardzo ograniczony – wskaźnik zatrudnienia 15-64 przekraczał

poziom bazowy o 0.17pkt proc, zaś stopa bezrobocia była praktycznie taka sama jek w

scenariuszu status quo. Liczba pracujących zwiększyła się o ok. 50tys. Większa skala działań

podejmowanych w ramach NSS 2007-2013 spowoduje, że do roku 2015 skala tych efektów

wzrośnie. Wskaźnik zatrudnienia będzie o 0.6 pkt. proc. wyższy, a stopa bezrobocia o 0.6 pkt.

proc. niższa niż miałoby to miejsce gdyby Polska nie mogła skorzystać ze wsparcia

wspólnotowego. Oznacza to, że liczba pracujących zwiększy się o ponad 1 proc. w porównaniu

ze scenariuszem bazowym. W liczbach bezwzględnych oznacza to odpowiednio wzrost liczby

pracujących przeciętnie o 83 tys. osób rocznie w latach 2004-2015. Fundusze będą w podobny

sposób oddziaływały na sytuację na rynku pracy kobiet i mężczyzn, choć czynnikiem

ograniczającym nieznacznie ich skuteczność w przypadku kobiet będzie ich relatywnie niższa

podaż pracy, a więc mniejsza liczebność wśród osób pracujących i bezrobotnych.

Po czwarte, fundusze unijne będą miały ograniczony wpływ na strukturę sektorową polskiej

gospodarki, która pozostaje w dużej mierze pod wpływem długookresowych trendów. Do roku

2008 indukowane przez politykę spójności zmiany w strukturze sektorowej były bliskie zeru. W

przyszłości obserwowany będzie spadek udziału pracowników zatrudnionych w rolnictwie o

0.10 pkt. proc. i zmniejszenie udziału tego sektora w wartości dodanej o 0.04 pkt. proc.

Jednocześnie obserwowany będzie nieznaczny wzrost udziału zatrudnionych oraz wartości

dodanej w przemyśle oraz usługach względem scenariusza bazowego. W przypadku przemysłu

udział wartości dodanej rośnie odpowiednio o 0.07 pkt. proc. a udział zatrudnienia 0.05 pkt.

proc. przeciętnie w okresie 2004-2015, podczas gdy dla usług wskaźniki te kształtują się na

poziomie odpowiednio 0.02 i 0.04 pkt. proc.

Po piąte, wzrost produktu i zatrudnienia oraz niewielki spadek bezrobocia nie będą jedynymi

pozytywnymi efektami funduszy strukturalnych. Szereg pozytywnych zjawisk w postaci lepszej

jakości infrastruktury publicznej (sportowej, komunalnej, kulturalnej, edukacyjnej) mimo, że nie

przełoży się w istotny sposób na zmienne makroekonomiczne to wpłynie na jakość życia

mieszkańców naszego kraju. Jakościowo można powiedzieć, że już w tej chwili zmiany te są

widoczne, choć ich ekonomiczne efekty o charakterze podażowym dopiero nadejdą w

przyszłości.

Po szóste, dzięki regionalnemu charakterowi polityki spójności, możliwe jest udzielanie pomocy

obszarom z problemami strukturalnymi, a więc po pierwsze tym relatywnie biedniejszym, a po

drugie tym, które mają trudności z nadrabianiem dystansu rozwojowego wobec regionów

bogatszych. Choć w roku 2008 wpływ polityki spójności na niwelowanie różnic regionalnych był

z konieczności jeszcze bardzo mały, to w przyszłości można oczekiwać, że dzięki niej na poziomie

regionalnym nastąpi bardziej znaczące zmniejszenie przestrzennego zróżnicowania poziomu

PKB per capita (średnie zróżnicowanie spadnie o 0.5 punktu proc. w stosunku do scenariusza

bazowego i w 2013 roku sięgać będzie 21.6 proc.). W Polsce w 2006 względny poziom produktu

na mieszkańca wytwarzany w poszczególnych województwach odznaczał się istotnym

przestrzennym zróżnicowaniem, wahając się od ok 35% w województwach lubelskim i

podkarpackim do 83% średniej UE27 w województwie mazowieckim. Szacuje się, że w wyniku

wykorzystania funduszy unijnych poziom PKB per capita w 2015 roku województwa o

najniższym obecnie poziomie względnego PKB per capita osiągną poziom 47 proc., a

województwo mazowieckie 110 proc. średniej UE (ok. 6-7 proc. więcej niż w scenariuszu

bazowym).

Raport roczny - NPR 2004-2006 i NSP 2007-2013.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: