ROZWIJANIE INWENCJI TWÓRCZEJ DZIECI NA LEKCJACH MUZYKI.pdf

ROZWIJANIE INWENCJI TWÓRCZEJ DZIECI NA LEKCJACH MUZYKI

W procesie kształcenia muzycznego dzieci w wieku szkolnym rozwijanie inwencji

twórczej i kształtowanie wyobraźni muzycznej stanowi bardzo ważny jego element. Nie sposób

wyobrazić sobie, aby kształcenie muzyczne ograniczało się tylko do nauki nut, prawidłowego ich

nazywania, notowania, a na rytmice realizowania ruchem wartości rytmicznych. Liczne elementy

edukacji muzycznej, zarówno na zajęciach zintegrowanych w klasach młodszych – gdy stanowi

ona jeden z przedmiotów nauczania, jak i lekcjach muzyki w klasach starszych szkoły

podstawowej, można wzbogacić i uatrakcyjnić ćwiczeniami rozwijającymi inwencję twórczą

dzieci. Ćwiczenia te kształcą przede wszystkim wyobraźnię i pamięć muzyczną, pomagają

dzieciom w przełamywaniu ich osobistych słabości i niepowodzeń dając satysfakcję

i zadowolenie z dobrze wykonanego zadania. Zabawy oraz ćwiczenia twórcze są bardzo dobrze

przyjmowane przez dzieci, a proponując ich realizację na lekcjach zawsze można spotkać się

z dużą radością i spontanicznością. Z początku trudno jest niektórym dzieciom pokonać

niepewność i nieśmiałość, nie wierzą one w swoje możliwości twórcze i obawiają się krytyki, ale

po kilku próbach i ćwiczeniach bardzo chętnie angażują się w zabawy i ćwiczenia.

W zależności od pomysłowości i umiejetności nauczyciela prowadzącego zajęcia – można

stosować różne formy zabaw i ćwiczeń rozbudzających i rozwijających inwencję twórczą dzieci.

Muzyka – to przedmiot posiadający duże znaczenia w ogólnej edukacji dziecka.

Podstawowym celem tych zajęć jest nabycie przez ucznia praktycznych i teoretycznych

umiejętności operowania głosem, słuchem oraz zapisem nutowym. Dziecko musi przebyć drogę

od abstrakcji – jaką jest dla niego zapis nutowy przedstawiający określoną wysokość dźwięku, do

konkretu – jakim jest praktyczna umiejętność zapisywania i odtwarzania struktur melodycznych.

Ćwiczenia twórcze mogą w dużym stopniu urozmaicić i wzbogacić proces kształcenia

muzycznego dziecka.

Improwizowanie głosem - to najprostsza forma ćwiczeń rozwijających wyobraźnię

muzyczną. Dzieci z łatwością potrafią zaśpiewać „wymyśloną” piosenkę. Chętnie tworzą

śpiewane opowiadania, nie rymowane, często o nieprzemyślanej wcześniej treści. Tak

rozśpiewane – nie mają większych trudności z zaimprowizowaniem zakończenia melodii zagranej

lub zaśpiewanej przez nauczyciela. Początkowo dzieci powinny dośpiewywać właściwie tylko

dźwięk toniczny, a z czasem coraz dłuższe melodie. Odmianą tego ćwiczenia jest układanie

melodii do rymowanek lub krótkich wierszy.

Poprzedniki i następniki. - Ćwiczeniem znakomicie rozwijającym słuch muzyczny, poczucie

tonalności i wyobraźnię muzyczną jest improwizowanie przez dzieci następników ( do

poprzedników granych lub śpiewanych przez nauczyciela). Dzieci mogą improwizować na

dowolnych sylabach – np.„la – la, li – li ” lub wykorzystując proste przysłowia, wyliczanki

i wiersze. Istotne jest zwracanie uczniom uwagi na to, by melodia następnika nawiązywała

motywicznie do poprzednika, czyli była utrzymana w podobnym charakterze oraz stanowiła

frazę muzyczną. Trudniejszą odmianą tego ćwiczenia jest improwizowanie zarówno

poprzedników jak i następników przez dzieci.

Ćwiczenia twórcze oparte na improwizacji głosem wspomagają proces kształtowania poczucia

form muzycznych - takich jak rondo czy wariacje. Wykorzystując odpowiednio klarowny i prosty

tonalnie temat można uzyskać bardzo dobry efekt improwizowanych wariacji, a rozśpiewane

i rozbudzone twórczo dzieci potrafią stworzyć ciekawe kuplety improwizowanego ronda.

Wcześniej zaproponowane ćwiczenia improwizacyjne można wzbogacić stosując gestodźwięki

( wg. C. Orffa ) lub instrumenty perkusyjne.

Ostinato rytmiczne i akompaniament. – Improwizowanie oraz układanie ostinat rytmiczych

lub akompaniamentów na instrumentach perkusyjnych do piosenek i utworów muzycznych nie

tylko uatrakcyjniają zajęcia, ale wpływają korzystnie na kształcenie podzielności uwagi i rozwijanie

wrażliwości i wyobraźni muzycznej dzieci. Słuchając nawzajem swoich propozycji dzieci uczą się

postrzegania estetycznego utworów muzycznych, a aktywnie uczestnicząc w zajęciach są

zarówno słuchaczami jak i wykonawcami.

Komponowanie – to świadome budowanie utworu muzycznego z zachowaniem zasad

muzyki.

Pierwsze próby kompozytorskie dzieci często ograniczają się do abstrakcyjnego zapisu dźwięków.

Ważne jest zwracanie dzieciom uwagi, ,by nie ograniczały się tylko do „układania” dźwięków na

pięciolinii. Bardzo ciekawe kompozycje powstają, gdy stosuje się skrócone ( umowne,

proponowane przez C. Orffa ) znaki przedstawiające przeróżne dźwięki z otaczającego świata

( gwizdanie, szum, kląskanie, pstrykanie palcami, tupanie itp. ) Z czasem dzieci coraz chętniej

i z coraz większą świadomością muzyczną tworzą własne utwory muzyczne.

Można zaproponować dzieciom skomponowanie i nagranie ( na taśmę magnetofonową ) utworu

muzycznego z wykorzystaniem np. przedmiotów użytku codziennego, lub skonstruowanie

wymyślonego instrumentu muzycznego. Komponowanie w ogromnym stopniu rozwija

wrażliwość

i wyobraźnię muzyczną, a co za tym idzie inwencję twórczą dzieci.

Korelacja muzyki z plastyką . Muzyka i plastyka mają na siebie wzajemnie duży wpływ,

często są dla siebie inspiracją. Na zajęciach muzycznych bardzo twórcze jest szukanie tych

powiązań, oraz próby plastycznego ilustrowania muzyki. Najprostszą formą jest rysowanie treści

piosenki śpiewanej przez dzieci. Dzieci w młodszym wieku szkolnym bardzo chętnie podejmują

zadania zilustrowania słuchanych utworów z literatury muzycznej. Potocznie twierdzi się, że

najodpowiedniejsze są programowe utwory kompozytorów epoki romantyzmu. Nie należy

jednak unikać prezentowanie dzieciom utworów z innych epok. Z dużą pomysłowością ilustrują

one plastycznie utwory zarówno

z wczesnego średniowiecza, jak i muzyki współczesnej. Trafnie przedstawiają fakturę utworów,

nastrój oraz ogólny charakter dzieł. Umiejętność tę można wykorzystać także na lekcjach muzyki

zarówno w klasach nauczania początkowego jak i starszych. Plastyczne przedstawienie dzieła

muzycznego aktywizuje dzieci do świadomego słuchania, pobudza wyobraźnię i pomysłowość.

Dzieci chętnie pracują twórczo, a swoje plastyczne wyobrażenia często wzbogacają treścią

literacką.

Wykorzystując korelację muzyki z plastyką można uatrakcyjnić lekcje elementów muzyki

( melodii, harmonii, rytmu, metrum, dynamiki, agogiki, artykulacji i kolorystyki ), grup

instrumentów, form muzycznych. Często trafne plastyczne obrazy głębiej zapadają w pamięć

budząc odpowiednie skojarzenia z omawianymi tematami.

Rytmika – to nie tylko taktowanie i realizowanie ruchem wartości rytmicznych. Rytmika –

to fraza, dynamika, artykulacja i szereg innych zagadnień, do których pojęcia i zrozumienia

konieczny jest ruch. Zajęcia muzyki w klasach młodszych wykorzystujące elementy rytmiki

stanowią bardzo duże uatrakcyjnienie zajęć. Nauczyciel może z powodzeniem korzystać

z gotowych nagrań. Dzieci mają często duże trudności z zachowaniem prawidłowych odległości

w czasie ćwiczeń i zabaw, ustawieniem koła, czy szeregu. Kształtowanie poczucia przestrzeni – to

umiejętność podstawowa. Rozwiązaniem tego problemu są np. ćwiczenia improwizacyjne

polegające na przedstawianiu ruchem kierunku melodii, szybkie formowanie figur

geometrycznych, liter, cyfr, spontaniczne reagowanie ruchem na muzykę.

Na muzyce z elementami rytmiki można improwizować ruch do śpiewanej piosenki, słuchanej

miniatury instrumentalnej, przedstawiać ruchem różne stany, figury, pojęcia i uczucia. Do

ćwiczeń twórczych można używać instrumenty perkusyjne i rekwizyty – piłki, obręcze, szarfy,

gumy do skakania itp. Można zaproponować dzieciom wykonanie własnych rekwizytów.

Twórcze i pobudzające wyobraźnię jest tworzenie ilustracji muzycznych ( głosem, ruchem i na

instrumentach perkusyjnych ) do tekstów literackich. Dzieci chętnie i z dużym zaangażowaniem

uczestniczą w ćwiczeniach wykorzystujących różnorodne formy kształcenia muzycznego.

W kształceniu muzycznym dziecka ważne jest uświadamianie mu, że może być zarówno

twórcą jak i odtwórcą. Wszelkie zabawy i ćwiczenia rozwijające inwencję twórczą rozwijają

wszechstronnie wyobraźnię i wrażliwość, pozwalając dziecku w przyszłości na pełniejsze

postrzeganie otaczającego je świata.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: